waaLwrjkse en UnqstRaatse couRant
Wat bracht 1968 in Nederland
Pers
wenst U een voorspoedig 1969
Koninklijk huis was
opnieuw onderwerp
van vele gesprekken
Demonstraties
Verkeer
Economie
Krijgsmacht
Aardgas
Afscheid
„De Echo"
JUWELIER - OPTICIËN - HORLOGER
MAANDAG 30 DECEMBER 1968
89e JAARGANG No. 104
De tcho vAn het Zuióen
Abonnement
p week (0,30+ 2ct. inc.k.) ƒ0,32
p mnd. (1,30+10 ct. inc.k.) 1,40
p kwrt (3,65 10 ct. inc.k.) 3,75
p kwrt. p. post 4,25 bij girobetaling
(bij incasso p. postkwit. 75 ct. extra)
Advertentieprijs: 14 cent per mm.
Contractadvertenties: speciaal tarief
Uitgever
Waal wij ksche Stoom Irukkerij
Antoon Tielen
Hoofdredakteur JA *1 TIELEN
Gironummer 1069687
Dit blad verschijnt 2 per week
Losse nummers 20 ci at
Opgericht 1878
Bureaus Grotestraat 205, Waalwijk Tel. 04160-2621-2746 KaatsheuvelDr. van Beurdenstraat 8, tel. 04167-2002
Telegram-ad; es „ECHO"
Wie traditioneel aan het eind van het jaar terugkijkt naar de afgelopen
twaalf maanden, heeft het, voor wat Nederland betreft, eigenlijk nog niet
eens zo gemakkelijk. Het jaar 1968 heeft ons geen opvallend grote ge
beurtenissen gebracht die hun stempel op de toekomst drukken, gebeur
tenissen zoals bijvoorbeeld landen als Amerika (verkiezingen, moord op
Kennedy), Frankrijk (revolutie en financiële crisis) en Engeland (econo
mische omschakeling) die wel hebben meegemaakt. Toch is het afgelopen
jaar voor Nederland belangrijk geweest. Wij maken kennelijk een gestaag
doorgaand proces van vernieuwingen door op tal van terreinen. Ook al
geeft dat nodige problemen en zelfs botsingen, het is een gunstig ver
schijnsel. Een natie, waarin alles bij het oude blijft, is ten dode opge
schreven. De grote verdienste van 1968 is, dat de vernieuwing heeft kun
nen blijven doorgaan, zonder dat het tot kritieke botsingen is gekomen.
Botsingen, die met name in Frankrijk niet zijn vermeden.
Een van de merkwaardigste verschijnselen van 1968 is het studentenverzet
geweest. In vele westelijke landen is gebleken, dat de studentenwereld
radikaal verandert. Vrijwel overal is kritiek op de universiteit zelf en op
de maatschappelijke gang van zaken achtergrond voor een vaak heftige
politieke beweging van de studenten. Ook in Nederland. Het afgelopen
jaar heeft talrijke discussies gebracht tussen minister Veringa (Onder
wijs), specialisten en studenten over de juiste organisatie van de Neder
landse universiteiten en hogescholen. In maart werd het rapport Maris
gepubliceerd, waarin voorstellen werden gedaan voor een nieuwe opzet.
De aanbevlingen van de commissie gingen de studenten en de Academi
sche Raad nog niet ver genoeg. Een nieuwe nota volgde, waarin meer na
druk werd gelegd op de verantwoordelijkheid van de lagere bestuurs
organen binnen de universiteit. Tevreden was echter nog niemand. In
juni organiseerde de NSR (Nederlandse Studenten Raad) in Utrecht een
openbaar debat tussen de minister en studenten. Aan het debat kwam
voortijdig een eind door de ontploffing van een rookbom.
Het koninklijk huis was opnieuw
onderwerp van vele gesprekken. In
het parlement is uitvoerig gepraat
over wat de koningin financieel no
dig heeft, terwijl opnieuw is gefilo
sofeerd over de vraag of Nederland
een koninkrijk moet blijven of een
republiek moet worden. De over
grote meerderheid wil het konings
huis in stand houden. Vooral nu het
vernieuwingsproces op tal van ter
reinen splitsingen kan veroorzaken
is een bindende nationale factor,
zoals het koningshuis, heel erg wel
kom. Opnieuw was er in 1968 ge
legenheid om koninklijk feest te
vieren. Op 17 april, 's avonds om
19.36 uur, schonk prinses Margriet
in het Academisch Ziekenhuis te
Utrecht het leven aan een flinke,
welgeschapen zoon. Op 22 april deed
de heer Van Vollenhoven in 't stad
huis te Utrecht aangifte van de ge
boorte van zijn zoon. De burge
meester van Utrecht, jhr. mr. C. J.
A. de Ranitz, trad op als ambtenaar
van de burgerlijke stand. De ouders
gaven het prinsje de namen Mau-
rits Willem Pieter Hendrik. Pieter
is de naam van de vader en groot
vader van het prinsje. Prins Mau-
rits is voorlopig de vierde in de rij
van de erfopvolging.
Een tweede blijde gebeurtenis in
de koninklijke familie was de ge
boorte van de tweede zoon van prin
ses Beatrix en prins Claus, die op
25 september, eveneens in het Aca
demisch Ziekenhuis te Utrecht plaats
had. Dit prinsje, dat de namen kreeg
Johan Friso Bernhard Christiaan
David, is. na zijn moeder en zijn
broertje Willem-Alexander, momen
teel de derde in de rij van opvol
ging.
Het jaar bracht opnieuw de nodi
ge demonstraties en relletjes, al
stonden aantal en omvang in geen
verhouding tot wat 1967 ons bezorg
de. Een van de felste demonstraties
was die, waarbij ongeveer vierdui
zend sympatisanten op 16 maart in
Den Haag hun steun betuigden aan
de Amerikaanse politiek ten opzich
te van Vietnam. Aan de Amerikaan
se ambassadeur William R. Tyler
werd een boodschap overhandigd,
bestemd voor president Johnson en
het Amerikaanse congres. De de
monstratie moest regelmatig door de
politie worden „beschermd" voor
„tegendemonstranten". Diezelfde dag
werd in Amsterdam omvangrijk ge
demonstreerd tegen de Amerikaan
se politiek. De politiekorpsen van
een aantal gemeenten namen in deze
periode het besluit om enkele wa
terkanonnen aan te schaffen.
Juridisch ontstonden bij tal van
demonstraties moeilijkheden rond
diverse uitroepen en spandoeken,
waarin de Amerikaanse president
voor „oorlogsmisdadiger" en tal van
variaties daarop werd uitgemaakt.
In februari liet minister Polak (Jus
titie) weten, dat géén vervolging
zou worden ingesteld tegen de Gro
ningse hoogleraar prof. Delfgaauw,
die op een bijeenkomst verklaarde,
dat „gemeten aan de maatstaven
van Neurenberg, Johnson en zijn
generaals oorlogsmisdadigers zijn".
Woordkeus en het juiste zinsver
band waren volgens de minister niet
meer te achterhalen, zodat vervol
ging niet mogelijk was. Eerder wa
ren al enkele studenten wegens het
roepen van „Johnson Moordenaar"
veroordeeld op grond van art. 117
van het wetboek van Strafrecht, dat
belediging van een bevriend staats
hoofd verbiedt. Na de mededeling
van minister Polak werden opnieuw
enkele studenten veroordeeld, die
voor hun raam spandoeken hadden
gehangen met „Johnson oorlogsmis
dadiger volgens de normen van
Neurenberg".
Het verkeer dreigt in ons kleine
land een steeds groter knelpunt te
worden. Het aantal ongelukken in
1968 was volgens de eerste ramin
gen opnieuw aanzienlijk groter dan
in 1967. Aan de stijgende lijn is, ook
voor wat betreft de aantallen slacht
offers en de schade, nog geen eind
gekomen. In februari kwam de re
gering met een nieuw wegenplan.
In de komende tien jaren moet in
Nederland 1900 kilometer weg wor
den aangelegd, voornamelijk auto
snelweg. Het Nederlandse wegennet
zou dan in totaal 3600 kilometer be
slaan. Op het ogenblik heeft ons
land 700 km. autosnelweg. Dit zal
in 1980 1900 km. moeten zijn.
Per 1 juli is het minimumbedrag,
waarvoor de WA-verzekering voor
een motorvoertuig moet worden ge
sloten, verhoogd van 250 duizend tot
400 duizend gulden. Dit was niet de
enige lastenverzwaring voor wegge
bruikers. Benzine en olie werden
door belastingmaatregelen eveneens
duurder. Merkwaardig genoeg bleek
men zich met name in Amsterdam
nauwelijks iets aan te trekken van
de verhoging van de boetes voor
verkeerd parkeeren. Het aantal fou
ten werd er niet minder door. Wel
het aantal vondsten om aan een be
keuring te ontkomen. Tal van auto
mobilisten maakten het briefje, dat
onder hun ruitenwisser zat, goed
nat, zodat het onleesbaar werd. De
schuld gaven zij aan de regen. De
Amsterdamse politie voorkomt dit
nu door de bekeuring in een keurig
plastic zakje te bergen.
De Nederlandse Spoorwegen moes
ten over 1967 opnieuw een verlies
bekend maken. Ditmaal 94 miljoen
gulden, tegen ruim 79 miljoen in
1966. Goederen en reizigers vervoer 1
namen af. De NS-directie verwacht
ook voor 1968 een verlies van zo'n
95 miljoen, ondanks de tot 75 mil-
joen gulden verhoogde rijksbijlage. I
nomische plannenmakers zagen nog
steeds geen heldere hemel. Het on
weer bleef nog steeds in de buurt.
In januari kwam het Centraal Plan
bureau met het economisch plan
voor 1968. Men wees daarin zorge
lijk op de nog altijd forse werk
loosheid, die maar niet beneden de
grens van honderdduizend wilde
komen. Weliswaar vertoonde de be
talingsbalans sporen van beterschap,
maar die verbetering voltrok zich in
een erg traag tempo. Een van de
voornaamste conclusies was, dat dit
jaar niet veel zou kunnen worden
bereikt tot verbetering van de lo
nen. Dé werknemers met meerder
jarige contracten zouden nog op 'n
geringe verbetering kunnen reke
nen. Volgens het Centraal Planbu
reau behoefde werknemers met één
jaarcontracten niet op een werke
lijke inkomensvermeerdering ten
opzichte van de kosten van levens
onderhoud te rekenen.
Half 1968 zag het er plotseling al
beter uit. Volgens het halfjaarlijks
economisch rapport van de Sociaal
Economische Raad, nam de produk-
tie toe en was de werkloosheid iets
verminderd. Fraai was het geheel
echter nog niet. Ook de SER wees
op verkeerde structurele ontwikke
lingen. De werkloosheid bleef nog
altijd hoog, de betalingsbalans zou
met elkaar samen te werken of zelfs
in elkaar op te gaan of efficiënter
en goedkoper te kunnen werken.
Bij deze fusies waren er enkele die
als een komplete verrassing kwa
men en die ook voor soms onver
kwikkelijke tonelen zorgden. Reden
voor de minister van Economische
Zaken om mee te delen, dat de re
gering zich zorgen maakte over de
fusie en de manier waarop sommige
daarvan tot stand kwamen.
De machtsconcentraties in het be
drijfsleven kwamen tegen het eind
van het jaar fors in discussie. De
voorzitter van het Nederlands Ka
tholiek Vakverbond kwam met
scherpte kritiek op de machtscon
centratie in het economische leven,
een vorm van machtsuitoefening,
waarop de meerderheid van de sa
menleving, de werknemers, volgens
hem geen of heel weinig invloed
kan uitoefenen. Hij vertelde dat de
gehele economie in Nederland in
handen is van zo'n tweehonderd
personen, „van een groep mensen,
die elkaar goed kennen en elkaar
vaak ontmoeten in verschillende
colleges. Het is een deskundige, fi
nancieel sterke en beangstigende
groep", meende de heer Mertens.
Hij noemde deze groep de „high so
ciety van het bedrijfsleven", die de
hoge funkties bekleedt in de grote
denteel worden gevlogen voor re-
geringsvluchtep en aankomst en
vertrek van officiële gasten. Waar
mee de Nederlandse regering de eni
ge ter wereld wordt met een eigen
vliegveld.
De Koninklijke Marine nam in
1968 afscheid van de Karei Door
man, het Britse vliegdekschip, dat
in 1948 in Nederlandse dienst kwam.
Het schip zou aanvankelijk in 1970
uit de vaart worden genomen, maar
werd in april getroffen door brand
in twee machinekamers. Het is la
ter in het jaar verkocht aan Argen
tinië. De taak van de Karei Door
man zal worden overgenomen door
9 lange-afstandsvliegtuigen voor de
onderzeebootbestrijding, die Neder
land in juli heeft besteld. Deze toe
stellen kosten samen 185 miljoen
gulden. De Karei Doorman kostte
de marine in de loop der jaren in
totaal 105 miljoen gulden.
In het wereldje van pers, radio
en t.v. heeft 1968 heel wat beroe
ring teweeg gebracht. Tal van fu
sies kwamen tot stand, zowel bij de
landelijke als de regionale bladen.
Verschil van mening was er over de
verdeling van de opbrengsten van
radio- en televisie-reclame, terwijl
vergunningen los. De speurtocht
kon beginnen. Eind oktober kwa
men de eerste resultaten toen een
gasbel van zo'n tien miljard kubie
ke meter werd gevonden.
Het aardgas heeft in Nederland
de andere energiemiddelen al ver
drongen. De ombouw van gastoe-
stellen werd eind 1968 voltooid. De
Nederlandse Gasunie zag de afzet
van aardgas voor het derde achter
eenvolgende jaar verdubbelen. De
totale omzet zou dit jaar 14 miljard
kubieke meter zijn, in geld gere
kend zo'n 800 miljoen gulden.
Een overzicht van een jaar is niet
volledig zonder de trieste lijst van
mensen, die in dat jaar overleden.
Nederland nam in 1968 afscheid van
bijvoorbeeld prof. Oud, die jaren
lang als vooraanstaand liberaal een
hoofdrol speelde in de Nederlandse
politiek. In een herdenkingstoe
spraak noemde minister Witteveen
hem „het staatsrechtelijke geweten
van de Tweede Kamer". Prof. Oud
was een van de grootste deskundi
gen op het gebied van het staats
recht. Ook op cultureel gebied ver
loor Nederland een aantal belang
rijke figuren, zoals de dichters Ge
rard den Brabander en Halbo Kool
en de in Frankrijk wonende schil
der Kees van Dongen.
Een van de merkwaardigste verschijnselen
van 1968 is studendenverzet geweest
De NS proberen hun aandeel in de
vervoersmarkt te heroveren, maar
vóór 1970 verwacht men niet uit de
rode cijfers te komen. Inmiddels
kregen de treinen een nieuw, mo
derner gezicht. De kleur wordt an
ders en de naam NS staat er nu dui
delijker op. De spoorwegen maken
zich wel zorgen over het aantal on
gelukken bij overwegen.
Rotterdam kreeg op 9 februari de
eerste metro van Nederland. Prin
ses Beatrix en prins Claus stelden
de metro officieel in gebruik. De
metro loopt van het Centraal Sta
tion naar het Zuidplein op de lin
ker Maasoever. In Rotterdam-zuid
rijdt de trein over een viaduct bo
vengronds. Het ondergrondse deel
op de rechter oever heeft een leng
te van 2,13 kilometer, het stuk on
der de Maas is ruim een kilometer
lang. De metro heeft vijf tussen
stations. De treinen rijden elke vijf
minuten in beide richtingen en op
spitsuren elke drie minuten. De snel
heid is zestig kilometer per uur. De
bouw duurde zeven jaren en vroeg
190 miljoen gulden.
Begin 1968 waren de verwachtin
gen over de economische gang van
zaken nog niet zo bijster optimis
tisch. Men wilde het sombere slot
van 1967 wel vergeten, maar de eco-
toch nog iets slechter uitvallen dan
het in januari verwachte overschot
van vijfhonderd miljoen gulden. De
SER noemde het opvallend, dat, on
danks een herstel van de industriële
produktie en verbetering in de land
bouw en in de bouwnijverheid, de
werkgelegenheid in het eerste half
jaar van 1968 niet was toegenomen.
Men weet dit aan een toenemende
rationalisatie in de produktie, een
verschuiving naar meer kapitaal
intensieve produktie, waarvoor min
der mankracht nodig is en een ver
sneld proces van internationale ar
beidsverdeling (gastarbeiders).
Tegen het eind van het jaar kwa
men echter gunstiger gegevens over
de economische gang van zaken. De
produktiviteitsstij gingen in alle sec
toren bleken aanzienlijk te zijn, ter
wijl de uitvoer duidelijk was toege
nomen. Dat was voor een meerder
heid van de SER (de werkgeversaf
gevaardigden waren het er niet mee
eens) aanleiding om begin novem
ber te vertellen, dat de lonen méér
zullen kunnen toenemen dan werd
verwacht. Deze mededeling kwam
juist op het moment waarop de loon
onderhandelingen in enkele belang
rijke bedrijfstakken volledig waren
vastgelopen.
Op het gebied van handel en in
dustrie was 1968 het jaar van de
fusies. Talrijke bedrijven besloten
Het koninklijk huis werd dit jaar met de geboorte van twee prinsje ver
rast. Hier de doop van Prinsje Maurits, zoon van Prinses Margriet en
mr Pieter van Vollenhoven
concerns, tegelijkertijd commissiaris
is van tal van vennootschappen en
veelal deel uitmaakt van bestuurs
colleges van de universiteiten en
hogescholen. „Grote ondernemingen
zijn door het lijnenspel in ons land
in staat een niet gering deel van 't
nationale beleid te bepalen en in
vloed uit te oefenen op de loon- en
werkgelegenheidspolitiek in ons
land. Zij hebben op allerlei plaat
sen hun schaakstukken staan, steeds
onder een ander etiket, dat men
door gebrek aan inzicht in de onder
linge verhoudingen niet kan thuis
brengen", aldus de NKV-voorzitter.
De Politieke Partij Radikalen vroeg
de regering om een parlementaire
enquête naar de economische machts
verhoudingen in Nederland.
Leger-, land- en luchtmacht heb
ben in 1968 een fors aantal belang
rijke besluiten genomen. In januari
kwam er een aardige meevaller
voor een aantal dienstplichtigen,
doordat minister Den Toom (Defen
sie) besloot ruim twaalfduizend jon
gemannen niet op te roepen. Er wa
ren meer dienstplichtigen dan de
strijdkrachten nodig hadden. De oor
zaken hiervan waren de naoorlogse
geboortegolf, een toeneming van 't
aantal goedgekeurden en de bezui
nigingen bij de strijdkrachten.
De belangrijkste gebeurtenissen
speelden zich rond de Navo af. In
juni kwam de regering nog met een
nota, waarin werd gepleit voor een
voortzetting van het Navobeleid,
maar waarin ook werd gezegd dat
Nederland niet meer geld zou kun
nen besteden aan de defensie. In
tegendeel, in de komende jaren zou
het aandeel van defensie in het to
taal van de kosten zelfs moeten te
ruglopen. Het defensiebeleid zal de
komende jaren sterk worden beïn
vloed door beperkingen bij alle
krijgsmachtonderdelen, liet de re
gering weten. In november moest
de regering naar aanleiding van de
gebeurtenissen in Tsjecho-Slowakije
en de Navo-reacties daarop, het par
lement toch om meer geld (225 mil
joen gulden) voor de defensie vra
gen. Dit geld was o.a. nodig voor
versnelde aankoop van (Duitse)
Leopardtanks, anti-tankwapens,
spoorwegmaterieel voor het vervoer
van tanks en een betere bescher
ming van marineschepen tegen ge
leide-projectielen.
De luchtmacht deelde in mei mee,
dat per 1 januari 1969 de vliegbases
Woensdrecht én Ypenburg zullen
worden ontruimd. Uiterlijk in 1980
zal ook Eindhoven voor de lucht
macht worden gesloten. Op Ypen
burg (bij Den Haag) zou wel inci-
er flink is getwist over de al dan
niet objectieve berichtgeving van de
nieuwsmedia. Bij de televisie gaf 't
ontslag van KRO's medewerker Fr.
van der Poel de nodige deining.
Plannen werden gemaakt om het
kijk- en luistergeld te verhogen.
NRU en NTS gaven te kennen dat
over 1968 op flinke tekorten moet
worden gerekend. Op de tijdschrif
tenmarkt kwam een volledige revo
lutie tot stand. De VNU werd Ne
derlands grootste drukkerij en uit
geverij door de overname van de
Rotogravure in Leiden en Smeets in
Weert. Beroemde bladen, zoals Ka
tholieke Illustratie en Revue wer
den door de VNU opgeheven.
Vooraanstaande figuren kwamen
niet altijd met redelijke kri
tiek op de persmedia. Vooral de te
levisie moest het daarbij ontgelden.
Mr. Van Riel, voorzitter van de se
naatsfractie van de VVD, zorgde
voor beroering door in januari op
een bijeenkomst ter herdenking van
het 20-jarig bestaan van de VVD
scherp stelling te nemen. Hij meen
de op de televisie „straatventerij in
hoon en het opzettelijk door de mod
der slepen van andermans fatsoen
normen" te hebben waargenomen.
Jongeren binnen de VVD protes
teerden tegen deze rede en beschul
digden mr. Van Riel van conserva
tisme.
Aan het eind van het jaar kwam
zowaar ook minister Luns, die dit
jaar toenemende kritiek in ont
vangst moest nemen, met de stel
ling, dat wie in Nederland radio en
televisie volgt, de indruk krijgt, dat
Nederland een „links" land is.
De speurtocht naar aardgas en olie
onder de veelbelovende Noordzee,
kwam in 1968 eindelijk op gang. Na
jaren van discussies over de manier
waarop alles zou moeten worden
geregeld, kwamen in maart achttien
Dit was 1968. Een jaar, laten we
het nog eens herhalen, met voor
Nederland geen echt grote en schok
kende gebeurtenissen, maar wel met
een uiterst belangrijke en zich ge
lukkig voortzettende discussie tus
sen oud en jong, regeerders en ge-
regeerden, linksen en rechtsen. La
ten we hopen dat het in 1969 niet
feller en minder vreedzaam zal gaan
dan in 1968.
Natuurlijk was er toch weer één
schok. De Nederlandse mannen zijn
in 1968 definitief ten onder gegaan.
De wettelijke meerderheid, die de
man binnen het gezin innam, is ver
dwenen. Wat dit voor gevolgen zal
hebben, moeten wij nog maar af
wachten, al is het aantal reclame
uitingen voor afwasmiddelen, dat
dat zich tot de man in plaats van
tot de vrouw richt, opvallend toege
nomen. Het lijkt de vrouw nog niet
genoeg. End 1968 is een actiegroep
man-vrouw-maatschappij opgericht,
di eals enig doel heeft de gelijkstel
ling van mannen en vrouwen nog
verder te bevorderen. Mannen gaan
met 1969 een hard jaar tegemoet.
WAALWIJK In verband met
Nieuwjaarsdag verschijnt de vol
gende editie van „De Echo van het
Zuiden" niet a.s. donderdagavond,
maar VRIJDAGMIDDAG.
Met ingang van 1 januari gelden
de nieuwe abonnementstarieven die
door de N.N.P. zijn vastgesteld en
waaraan de Minister van Economi
sche Zaken zijn goedkeuring heeft
gehecht. Voor onze krant wordt de
verhoging 1 cent per nummer.
STASSAR is wegens inventarisatie gesloten dinsdag 31 december
