waalwijkse en UnqstRaatse couRant
Waalwijks lederfabrikant
werd een uniek producent
'zBogaertó
bouwman
brillen
VAN DOOREN DE GREEFF ENiG IN NEDERLAND
Laaf Uw bril
van tijd tot tijd oens bijstellen
HET KOST NIETS
Bij Hollandia
hebt U
altijd werk
OPEN OOG
Historie
t
Lederwaren en
-tuigen
Een grote naam in
technisch leder
Brillenspecialist
Optica
Houdt Bogaorti
tgen
Fusioneren
Vervanging
DONDERDAGAVOND 13 FEBRUARI 1969
92e JAARGANG No. 13
De tcho
va n
uiöcn
Uitgever
Waalwijksche Stoomdrukkerij
Antoon Tielen
Hoofdredakteur JAN TIELEN
Gironummer 1069687
Dit blad verschijnt 2x per week.
Losse nummers 20 cent
Brieven onder nummer 50 ct. extra
Abonnement
p. week (0,33+ 2 ct. inc.k.) 0,35
p. mnd. (1,45+10 ct. inc.k.) ƒ1,55
p. kwrt. (3,95+10 ct. inc.k.) ƒ4,05
p.kwrt. p.post 4,75 bij girobetaling
(bij incasso p.postkwit. 75 ct. extra)
Advertentieprijs: 15 cent per mm.
Contractadvertenties: speciaal tarief
Bureaus Grotestraat 205, Waalwijk Tel. 04160-2621-2746 KaatsheuvelPr. van Beurdenstraat 8, Tel. 04167-2002
Opgericht 1878
Telegram-adres „ECHO"
WAALWIJK - De gemeente Waalwijk kent nog maar vijf looierijen.
Vijf van de 120, die er rond de eeuwwisseling nog waren. Zeer recent
zijn er nog een aantal gesneuveld. Vers in het geheugen liggend zijn de
opheffingen van de Chroomlederfabriek 'Holland' en van Gragtmans en
Wiesman. Grote bedrijven met een goede naam, waarvan de opheffing
als een bliksemflits insloeg. Een van de 'laatste der Mohikanen' in Waal
wijk is de N.V. Waalwijksche Chroomledenfabriek Van Dooren de Greeff.
Een bedrijf dat behoorlijk draait, mede bij de gratie van zijn uitzonderlijke
specialiteiten. De firma Van Dooren de Greeff is een producent van
aparte artikelen en als zodanig uniek in Nederland en Europa. De reeks
van produkten kan moeilijk in een bepaald kader worden gepast. Toch
een poging daartoe. Jaarlijks wordt b.v. 10 ton leder naar Amerika ge
ëxporteerd voor de vervaardiging van topjes voor biljartkeu's (pomme-
ransen). Tienduizend kilo speciaal gefabriceerd leder, en dat terwijl een
topje maar enkele grammen weegt.
De N.V. Van Dooren de Greeff
heeft zich in de afgelopen 90 jaar
een grote naam verworven, vooral op
het gebied van drijfriem- en technisch
leder. Aan beide produkten worden
hoge kwaliteitseisen gesteld. Opmer
kelijk is, dat men bij het looien van
juist deze twee hoogwaardige leder
soorten heeft vastgehouden aan een
oud looiproces, n.l. het looien in
kuipen. En dan speciaal met plant
aardige looistoffen (schors van ver
schillende boomsoorten) ofschoon al
naargelang de bestemming van het
gelooide leder, ook wel met chroom-
zouten wordt gelooid.
Drijfriem- en technisch leder wordt
steeds in beperkte hoeveelheden be
steld. In onderlinge samenspraak
tussen lederfabrikant en verwerker
worden de kwaliteitseisen doorge
praat. Hieraan aangepast wordt het
looiproces afgewikkeld. In speciale
gevallen worden de technici van het
lederinstituut TNO in Waalwijk erbij
gehaald. In genoemde sector kan hei
looien soms uitlopen tot drie maan
den. Het spreekt echter voor zich,
dat de technici van het Ibedrijf zelf
door de jaren voldoende ervaring
hebben opgedaan. Het looien van het
leder, dat bestemd is voor drijfriemen
en verwerking voor technisohe doel
einden verschilt in eerste fase niet
van de wijze waarop dit elders ge
beurt. Van het huidenmagazijn gaat
de met zout of droging geconser
veerde 'huid naar het nathuis. Daar
wordt de conserveringswijze door
weken en spoelen tenietgedaan. Via
kalking en zwavelen worden de ha
ren verwijdert. Ook de vleesresten
verdwijnen hier. De nerfkant wordt
tenslotte gestreken. Op dit punt
vindt de splitsing in het produktie-
proces plaats, n.l. voor het plantaar
dig looien met uittreksels van hout,
blad enz of met chroomzouten. Dit
is afhankelijk van de uiteindelijke
bestemming.
De gelooide huiden - het looi
proces duurt hier vaak zeer lang -
worden daarna door spoeling ontdaan
van de looistoffen en geperst. Door
het inbrengen van vet wordt de huid
weer soepel gemaakt. De droging van
technisch en drijfriemleder geschiedt
in droogkamers in hangende toestand,
waarbij de vellen worden opgerekt.
De droogtijd is afhankelijk van de
dikte van het leder. Het looien van
de voor tuig- en lederwarenleder be
stemde huiddelen geschiedt voorna
melijk in roterende kuipen. Dit rond
draaien en de kneedbewegingen die
erbij ontstaan, geeft warmte-ontwik-
keling. De penetratie van de looi
stoffen is daardoor intensiever en
gaat sneller. De afwerking van de
gelooide huiden is tenslotte geheel
verschillend en wordt mede bepaald
door de bestemming.
De speciale bestemming van de
huiden heeft het bedrijf in Waalwijk
een aantal facetten gegeven, die ze
ker genoemd kunnen worden. Zo 'be
schikt men over twee mensen met 'n
uitzonderlijk beroep. Deze twee - in
de wandeling blanoheurs - verwij
deren met een speciaal geconstrueer
de schaaf de toplaag van het tech
nische leder, dit om een gaver opper
vlak te krijgen. Dit geblancheerde le
der wordt o.a. verwerkt in de over
trekken voor de walsen in de katoen
en sajetindustrie. Zo'n lederen broek
kost alleen al tussen de 15.000. -
en 20.000,-
Nog even terug naar de lederwa-
renafdeling. Hiervoor worden de
voor de technische sector minder ge
schikte huiddelen als, liezen en
halzen gebruikt. De vrij hobbelige
oppervlakte hievan noodzaakte tot
het ontwikkelen van een zgn. lakgiet-
machine. De huiddelen glijden via
een lopende band door een zgn. on
onderbroken 'waterval' van verf. De
ze techniek geeft geen verfverlies,
iets dat in andere gevallen bij b.v.
het gebruik van een elektrisch oog
nog altijd 20 procent bedraagt. Het
apparaat is veel "kleiner en de bouw
kosten zijn beduidend lager, n.l. rond
12.000 in vergc'ijking tot 'n spuit-
Grotestraat 220, Waalwijk
Telefoon 3560
De biigelmachine, waar de prent in het overleder wordt aangebracht.
machine, waarvan de kosten nog al
tijd tussen de 15.000 en 18.000
liggen.
Lederindustrie en stromend water
waren in de vorige eeuw twee on
verbrekelijke grootheden. Het rivier
tje de Loint (uitspreken als Lunt) is
daarom van veel betekenis geweest
in de ontwikkeling van Waalwijk als
centrum van de lederindustrie met
later daaruit voorkomend de schoen
industrie. Dit riviertje kronkelde zich
op enkele kilometers van de Maas
nv Bloch Stibbe
O
Maandag de gehele dag geopend, dinsdag de gehele dag gesloten
door het langstraatgebied. Waalwijk
was vroeger een stad van veeverko
pers. Het bezat daardoor de potentie
op eenvoudige wijze aan huiden te
komen, kon beschikken over stromend
water en een looier-in-spe, die naast
z'n agrarische seizoengebonden werk
er wel iets bij wilde doen. Hierdoor
ontwikkelde zich in deze contreien 'n
bedrijfstak, die zeer lang het werk
klimaat heeft bepaald. Al eerder
wtrd het bestaan in die dagen van
lief si 120 looierijen gememoreerd.
Het riviertje de Loint is verdwenen.
Toch is er van het grillige patroon
nog iets terug te vinden in de vesti
gingsplaatsen van de nog bestaande
looierijen zoals die door Waalwijk
verspreid staan. Uit de typische huis
industrie, die de looierijen vroeger
waren, is een sterk gemechaniseerde
bedrijfstak gegroeid. De looi-indus-
trie, die technisch goed bij de tijd is,
heeft de laatste jaren door diverse
oorzaken echter nogal wat slagen te
incasseren gekregen. Genoemd zou
den kunnen worden de sterke fluctu
aties in de huiden prijzen, hetgeen de
fabrikant ertoe bracht de voorraden
te gaan inkrimpen.
In 1878 begon de firma Van Doo
ren de Greeff als een van de eerste
lederfabrieken in Waalwijk, bij het
looien gebruik te maken van chroom-
zouten. De mechanisatie deed de
vraag naar drijfriemen ontstaan en
toenemen. Rond de eeuwwisseling
nam dit zo'n vlucht, dat in Waalwijk
een tweede bedrijf werd overgeno
men. In 1915 werd het bedrijf om
gezet in een N.V. en toen in de der
tiger jaren de riem- en bandaandrij
ving minder belangrijk werd, richtte
men zich op de technische ledersoor
ten. Dit werd en wordt nog steeds
gebruikt in de textiel- ijzerindustrie
en voor hydraulische afsluitingen.
Na de produktie werd de fabricage
van tuig- en lederwarenleder aange
pakt, o.a. voor broekriemen, kinder
tuigjes, tassen, portefeuilles, werk
handschoenen enz.
Merkwaardig is, dat men lang
heeft gedacht het leder op vele plaat
sen te kunnen vervangen door andere
materialen als b.v. rubber, plastic
enz. Hiervan is men op tal van pun
ten teruggekomen, vooral daar waar
aan het te verwerken leder hoge eisen
moesten worden gesteld. Drijfriemen
moeten b.v. rekvrij zijn en bestand
tegen grote hitte en vochtigheid. In
de sajet- en katoenindustrie wordt
de wals voor de vervaardiging van de
draden nog steeds overtrokken met
een lederen broek. Voor de afdich
ting van pompen wordt manchetleder
vervaardigd.
Bij DAF in Eindhoven werd de enor
me pers voor de DAF-carosserie met
leder overtrokken. Verder vindt men
leder terug in bindriemen, gedraaide
snaren (voor aandrijving van machi
nes), lijmpersen (onder grote "hitte
vulcaniseren van schoenzolen), vei-
ligheidsberieming (voor glazenwas
sers, leiendekkers enz.), turntoestel-
lenbekleding, baggerzakken (het
flexibel maken van lange pijpleidin
gen voor zandtransport.
EEN VERSTAANBAAR EERLIJK ANTWOORD
Op ons artikeltje van vorige week ,,lk blijf altijd de mindere man" ont
vingen wij twee schriftelijke reakties, die wij graag publiceren.
„Met grote aandacht heb ik het artikel van aalmoezenier L. v. Berkel
gelezen in de Echo van het Zuiden van 7 februari. Ik beschouw de
jongeman, waarover in dat artikel geschreven wordt, als een persoon,
die, wanneer zijn superieuren hem als medewerker zien en als zodanig
behandelen, de hem opgedragen werkzaamheden naar best vermogen
zal uitvoeren. Jammer dat hij, mede door het ontaktisch optreden van
zijn chef, de gedachte heeft gekregen, dat voor hem in de maatschappij
toch niets beters meer is weggelegd. Deze opvatting is niet juist I
Uit bovenbedoelde artikel blijkt m.i., dat deze jongeman over genoeg
doorzettingsvermogen beschikt om zich uit de minder aangename en
misschien enigszins vernederende positie, waarin hij zich thans bevindt,
los te maken. Het moet mogelijk zijn, dat er voor hem én andere goed
willende jonge mensen, die in een dergelijke situatie verkeren, een
gelegenheid is om een opleiding te volgen, welke de mogelijkheid kan
brengen om zich in de maatschappij van een betere plaats te verzeke
ren. Het lijkt mij waarschijnlijk, dat déze jongeman, die 's avonds moet
overwerken om t.z.t. een bromfiets te kunnen aanschaffen, ook in staat
zal zijn zich door regelmatige studie een betere positie te verwerven.
Daardoor zal hij de zekerheid krijgen, dat hij er even goed bij hoort
als de anderen In ieder geval is de schrijver van dit artikeltje be
reid hem hiermee zo goed mogelijk te helpen. De aalmoezenier is bereid
hieromtrent inlichtingen te geven".
Ondertussen is het kontakt tussen bedoelde jongeman en de schrijver
van dit artikel, die graag onbekend blijft, reeds tot stand gekomen.
Andere jongelui, die zich in deze kerel herkend hebben, zouden op
dezelfde manier geholpen kunnen worden. Zij gelieve zich dan bij ons
te vervoegen.
Een tweede reaktie kwam van de heer E. F. Hardesmeets, direkteur
van de Levensschool te Waalwijk
„Aalmoezenier van Berkel vroeg in de rubriek 'Open Oog' een ver
staanbaar eerlijk antwoord te geven aan jou, een jongen van 19 jaar.
Laten we beginnen met te zeggen, dat niet voor alle problemen een
pasklare oplossing ligt. Voor het probleem, waarmee jij zit, is dit ook
het geval. Het heeft, naar is meen, meer te maken met jezelf dan met
die samenleving, waaraan jij je zo ergert en waarover je kankert. Men
sen met witte boorden en daaronder ook prutsers, zullen er altijd blijven.
Moeilijke kranten, die je niet meer kunt lezen, zullen er ook blijven;
en je zult er dan niet naar grijpen. Naar de T.V. zul je blijven gapen
en je zult er voor jou niet veel in kunnen vinden, wat je aanstaat.
Ja, daar zitten we dan. Ik stel je de vraag: Wat doe je er zelf voor om
het te veranderen? Die vraag zul je wel uit de weg 'willen gaan. Ikzelf
heb het ook lastig met dit soort vragen, aan jezelf gericht. Er komen
dan verdedigingen en ontwijkende antwoorden, maar geen oplossing.
Toch kun je jezelf niet meer verschuilen; er gebeuren vlakbij en veraf
dingen, die jou aangaan. Er gebeuren dingen, waarbij jij betrokken bent
en waar je niet meer langsheen kunt. Ga je er wel langsheen, dan kom
je er niet meer uit, dan is het ook doelloos. Kan je het niet? Best mo
gelijk. Ik wil graag eens met je praten. Meld je maar eens!"
Het na de oorlog aanpakken van
de vervaardiging van leder voor tui
gen en lederwaren heeft het boven
genoemd 'bedrijf een grotere stabili
teit gegeven. Dit nieuwe facet lag
echter voor de hand. Voor de oorlog
n.l. verwerkte men alleen zgn. dikke
rug, platen van vaak wel 12 mm dik,
van een speciale vezelstructuur en
daardoor voldoend aan de meest op
timale eisen (een trekkracht van b.v.
1000 kg. per vierkante centimeter)
De andere huiddelen als flanken, hal
zen en liezen waren voor technische
produkten niet van belang.
Dit 'afval' heeft echter aan belang
rijkheid gewonnen. Deze vroeger on
nutte huiddelen waren aanvankelijk
afkomstig van gedroogde buffelhui
den uit Indonesië. Inmiddels is
men met het vergroten van juist
de produktie op dat gebied ook
gezouten Europese huiden gaan ver
werken. Jaarlijks verwerkt men in
totaal voor de diverse sectoren in het
bedrijf 750.000 kg. huid. Van de
produktiewaarde circa 2 miljoen
- wordt ruim 50 procent geëxpor
teerd.
De mooiste
Vliegvakantie
uit de mooiste
Magneet
Vliegvakantiegids
1969
met honderden
kleurfoto's
Vraag
vandaag
aan!
DEMAGNEETnv
TILBURG
Heuvelring 49 tel. 04250-34809
DEN BOSCH
Kolperstraat 3 - tel. 04100-42128
Op de uitzetmachine wordt het leder in vochtige toestand rekvrij gemaakt
SPECIAALZAAK
