wAALwijkse en UnqstRAAtse coimant In historische optocht hele geschiedenis Loon op Zand ONS VERANDEREND KLIMAAT P, Borsten uit Kaatsheuvel regisseur van spektakel Wéér accijnsverhoging op benzine, jenever en bier van 15% OP ZATERDAG 26 APRIL BIJ INGEBRUIKNAME NIEUWE RAADHUIS Hoogtepunt Klimaat de laatste 1000 jaar niet constant Verandering Kleine ijstijd Temperatuur stijging De Raiffeisen- bank is goed voor uw geld Raiffeisenbank Globaal Leider Historie Honderd jaar Kapstok Opzet en MAANDAG 24 FEBRUARI 1968 92e JAARGANG No. 16 De tcho van het Uitgever Waalwijksche Stoomdrukkerij Antoon Tielen HoofdredakteurJAN TIELEN Gironummer 1069687 Dit blad verschijnt 2 x per week. Losse nummers 20 cent Brieven onder nummer 50 ct. extra Opgericht 1878 Bureaus Grotestraat 205, Waalwijk Tel. 04160-2621-2746 KaatsheuvelDr. van Beurdenstraat 8, Tel. 04167-2002 In de laatste duizend jaar wisselden warme en koude perioden Iedereen heeft wel gehoord dat er vrij regelmatig grote veranderingen plaatsvinden in het klimaat in Europa. We hebben in de loop der tijden verschillende perioden gekend van uitzonderlijke koude, die we ijstijden hebben genoemd, doch evenzo zijn er perioden geweest, dat in ons land een tropisch klimaat heerste. Deze uitersten voltrokken zich echter na vele tienduizenden jaren en momenteel bevinden we ons weer in zo'n periode tussen twee ijstijden in. Maar het zal nog heel, heel erg lang duren voordat we weer aan een nieuwe ijstijd toe zijn. Voorlopig hebben we dus nog te maken met een soort tussenklimaat, zoals we dat nu kennen. 1 j jj j,,;j j Een interessante bijzonderheid is wel, dat uit onderzoekingen is gebleken dat het klimaat dat wij kennen evenmin constant blijkt te zijn, doch binnen bepaalde grenzen ook schommelt. breidde zich weer sterk uit en deze klimaatverslechtering heeft aange houden tot in het midden van de 19de eeuw. Ruwweg spreekt men dan ook van 1600 tot 1850 van de „kleine ijstijd". Tussen 1880 en 1900 zette daarna een zekere warmere periode door. In kranten uit die tijd kan men lezen dat de journalisten verwachten dat, als het zo door ging, men rond het jaar 2000 hier in west-Europa cocosnoten kon plukken. Wij weten nu inmiddels dat het zover niet is gekomen. middelde jaartemperatuur op Spits bergen is met 3 graden gestegen sinds 1900. Natuurlijk vraagt men zich af of we hier te maken hebben met een diep ingrijpende verandering in het klimaat. Maar dat blijkt ook niet het geval te zijn, want sinds 1940 is er weer sprake van een zekere af koeling en die treedt het duidelijkst aan de dag op die plaatsen waar voordien de temperatuur het sterkst was gestegen, dus in het gebied van de poolcirkel. Het is het werk geweest van pro fessor dr. Flohn, directeur van het meteorologisch instituut van de uni versiteit van Bonn in West-Duits- land, die met zijn medewerkers een uitgebreide studie heeft gemaakt van de veranderingen in het west- Europese klimaat gedurende de laatste duizend jaar. Veel daarvan heeft men moeten opdiepen uit al lerlei stukken waarin toevallig over klimatologische toestanden werd gesproken, want van een keurige optekening van de gedragingen van het weer e.d. was in die tijden nog geen sprake. Uit allerlei stukken, kronieken en wat al niet meer, heeft men weer kundige gegevens verzameld en zo kwam men tot de ontdekking dat het klimaat in west-Europa gedu rende de laatste duizend jaar be slist niet netjes constant is geweest, doch allerlei merkwaardige schom melingen heeft vertoond, die zelfs wel van invloed zijn geweest op de historische ontwikkeling. Uit de gegevens blijkt, dat 't kli maat in west-Europa tijdens de mid deleeuwen (en dan gaat het hier om een periode van rond 1000 tot en met de veertiende eeuw) bijzon der mild is geweest. Men zou kun nen spreken van aangenaam, lek ker weer. In wetenschapskringen neemt men dan ook aan, dat deze warme periode het de Noormannen mogelijk heeft gemaakt om Groen land te bereiken en zich daar tij delijk te nestelen. Indirect zou dit ook meegewerkt hebben aan de eer ste ontdekking van Amerika, door de weer van Groenland uitzwer mende Noormannen, die toen in 't uiterste noorden van Noord-Ameri- ka voet aan land hebben gezet. Het hoogtepunt van deze zo gun stige klimaatontwikkeling valt in de 13de en het begin van de 14de eeuw. Uit de onderzochte stukken blijkt, dat men toen in Oostpruisen en Silezië wijnbouw bedreef, het geen inhoudt dat toen de druiven daar goed wilden rijpen, het was er dus lekker warm en zonnig. In het Zwarte Wouw kon men wijnbouw bedrijven tot zelfs op een hoogte van 800 meter. In diezelfde tijd werd Zwitserland zelfs in hete zo mers tot zeventien maal 'toe ge plaagd door sprinkhanenzwermen. Het was echter niet alles zonne schijn in die tijd, want in de zomer van 1342 werd een groot deel van midden, en west-Duitsland geteis terd door een geweldige overstro ming. En in de winter van 1322 op 1323 vroor het zo hard, dat de koop lieden over het ijs van Duitsland naar Zweden konden oversteken. In het begin van de 15de eeuw begon het klimaat te veranderen, hl het midden van de 16de eeuw volgde dan een lange periode met zeer strenge winters. In wetenschap pelijke kringen is men van mening dat deze bijzonder strenge winters bijgedragen hebben aan de afschu welijke hongersnood die toen in Duitsland heerste en die mede ge leid heeft tot de in de geschiedenis 20 bekende boerenopstand. Vanaf 1500 zien we dan een nare periode met koele zomers, veel neerslag en zeer strenge winters, een ernstige verslechtering van het klimaat dus, hetgeen ook blijkt uit het zich sterk uitbreiden van de gletschers in de Alpen, in Alaska en Scandinavië en de uitbreiding van het pakijs in het noordpoolge bied. Deze nare periode werd voor eni ge tientallen jaren onderbroken en wel na 1680. Toen kwamen er ge durende enige tientallen jaren weer warme zomers met weinig neerslag en zachte winters. In die periode trekken de gletschers in de Alpen zich weer terug. Maar de verbete ring was slechts van korte duur. Rond 1740 brak de „grote winter" aan, zoals hij in kronieken wel ge noemd wordt. De gemiddelde tem peraturen daalden sterk, het ijs Als leraar Algemeen Vormend On derwijs is de heer P. Borsten werk zaam aan de Eerste Lagere Techni sche School in Tilburg. Zijn geboor teplaats bleef hij echter trouw. Piet Borsten is in zijn woonplaats maar ook in de wijde omtrek een bekende figuur. Op tal van manieren maakte hij zich in het verleden en maak hij zich nog verdienstelijk voor de ge meenschap. Veel bekendheid kreeg zijn jaarlijkse revue, die tien jaar achtereen met groot enthousiasme voor het voetlicht werd gebracht. Al weer geruime tijd is de heer Borsten uit Kaatsheuvel druk doen de met voorbereidingen om dit gran dioze spektakel op poten te zetten. Zijn schetsplannen zijn inmiddels klaar. Met tal van mensen is hij be sprekingen aan het voeren om zijn ideeën op 26 april ook werkelijk ver wezenlijkt te krijgen. „Waar we nu mee bezig zijn, zou je een 'warming up' kunnen noemen. Zo'n evenement organiseren kun je niet alleen. Je hebt er de hulp van een groot aantal mensen voor nodig. Wat men mij heeft opgedragen, is beslist geen eenvoudige taak. Je hebt hier te maken met een bevolking van diverse kernen, die een belangrijke expansie aan den lijve ondervindt. Er zijn veel mensen van buiten, die zich in Kaatsheuvel vestigen. Oude buur ten worden uit elkaar gerukt en de Inderdaad is er sprake van een temperatuursstijging over de ge hele wereld. De eskimo's aan de westkust van Groenland vangen daar kabeljouw, terwijl deze vis daar enige tientallen jaren geleden nog geheel onbekend was. De ge- Met deze typische wisselingen in het klimaat gedurende de laatste duizend jaar, is duidelijk aange toond dat het klimaat ook tijdens de periode tussen echte ijstijden binnen bepaalde grenzen zekere schommelingen ondergaan. Jammer genoeg leven wij momenteel niet zozeer in een periode van mooi weer. Vanaf 28 februari 1969 kunt u terecht bij de Raiffeisenbank in het centrum van Waalwijk, Stationsstraat 86. Wij staan u terzijde met des kundig advies voor al uw financiële aangelegenheden, rekening houdend met uw wensen, uw mogelijkheden, uw belang, uw geld. De Raiffeisenbank is goed voor uw geld.al uw geld. SPAARBANK EN ALLE BANKZAKEN Stationsstraat 86, Waalwijk Tel. 04160 - 4684. Geopend: maandag t/m vrijdag van 9 tot 12.30 en van 1.30 tot 4 uur. Vrijdagavond van 7 tot 9 uur. De ministerraad is er in principe mee akkoord gegaan, dat met ingang van 1 juli a.s. de accijnzen op bier, sterk alcoholische dranken (jenever, brandewijn) en benzine opnieuw zul len worden verhoogd met rond 15 procent. De verzwaring van de motor rijtuigenbelasting zal naar verluidt ongeveer 15 procent bedragen. Een wagen in de middenklasse waarvoor thans 150, - per jaar wordt be taald, zal dan 170, - moeten op brengen. De prijs van de benzine gaat met '18, de beroemde TBC-dagen in de jaren '30, oorlogsjaren 1940-1945, Gouden Stad (de bloei van de nijver heid in de na-oorlogse jaren), 10 jaar revue, de vakantie-explosie, sport, jeugd van nu, Loon op Zand als toe ristengemeente en tot slot „Venloen, 700 jaar beschermd gebied". Met de summiere omschrijving van 17 te realiseren taferelen heeft de heer Borsten enige indruk gegeven van het in zijn gedachten en inmid dels op papier levende plannen. „Wat ik nu nodig heb, is een aantal mede werkers. Ik denk aan het maken van een uitbeelding van zo'n periode door een bepaalde wijk. In principe heb ik de gemeente al in wijken verdeeld. Daarbij heb ik niet gelet op bepaalde samenhangende groepen. Dan wordt het beslist een onmogelijke zaak. Ik wil proberen het dorp Loon op Zand twee uitbeeldingen te laten verzor gen, De Moer een en het deel van Kaatsheuvel Loonsedijk - Zandschel - Rechtvaart ook een. Het dorp Kaats heuvel zal de andere 12 dan voor zijn rekening moeten nemen. De ge meente verzorgt de uitbeelding „700 jaar beschermd gebied". Tenminste die toezegging heb ik van de burge meester". In elk van de wijken is de heer Borsten nu een man aan het zoeken, die de werkzaamheden kan coördine ren en een aantal mensen vragen hem Abonnement p. week (0,33+ 2 ct. inc.k.) 0,35 p. mnd. (1,45+10 ct. inc.k.) ƒ1,55 p. kwrt. (3,95+10 ct. inc.k.) ƒ4,05 p.kwrt. p.post 4,75 bij girobetaling (bij incasso p.postkwit. 75 ct. extra) Advertentieprijs: 15 cent per mm. Contractadvertenties: speciaal tarief Telegram-adres „ECHO" drie cent omhoog, die van een liter jenever met circa zestig cent en die van het bier met vijf cent per liter. Minister Witteveen heeft dit voor stel bij het kabinet ingediend omdat hij noodzakelijk moet kunnen be schikken over een aanvulling in de inkomsten van het Rijk. Als gevolg van extra rijksuitgaven o.m. voor NAVO 225 miljoen) en stroppen als het niet doorgaan van de huurbe lasting 70 miljoen) zijn er grote gaten in zijn begroting van dit jaar geslagen. Minister Witteveen heeft eerdex al aangekondigd dat de gaten gedicht dienden te worden met een verhoging van de accijnzen. De mi nisters beslisten gisteren in principe welke accijnzen verhoogd moesten worden en tot welk bedrag. Suiker en wijn kwamen niet in aanmerking in verband met intena- tionale afspraken. Bovendien gold de overweging dat suiker deel uit maakte van het primaire levensmid delenpakket. De regering heeft het niet gewaagd opnieuw de sigaret ex tra te belasten. In de Tweede Kamer is minister Witteveen zelfs door de regeringspartijen gewaarschuwd, dat men aan een verdere accijnsverzwa ring voor sigaretten niet meer zou meewerken. Minister Witteveen heeft toen beloofd, dat hij minstens tot 1971 de sigarettenrokers „met rust zou laten". met het plan te helpen. „De subcom missie, die de historische optocht voorbereidt, laat in eerste instantie 't ontwerp voor de uitbeelding - deze kan op een, maar ook op meerdere wagens gestalte krijgen - aan de vindingrijkheid van de mensen in de wijk over. Natuurlijk geven wij een omschrijving van hetgeen we bedoe len. De uitwerking kan men zelf ver zorgen. Wanneer dit niet mogelijk is, dan leveren wij eventueel in de vorm van tekening of maquette het ont werp. De kosten? Voor zoi'n wijk zijn die er niet. De benodigde materialen die leveren wij. Wat de mensen in die wijken alleen in moeten brengen zijn arbeidskrachten en irrije tijd. Dat zevenhonderd jaar beleend zijn van de heerlijkheid Venloen - deze nederzetting waaruit het dorp Loon op Zand moet zijn ontstaan had de naam Venloen en lag op enige af stand van de plaats waar op dit ogen blik de kern van het dorp ligt - heeft de heer Borsten overigens veel inspiratie gegeven voor zijn optocht. Die eerste uitbeelding met name zal b.v. alle geslachten tussen de eerste leenheer Willem van Home en het huidige geslacht Verheyen moeten gaan omvatten. In*de geschiedschrij ving heeft men kunnen achterhalen, dat Willem van Home een schild knaap was van Hertog Jan van Bra bant. Deze beloonde hem voor de be wezen diensten door hem de heerlijk heid Venloen in leen te geven. Van die eerste belening - in 1269 - da teren ook nog de drie hoorns in het wapen van de gemeente. De drie ha mers herinneren uiteraard aan de tra ditionele schoennijverheid ter plaatse. Ongeveer een eeuw heeft het ge slacht Van Horne de heerlijkheid in bezit gehad. In het midden van de veertiende eeuw namelijk werd het voor 2200 oude Franse schilden ver kocht aan Paulus van Haestrecht. Deze had al de heerlijkheden Tilburg en Drunen in leen. Paulus van 'Haes trecht verwierf bekendheid als bou wer van de huidige Loonse kerk. Ook liet hij van 's-Gravenmoer naar de Bossche sloot bij Engelen e:en turf vaart graven. De familie Van Haes trecht werd in 1535 opgevolgd door Robert van Grevenbrouck, die zijn geslacht de leen na precies 98 jaar weer liet doorgeven aan de familie Van Immerseel. Bij het uitsterven van deze laatste familie in 1742 kre gen wat nazaten ruzie over de verde ling van de boedel. Pas in 1753 werd deze beslecht in het voordeel van de familie Van Salm Salm. In 1857 viel de leen geheel uiteen. Toen namelijk werden de bezittingen in percelen verkocht. Het Loonse kasteeltje wordt overigens nog steeds bewoond door het geslacht Verheijen, dat zich in 1857 in Loon op Zand vestigde. Het kasteeltje is overigens slechts de rid derzaal van eens een veel groter slot. Kaatsheuvel - De geboren en getogen Kaatsheuvelnaar P. Borsten (55) heeft de vererende opdracht gekregen een historische optocht te organiseren bij gelegenheid van de officiële opening van het raadhuis van de gemeente Loon op Zand. Dat in gebruik stellen gebeurt op vrijdag 25 april a.s. Voor die gelegenheid komt dr C. N. M. Kortmann, commis- bewoners komen over de hele ge meente verspreid te wonen. Dit zijn toch wel de voornaamste oorzaken, die de gemeenschapszin hebben doen afbrokkelen. We staan nu voor de moeilijke taak, die gemeenschapszin weer te bevorderen". De heer Borsten noemt hetgeen hij over zijn problemen ten aanzien van de organisatie van dit grootse evene ment heeft verteld geen zuiver plaat selijke aangelegenheid. „Overal moet je een vrij negatieve instelling van de bevolking constateren. De hele wereld schijnt besmet te zijn met die 'protestbacil'. Hoe negatief die in stelling is, blijkt als je de mensen vraagt waarom zij protesteren. Dan krijg je geen antwoord. Met die in stelling zit ik echter. Die moeten we eruit zien te krijgen". Dat zijn streven alle kans heeft te zullen slagen, daarvan is de heer Borsten heilig overtuigd. „Een zeer recent voorval heeft mijn mening al leen maar verstevigd. De carnavals optocht afgelopen zondag, hoe leuk was die niet. De opkomst voor deel name met wagens en groepen was ge weldig. En dit ondanks het feit, dat het pas voor de tweede maal gebeur de. Enkele dagen geleden kon men spontaan meewerken. Het resultaat hier was zelfs ten opzichte van na buurgemeenten gunstig. Die instel ling van toen moeten we nu weer hebben om dit feest te doen slagen". De heer Borsten noemt zijn histo rische optocht een mooie gelegenheid iets geheel nieuws van de grond te krijgen. „Gemeenschapszin blijven saris van de koningin in de provincie Noord-Brabant naar de gemeente Loon op Zand. De optocht nu vormt een onderdeel van een zeer uitgebreid programma, dat een speciaal voor dit doel in het leven geroepen Comité Raadhuis feesten onder leiding van de Kaatsheuvelse aannemer Willy Pepping aan het voorbereiden is. De heer P. Borsten heeft eveneens zit ting in dit comité. De optocht wordt gehouden op zaterdag 26 april. we nodig houden. Vooral nu in de toekomst De Werft en misschien nog andere activiteiten van de grond gaan komen. Dat spontane plan realiseren kan ik niet alleen. Daarvoor heb ik - nogmaals gezegd - de hulp van een groot aantal mensen nodig". De organisatoren van de histori sche optocht hebben een mooie 'kap stok gevonden om het plan aan op te hangen'. Men heeft kunnen achter halen, dat 't dit jaar precies 700 jaar geleden is, dat de heerlijkheid 'Ven- loene' door Hertog Jan I van Brabant aan Willem van Horne in leen werd gegeven. „Welnu, dat nu 700 jaar beschermt gebied zijn, biedt vele mo gelijkheden om 'n historische wapen schouw aan op te hangen". En de heer W. Pepping, voorzitter van het dagelijks bestuur van het Comité Raadhuisfeesten, vult de heer Bor sten aan: „We hebben expres ge wacht met dit facet naar voren te brengen". In eerste opzet heeft men 17 ver schillende taferelen gecreëerd, die in de optocht tot uitdrukking zullen ko men. Deze zijn: 'Het leven in de heer lijkheid van 1269, de eerste bevol king van Loon op Zand en Kaats heuvel, het gildewezen, de opkomst en ontwikkeling van de schoenindus trie, tram - omroeper - gaslantaarn - eerste auto, Berndijk internationaal, mobilisatie en inkwartiering in 1914-

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1969 | | pagina 3