wAALwijkse en UnqstRAAtse coimant
In historische optocht hele
geschiedenis Loon op Zand
ONS VERANDEREND KLIMAAT
P, Borsten uit Kaatsheuvel
regisseur van spektakel
Wéér
accijnsverhoging
op benzine, jenever
en bier van 15%
OP ZATERDAG 26 APRIL BIJ INGEBRUIKNAME
NIEUWE RAADHUIS
Hoogtepunt
Klimaat de laatste
1000 jaar niet
constant
Verandering
Kleine ijstijd
Temperatuur
stijging
De Raiffeisen-
bank is goed voor
uw geld
Raiffeisenbank
Globaal
Leider
Historie
Honderd jaar
Kapstok
Opzet
en
MAANDAG 24 FEBRUARI 1968
92e JAARGANG No. 16
De tcho van het
Uitgever
Waalwijksche Stoomdrukkerij
Antoon Tielen
HoofdredakteurJAN TIELEN
Gironummer 1069687
Dit blad verschijnt 2 x per week.
Losse nummers 20 cent
Brieven onder nummer 50 ct. extra
Opgericht 1878
Bureaus Grotestraat 205, Waalwijk Tel. 04160-2621-2746 KaatsheuvelDr. van Beurdenstraat 8, Tel. 04167-2002
In de laatste duizend jaar
wisselden warme en koude perioden
Iedereen heeft wel gehoord dat er vrij regelmatig grote veranderingen
plaatsvinden in het klimaat in Europa. We hebben in de loop der tijden
verschillende perioden gekend van uitzonderlijke koude, die we ijstijden
hebben genoemd, doch evenzo zijn er perioden geweest, dat in ons land
een tropisch klimaat heerste. Deze uitersten voltrokken zich echter na
vele tienduizenden jaren en momenteel bevinden we ons weer in zo'n
periode tussen twee ijstijden in. Maar het zal nog heel, heel erg lang
duren voordat we weer aan een nieuwe ijstijd toe zijn. Voorlopig hebben
we dus nog te maken met een soort tussenklimaat, zoals we dat nu
kennen. 1 j jj j,,;j j
Een interessante bijzonderheid is wel, dat uit onderzoekingen is gebleken
dat het klimaat dat wij kennen evenmin constant blijkt te zijn, doch
binnen bepaalde grenzen ook schommelt.
breidde zich weer sterk uit en deze
klimaatverslechtering heeft aange
houden tot in het midden van de
19de eeuw. Ruwweg spreekt men
dan ook van 1600 tot 1850 van de
„kleine ijstijd". Tussen 1880 en 1900
zette daarna een zekere warmere
periode door. In kranten uit die tijd
kan men lezen dat de journalisten
verwachten dat, als het zo door
ging, men rond het jaar 2000 hier
in west-Europa cocosnoten kon
plukken. Wij weten nu inmiddels
dat het zover niet is gekomen.
middelde jaartemperatuur op Spits
bergen is met 3 graden gestegen
sinds 1900.
Natuurlijk vraagt men zich af of
we hier te maken hebben met een
diep ingrijpende verandering in het
klimaat. Maar dat blijkt ook niet
het geval te zijn, want sinds 1940 is
er weer sprake van een zekere af
koeling en die treedt het duidelijkst
aan de dag op die plaatsen waar
voordien de temperatuur het sterkst
was gestegen, dus in het gebied van
de poolcirkel.
Het is het werk geweest van pro
fessor dr. Flohn, directeur van het
meteorologisch instituut van de uni
versiteit van Bonn in West-Duits-
land, die met zijn medewerkers een
uitgebreide studie heeft gemaakt
van de veranderingen in het west-
Europese klimaat gedurende de
laatste duizend jaar. Veel daarvan
heeft men moeten opdiepen uit al
lerlei stukken waarin toevallig over
klimatologische toestanden werd
gesproken, want van een keurige
optekening van de gedragingen van
het weer e.d. was in die tijden nog
geen sprake.
Uit allerlei stukken, kronieken en
wat al niet meer, heeft men weer
kundige gegevens verzameld en zo
kwam men tot de ontdekking dat
het klimaat in west-Europa gedu
rende de laatste duizend jaar be
slist niet netjes constant is geweest,
doch allerlei merkwaardige schom
melingen heeft vertoond, die zelfs
wel van invloed zijn geweest op de
historische ontwikkeling.
Uit de gegevens blijkt, dat 't kli
maat in west-Europa tijdens de mid
deleeuwen (en dan gaat het hier
om een periode van rond 1000 tot
en met de veertiende eeuw) bijzon
der mild is geweest. Men zou kun
nen spreken van aangenaam, lek
ker weer. In wetenschapskringen
neemt men dan ook aan, dat deze
warme periode het de Noormannen
mogelijk heeft gemaakt om Groen
land te bereiken en zich daar tij
delijk te nestelen. Indirect zou dit
ook meegewerkt hebben aan de eer
ste ontdekking van Amerika, door
de weer van Groenland uitzwer
mende Noormannen, die toen in 't
uiterste noorden van Noord-Ameri-
ka voet aan land hebben gezet.
Het hoogtepunt van deze zo gun
stige klimaatontwikkeling valt in
de 13de en het begin van de 14de
eeuw. Uit de onderzochte stukken
blijkt, dat men toen in Oostpruisen
en Silezië wijnbouw bedreef, het
geen inhoudt dat toen de druiven
daar goed wilden rijpen, het was er
dus lekker warm en zonnig. In het
Zwarte Wouw kon men wijnbouw
bedrijven tot zelfs op een hoogte
van 800 meter. In diezelfde tijd
werd Zwitserland zelfs in hete zo
mers tot zeventien maal 'toe ge
plaagd door sprinkhanenzwermen.
Het was echter niet alles zonne
schijn in die tijd, want in de zomer
van 1342 werd een groot deel van
midden, en west-Duitsland geteis
terd door een geweldige overstro
ming. En in de winter van 1322 op
1323 vroor het zo hard, dat de koop
lieden over het ijs van Duitsland
naar Zweden konden oversteken.
In het begin van de 15de eeuw
begon het klimaat te veranderen,
hl het midden van de 16de eeuw
volgde dan een lange periode met
zeer strenge winters. In wetenschap
pelijke kringen is men van mening
dat deze bijzonder strenge winters
bijgedragen hebben aan de afschu
welijke hongersnood die toen in
Duitsland heerste en die mede ge
leid heeft tot de in de geschiedenis
20 bekende boerenopstand.
Vanaf 1500 zien we dan een nare
periode met koele zomers, veel
neerslag en zeer strenge winters,
een ernstige verslechtering van het
klimaat dus, hetgeen ook blijkt uit
het zich sterk uitbreiden van de
gletschers in de Alpen, in Alaska
en Scandinavië en de uitbreiding
van het pakijs in het noordpoolge
bied.
Deze nare periode werd voor eni
ge tientallen jaren onderbroken en
wel na 1680. Toen kwamen er ge
durende enige tientallen jaren weer
warme zomers met weinig neerslag
en zachte winters. In die periode
trekken de gletschers in de Alpen
zich weer terug. Maar de verbete
ring was slechts van korte duur.
Rond 1740 brak de „grote winter"
aan, zoals hij in kronieken wel ge
noemd wordt. De gemiddelde tem
peraturen daalden sterk, het ijs
Als leraar Algemeen Vormend On
derwijs is de heer P. Borsten werk
zaam aan de Eerste Lagere Techni
sche School in Tilburg. Zijn geboor
teplaats bleef hij echter trouw. Piet
Borsten is in zijn woonplaats maar
ook in de wijde omtrek een bekende
figuur. Op tal van manieren maakte
hij zich in het verleden en maak hij
zich nog verdienstelijk voor de ge
meenschap. Veel bekendheid kreeg
zijn jaarlijkse revue, die tien jaar
achtereen met groot enthousiasme
voor het voetlicht werd gebracht.
Al weer geruime tijd is de heer
Borsten uit Kaatsheuvel druk doen
de met voorbereidingen om dit gran
dioze spektakel op poten te zetten.
Zijn schetsplannen zijn inmiddels
klaar. Met tal van mensen is hij be
sprekingen aan het voeren om zijn
ideeën op 26 april ook werkelijk ver
wezenlijkt te krijgen.
„Waar we nu mee bezig zijn, zou
je een 'warming up' kunnen noemen.
Zo'n evenement organiseren kun je
niet alleen. Je hebt er de hulp van
een groot aantal mensen voor nodig.
Wat men mij heeft opgedragen, is
beslist geen eenvoudige taak. Je hebt
hier te maken met een bevolking van
diverse kernen, die een belangrijke
expansie aan den lijve ondervindt. Er
zijn veel mensen van buiten, die zich
in Kaatsheuvel vestigen. Oude buur
ten worden uit elkaar gerukt en de
Inderdaad is er sprake van een
temperatuursstijging over de ge
hele wereld. De eskimo's aan de
westkust van Groenland vangen
daar kabeljouw, terwijl deze vis
daar enige tientallen jaren geleden
nog geheel onbekend was. De ge-
Met deze typische wisselingen in
het klimaat gedurende de laatste
duizend jaar, is duidelijk aange
toond dat het klimaat ook tijdens
de periode tussen echte ijstijden
binnen bepaalde grenzen zekere
schommelingen ondergaan. Jammer
genoeg leven wij momenteel niet
zozeer in een periode van mooi
weer.
Vanaf 28 februari 1969 kunt u
terecht bij de Raiffeisenbank
in het centrum van Waalwijk,
Stationsstraat 86.
Wij staan u terzijde met des
kundig advies voor al uw
financiële aangelegenheden,
rekening houdend met uw
wensen, uw mogelijkheden,
uw belang, uw geld.
De Raiffeisenbank is goed
voor uw geld.al uw geld.
SPAARBANK
EN ALLE BANKZAKEN
Stationsstraat 86, Waalwijk
Tel. 04160 - 4684.
Geopend:
maandag t/m vrijdag van 9
tot 12.30 en van 1.30 tot 4 uur.
Vrijdagavond van 7 tot 9 uur.
De ministerraad is er in principe
mee akkoord gegaan, dat met ingang
van 1 juli a.s. de accijnzen op bier,
sterk alcoholische dranken (jenever,
brandewijn) en benzine opnieuw zul
len worden verhoogd met rond 15
procent. De verzwaring van de motor
rijtuigenbelasting zal naar verluidt
ongeveer 15 procent bedragen. Een
wagen in de middenklasse waarvoor
thans 150, - per jaar wordt be
taald, zal dan 170, - moeten op
brengen.
De prijs van de benzine gaat met
'18, de beroemde TBC-dagen in de
jaren '30, oorlogsjaren 1940-1945,
Gouden Stad (de bloei van de nijver
heid in de na-oorlogse jaren), 10 jaar
revue, de vakantie-explosie, sport,
jeugd van nu, Loon op Zand als toe
ristengemeente en tot slot „Venloen,
700 jaar beschermd gebied".
Met de summiere omschrijving van
17 te realiseren taferelen heeft de
heer Borsten enige indruk gegeven
van het in zijn gedachten en inmid
dels op papier levende plannen. „Wat
ik nu nodig heb, is een aantal mede
werkers. Ik denk aan het maken van
een uitbeelding van zo'n periode door
een bepaalde wijk. In principe heb
ik de gemeente al in wijken verdeeld.
Daarbij heb ik niet gelet op bepaalde
samenhangende groepen. Dan wordt
het beslist een onmogelijke zaak. Ik
wil proberen het dorp Loon op Zand
twee uitbeeldingen te laten verzor
gen, De Moer een en het deel van
Kaatsheuvel Loonsedijk - Zandschel -
Rechtvaart ook een. Het dorp Kaats
heuvel zal de andere 12 dan voor
zijn rekening moeten nemen. De ge
meente verzorgt de uitbeelding „700
jaar beschermd gebied". Tenminste
die toezegging heb ik van de burge
meester".
In elk van de wijken is de heer
Borsten nu een man aan het zoeken,
die de werkzaamheden kan coördine
ren en een aantal mensen vragen hem
Abonnement
p. week (0,33+ 2 ct. inc.k.) 0,35
p. mnd. (1,45+10 ct. inc.k.) ƒ1,55
p. kwrt. (3,95+10 ct. inc.k.) ƒ4,05
p.kwrt. p.post 4,75 bij girobetaling
(bij incasso p.postkwit. 75 ct. extra)
Advertentieprijs: 15 cent per mm.
Contractadvertenties: speciaal tarief
Telegram-adres „ECHO"
drie cent omhoog, die van een liter
jenever met circa zestig cent en die
van het bier met vijf cent per liter.
Minister Witteveen heeft dit voor
stel bij het kabinet ingediend omdat
hij noodzakelijk moet kunnen be
schikken over een aanvulling in de
inkomsten van het Rijk. Als gevolg
van extra rijksuitgaven o.m. voor
NAVO 225 miljoen) en stroppen
als het niet doorgaan van de huurbe
lasting 70 miljoen) zijn er grote
gaten in zijn begroting van dit jaar
geslagen. Minister Witteveen heeft
eerdex al aangekondigd dat de gaten
gedicht dienden te worden met een
verhoging van de accijnzen. De mi
nisters beslisten gisteren in principe
welke accijnzen verhoogd moesten
worden en tot welk bedrag.
Suiker en wijn kwamen niet in
aanmerking in verband met intena-
tionale afspraken. Bovendien gold
de overweging dat suiker deel uit
maakte van het primaire levensmid
delenpakket. De regering heeft het
niet gewaagd opnieuw de sigaret ex
tra te belasten. In de Tweede Kamer
is minister Witteveen zelfs door de
regeringspartijen gewaarschuwd, dat
men aan een verdere accijnsverzwa
ring voor sigaretten niet meer zou
meewerken. Minister Witteveen heeft
toen beloofd, dat hij minstens tot
1971 de sigarettenrokers „met rust
zou laten".
met het plan te helpen. „De subcom
missie, die de historische optocht
voorbereidt, laat in eerste instantie 't
ontwerp voor de uitbeelding - deze
kan op een, maar ook op meerdere
wagens gestalte krijgen - aan de
vindingrijkheid van de mensen in de
wijk over. Natuurlijk geven wij een
omschrijving van hetgeen we bedoe
len. De uitwerking kan men zelf ver
zorgen. Wanneer dit niet mogelijk is,
dan leveren wij eventueel in de vorm
van tekening of maquette het ont
werp. De kosten? Voor zoi'n wijk zijn
die er niet. De benodigde materialen
die leveren wij. Wat de mensen in
die wijken alleen in moeten brengen
zijn arbeidskrachten en irrije tijd.
Dat zevenhonderd jaar beleend zijn
van de heerlijkheid Venloen - deze
nederzetting waaruit het dorp Loon
op Zand moet zijn ontstaan had de
naam Venloen en lag op enige af
stand van de plaats waar op dit ogen
blik de kern van het dorp ligt -
heeft de heer Borsten overigens veel
inspiratie gegeven voor zijn optocht.
Die eerste uitbeelding met name zal
b.v. alle geslachten tussen de eerste
leenheer Willem van Home en het
huidige geslacht Verheyen moeten
gaan omvatten. In*de geschiedschrij
ving heeft men kunnen achterhalen,
dat Willem van Home een schild
knaap was van Hertog Jan van Bra
bant. Deze beloonde hem voor de be
wezen diensten door hem de heerlijk
heid Venloen in leen te geven. Van
die eerste belening - in 1269 - da
teren ook nog de drie hoorns in het
wapen van de gemeente. De drie ha
mers herinneren uiteraard aan de tra
ditionele schoennijverheid ter plaatse.
Ongeveer een eeuw heeft het ge
slacht Van Horne de heerlijkheid in
bezit gehad. In het midden van de
veertiende eeuw namelijk werd het
voor 2200 oude Franse schilden ver
kocht aan Paulus van Haestrecht.
Deze had al de heerlijkheden Tilburg
en Drunen in leen. Paulus van 'Haes
trecht verwierf bekendheid als bou
wer van de huidige Loonse kerk. Ook
liet hij van 's-Gravenmoer naar de
Bossche sloot bij Engelen e:en turf
vaart graven. De familie Van Haes
trecht werd in 1535 opgevolgd door
Robert van Grevenbrouck, die zijn
geslacht de leen na precies 98 jaar
weer liet doorgeven aan de familie
Van Immerseel. Bij het uitsterven
van deze laatste familie in 1742 kre
gen wat nazaten ruzie over de verde
ling van de boedel. Pas in 1753 werd
deze beslecht in het voordeel van de
familie Van Salm Salm. In 1857 viel
de leen geheel uiteen. Toen namelijk
werden de bezittingen in percelen
verkocht. Het Loonse kasteeltje wordt
overigens nog steeds bewoond door
het geslacht Verheijen, dat zich in
1857 in Loon op Zand vestigde. Het
kasteeltje is overigens slechts de rid
derzaal van eens een veel groter slot.
Kaatsheuvel - De geboren en getogen Kaatsheuvelnaar P. Borsten
(55) heeft de vererende opdracht gekregen een historische optocht te
organiseren bij gelegenheid van de officiële opening van het raadhuis
van de gemeente Loon op Zand. Dat in gebruik stellen gebeurt op vrijdag
25 april a.s. Voor die gelegenheid komt dr C. N. M. Kortmann, commis-
bewoners komen over de hele ge
meente verspreid te wonen. Dit zijn
toch wel de voornaamste oorzaken,
die de gemeenschapszin hebben doen
afbrokkelen. We staan nu voor de
moeilijke taak, die gemeenschapszin
weer te bevorderen".
De heer Borsten noemt hetgeen hij
over zijn problemen ten aanzien van
de organisatie van dit grootse evene
ment heeft verteld geen zuiver plaat
selijke aangelegenheid. „Overal moet
je een vrij negatieve instelling van
de bevolking constateren. De hele
wereld schijnt besmet te zijn met die
'protestbacil'. Hoe negatief die in
stelling is, blijkt als je de mensen
vraagt waarom zij protesteren. Dan
krijg je geen antwoord. Met die in
stelling zit ik echter. Die moeten we
eruit zien te krijgen".
Dat zijn streven alle kans heeft te
zullen slagen, daarvan is de heer
Borsten heilig overtuigd. „Een zeer
recent voorval heeft mijn mening al
leen maar verstevigd. De carnavals
optocht afgelopen zondag, hoe leuk
was die niet. De opkomst voor deel
name met wagens en groepen was ge
weldig. En dit ondanks het feit, dat
het pas voor de tweede maal gebeur
de. Enkele dagen geleden kon men
spontaan meewerken. Het resultaat
hier was zelfs ten opzichte van na
buurgemeenten gunstig. Die instel
ling van toen moeten we nu weer
hebben om dit feest te doen slagen".
De heer Borsten noemt zijn histo
rische optocht een mooie gelegenheid
iets geheel nieuws van de grond te
krijgen. „Gemeenschapszin blijven
saris van de koningin in de provincie Noord-Brabant naar de gemeente
Loon op Zand. De optocht nu vormt een onderdeel van een zeer uitgebreid
programma, dat een speciaal voor dit doel in het leven geroepen Comité
Raadhuis feesten onder leiding van de Kaatsheuvelse aannemer Willy
Pepping aan het voorbereiden is. De heer P. Borsten heeft eveneens zit
ting in dit comité. De optocht wordt gehouden op zaterdag 26 april.
we nodig houden. Vooral nu in de
toekomst De Werft en misschien nog
andere activiteiten van de grond gaan
komen. Dat spontane plan realiseren
kan ik niet alleen. Daarvoor heb ik
- nogmaals gezegd - de hulp van
een groot aantal mensen nodig".
De organisatoren van de histori
sche optocht hebben een mooie 'kap
stok gevonden om het plan aan op
te hangen'. Men heeft kunnen achter
halen, dat 't dit jaar precies 700 jaar
geleden is, dat de heerlijkheid 'Ven-
loene' door Hertog Jan I van Brabant
aan Willem van Horne in leen werd
gegeven. „Welnu, dat nu 700 jaar
beschermt gebied zijn, biedt vele mo
gelijkheden om 'n historische wapen
schouw aan op te hangen". En de
heer W. Pepping, voorzitter van het
dagelijks bestuur van het Comité
Raadhuisfeesten, vult de heer Bor
sten aan: „We hebben expres ge
wacht met dit facet naar voren te
brengen".
In eerste opzet heeft men 17 ver
schillende taferelen gecreëerd, die in
de optocht tot uitdrukking zullen ko
men. Deze zijn: 'Het leven in de heer
lijkheid van 1269, de eerste bevol
king van Loon op Zand en Kaats
heuvel, het gildewezen, de opkomst
en ontwikkeling van de schoenindus
trie, tram - omroeper - gaslantaarn -
eerste auto, Berndijk internationaal,
mobilisatie en inkwartiering in 1914-