vvaaLwijkse en lanqstRaatse couRant
98 ct.
supermarkt
„De Echo" bevordert
oriëntatie binnen
Stadsgewest Waalwijk
De spil van het stadsgewest
is de oude Langstraat
GRAMMOFOON
PLAAT
I
Groei
Bewegelijk
Drunen snelst
groeiende gemeente
in de streek
CARBONADE
2.98
RAAR
STE ELTJ ES
69 ct.
GEHAKT 1.79
RODE KOOL
BIEF-BURGERS
98 ct.
WORTELTJES
WAALWIJK-
DRUNEN
Leeftijdsopbouw
„Hollands" karakter
Woni ng voor raad
Verdeling
Krotopruiming
Hef verleden
en hef heden in
hef licht van
de toekomst
Nederzeffingen
Wegen
MAANDAG 23 MAART 1970
93e JAARGANG No. 24
!N
van het Zuióen
Uitgever: Waalwijksche
Stoomdrukkerij Antoon Helen
Hoofdredakteur: JAN TIELEN
Gironummer 1069687
Dit blad verschijnt 2 x per week
L0SSe nummers 20 cent
Abonnement
p. week (0,33+ 2ct. inc.k.) 0,35
p. mnd. (1,45+10 ct. inc.k.) 1,55
p, kwrt. (3,95+10 ct. incJc.) ƒ4.05
p.kwrt. p.post 4,75 by girobetaling
Advertentieprijs: 15 cent per mm
Contractadvertenties: speciaal tarief
Brieven onder nummer 50 ct. extra
Opgericht 1878
Bureaus: Waalwijk, Grotestraat 205, Tel. 04160-2621-2746 Kaatsheuvel, Dr. van Beurdenstraat 8, Tel. 04167-2002
Telegram-adres: „ECHO"
Groeitempo bevolking in stadsgewest
Waalwijk hoger dan elders in Brabant
(Van onze verslaggever)
WAALWIJK Het aantal inwoners in het stadsgewest Waal
wijk, dat de gemeenten Drunen, Waalwijk, Sprang-Capelle, Loon
op Zand-Kaatsheuvel, Waspik en 's-Gravenmoer omvat, is de
laatste iO jaar enorm gestegen. Telde dit gewest in 1930 ongeveer
33.000 inwoners, 39 jaar later zijn er dat 62.000. De groei van de
bevolking in de jaren voor de oorlog is iets bij die van Noord-
Brabant als geheel ten achter gebleven; in de jaren vijftig was
het zelfde niveau bereikt, tenvijl de groei nu zelfs iets boven dat
van Brabant ligt.
Deze gegevens ontlenen we uit het eerste deel van de ontwerp-
structuurnota van het Stadsgewest die donderdag door de Stads
gewestelijke Raad is behandeld. In dit eerste deel wordt de be
volkingssamenstelling uitvoerig behandeld. In de groeigeschiede-
nis tekenen zich twee groepen gemeenten duidelijk af: Drunen
en Waalwijk met een sterk boven gemiddelde groei die zich tel
kens ten opzichte van de voorafgaande periode versnelt. Momen
teel is Drunen de snelst groeiende gemeente in het Gewest. Daar
tegenover staan s-GravenmoerSprang-Capelle en Waspik met
een zeer matig groeitempo. In Loon op Zand is de terugloop in
de tweede helft van de jaren zestig
De groei van de bevolking kan
door twee onderling zeer verschil
lende groepen factoren worden ver
oorzaakt: enerzijds geboorte en
sterfte, met als resultante het zoge
naamde geboorte-overschot; ander
zijds vestiging en vertrek, met als
resultante het zogenaamde migratie
saldo.
Van 1951 tot 1955 was de natuur
lijke aanwas van het gewest, dat
wil zeggen het aantal levendgebo
renen minus de sterfgevallen 4.130
personen; de feitelijke groei was
DINSDAG
KILO
3 BOSJES
WOENSDAG
y2 KILO
panklaar, per zak 49 ct.
DONDERDAG
2 STUKS
panklaar, per zak 49 ct.
Tophits, Meezingers, Gouden
ouden.
Soul, R. en B.
Zangeres zonder Naam,
Johnny Hoes enz. enz.
geen 4.75 maar slechts
bij 15,boodschappen.
EM-TE
echter 3.704 personen omdat 426
personen meer uit het gewest ver
trokken waren dan er zich hadden
gevestigd. De groei was dus geheel
aan de natuurlijke aanwas te dank
en, die daarenboven nog voor 12%
door een vertrekoverschot teniet
werd gedaan.
In de daarop volgende perioden
slaat het vertrekoverschot in een
vestigingsoverschot om en gaat ook
dit laatste in toenemende mate aan
de groei bijdragen. In de periode
1956 t/m 1960 was nog maar 15%
van de groei aan een vestigings
overschot te danken, in de periode
het dubbele opgelopen om in de vol-
1960 t/m 1964 was dit al tot bijna
gende periode echter sterk te vallen
tot ca. 6%. Door de scherpe daling
van het geboortecijfer en de naar
verhouding veel langzamere daling
van het sterftecijfer is het geboorte
overschot sterk teruggelopen. Des
ondanks ligt dit laatste nog op een
iets hoger niveau dan dat van Bra
bant en op een aanmerkelijk hoger
niveau dan dat van Nederland.
Naar gemeente bezien doen zich
opmerkelijke verschillen voor: In
alle gemeenten daalt het geboorte
cijfer snel en worden de onderlinge
verschillen sterk genivelleerd. Dru
nen met zijn zeer snel groeiende be
volking - grotendeels jonge gezin
nen met kinderen - echter laat aan
vankelijk nog een stijging van het
toch al uitzonderlijk hoge geboorte
cijfer zien. Voor de categorie ge
meenten met 5 - 20.000 inwoners
ligt het geboortecijfer in 1967 op
21,6 0/00. Drunen blijft daar dus
ruimschoots boven. Het aanvanke
lijk ook hoge cijfer van Loon op
Zand daalt echter tot iets onder dit
cijfer. De cijfers van Waalwijk -
evenals Drunen een snelgroeiende
gemeente - liggen minder hoog maar
dalen aanvankelijk vrij traag, maar
liggen in 1967 toch nog boven het
gemiddelde van 19,5 0/00 van ge
meenten met 20.000 - 90.000 inwo
ners. Ook Waspik werd door vrij
hoge cijfers gekenmerkt, die zeer
snel daalden, maar zich tot op een
niveau boven het gemiddelde van
21,4 0/00 van gemeenten van minder
dan 5.000 inwoners stabiliseerden.
Afwijkend is het beeld in Sprang-
Capelle en 's-Gravenmoer, die door
aanmerkelijk lagere cijfers dan de
overige gemeenten gekenmerkt
worden. De meeste geboortecijfers
liggen voor 1967 tussen de 19 en
22 0/00, hetgeen dicht bij hetBra-
foantse gemiddelde van 20,8 0/00
Komt. Drunen en 's-Gravenmoer
steken hier echter een flink stuk
boven uit.
Naar absolute aantallen is Waal
wijk de gemeente waar zich de
meeste bewegelijkheid ten aanzien
van vestiging en vertrek voordoet.
Voor Waalwijk komen zowel Den
Bosch als Tilburg sterk naar voren.
Tot 1966 heeft Waalwijk een vesti
gingsoverschot ten opzichte van bei
de grote steden, daarna een vertrek
overschot. Waalwijk heeft ook ten
opzichte van het Land van Altena,
West Brabant en de Dongemond een
positief saldo. Voor Drunen zijn de
belangrijkste realisaties vooral Vlij
men en Den Bosch. Er vestigen zich
uit deze gemeenten meer mensen in
Drunen dan omgekeerd het geval is.
(Van onze verslaggever)
WAALWIJK In de ontwerp-structuurnota wordt ook aan
dacht besteed aan de verbindingen. De samenstellers zijn van
oordeel dat over het algemeen de wegontsluiting van het gebied
redelijk is te noemen. De intensiviteit van het verkeer is sterk
toegenomen. Een op iedere zeven inwoners heeft een auto.
In de nota lezen we verder: Tot de verbindingen kunnen in ze
kere zin ook de streekkranten gerekend worden, die door de aard
van hun artikelen en advertenties tot de beeldvorming van de
Langstraat bijdragen en mogelijk een zekere samenhang en daar
mee oriëntatie binnen het gewest bevorderen. „De Echo van het
Zuiden" en de speciale editie voor de Langstraat van 't Brabants
Dagblad zijn de streekorganen. Tot het voornaamste versprei
dingsgebied van De Echo behoren vooral Waalwijk, Kaatsheuvel
en Sprang-Capelle en verder Waspik en Drunentot dat van het
Brabants Dagblad vooral Waalwijk, Vlijmen, Drunen en Heus-
den en verder Kaatsheuvel.
Aantal inwoners
per abonnement
(december 1968).
Echo van het Zuiden
Brabants Dagblad
Langstraat editie
Waalwijk
6,1
5,7
Kaatsheuvel
6,4
12,7
Drunen
17,1
5,5
Sprang-Capelle
5,6
21,4
Vlijmen
48,8
4,9
Heusden
0,0
6,7
Zelfs ten opzichte van Tilburg heeft
Drunen een positief saldo.
Loon op Zand heeft ten opzichte
van Tilburg een bescheiden vesti
gingsoverschot. In Waspik zijn de
relaties met de naburige Donge
mond en Oosterhout vrij sterk. De
externe relaties van Sprang-Capelle
zijn sterk gespreid.
Brabant heeft in vergelijking met
Nederland een jonge bevolking. In
het explosief groeiende Drunen (dat
lang een hoog geboorte-overschot)
bezet valt een sterke groei van de
jongste leeftijdscategoriën te con
stateren. In Waalwijk handhaaft de
jongste leeftijdscategorie in tegen
stelling tot de overige gemeenten
"aar relatief hoog aandeel. 's-Gra
venmoer en Sprang-Capelle hebben
voor Brabantse verhoudingen een
hoog aandeel oudere mensen en een
wat geringer aantal jongere mensen.
De sterftecijfers vertonen geringe
schommelingen in de tijd. Zij liggen
in Drunen en Waalwijk over het al
gemeen een stuk lager dan in de an
dere gemeenten van het gewest - een
gevolg van de naar verhouding jon-
je bevolking - en dicht op het Bra
bantse gemiddelde van 6,6 0/00 in
1967. De overige gemeenten hebben
ook in dit opzicht een "Hollandser"
karakter en liggen op het niveau
van het Nederlandse gemiddelde
van 7,9 0/00 in 1967.
Waalwijk en Drunen kennen aan
zienlijke vestigingsoverschotten, die
spectaculair in omvang toenemen.
WAALWIJK Het ontwerp van het eerste deel van de struc
tuurnota van het stadsgewest Waalwijk is donderdagavond in de
openbaarheid gebracht. Dat gebeurde tijdens de vergadering van
de Gewestelijke Raad, in het gemeentehuis van Waalwijk. De no
ta is samengesteld door het Bureau „sociaal-geografisch en be
stuurskundig onderzoek van de Vereniging van Nederlandse Ge
meenten". Drs. Ph. Dordregter, een van de samenstellers lichtte
de nota donderdag toe. Elders in dit blad vindt u meer over deze
besprekingen. Op deze pagina treft u enkele artikelen aan, waar
in deze nota - die handelt over de sociaal economische structuur
in de streek - uitvoerig wordt behandeld. De nota is de eerste uit
een serie van drie rapporten die in het kader van een gewestelijk
onderzoek ten behoeve van een ontwikkelingsplan is opgesteld.
De twee volgende deelstudies verschijnen over enkele maanden.
In de tweede nota zal het welzijn nader worden verkend. Daarbij
zullen woon-, werk- en vestigingsklimaat, voorzieningenstructuur
e.d. aan de orde komen. In een derde deel tenslotte zullen tegen
de achtergrond van de analyses van de huidige situatie de toe
komstmogelijkheden voor het gewest worden verkend.
De groei van de bevolking moet
in de woningen worden opgevangen.
De mate waarin en waar woning
bouw kan worden gerealiseerd be
paald mede in hoeverre de groei
binnen de gemeente en op welke
plaats kan worden opgevangen. Van
1947 tot 1960 nam de woningvoor
raad met bijna 2500 woningen of
47% toe; de bevolking groeide in
die periode met 10.000 inwoners of
25%. De laatste tien jaar nam de
woningvoorraad met 45% toe en
steeg de bevolking met 20%. Dit
impliceert een omvangrijke gezins
verdunning.
De samenstelling van de nieuw
bouw voor het gehele gewest over
de periode 1960 tot en met 1968 is
als volgt: 34% woningwetwoningen
31% premiewoningen en 35% zoge
naamde vrije-sectorwoningen. De
bouw van woningwetwoningen, con
centreert zich vooral in Waalwijk
en daarnaast een drietal andere
kernen: 42% in Waalwijk, 22% in
Kaatsheuvel, 10% in Drunen en
naar schatting eveneens 10% in
Vrijhoeven - Capeiile - Sprang; niet
minder dan 84% in de centrale sa
menballing van kernen in het ge
west. De premiesector is wat gelijk
matiger over een aantal grotere
kernen verdeeld, maar is daarin
toch grotendeels geconcentreerd:
Waalwijk met 32%, Drunen met
27% en Kaatsheuvel met 13%. De
viije-sector concentreert zich ener
zijds sterk in Waalwijk met 46%,
anderzijds in Drunen met 17%,
Kaatsheuvel met 13% en Loon op
Zand met 15%.
De noodzaak tot krotopruiming
en sanering heeft met name in Loon
op Zand en Waalwijk grote offers
gevraagd. In de eerste gemeente
staan tegenover elke honderd nieuw
gebouwde woningen in de periode
I960 tot en met 1968 niet minder dan
23 aan de woningvoorraad onttrok
ken woningen, in de kern Kaatsheu
vel zelfs 27. In Waalwijk - hoewel
aanzienlijk in aantal - ligt de ver
houding veel gunstiger met 17 ver
dwenen op 100 nieuw gebouwde
woningen. Naar verhouding is ook
Waspik de inspanning groot geweest
20 opgeruimde op 100 nieuw ge
bouwde woningen.
Dit betekent dat in Waalwijk en Kaatsheuvel 1 op iedere 6 inwoners de
Echo leest. In Sprang-Capelle zelfs 1 op iedere 5 inwoners.
WAALWIJK „De spil van het stadsgewest Waalwijk wordt door de
oude Langstraat gevormd, de oude zuidelijke dijk van het Oude Maas
je. De kernen Waspik, Capelle, Waalwijk (met de daarin opgenomen
dorpen Baardwijk en Besoyen) en Drunen zijn als dijkdorpen aan
deze dijk ontstaan. De verwevenheid van het gebied met de Maas is
wisselvallig. Van oudsher zorgde het Oude Maasje voor een deel van
de afwatering van de eigenlijke Maas, die als hoofdtak voor Heus-
den noordwaarts afboog naar Gorinphem. In 1904 werd een nieuwe
westwaartse monding van de Maas op het Hollands Diep als Bergse
Maas tot stand gebracht", zo lezen we in de ontwerp-structuurnota.
De vaak hoge waterstanden vroe
ger van het Oude Maasje en nu van
de nieuwe monding brachten over.
stromingen aan de zuidelijke oevers
met zich mee, waardoor deze gro
tendeels uit rivierklei bestaande
buitendijkse polders vrijwel onbe
woond moesten blijven en hoofdza
kelijk als zomerweidegebied dienst
deden. De nieuwe haven van Waal
wijk is in dit gebied aangelegd. Het
gebied ten noorden van Drunen
vormt een eigen oude polder waar
in onder meer Elshout is gelegen.
De talrijke wielen langs de oude
dijk van deze polder duiden ook
hier op een wisselvallige verhouding
met de Maas.
Meer naar het westen bij Waspik,
's-Gravenmoer en Sprang-Capelle
treffen wij restanten van de vroe-
fgere uitgestrekte veengebieden in
dit deel van Brabant aan die van
de Elizabetsvloed gespaard zijn ge
bleven. Het gebied met zijn vele
sloten en vaarten en drassige riet
en wilgengebieden bezit hierdoor
een geheel eigen karakter.
Het zuidelijke gedeelte van het
gewest bestaat uit - nu grotendeels
ontgonnen - heidegronden, zandver
stuivingen en bossen. Het uitge
strekte bos- en duinencomplex van
de Loonse en Drunense duinen be
hoort tot dit gedeelte.
De meeste nederzettingen in het
gewest zijn als straat-, dijk- of
vaartdorpen ontstaan. De langge
rekte nederzettingsvorm is dan ook
typisch voor dit gebied, zij het dat
deze door uitbreidingen van meer
recente datum niet overal meer dui
delijk waarneembaar is. Met name
Waalwijk en Drunen zijn sterk in
het achterliggende land uitgebreid.
Loon op Zand ten zuiden van het
natuurgebied gelegen draagt daar
entegen de kenmerken van het meer
eigenlijke Brabantse zandgronden-
dorp.
Het gewest wordt aan de noord
zijde in oost-westrichting door de
oude tevens verouderde Langstraat-
weg doorsneden, die sedert enkele
jaren een parallel heeft gekregen
in de nieuwe buitendijkse provin
ciale Langstraatweg. De weg, op
den duur als vierbaansautosnelweg
met ongelijkvloerse kruisingen uit
te voeren, vormt een directe oost-
westverbinding buiten de bebouw
de kommen om tussen 's-Hertogen-
Vervolg op pag. 3)
