Aantal arbeidsplaatsen in stadsgewest
Waalwijk laatste jaren sterk gegroeid
Waalwijk vervult in de
streek centrumfunktie
De spil van het stadsgewest
is de oude Langstraat
Stadsgewestelijke Raad aanvaardde
eerste deel van structuurnota
GEMEENTERADEN GAAN ZICH NU BERADEN
Schoenindustrie
3
DE ECHO VAN HET ZUIDEN VAN MAANDAG 23 MAART 1970
3
Aantal arbeids
plaatsen in schoen
industrie nam met
14% af
Veel kleine
bedrijven
Historie
Centrum functie
Donderdag:
De arbeidsmarkt en
koopgewoonten
Land- en tuinbouw
Stuurgroepen uit
Stadsgewest
Deel II en III volgen
snel. Nog dit jaar
structuurplan?
Schoen - leder
Spoorlijn
Sprang-Capelle
Artisten
voor de maand
maart
Trio Latino
Mady
Christanthene
Udine de Bombay
Pamela Ron
THE BLUE NOTE
Tilburg
Sprang-Capelle
Wandelsport
.:VV.VX
(Van onze verslaggever)
WAALWIJK - In de ontwerp structuurnota van het Stadsgewest Waal
wijk is ook een hoofdstuk gewijd aan de economische activiteiten vanuit
de bedrijven en andere instellingen. Hier gaan we nu nader op in.
De samensteller van het rapport, drs. P. Dordregter en drsF. Vonk be
schrijven eerst de provinciale economie. Met een totale produktiewaarde
van 11.227,2 miljoen gulden vormt de Noordbrabantse economie circa
14 procent van de totale Nederlandse produktie. Vergelijking van de pro
vinciale met de landelijke cijfers laat zien dat de relatieve produktiewaarde
van de landbouw in beide gebieden gelijk is. De nijverheid is evenwel in
Noord-Brabant sterker vertegenwoordigd. Daarnaast zijn andere sectoren
in hun productiewaarde ondervertegenwoordigd.
In onze provincie is de produk
tiewaarde van de bedrijven (uitge
drukt in procenten) als volgt ver
deeld: landbouw 8,8%, mijnbouw
0,1%, nijverheid 65,4%, bouwnij
verheid 7%, openbare nutsbedrij
ven 1,4%, handel en verkeer 12,6%,
diensten 3,9%, goederen 1%. Met
name de bedrijfsklassen dranken,
tabaksprodukten, textiel, schoeisel
en kleding alsmede leder en leder
waren zijn over-vertegenwoordigd.
Het aantal arbeidsplaatsen in het
Stadsgewest Waalwijk is na 1950
sterk gegroeid. In Drunen met 86%,
's-Gravenmoer 39%, Loon op Zand
17%, Sprang-Capelle 23%, Waal
wijk 42% en Waspik 20%.
Er heeft zich in de periode 1950'
1963 een lichte verschuiving voorge
daan in de ruimtelijke spreiding van
de werkgelegenheid door een aan
zienlijke groei van het aantal ar
beidsplaatsen in Drunen. Deze ont
wikkeling die we in mindere ma
te ook in Waalwijk waarnemen
is vooral ten koste gegaan van Loon
op Zand. Het groeipercentage in
Loon op Zand-Kaatsheuvel blijft
aanzienlijk achter bij het gewest, de
provincie en het landelijk cijfer.
Tot de „groeiers" behoren vooral
de chemische, bouw en grafische
nijverheid alsmede in de diensten
sectoren de groothandel. Een stag
natie doet zich voor in de bedrijfs
klassen voedings- en genotmidde
len, textiel, kleding, schoenen en
leder. Omdat in het Gewest Waal
wijk de bouwnijverheid haar aan
deel in de werkgelegenheid sterk
vergrootte bleef de groei van de
sectoren handel, verkeer en diensten
bij Nederland achter. In Drunen, en
Waspik verminderde dit aandeel
zelfs.
In het Stadsgewest Waalwijk is het
aantal bedrijven in de nijverheid
dalend. Het aantal bedrijven daalde
namelijk van 658 in 1950 naar 601
in 1963. De industriële werkgelegen
heid neemt af. Er is alleen 'n kleine
groei in Sprang-Capelle en een be
hoorlijke aanwas in Drunen. Bin
nen de nijverheid neemt de kleding
en schoeiselindustrie een overheer
sende positie in. Overigens daalde
van 1963 - 1968 het aantal arbeids
plaatsen in de leder- en rubberin
dustrie met 1000.
Het grootste aantal arbeidsplaat
sen in de schoen- en aanverwante
nijverheid concentreert zich in
Waalwijk en Loon op Zand. Deze
arbeidsplaatsen overtreffen die in
de overige nijverheid bovendien in
zeer ruime mate. Drunen is met na
me een centrum voor overige nij
verheid, die echter in Waalwijk naar
arbeidsplaatsen in 1963 nog om
vangrijker was dan in Drunen. De
ambachtelijke arbeidsplaatsen in de
schoennijverheid concentreren zich
in Waalwijk en Loon op Zand, die
in d overige nijverheid spreiden
meer over het gehele gewest. De
overige nijverheid draagt in de
meeste gemeenten in tegenstelling
tot Drunen en Waalwijk een over
wegend ambachtelijk karakter.
De arbeidsplaatsen in de schoen
nijverheid zijn met 1000 of 14% af
genomen. Deze vermindering komt
maar voor 200 arbeidsplaatsen voor
rekening van Waalwijk en betreft
vooral de overige gewestgemeenten.
Het gewicht van Waalwijk op het
totaal aantal arbeidsplaatsen binnen
het gewest in deze bedrijfstak neemt
dan ook met ca. 50 tot 55 procent
toe. De overige bedrijvigheid neemt
met ca. 650 arbeidsplaatsen toe. In
Waalwijk blijft het aantal arbeids
plaatsen van deze vrijwel constant.
De toename komt dus geheel ten
goede aan de overige gewestge
meenten, met name Drunen (bijna
400). Drunen is hierdoor in 1968 't
eerste werkgelegenheidscentrum ge
worden voor de overige nijverheid.
Van de kleinste en kleinere ves
tigingen (tot 100 werknemers) in
de schoen- en aanverwante nijver
heid in Brabant is ca. de helft in
het gewest gevestigd, van de grotere
echter maar een derde. In het spe
cifieke schoenenklimaat van de
Langstraat gedijen de kleine veelal
ambachtelijke bedrijven het best.
Velen proberen vaak maar enkele
jaren met succes veelal in eigen
huis of op eigen erf 'n klein schoen-
produktiebedrijfje gaande te hou
den. Volgens informatie uit het ge-
(Vervolg van pag. 1)
bosch en de Dongemond. Naar Til
burg loopt de provinciale weg van
Waalwijk langs Sprang-Capelle en
Kaatsheuvel en door Loon op Zand
Leze weg krijgt in de naaste toe
komst een parallel in rijksweg 62,
die als autosnelweg zal worden uit
gevoerd. De snelweg zal bij Waal
wijk de Bergsche Maas met een
brug kruisen en het huidige pont-
veer bij Drongelen wellicht overbo
dig maken.
-
Een tweede pontveer boven Ca-
pelle en de brug bij Heusden vor
men de andere verbindingen met
bet Land van Altena. Meer naar 't
westen kan ook de snelweg Breda-
Utreoht als zodanig worden be
schouwd. De wegverbindingen bin
nendoor naar Breda en omgeving
blijven beneden het niveau van de
andere verbindingen. De ontsluiting
van 's-Gravenmoer is in haar tota
liteit ten achter gebleven.
Ontsluiting per spoor vindt alleen
nog plaats voor goederenverkeer.
Het personenverkeer is reeds een
aantal jaren beëindigd.
Een enkele historische kantteke
ning is hier nog op haar plaats.
Een groot deel van de noordrand
van Brabant heeft oudtijds tot Hol
land behoort. Zo het Land van Al
tena, de steden en dorpen Heusden,
Vlijmen, Besoyen, Baardwijk, Waal
wijk niet, Sprang-Capelle, Waspik,
's-Gravenmoer, Raamsdonk en
Geertruidenberg en zo verder west
waarts. De zgn. Zuid Hollandse Dijk
op de grens tussen de gemeenten
Sprang-Capelle en Loon op Zand
herinnert nog aan deze situatie. In
de sociale structuur en de onder
linge relaties zijn hiervan zoals
later zal blijken nog duidelijke
sporen terug te vinden, ook al be
horen genoemde gebieden en ne
derzettingen al sinds 1813 tot de
provincie Brabant.
west is het verloop onder deze be
drijven, die zich vooral in Kaats
heuvel concentreren zeer groot.
Hoe sterk het ondernemerschap in
de schoen- en aanverwante nijver
heid in het gewest is geconcentreerd
blijkt uit het feit dat in 1963 55%
van alle bedrijven in Brabant in
deze bedrijfsklasse in het gewest
gevestigd was tegen maar ca. 4,5%
van alle Brabantse vestigingen in
de overige nijverheid. In de Lang
straat zijn ibijna 7800 personen recht
streeks met het leder- en schoei
selcomplex verbonden.
Uit het rapport blijkt duidelijk
dat Waalwijk een belangrijke cen
trum-functie vervult. Vooral de
dienstverlening is sterk in Waal
wijk geconcentreerd. Hier vindt men
ook een Kamer- van Koophandel,
Arbeidsbureau, Belastingkantoor en
Douanekantoor. In Waalwijk is de
absolute en relatieve groei van de
werkgelegenheid in handel, verkeer
en diensten het grootst, wat wijst
op de toenemende centrumfunctie
WAALWIJK In onze editie van
vandaag hebben we ruimschoots
aandacht besteed aan het eerste deel
van de ontwerp-structuurnota van
het Stadsgewest Waalwijk.
Eén hoofdstuk hebben we nog niet
behandeld: de situatie op de ar
beidsmarkt, de koopgewoonten van
het publiek en de inkomstenverde
ling. In een apart artikel komen we
hier in de krant van donderdag na
der op terug.
van de stad. De werkgelegenheid
die door de zes stadsgewestgemeen
ten zelf en door de daarin aanwe
zige niet-commerciële instellingen
van onderwijs en verpleging wordt
rgeboden wordt geraamd op 1800 ar
beidsplaatsen, waarvan ca. 1300 in
Waalwijk.
Met uitzondering van Waspik en
's-Gravenmoer verminderde in alle
gemeenten van het stadsgewest het
aantal agrarische bedrijven regel
matig. Door de ruilverkaveling is in
de oostelijke gemeenten Drunen en
Waalwijk de vermindering van het
aantal bedrijven na 1965 extragroot.
In de gemeenten met relatief veel
tuinbouw is de afname van het aan
tal kleine bedrijven door overscha
keling van een groot aantal agra
riërs op de tuinbouw beperkt ge
bleven. De sterk verhoogde omzet
van de Veiling in Drunen wijst er
op dat de tuinbouw in dit gebied
groeit.
De tuinbouw van het Stadsgewest
is te onderscheiden in een weste
lijk en een oostelijk bij Vlijmen
aansluitend gebied. De tuinbouw
rond Sprang-Capelle en Waspik is
reeds lang een agrarische hoofdac
tiviteit, die als zodanig door de tuin.
ders in het Westland is geleerd. In
het oosten is daarentegen uit de ak
kerbouw geleidelijk aan een speci
alisatie gegroeid, waarbij de volle-
grondtuinbouw nog overheerst en
s eel meer gemengde bedrijven voor
komen. Gedurende de laatste jaren
is de glas-tuinbouw echter ook in
de oostelijke gemeenten toegeno
men, waardoor het onderscheid tus
sen beide gebieden op dit punt klei
ner wordt.
Wel blijft nog een opmerkelijk ver
schil bestaan in de gemiddelde op
pervlakte glas (staand en platglas)
per gemeente. De drie ..westelijke
gemeenten hebben wat dit betreft
een hoger gemiddelde. Een laatste
indicatie voor de tuinbouwontwik-
keling in dit gebied wordt gevormd
door de vergroting van de op de
veiling per veilinglid aangevoerde
hoeveelheden. Bedrijven met een
omzet van 10.000.- of meer maak
ten in 1968 23,1 procent van het
aantal aanvoerders uit, tegen in
1964 nog maar 14,8 procent.
Inmidels zijn reeds twee stuur
groepen uit het stadsgewest gaan
functioneren. Dat zijn de stuurgroe
pen Arbeidsmarktbeschrijving-werk
gelegenheid en Welzijnszorg.
In de eerste hebben zitting ir. A.
de Wildt, hoofdinspecteur-directeur
van de Arbeidsvoorziening in Nrd.-
Brabant, diens assistent drs. J. Jan
sen, A. Maas, directeur GAB-Waal-
wijk, drs. Laurijssen uit Dongen, J.
Souer, drs. W. Smits en drs. J. de
Haan van de Kamer van Koophan
del, burgemeester mr. H. Stieger
van Drunen namens 't stadsgewest,
mr. H. Kuijpers gem. secretaris in
Waalwijk en drs. J. v. Rosendaal,
secretaris van het stadsgewest. In
de commissie Welzijnszorg hebben
zitting: burgemeester L. van Erp
van Loon op Zand (voorzitter), drs.
J. de Geus uit 's-Gravenmoer, mevr.
Overweel-v. Someren uit Sprang-
Capelle, mej. Stokwielder uit Waal
wijk, ir. J. de Both uit Drunen, G.
Theuerzeit uit Waspik, drs. J. van
Rosendaal als secretaris en advi
seurs zijn drs. A. Verdijk en drs.
W. Eichholz.
dfi;
(Van onze verslaggever)
WAALWIJK - De Gewestelijke Raad van het Stadsgewest Waalwijk
kreeg donderdagavond tijdens een bijeenkomst in het gemeentehuis van
Waalwijk het eerste deel van de ontwerpstructuumota aangeboden. Deze
nota, getiteld „Onderzoek ten behoeve van een regionaal ontwikkelings
programma voor het stadsgewest Waalwijk" is samengesteld door het Bu
reau sociaal, geografisch en bestuurskundig onderzoek van de Vereniging
van Nederlandse Gemeenten te Den Haag. De beide samenstellers, drs.
P. Dordregter en drs. F. Vonk, waren donderdag aanwezig om de nota toe
te lichten. De nota, die door het dagelijks bestuur, waarvan de zes burge
meesters deel uit maken, al uitvoerig was doorgesprokengaf geen aan
leiding tot discussie. Slechts drie leden van de gewestelijke raad maakten
enkele opmerkingen.
Burgeemeester J. Teijssen, voor
zitter van het Stadsgewest, vertelde
dat in het eerste deel van de nota
een aantal basisgegevens zijn opge
nomen waaruit in twee verdere
deelnota's de nodige beleidsconclu
sies getrokken zullen worden. Het
ontwerp van de tweede deelnota,
waarin een aantal zaken wat „har
der" benaderd zullen worden, komt
nog deze maand op tafel. In de der
de nota zal een samenvatting zijn
opgenomen van de beide voorgaan
de nota's, terwijl hierin ook 'n aan
tal conclusies en aanbevelingen wor
den gedaan. Deze laatste nota moet
uitmonden in het structuurplan, dat
behalve een beschrijvende tekst ook
een aantal kaarten zal omvatten.
Met de samenstelling van deze
nota's zijn nogal wat jaren gemoeid
geweest. Drs. Dordregter zei deze
vertraging te betreuren. In zijn in
leiding wees hij er op dat ruimte
lijke ordening een te eng begrip is!
Het ruimtelijk orde op zaken stel
len vond hij een onvoldoende wijze
van benadering. Ook de maatschap
pelijke opbouw moet volgens hem
hierin word envastgelegd. Proces
matige aanpak verdiende, volgens
de heer Dordregter, de voorkeur.
In de tweede nota, zo zei de heer
Dordregter, zullen de samenstellers
zich kritischer opstellen ten aanzien
van het leefmilieu, onderwijs en
welzijnsvoorzieningen. Ook zullen
de mogelijkheden die de streek
biedt voor het bedrijfsleven worden
onderzocht. Drs. Dordregter wilde
de derde nota vergelijken met een
spiegelbeeld en een schawelpaneel
waarin een aantal belangrijke zaken
uit het stadsgewest zijn af te lezen
en waarin een aantal taken duide
lijk zijn gelegen.
Nadat de beide samenstellers de
nota in grote lijnen hadden behan
deld, werden er vanuit de Geweste
lijke Raad enkele vragen gesteld.
De heer v. Nieuwstadt (Loon op
Zand) had enkele onduidelijkheden
gesignaleerd ten aanzien van het
hpöfdstuk industrie en in het bij
zonder bij de onderdelen schoenen
en leder. In het rapport werd o.m.
gesprokenover een „afwijzing" van
de gehuwde vrouw in het arbeids
proces. De heer v. Nieuwstadt vond
dit een vreemde zaak, met name
omdat de industrie in de streek
schreeuwt om vrouwelijk personeel.
Uit het antwoord van drs. Vonk
bleek, dat de samenstellers hierbij
niet op een afwijzing van de zijde
van de industrie doelden, maar op
de gehuwde vrouw zelf en haar om
geving, die in de meeste gevallen
afwijzend staat tegenover arbeid
van de gehuwde vrouw.
De heer v. Nieuwstadt was het
ook niet eens met de passages waar
in gesproken werd over „veelal ver
ouderde bedrijfsgebouwen". Hij ging
er van uit dat de samenstellers de
bedrijfsruimten die bij veel kleine
bedrijven bestaan uit een bijbouw-
tje, bij het woonhuis niet hadden
meegerekend. „De grote bedrijven
beschikken veelal over een goede
accomodatie", aldus de heer Van
Nieuwstadt. Drs. Vonk was het hier
maar ten dele mee eens. Naar zijn
mening missen veel bedrijven de fi
nanciële mogelijkheid om het image
te verbeteren. Naar aanleiding van
een vraag van de heer v. Nieuw
stadt of er voor werknemers van el
ders hogere lonen betaald worden,
antwoordde de heer Vonk ontken
nend. Alleen de totale som van kos
ten is dan hoger.
Ook de heer Meijs (Waalwijk)
had enkele opmerkingen. Hij was
van mening dat de bestedingsmoge
lijkheden minder verschillend zijn
dan werd gesuggereerd, omdat de
lonen voortdurend stijgen en ook de
pensioenen worden opgetrokken.
Verder zag hij graag een onderzoek
ingesteld naar het kwalitatieve be
stand van de woningen. In 't hoofd
stuk verbindingen miste hij 't Lang
straat-lijntje. Hij verzocht hierover
contact op te nemen met de N.S. De
heer Dordregter antwoordde hierop
dat de verlangens ten aanzien van
het woninggebied in heel Nederland
groot zijn. Met de N.S. was al con
tact geweest. Men volgt hier de ont
wikkelingen in de streek nauwlet
tend. De urgentie om een lijn te
heropenen, is bij de N.S. nog niet
zo urgent.
Ook de beide vertegenwoordigers
van Sprang-Capelle plaatsten enke
le opmerkingen. Burgemeester M. v.
Prooijen wees er op dat het gemeen
tebestuur ten aanzien van de wo
ningbouw altijd afhankelijk is ge
weest van de toewijzing van de pro
vincie. Op dit gebied is men altijd
erg aktief geweest, dat werd onder
streept door de heer Genuit. Deze
informeerde waarom de gemeente
was verdeeld in de kernen Vrijhoe-
ve-Capelle-Sprang Drs. Dordregter
antwoordde hierop dat dit alleen ge
daan was om binnen de gemeente
een juiste situering te krijgen.
Uit de discussie trok voorzitter
Teijssen de conclusie dat de Gewes
telijke Raad zich fundamenteel met
de inhoud kon verenigen. Hij be-
MUZIEK
STRIP-TEASE
en
ATTRACTIE-NUMMER
Geopend van 22.00 uur tot
04.00 uur.
VEEMARKTSTRAAT 36 - 38
Telef. 04250 - 25287
In het cultureel centrum Zidetvinde
werd vorige week vrijdagavond de
jaarvergadering gehouden van de
wandelsportvereniging Er op Uit, on
der leiding van haar voorzitter de
heer P. Hamers. Na een openings
woord van de voorzitter werden door
de secretaris de notulen der vorige
vergadering gelezen, gevolgd door 'n
uitvoerig jaarverslag waarin hij de
voornaamste gebeurtenissen en akti-
viteiten der vereniging en haar leden
van het afgelopen jaar naar voren
bracht.
Tot de aktiviteiten behoorden o.a. het
organiseren van de winterserietochten
de avond-vierdaagse, de 10 Jan Hen
drik de Rooymars met ongeveer 2800
deelnemers. Deelname aan een groot
aantal wandeltochten in tal van plaat
sen in Nederland, waarbij ook nacht-
todhten opgenomen waren voor de
training der viefdaagse-deelnemers.
In Nijmegen werd weer met een aan
tal leden deelgenomen aan de Vier
daagse, terwijl enkele jeugdgroepen
deelnamen aan de Jeugd-Vierdaagse
te Breda. In het najaar werd weer
gestart met de organisatie van de win-
terwandeltoehten in het kader van de
landelijke aktie Trim U Fit.
Ook werd in dat jaar een groep op
de 5 km afstand in het leven geroe
pen, waarvoor zich reeds een aantal
jeugdige leden hebben gemeld. De
penningmeester bracht hierna zijn fi
nancieel overzicht en daaruit bleek
dat ondanks de steeds stijgende kos
ten de boeken over 1969 met een ba
tig saldo waren afgesloten. De kas
controle had plaats gevonden door de
dames J. de Jong en E. Muis, en bij
monde van eerstgenoemde werd mee
gedeeld dat alle (boeken en beschei
den in orde waren (bevonden.
De voorzitter bracht dank aan de le
den van de kas-controle, alsmede aan
de secretaris en penningmeester, resp.
de heren P. Vos en J. Vos. Voor het
komende jaar werden voor de kas
controle benoemd de dames J. de
Jong en E. de Roon. Bij de bestuurs
verkiezing werden de aftredende be
stuursleden P. Vos en C. van Zeist
herkozen, terwijl als nieuw bestuurs
lid werd gekozen de heer F. v. Gu-
lick
loofde de komende dagen naar alle
gemeenten een aantal exemplaren
te zenden, zodat alle raadsleden zich
hierin kunnen verdiepen. Ook naar
de Kamer van Koophandel, het Ar
beidsbureau en de Prov. Planologi
sche Dienst en Stadsgewesten el
ders in Brabant, zal de nota wor
den verzonden. Het dagelijks be
stuur van het stadsgewest verwacht
de reacties van de diverse gemeen
teraden voor 1 juni. Volgende maand
zal in een vergadering van de ge
westelijke raad deel twee worden
aangeboden.
- :<h
-V
