WALwijkse en UnqstRaatse couRant Dagblad De Tijd 125 jaar geleden opgericht door Waalwijkse kapelaan Judocus Smits roei- riljant f25,- I VAN MIL 1 I Ouwehands Dierenpark biedt mens en dier de ruimte Stassus Onze wereld wordt in toekomst onleefbaar CHRISTOFFEL- I IÏMRT: I „Wij zijn onafhankelijk; wij vertegenwoordigen niemand" bouwman brillen prachtgeócUenk «<^e gouden eeuw» Park op de Grebbeberg Uit: „De geschiedenis van een krant" Een JPC groei-briljantring... waardevol geschenk! Een ring met een prachtige, grote briljant-nu bereikbaar! Want u kunt beginnen met een kleine - maar daarom niet minder echte - briljant Met JPC-Garantie voor kwaliteit,hoogwitte kleuren waardevastheid bij inruU. Beginprijs reeds vanaf 126,-. Onder overlegging van het JPC-Certificaat dat u bij uw eerste aankoop hebt ontvangen, kunt u deze ring later inruilen voor een ring met grotere briljant U ontvangt voor uw ingeleverde ring het volle aankoopbedrag terug en hoeft u dus alleen het prijsverschil bij te betalen. Enzovoort., zo. groeit uw bezit! Wij tonen u graag onze kollektie en verstrekken u gaarne - vrijblijvend - alle inlichtingen. groo-briljant J Uurjuuteter met 't Voorgeschiedenis Amsterdam grotestraat 231 waalwijk Zonnebrillen en verrekijkers Geprezen zo'n cadeaubon ooor BTW en bediening inbegrepen potoaoao 2V~ v i'.'ü G'to ojocsoojoöïoo^ Brillenmode - Brillenspecialist fj 9 De Rijn Maatregelen Dierenpark met ruime speeltuin en zwembad Nieuwe opzet Voor de jeugd De Uitgever: Waal wij ksche Stoomdrukkerij An toon Tielen Hoofdredakteur: JAN TIELEN Gironummer 1069687 Dit blad verschijnt 2 x per week Losse nummers 20 cent DONDERDAGAVOND 6 AUGUSTUS 1970 93e JAARGANG No. 63 VAn het Zuióen Opgericht 1878 Bureaus: Waalwijk, Grotestraat 205, Td. 0411)0-32621-32746 - Kaatsheuve!, Dr. van Beurdenstraat 8, TelT^^T Abonnement p. week (0,33+ 2 et inc.k.) ƒ0,33 p. mnd. (1,45 10 ct. inc.k.) ƒ1,55 p. kwrt. (3,95 10 ct. inc.k.) ƒ4,05 J.kwrt. p.post 4,75 bij girobetaling Advertentieprijs: 15 cent per mm Contractadvertenties: speciaal tarief Brieven onder nummer 50 ct. extra (Van onze verslaggever) WAALWIJK - Het bekende Nederlandse - katholieke - dagblad De Tijd heeft bij gelegenheid van het 125-jarig bestaan een gedenkboek uitgege ven onder de titel „Geschiedenis van een krant". Het boekwerkje hebben wij met meer dan gewone belangstelling gelezen. Dit dagblad is namelijk in 1845 opgericht door de Waalwijkse kapelaan Judocus Smits, die, als hoofdredakteur-eigenaar, tot aan zijn dood in 1872 de leiding van de krant had. Het zal de lezers uit de Langstraat wellicht interesseren wie Judocus Smits is. Hij kan immers gezien wor den als de grondlegger van de katho lieke pers in Nederland. Bij het 100- jarig bestaan van De Tijd in 1945 hield Anton van Duinkerken een re de, waarin hij Smits huldigde, niet als een scherpe polemist, doch als een humane priester, die aan zijn volk ge leerd heeft, hoe men tolerant in het zielkundige en daarbij intransigent in het leerstellige kan wezen. Graag laten wij uit „De geschiedenis van een krant" enkele passages vol gen uit de beginperiode van Smits' schepping. ,,Op dinsdag 17 juni 1845 verscheen bij de drukkerij Verhoeven te Den Bosch een kleine en - gemeten naar hedendaagse begrippen - onaanzien lijke krant onder de naam DE TIJD met als ondertitel: Longum tempus breve est imparatis (een lange tijd is kort "oor de onvoorbereiden. Cicero). Links en rechts van de kop waren de tijden van het openen en sluiten der poorten te Den Bosch en de aan komst- en vertrektijden van de stoom boten naar Rotterdam opgenomen. Het was de gedurfde schepping van een Waalwijkse kapelaan, Judocus Smits, geboren te Eindhoven op 7 Grotestraat 260 Waalwijk Telefoon 34681 maart 1813, zoon van een jongge storven bekwame geneesheer. Hij werd cpgevoed bij een halfbroer van zijn vader, Antonius Smits, te Oos- teihout en studeerde op een aldaar gevestigde Latijnse School. In 1831 werd hij ingeschreven als student van het seminairie „Beekvliet" te St. Mi- chiels-Gestel, waar een oom, Johan nes Smit, regent was. Judocus was een fervent lezer van de bestaande kranten en wist ze (verbo den vruchten op een seminarie in 1831 en nog lang daarna) op slinkse wijze in handen te krijgen. Reeds vóór zijn priesterwijding werd hij als ieraar philisophie aangesteld aan het seminarie te Haaren (niet ongebrui kelijk in die tijd) op 1 oktober 1837. Op 22 september 1838 werd hij te Oegstgeest door de Nederlandse wij bisschop Corn. L. Baron van Wycker- slooth- de enige bisschop in de Hol landse zending - tot priester gewijd. Hij werd korte tijd assistent te Ze venbergen en Geertruidenlberg en op 26 september 1839 volgde zijn be noeming tot kapelaan in Waalwijk, waar hij enkele jaren later - op 1 januari 1842 - de redactie aan vaardde van de toen reeds bestaande „Noord-Brabander". Hij vervulde deze taak met een angstig gehand haafde zelfstandigheid; een eigen schap, welke hem in zijn gehele jour nalistieke loopbaan zou kenmerken. „Ik wil die onafhankelijkheid bewa ren, zo lang ik aan het hoofd der re dactie sta", schreef hij later, in de cember 1848, toen De Tijd onder zijn leiding verscheen, aan Mgr Den Dub belden, apostolisch vicaris van Den BosCh, in welke brief hij ook ver klaarde geen „bloot machine" te wil len zijn, heen en weer geslingerd ten dienste van de koning, van zijn minis ters, van de internuntius of wie dan ook Het verschijnen van een landelijke katholieke krant had een lange voor geschiedenis. Er bestond sinds 1818 het maandblad ,De Godsdienstvriend' bestemd ter verdediging van de leer der katholieke kerk, van de in 1806 katholiek geworden predikantszoon Joachim le Sage ten Broek, in 1835 gevolgd door het weekblad Catholijke Nederlandse Stemmen - eveneens van Le Sage - terwijl in 1842 „De Katholiek" verscheen onder leiding van de leraar aan het Katwijks Gym nasium Van Vree (die later de eerste bissdhop van Haarlem zou worden na het herstel van de Bisschoppelijke hiërarchie), de proffessors Broere en de Haagse advocaten Leesberg en Meylink. Reeds het eerste halfjaar boekte men meer dan 1500 abonne menten. Het ogenblik kwam dat katholiek Nederland niet meer met week- en maandbladen kon volstaan. Er was 'n dagblad nodig en het moest een lan delijk blad worden. De Noord-Bra bander was ongeschikt, eensdeels we gens het overwegend Brabants karak ter, voorts wegens de redactievoering, welke sinds 1840 in handen was van Mr. Wap, een naam, die in de ge schiedenis van de katholieke emanci patie, zacht gezegd, een onprettige indruk achterlaat. Deze Mr. Wap ver dween op nieuwjaar 1842. De advo caat Willebois Sr. zou met de politie ke leiding belast worden en „een zeer jonge doch brave en niet onkundige priester, Judocus Smits, zal het op- pertoezigt hebben" aldus de secreta ris van het bisdom Den Bosch. Het werd geen succes. Jeugdige on bekooktheid, onenigheid met de uit geefster waren voor Smits aanleiding de Noord-Brabander na drie jaar vaarwel te zeggen. Maar voor Judo cus tevens aanleiding om voor eigen rekening en verantwoording 'n nieuw blad te beginnen. Ondanks clericale tegenstand, want het denkbeeld dat 'n priester zich geheel aan de journalis tiek zou wijden en daarbij niet zou schromen zich in politieke geschillen ie mengen kon men niet direct ver werken. De reactie van Smits op de verschillende wensen, eisen en op merkingen is te vinden in het eerste nummer van De Tijd: „Wij zijn om- afhankelijk; wij vertegenwoordigen niemand. Noch de geestelijkheid, hei zij hooge of lagere, noch de katholie ken, niemand is aansprakelijk voor onze opiniën dan wij alleen, omdat wij in het verdedigen der algemeene en katholieke belangen het orgaan zijn van niemand dan van ons eigen zeiven", een uitspraak welke hij vele malen heeft herhaald. 1845 was ook het jaar waarin ka tholieke Amsterdammers met plannen op tafel kwamen voor een katholiek Telegram-adres: „Echo" teL 33866 Gratis brilverzekering „Wat van cïe redacteur reeds als jong priester werd venvacht - aldus Jos van Wely in zijn Schaepman-biogra- fie - had hij (Judocus Smits) volop verwezenlijkt. Hij was een leider ge worden en had De Tijd tot een blad van betekenis gemaakt. In 1848, bij de grote bewegingsvrijheid door de nieuwe grondwet voor de katholieken gewaarborgd, in 1853 cok bij het herstel van de Bisschoppelijke Hiër archie en de moeilijkheden van de daarop gevolgde April-beweging, la ter ook toen 't liberalisme van Thor- becke in vele van zijn aanhangers meer en meer vertroebelde tot een vrijheidsmonopolie voor de eigen groep alleen, had Smits door zijn hel der inzicht, zijn vcomame wijsheid, zijn zelfbewuste durf, zich de plaats, Ti dlnertje met zVi tweeën Compleet menu met dranken, voor 2 personen •Speclalltelten-'TZeótaurant ^totel <~Ueru>lel - *~IDaalwijk tel. 04160-32330 Grotestraat 208 dagblad. Men wist Judocus Smits hiervoor te interesseren, die met be houd van zijn positie als eigenaar-re dacteur, in 1846 besloot De Tijd naar Amsterdam ever te brengen. „De ze tel van de redaktie werd dus Amster dam. Het was niet veel meer dan zijn eigen clericale armstoel". In Amster dam trok Smits verschillende mede werkers aan zoals dr. Johannes Cra mer en Josef Alberdingk Thijm. La ter werd ook dr. Herman Schaepman in de hoofdredaktie opgenomen. Op 2 augustus 1872 overleed Ju docus Smits. Zijn gezondheidstoe stand was reeds lang slecht. In 1870 had 'hij een lichte beroerte gehad. In verschillende dag- en weekbladen werd hij herdacht en geprezen om zijn kennis van zaken en zijn onver moeide toewijding aan de vrijmaking der katholieken. Er werd van hem ge tuigd, dat hij door zijn historisohe kennis, zijn in de Europese politiek geoefend oog en zijn grootmoedig karakter De Tijd tot zulk een hoogte wist te brengen, dat dit blad mede 'n overwegende invloed had op het her stel van de katholieke rechten (Het herstel van de Bisschoppelijke Hiër archie is wel eens het werk genoemd van de katholieke - maar niet prac- tiserende - minister van R.K. Eere- dienst, het seminarie Warmond en het dagblad De Tijd). die hij door zijn centraal orgaan on der de katholieken innam, steeds waard getoond.' Bij zijn uitvaart werd de lijkrede uit gesproken door dr. Herman Schaep man. Het stoffelijk overschot werd begraven op het voormalig kerkhof „De Liefde" te Amsterdam. In 1943 werd besloten de priestergraven over- te brengen naar het kerkhof „St. Bar bara terwijl het bij het ruimen der graven gevonden gebeente van Judo cus Smits door de goede zorgen van de archivaris van De Tijd in 'n apart graf op dit kerkhof werd bijgezet. Bij de viering van het 100-jarig be staan van De Tijd in 1945 werd op dit graf een gedenksteen geplaatst. Anton van Duinkerken hield daarbij een rede, waarin hij Smits huldigde, niet als een scherpe polemist, doch als een humane priester, die aan zijn volk geleerd heeft, hoe men tolerant in het zielkundige en daarbij toch in transigent in het leergierige kan we zen. Het tekent Judocus Smits, dat hij en kele maanden voor zijn dood al zijn papieren verscheurde en verbrandde. Toen een zijner bloedverwanten op merkte, dat alles „toch een stuk kerk geschiedenis van Nederland was, dat bewaard moest blijven" antwoordde hij: „ze hebben er niets mee te ma ken". „ALL-IN" SERVICE OP BRILLEN GRATIS BRILVERZEKERING CONTACT- en SERVICE-ADRES VAN BOXTEL HOORAPPARATEN Brillenspecialist - Stationsstraat 54 Waalwijk - Tel. 32648 (vervolg op pag. 5) Ook hier zien we weer de passie ve aktiviteiten. De leden van de Rijncommissie, oefenen controle uit op het Rijnwater. Dagelijks consta teren zij hoe het water van de Rijn alsmaar vuiler wordt. Zoals ir. Bosch zei: „Wij zitten voortdurend aan het ziekbed van de patiënt en wij constateren dat hij hard achter uil gaat. Onze doktersattesten stu ren we in de vorm van ernstige waarschuwingen aan de rijksover heid". Bij de overheid neemt men er kennis ener wordt wat met de Duitsers gesproken, omdat die ook belang hebben bij het Rijnwater en zij het ook voor een belangrijk deel vervuilen, maar krachtige maat. regelen, waardoor de kwaliteit van het Rijnwater werkelijk wordt ver beterd, komen er niet en dat is het ernstige. Dat is de kwaal waaraan de overheden in de gehele wereld mank gaan. Zij tasten niet door, er komen geen echte doeltreffende maatregelen. Men durft blijkbaar de grote vervuilers niet aan te pak. ken. Waar blijven de maatregelen tegen de vervuilers uit de kringen van de scheepvaart? Waar blijven controle en dwingende maatregelen tegen industriële vervuilers? Natuurlijk zal de scheepvaart en industrie grote bedragen kosten, wanneer zij hun afvalprodukten op een andere wijze zullen moeten kwijtraken en wel een wijze, waar- 'n luchtig samenspel van progrès, slagroom en pittige chocolade. GROTESTRAAT 234 WAALWIJK Telefoon 04160-32312 door ons miljeu niet wordt veront reinigd. Dat gaat kapitalen kosten. Het lijkt er op, of de overheden tang zijn dit de vervuilers aan te doen! Zij moeten echter niet vergeten, dat het hier gaat om de leefbaarheid van onze gehele wereld! Het zijn of niet zijn van de mensheid! We zijn a! laat. Het wordt hoog tijd dat er iets gaat gebeuren. De overheden zullen echter de stoot moeten geven. (Van onze verslaggever) RHENEN - Dieren-kijken is „in". Wellicht door de noodkreet dat er dierenparken, die veelal een moeilijk financieel bestaan leiden, gaan erdwijnen legt men tegenwoordig opvallend meer belangstelling aan de dag voor het dierenpark als vroeger het geval was. Ons land kent vele goed verzorgde parken waar inen enkele welbestede uren kan doorberengen. Wie er een autorit van een uur voor over heeft doet er goed aan eens naar de Grebbeberg bij Rhenen te toeren. Daar vindt men Ouwehands Dierenpark. „Toen de mens zich nog met prL mitieve middelen het allernoodzake lijkste voedsel moest verschaffen, was het dier in de natuur een wel kome levensbron. Vlees, gevogelte en vis waren de hoofdbestanddelen. En men behoefde helemaal niet zuinig te zijn. Echter, met de bevolkingsaanwas en de uitvinding van technische hulpmiddelen, zoals geweren, au to's en vliegtuigen, werden de die ren nog meer dan voorheen het slachtoffer. Jachtpartijen op grote schaal, niet om voedsel alleen, waren het ge volg. Het ging zelfs zover, dat het voedsel vrijwel geen rol meer speel- ae. De motieven voor de jacht kwa men op een geheel ander vlak te liggen. Ze waren vrijwel drieledig: uitroeien van schadelijk wild, het schieten om de huid en om het vet (traan) en het jagen omwille van de sport. De bison, de wisent en de quagga werden gekwalificeerd als „schadelijk". De panter, ocelot en zeehond werden afgeschoten om de huid, de walvis en de robben om vet en traan en tenslotte de olifant, ijsbeer, buffel, tijger, leeuw en an tiloop om het „sportieve" genoegen. Het gevolg is, dat vele soorten met uitroeiing worden bedreigd. In dierentuinen zijn enkele families bewaard gebleven, onder andere de bison, de wisent, het prewalskipaard en de onager. Maar het is niet uit gesloten, dat straks de orang oetan, de gorilla, de chimpansee, de giraf fe, de ijsbeer, de rinoceros en de visarend compleet uitgestorven zijn, als althans de dierentuinen deze soorten niet verder kunnen fokken." Om dit te kunnen bereiken die nen dierenparken en tuinen moder ner te worden opgezet. Zo modern, dat de dieren zich in een omgeving wanen, waar ze oorspronkelijk thuis hoorden. Daartoe is het klimaat niet het belangrijkste, Wél ruimte en huisvesting. Dit (nieuwe) genre dierentuinen zal ook de bezoeker aanspreken en aantrekken en het zal bovendien de beheerder van de tuin de nodige inspiratie en vreugde verschaffen tot verdere uitbouw en vervolma king. Ouwehands Dierenpark, van oorsprong al een park waar mens en dier zich prettig bewegen, staat op het punt een grote stap in die richting te ondernemen. Opgericht in 1932, heeft het park op de Grebbeberg - na een tijd van tegenslag door oorlog en ver woesting en na een periode van op bouw - al een eerste plaats in de nationale en internationale dieren tuinwereld verworven. Het zal in de naaste toekomst zeker tot de modernste en meest bezochte Ne derlandse natuurreservaten gaan behoren. Het grote voordeel van Ouwehands Dierenpark, boven de andere par ken in ons land, is de grote vrijheid voor de dieren. Kleine enge kooien komt men hier beslist niet tegen. Bovendien heeft Ouwehand ook een aquarium en vogelhuis, terwijl men ook de mensapen in een afzon derlijke ruimte vindt. Voor de jeugd is er een grote speeltuin en voor iedereen die verkoeling zoekt, een ruim, voor parkbezoekers gratis toegankelijk, zwembad. Een dagje Ouwehands Dierenpark is uitste kend te combineren met een bezoek aan het Rijnplateau Westerbou- wing, de Hoge Veluwe, of Arnhem. In de omgeving van de Grebbeberg kan een vakantiedag wel besteed worden.

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1970 | | pagina 5