No. 46. ZATERDAG 4 MAART. 1882. LICHT. FEUILLETON. Maroussia. Uitgever: L. J. YEEEMAN, Heusden. VOOR Dit blad verschijnt eiken WOENSDAG en Z ATERDA G. Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.Eranco per post verhöoging. zonder prijs- Advertentiën 16 regels 60 ct. Elke regel meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën worden ingewacht tot Maandag- en Donderdagavond 10 uur. Ingezonden stukken tot Maandag- en Donderdagavond 8 uur. Binnenlandsche ADVERT E N TIE N waarvan de plaatsing driemaal wordt opgegeven worden slechts tweemaal in rekening gebracht. Bij toezending gelieve men vooral duidelijk den naam van den Uitgever op het adres te stellen. Verbazend is de opgang geweest die de petroleum over onze gansche aarde gemaakt heeft. Deze olie heeft het gebruik van hare vette zusters nagenoeg geheel verdrongen en alleen de hardnekkige vasthouder van 't eenmaal bestaande stookt nog zijn licht van patentolie, om 't gevaar, zoo 't heet. Dat gevaar echter kan door 't bezigen van doelmatige werktuigen en de noodige voor zichtigheid geheel ontweken worden. De brandbaarheid van eenige vloeistof hangt af van de hoeveelheid warmte, benoodigd om ze gasvormig te maken. Petroleum gaat reeds bij een betrekkelijk lagen graad van hitte tot gas over en brandt dan geweldig. Daar dankt ze aan hare beruchtheid als middel tot brandstichting, in Parijs, meer dan de stad lief was, gedurende den burgeroorlog toegepast. De industrie, die nooit stil zit, heeft echter ook aan die spoedige gasvorming perk gesteld; tegenwoordig wordt er een soort ter markt gebracht onder den liefelijken naam van /sneeuwvlok", die hare duurte slechts tegen zich heeft om allerwege ge bruikt te worden, en waardoor niet dan ten gevolge van verregaande onvoorzichtigheid of moedwil ongelukken kunnen ontstaan. P. J. STA H L. 2) Ten noorden breidde zich de eindelooze steppe, de balsemgeurige steppe uit. Men zou het een Oceaan van groen hebben kunnen noemen, hier en daar afgewisseld door bloemen. Zuidwaarts verhieven zich de bergen, hier met bosschen beplant of als sma ragden schitterend onder het welig struikgewas, ginds weer onbebouwd en steenachtig van aard. De bekoor lijke vallei, waar de diepste eenzaandieid heersclite, waar geen wegen of paden te vinden waren, strekte zich oostwaarts uit. De donkerblauw getinte rivier bespoelde de oevers der vlakte. Hier weerkaatste ze in haar strooming het azuur des hemels tusschen de buigzame riethalmen, verderop weer slingerde zij zich tusschen de rotsen en kronkelde zij schuimend voort onder een gewelf van donker grauw graniet. Goden! wat was het heerlijk in dat hoekje van de wereld! Als de zon opging, fonkelde het rijkbe- dauwde veld als onder een regen van diamanten. De vogels, halverwege tusschen de twijgen verscholen, begonnen te fladderen en te zingen, en een lichtbe wogen nevelsluier, door de stralen der ochtendzon als verguld, wiegelde zich zachtkens boven de rivier. Tusschen het gebruik van peter-olie gelijk het volk niet zoo geheel ten onrechte zegt en gas, bestaat oogenschijnlijk een groot verschil, doch dat is zeer gering. De zaak is dat het gas door daartoe ingerichte fabrieken uit steenkolen gestookt wordt, ter wijl ieder verbruiker van olie zijn eigen gasfabriek in den oliehouder heeft. De warmte der vlam is genoegzaam om olie in gas te doen veranderen, doch om uit steenkolen gas te bereiden, 't welk bruikbaar is, kan slechts in 't groot geschieden. Opmerking verdient, dat de groote vlucht die het gas verbruik genomen heeft, te zamen valt met den verbazenden handel in petroleum. Zeker heeft de laatste de gasfabrikatie veel schade berokkend, want zelfs bij lagen gasprijs houdt de particulier zich om 't voordeel aan de olie en wanneer de lichtsterkte, zindelijkheid en 't gemak niet in 't voordeel van 't gas spraken, zou de petroleum den strijd glansrijk ge wonnen hebben. Do eindelijke overwinning hangt thans uitsluitend af van den meer of minderen grooten voorraad der grondstoffen. Worden de petroleumbronnen in Amerika schaarsch, dan zal men zich naar het gas wenden, doch ontstaat de schaarschheid 't al lereerst in de kolenmijnen, dan wint de petroleum het, tenzij het eene zoowel als de andere overvleugeld wordt door wat men thans met recht kan noemen het nieuwe licht. Dat nieuwe licht levert ons die machtige, geheimzinnigein haren aard onbekende kracht, die electriciteit heet. Niemand kan zeggen wat nu bepaaldelijk die electriciteit is; in de wetenschap is zelfs lang strijd ge- Mijn hemel! hoe liefelijk geurde heel die stille vallei onder den eersten aanblik der zon. En de toppen der bergen? Zij schitterden als me taal. En het bosch? Het begon langzamerhand te ontwaken. En de steppe? Het was er één en al mengeling van schaduw en van licht, zoover het oog door kon dringen in haar diepten en haar vlakten. Zoo was er de dageraad, de ochtendstond; maar de dag, hoe u dien of te schilderen? Een stortvloed van licht onder een azuren-gewelf, de zegekreeten der vogelen, het gemurmel der golven, heel de natuur zich hadende in een zee van vreugde en van vrede!.... Als de avond kwam, die vreedzame en liefelijke avondstond in de Ukraine gij vermoedt het reeds de sterren allengskens zich vertoonend om hare hulde te brengen aan de maan, als deze in al den glans harer zachte majesteit verschijnten, aan den horizont, violetkleurige streepen van allerlei schakeering, die straks geheel verdwenen zullen zijn, maar nu nog een laatste schijnsel werpen op de half sluimerende en zwijgende steppe. De zoom van het woud wordt somber, bijna gestreng; een groote rots, in een ge heimzinnig duister gehuld, laat haar schaduw vallen op een andere rots, haar zuster, die er uitziet als een blok zwarte git, waarop van boven het licht valt. En eindelijk de kleine, lommerrijke tuin, vol bloeiende kerseboomen, waar achter het aardige venster van het huisje tusschen de takken der wilde rozenstruiken heen schemert. Zoo was het huis van Danilo. Maar misschien heb ik vergeefs beproefd u dingen te be schrijven, aan wier beschouwing het oog zich niet kan verzadigen. En dan bij al die heerlijkheden, bij al die wel daden van den goeden God, hadden de bewoners van het huisje bovendien vlak naast hen opperbeste buren, beproefde vrienden voerd tusschen hen die haar een onzichtbare vloeistof en zij, op wier voetspoor wij ze een kracht noemen. Men kan ze als kracht het best verklaren en daarom houden we ons aan die uitdrukking. Ze is overal voorhanden, doch treedt slechts onder zekere voorwaarden op. De gansche aardbol is van haar vervuld en hoewel 't mogelijk is een deel electriciteit van het geheel af te scheiden, tracht dit deel toch weer met de massa zich te vereenigen en wendt daartoe een zekere kracht aan. Die kracht nu tracht de mensch te benut tigen en om te zetten naar zijn wil. In volle majesteit treedt de electriciteit op bij het onweer, zonder rumoer, maar hoogst nuttig niettemin, bij de telegraphie, en komen eenmaal de idealen onzer natuur kundigen tot verwezenlijking, dan doet ze verlichtend haar intrede in onze huiskamer, gelijk ze nu reeds doet in groote plaatsen, op pleinen, in schouwburgen, te Rotterdam b. v. in de Passage, te Amsterdam in 't post kantoor, bij Krasnapolsky en bij Mast. Zoover zijn we echter nog niet en de niet dadelijk invoering van 't electrisch licht doet daarom menigeen schouderophalend over die toekomst spreken. In onze stoomeeuw gaan de zaken naar veler meening nog niet spoedig genoeg en men lacht Edison uit omdat de man tot heden toe beneden de meer dan hoog gespannen verwachting bleef. Over de toekomst willen we verder niet spreken doch liever trachten in een kort bestek den lezer eenig denkbeeld te geven van dat allernieuwste, dat electrische licht. Met zwavelzuur, zink en kool is men in staat electriciteit op te wekken, die te voor schijn treedt, wanneer men het zink door een koperdraad met de kool in aanraking brengt. Knipt men den draad door en brengt men de beide einden naar elkander dan ziet men een vonk. De overspringing der electriciteit behoeft men nu maar zonder ophouden te doen voortduren en men heeft een sterke lichtbron. Daartoe verbindt men de einden met spitstoeloopende stukken kool, waartusschen dan een zeer heldere lichtboog ontstaat, die een warmte heeft, waarin zelfs ijzer smelt. Ziedaar 't electrisch licht in z'n eerste periode. Men heeft het op deze wijze aangewen; S bij sommige plechtige gelegenheden, maar het onderhoud der elementen (elke vereeni- ging van zink, kool en zuur, noemt men een element) is te kostbaar en het licht zeer onstandvastig, dewijl de koolspitser. verbranden en er een zeer samengesteld mechanisme toe vereischt wordt om ze steed; op dcnzelfden afstand van elkaar te houden. Het electrisch licht, zooals 't tegenvvoordig vervaardigd wordt, ontstaat door een all er- vernuftigste toepassing van de verwantschap tusschen magneetkracht en electriciteit. Wan neer een magneet bewogen wordt in de nabijheid van een koperdraad, wordt in die draad een electrischen stroom opgewekt. Van dat beginsel uitgaande heeft men thans zeer gecompliceerde door stoom bewogen toestellen vervaardigd tot het opwekken van electriciteit. De koolspitsen zijn gebleven. In de bekende kaarsen van Jablochkoff zijn ze in koperen busjes gevat, die dicht tot elkaar naderen, terwijl de ruimte daartusschen met gips Op zon- en feestdagen kwamen er bij de familie Danilo Teliabane veel menschen, ja, heel veel menschen. Soms was liet Semène Vorochilo die eens kwam in kopen dan weer Andry Kroukdan boorde men in de verte de frissche, diepe stem van de mooie vroolijke Manna, of zag men de kleine boot van Yassil Grime in de nabijheid stilhouden.... en, na hem, vijf, tien anderen nog, mannen en vrouwen, jonge meisjes en jonge knapen, kinderen zoo goed als grijsaards. Het was of men om het hardst liep om Danilo te bezoeken. Maar waar zou het voor dienen, u al die vrienden op te sommenGij ziet wel dat ze zeer talrijk waren als ik nu nog zeg dat zij houw en trouw waren, dat het echte vrienden waren, wat zou ik er dan nog meer van vertellen? Ik heb het er niet op aangelegd, u onder het oog te brengen hoe uitnemend de vriend schap is. Als gij dit gevoel koestert voor iemand die waardig is het bij u op te wekken, dan weet gij wat het te beteekenen beeft. Het woord van een vriend, de bhk van een vriend, zijn hand in de uwe, vormen soms het drievierde gedeelte van uw levensgeluk. Als gij het nooit ge kend hebt, dat geluk, zult gij het uit mijne woorden toch nooit leeren kennen. Maak u het bezit van vrienden waardig, en dan kunnen wij later nog wel eens over de vriendschap zelve pratenmaar tot zoo lang, al waart ge scherpzinniger dan de groote Sa lomo zelf, gij zoudt er tittel noch jota van begrijpen. Voorzeker, men zou zeer gelukkig leven in een hoekje als het boven beschrevene, wanneer de men schen op de schapen geleken, wanneer zij niets an ders begeerden dan grazige weiden. Maar ik heb er u reeds iets van gezegd, en gij zult het wel dadelijk begrepen hebben: er heerschte overal een geweldige gisting. Het uitgeputte land, in de eene richting medegesleept door de Russen, in een andere door de Poolsche aristocratie, van beide kan ten schier verpletterd, het land was in vollen op stand en betreurde ten diepste zijn verloren onafhan kelijkheid. De Ukraine was bezet door de Russische troepen. Het opperhoofd der Moscovitische partij werd overladen met gunstbewijzen en geschenken van den Gzaarde aanvoerder der Poolsche partij had zich ver sterkt in een stad en noodigde alle vrienden der vrij heid uit, zich bij hem aan te sluiten. Welken weg in te slaan? liet waren moeielijke, zeer moeielijke tijden! Zelfs de hardvochtigste werd tot tranen geroerd, en de verstandigste koppen raakten het spoor bijster. II. Een onbekende reiziger. Er waren gasten bij Danilo Teliabane. Het was echter een treurige avond eu de bezoekers bleven meest peinzend en zwijgend bijeen zitten. De liuisge- nooten zeif liadden moeite om te glimlachen. Men keek elkander meer aan dan dat men sprak. Het was merkbaar, dat al die lieden door éénzelfden kommer gekweld werden. Van tijd tot tijd wendde men zich tot Andry Krouk waren de muren van Tchiguirine er op berekend om weerstand te bieden aan een bestorming? Waren de verdedigers krachtig genoeg? Als men de laatste proclamatie van het opperhoofd nog eens las? Sommigen hadden er nog geen kennis van genomen. Wist men ook of er zich veel vrijwilligers aanboden? Wordt vervolgd. VÏÏM BLAD el Land van Hensden en Allena, DE OMMELERWAARD. Advertentiën voor Duitschland worden alleen aangenomen door het Advertentiebureau van ADOLF STEINER te Hamburg. DOOR j

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1882 | | pagina 1