No. 208.
Woensdag 26 September.
Philosophische eieren.
FEUILLETON.
Uitgever: L. J. VEERMAN Heusden.
VOOR
Dit blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1Eranco per post zonder
verhooging.
pnjs-
Advertentiën 16 regels 60 ct. Elke regel meer 10 et. Groote lette» naar plaatsruimte.
Advertentiën worden ingewacht tot Maandag- en Donderdagavond 10 uur. Ingezonden
stukken tot Maandag- en Donderdagavond 8 uur.
Staring verhaalt ons de geschiedenis van
een eerzaam landbouwer, wiens werk met
grooten zegen bekroond was en die er
warmpjes in zat. Nu werd de blik hooger
op geslagen en de zoons van den man, hij
had er twee, moesten wat meer in de wereld
beteekenen dan de vader. Er was geld ge
noeg om ze te laten studeeren, dus ze
zouden studeeren. Het bleek echter al spoedig,
dat de oudste geen hoofd voor studie had
men moest zich bij het onvermijdelijke neer
leggen en men zou het met den jongsten
zoon probeeren. Dit ging beter en al spoe
dig was de tijd aangebroken dat zoonlief
naar een grootere plaats moest, om de
studiën voort te zetten. Na een verblijf van
een paar jaar, die heel wat geld gekost
hadden, was de aspirant-geleerde eens met
vacantie thuis. Terwijl men zich over de
thuiskomst verheugde en de eerste drukte
voorbij was, bracht de vader het gesprek
op de studie. Hij wilde wel eens vruchten
zien van den tijd en het geld. Hij vroeg
dus wat zijn Benjamin tegenwoordig stu
deerde en welk vak zijn lievelingsvak was.
Zijn lievelingsvak was de philosophie. Dit
woord was natuurlijk Hebreeuwsch voor den
vader en er moest eene nadere uitlegging
komen. Met de uitlegging was de zoon min
of meer verlegenhij zou zijne toevlucht
maar nemen tot een voorbeeld. Hij wijst
op een bord dat op de tafel staat en vraagt
zijn vadert //Wel, hoeveel eieren liggen er
op dat bord?" //Drie", antwoordt de vader,
//die vraag is niet moeielijk te beantwoorden."
//Dat zou men zoo zeggen", spreekt de zoon
weer, //maar mijne philosophie zegt mij, dat
er vijf zijn." De vader staat natuurlijk ver
baasd, de moeder kan er in het geheel
geen touw meer aan vast maken. //Ja", gaat
de zoon voort, //gij zult mij niet tegen
spreken, dat, waar drie eieren zijn, er ook
twee zijn." //Natuurlijk", is het antwoord.
//Welnu, drie eieren en twee eieren zijn vijf
eieren, niet waar? Dus er zijn vijf eieren.
Bat leert ons de philosophie." //Ei, leert
dat de philosophie, nu heb ik het klaar
gevat." En het bord nemende, zegt de vader,
telkens een ei nemende//dit ei is voor je
moeder, dit voor je broeder, dit voor mij
en de twee overschietende philosophische
eieren zijn voor jou."
Of de zoon nog verder in de philosophie
gestudeerd heeft, is ons niet bekend en daar
hebben wij ook niet meer mee noodig.
Dit verhaaltje komt ons telkens voor den
geest, wanneer wij menschen zich zien in
spannen om iets te bewijzen, om iets aan
het volk op te dringen, hetgeen zij voelen
en tasten kunnen dat onwaarheid is. Men
is altijd toch geneigd het onwraakbaar ge
tuigenis zijner oogen en ooren te gelooven
en dat gaat bij eene groote menigte menschen
zelfs zoo ver, dat zij het ook dan nog doen,
wanneer hun op onomstootelijke wijze be
wezen wordt, dat hun oor en hun oog hen
bedriegt. Dat ondervinden wij dagelijks,
wanneer er gesproken wordt van op- en
ondergang der zonwanneer men menschen
wil overtuigen, dat zij zich vergissen, wan
neer zij wanen spoken gezien te hebben cn
dergelijke. In deze gevallen is het den
grooten hoop toe te geven dat zij meer
aan het getuigenis der zinnen hecht, dan
aan het doorslaandste bewijs. Om het bewijs
namelijk zelf te begrijpen, daartoe behoort
geen kleine mate van ontwikkeling en die
ontwikkeling wordt bij de meesten gemist.
In zekeren zin is het zoo erg niet dat een
groot aantal menschen gelooven dat het de
zon is, die op en neder gaat, in plaats dat
de aarde zich beweegt. Zij zullen daarom
in hunne gezondheid of in hunne beurs geen
schade lijden. Maar iets anders is het wan
neer men om der wille van eigen overtuiging
propaganda wil maken voor eene waarheid,
die het volk voor geene waarheid houdt,
omdat het van het tegendeel alle dagen
de duidelijkste bewijzen ziet.
Zoo lezen wij tegenwoordig in een dag
blad, dat vooral onder het volk vele
lezers telt, zeer geleerde vertoogen over
lmt onhoudbare, het onzedelijke, het na-
deelige, het Godonteerende en ik weet
niet wat al meer van de vaccinatie
daar wordt gesproken van //stinkende etter
builen" van //verpeste stof," daar worden de
harmonische woorden opgedoken die Bilder-
dijk tegen de vaccine gebruikte, daar worden
autoriteiten aangehaald, die alleen de inge
wijden kennen, maar die duizenden bij dui
zenden niet kennen en nooit hebben hooren
noemen.
Daarin vindt men o.a. het volgende, dat
notabene voor den leek als een zeer begrij
pelijke stelling wordt genoemd: //Bij alle
infectie-ziekten heeft men zware, middelma
tige, lichte en abortief 'vormen. Ook de vari
ola zal wel hare zware en lichte vormen
hebben met alle tusschentrappen. Als de
infectie niet te intensief is, zal de ziekte
verloopen onder het beeld van varioloides."
En een weinig verder:
z/Door de onderzoekingen van Bollinger,
Koch, Pasteur, Waldemeijer en anderen is
het gebleken, dat er in het menschelijk
lichaam mikro-orgcinismen kunnen voorkomen,
wier verblijf in het lichaam met specifieke
ziekten gepaard gaat. Met vrij groote zeker
heid kan worden beweerd, dat de specifieke
ac/entia, die pokken, miltvuur, febris resus-
sens enz. voortbrengen, door lagere organis
men ontstaan. Door Paul Bert en Chauveau
zijn in de gewone vaccine pok zulke organis
men gevonden. In pas gevormde pokken heb
ben deze mikro organismen de gedaante van
een mino coccusna korten tijd veranderen
zij in een strep to coccus."
En verder nog eens:
z/De leer de bacteriën, depgaemische septi-
chaemische en ichorrhaemische processenhet
vraagstuk der tuberculosezij alle hebben
ons tot de kennis gebracht hoe gemakkelijk
in het menschelijk lichaam giftige stoffen
kunnen worden overgenomen. De vaccinatie
kan een der wegen zijn waardoor onwille
keurig die ziekten, syphiliserysipelas en
tuberculosis overgebracht worden.
Het is begrijpelijk dat men een tegen
stander kan zijn van de vaccine, of dat men
een tegenstander is van de verplichte vac
cine, maar niet zoo gemakkelijk is het te
begrijpen hoe iemand het in zijn hoofd kan
krijgen, dat hij door zulle en zulke bewijzen
het volk zal overtuigen. De meeste lezers
begrijpen er eenvoudig niemendal van en
slaan het dus over. Kon men in een popu
lair geschreven stuk duidelijk aantoonen
dat de vaccine verderfelijk ishet laten zien
zoodat het binnen de bevatting lag van de
groote massa, dan zou men zijn doel gemak
kelijker bereiken kunnen. Maar zoolang het
volk ziet en leest, dat er weer zoo en zoo
veel in eene gemeente door de pokken zijn
aangetast, en geen van die allen zijn gevac
cineerd of op eene enkele uitzondering na;
wanneer het volk ziet, dat de gevaccineerderi
op enkele uitzonderingen na vrij loopen,
bewijs er dan maar op los, met groote woor
den, met geleerde namen en onbegrijpelijke
termen. Men zal u laten zittenv met de
philosophische eieren en zich laten accinee-
ren en zijne kinderen mede. Gij zult wel
volgelingen krijgener is geene leer zoo
dwaas geweest of zij heeft volgelingen ge
had en martelaars, maar de volgelingen
zullen zijn als de Benjaminieten onder de
stammen Israels.
«Wees u dan maar gerust; Mazatlan, in weer
wil van zijn armoedig uiterlijk, zal u gemoedsbewe
gingen genoeg bezorgen, om naar een rustig leventje
te haken. Vooreerst hebben wij hier het spel, dan de
jacht, en een jacht die niet voor de poes is, niet van
gevaar ontbloot, en eindelijk nog den smokkelhandel.
»Ik besef zeer goed, dat het ellendige uitzicht van
onze stad u in den beginne onaangenaam getroffen
heeft; maar u kunt er op rekenen dat er meer goud
en rijkdommen in onze huizen zijn, dan de ruwe mu
ren en de daken van palmtakken zouden doen ver
moeden. Die tegenstelling lusschen schijn en werke
lijkheid komt daar van daan, dat Mazatlan zoo eensklaps
door de fortuin verrast is, dat het den tijd niet heeft
gehad zich van zijn lompen te ontdoen.
»De handel van onze haven, slechts door zeven of
acht koopmanshuizen vertegenwoordigd, is niettemin zeer
belangrijk. Geenerlei mededinging te vreezen hebbende
van de naburige gewesten, die, te verwijderd van
Mexico of van Acopelco om daar in hunne behoeften
te voorzien, noodzakelijk onze schatplichtigen worden,
handelen wij als dwingelanden en zonder iets toe te
geven.
»0nze nabuurschap met Califurnië, de Sandwich
eilanden, Guayaquil, en zelfs om zoo te zeggen met
China, verdubbelt onze hulpbronnen. China zendt ons
zijne weelderige zijdewaren toe, zijne katoenen stoffen,
zijn duizenderlei wonderen van volksvlijt. De Sandwich
eilanden en Guayaquil leveren ons cacao, de tabak en
't Corduaansche leer, artikelen die. verboden door den
arancel, of het tarief der tolbeambten, het voordeel
hebben hunne inkomende rechten niet anders te be
talen dan in sluikerslist. Wat Californië betreft, dat
evenzeer zijne eigene landbouw-rijkdommen versmaadt
als het belust is op Europeesche koopwaren, dat geeft
ons voor eene kist prullen, die wc er naar toe zen
den, een volkomen lading van huiden, talk, gerookt
vleesch, inlandsche brandewijn, ruwe suiker of meel.
Verstoken van een dadelijke scheepvaart op Europa,
is het ook nog door onze tusschenkomst dat Cali
fornië genoopt is zijn kostbaar goudzand in te schepen 1).
«Wij hebben maar eene vrees, die is dat het
zich op een goeden dag los zal maken van het Mexi-
caansch bestuur, cn zich in de armen van de eene
of andere groote mogendheid werpen van Rusland of
van de Vereenigde Staten b. v., die allebei vurig naar
het bezit er van haken.
Als die gebeurtenis plaats had, dan kan men on
mogelijk al de gevolgen daarvan berekenen, maar ze
zouden ontzachlijk groot zijnals die gebeurtenis
plaats greep, zeg ik, zoude zij ons noodlottig zijn;
die verwonderlijke placer es, die Californië bevat,
uitgestrekte oceanen van goud, die er sluimeren, niet
onbekend, maar onontdekt in woestenijen, en die men
heden ten dage nauwelijks ontgint, uit vrees voor de
wilde Indianen, zouden een gansch heirleger van Eu
ropeanen aantrekken, en een ongewonen stoot toe
brengen aan den voorspoed van dit land. In dat ge-
1) Zoo was nog vóór betrekkelijk weinige jaren,
tijdens de eerste placero door Sutter werd ontdekt,
inderdaad de toestand van Californië;
val zou de handel de golf der purperzee oversteken
en zou ons gaan verlaten, om zich te vestigen te
San Francisco. Laat ons hopen, dat zoo die treurige
gebeurtenis plaats grijpt, zulks niet dan na lange
jaren wezen zal
»Ik dank u zecr,« zeidc ik tot mijn koopman, die
zich genoodzaakt achtte, in zijne hoedanigheid van
Engelschman, over den handel met mij te praten,
»maar ik zou nog wel zoo lief eens eenige inlichtin
gen willen hebben over liet huiselijk leven, dat de
bewoners van Mazatlan leiden. Vertel me liever eens
wat van bun zeden en hunne gewoonten!»
«Dat is een leelijk thema, 'twelk gij mij daar te
behandelen geeft,antwoordde mij de heer King.
«De bevolking van deze havenstad is uit gelukzoe
kers saamgesteld, wie weet waar al van daan geko
men, uit kooplui in goud en uit smokkelaars, en wat
nu het huiselijk leven van die brave lui betreft, dat
laat zich in drie woorden uitdrukken: «diefstal, zwel
gen, moord.Te Mazatlan bestaat overheid, recht
bank, noch kerk.
«De eenige gestelde machten, die we er hier op
nahouden, zijn de administratie van het tolkantoor,
de havenmeester, de alcade en dan ten laatste nog
de capataz des cargadores, of kapitein der
sjouwerlieden. De beheerder van het tolkantoor leeft
op een grooten voet van smokkelarij; de havenmees
ter met meer moeite, want hij heeft geen ander mid
del dan aanwijzingen op de regecring af te geven,
en iedereen weet dat de Mexicaanse!)e regeering lie
ver in eens een sergeant generaal maken zou, dan
een kapitein zijn maand achterstallige soldij betalen.
De alcade, ja, met dien is 't een ander gevalzijn
bestaan hangt niet van 't gouvernement af; hij houdt
er efeina^iin van talk op na en is daarenboven
zeer vindingrijk. Lij is knap genoeg om te zorgen
dat hij zich de boeten, die hij oplegt, betalen laat,
en heeft verbeeldingskracht genoeg om gewijsden uit
te vinden, tot heden toe onbekend. Laatst onder an
deren heeft hij een armen drommel veroordeeld om
een kist smeerkaarsen van hem te koopen voor het
dubbel van de waarde.
«Somtijds zelfs, als een ernstig geval zich voordoet,
zoo iets als een moord b. v neemt de alcade 't op
zich, uit loutere welwillendheid, legen den beschul
digde de doodstraf uit te spreken, want de alcade
is eenvoudig een vrederechter, en ieder gevonnisde,
die veertien dagen gevangenis en honderd piasters
voor kosten, schaden en interessen over heeft, ont
snapt aan zij re kennisneming. Overigens is nog nooit
een doodvonnis te Mazatlan voltrokken, en de ver
oordeelde koopt geregeld zijn leven af voor een vijf
tiental oneen in goud, het gewicht der looden kogels
voorstellende welke hem waren toegedacht. Hier wor
den de misdaden zoo maar familiaarweg behandeld,
weet ge 1).
«Wat nu u zeiven voor het tegenwoordige betreft,
ga nooit uit na zeven uur 's avonds, zonder een sabel
mee te nemen; weiger flinkweg een sigaar in't don
ker aan al wie u vragen mocht den zijnen op te
steken; en pas vooral op dat gij geen standjes krijgt
met Ramirez, zoodat
«Wacht eens, neem me niet kwalijk,» viel ik den
heer King in de rede; «ik houd u bij uw woord;
dat is al de tweede maal sinds ik te Mazatlan ge
komen ben, dat men mij van dien Ramirez praat,
zonder in eenige bijzonderheden te treden, precies
alsof iedereen dien man maar kennen moet, al is men
1) Ciiampèirc zou Lodewijk Mulder zeggen.
