ING.
No. 219.
s
^erj assen
iptels.
ers
ZALF.
Zaterdag 3 November.
1883,
1(1
FEUILLETON.
■imp UI
nands
HOLTZ.
«rassen en
dwen.
NBOSCH.
FCie.
W
ms.
ianos. g
[NCHEM,
i Kinder-
larmer.
WERKERK,
ndjes,
j. STAMM.
en.
.oest.
Uitgever: L. J. VEERMAN neusden.
P
3
Due. M
3
-des Maisons W
»w-York.
iTE
W
oort, Goriiiehem.
r.Dienaar,
^ERTS.
ItOEN.
[twelk ik van u
I
VOOR
Dit blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden 1.Franco per post zonder prijs
verhooging.
Advertentiën 16 regels 60 ct. Elke regel meer 10 ct. Groote letteue naar plaatsruimt
Advertentiën worden ingewacht tot Maandag- en Donderdagavond 10 uur. Ingezondt
stukken tot Maandag- en Donderdagavond 8 uur.
Sommige leden onzer Staten-Generaal, de
uitverkoren des volks tot de behartiging
van de meest alledaagsche tot de hoogst
dringende belangen des volks, achten zich
van tijd tot tijd geroepen op uitnoodigingen
van vereenigingen, spreekbeurten te vervullen
en z.g. lezingen te houden. Hoewel we niet
gaarne zouden zien dat dit gebruik een
omvang verkreeg als 't in Engeland heeft,
waar leden van 't parlement, steeds maar
lezende, 't land doorreizen, kunnen we toch
niet ontkennen dat 't zijn nut hebben kan
over zekere onderwerpen van den dag, een
kamerlid, die terecht als specialiteit mag
beschouwd worden, te hooren spreken buiten
de muren van 't binnenhof.
We vinden 't derhalve goed gedaan van
een werkliedenvereeniging als de Amster-
damsche Patrimonium, tot de bespreking
van een voor het volk brandende kwestie
een deskundige uit de Staten Generaal uit
te noodigen, opdat die zijn licht op de duis
tere punten zou doen vallen. Wij, die niet
tot de groote, nijvere klasse der werklieden
behooren, luisteren dan zelfs gaarne toe,
vooral om op te merken welke personen
door de werklieden als deskundigen worden
beschouwd en onder wier vanen ze zich als
volgelingen scharen. Daaruit is veel te leeren,
zooals we hopen aan te toonen.
Genoemde vereeniging heeft de heer Jhr.
Mr. de Savornin Lohman, uitgenoodigd te
spreken over //leerplicht" en de heer Lohman
heeft zich daartoe laten vinden.
We zullen deze redevoering, die trou
wens geen nieuwe beschouwingen, over dit
reeds van alle goede en schaduwzijden be
handelde onderwerp bevat, niet weergeven,
doch slechts een klein deel aanhalen, waar
uit de bedoeling van 't geheel duidelijk spreekt.
De spreker n.l. verklaarde zich op ver
schillende gronden tegen leerplicht en ver
wierp die ook zeer stellig als maatregel van
orde. De voorstanders zeggen welonderwijs
het volk of 't groeit op voor galg en gevan
genis en Proff. Opzoomer heeft geschreven
//hoe meer scholen, hoe minder gevange
nissen," dat gaat echter niet op. De socia
listen, die 't meest op onderwijs aandringen,
brengen juist de maatschappelijke orde het
zeerst in gevaar. De grootste orde, verklaarde
spreker, teas werkelijk te vinden bij een volk
dat geen onderwijs ontvangt.
Nu weet ge 't in eens wilt ge rust in
de maatschappij, in staat en kerk, sluit dan
eenvoudig de school en ge zult uw ideaal
werkelijkheid zien worden. Het onderwijs
vormt onruststokers en brengt de maatschappij
in woeling. Alleen dat volk, dat verre van
alle onderwijs gehouden wordt, is een orde
lijk volk.
De heer Lohman had 't nog precieser
kunnen uitdrukken en zeggen dat slechts
daar de volmaakste orde heerscht, waar
't volk niet alleen geestelijk, maar ook licha
melijk dood is. De schoolmeester heeft dat
reeds zoo treffend opgemerkt, toen hij zeide
,/Ook blaffen honden niet langer, als ze een
maal dood zijn anders zou 't leven op een
hondenkerkhof te groot zijn." Als ideaal van
rustige orde zou derhalve een uitgestorven
volk heel wat beter paradeeren dan een
niet onderwezen volk, waaronder toch altijd
nog
Juist, daar komen we op eens in 't hart
der kwestie, de vraag n.l. zou 't wezenlijk
waar zijn, dat het domste volk het meest
ordelijk is? Zou de maatschappelijke orde
meer gevaar loopen wanneer 't volk onder
wezen is, dan wanneer men het zooveel
mogelijk dom houdt?
Tien tegen een dat ieder, hij behoeft niet
eens zoo geleerd te wezen, die over deze
vraag een oogenblik zijn gedachten laat gaan,
al spoedig hoofdschuddend den heer Lohman
ongelijk zal geven en verwonderd vragen
of dat wel in ernst gemeend is. Ernstig
gemeend is het zeker, de spreker is een
zeer ernstig manhij is een der meest
geachte leden der kamer en als beslist voor
stander van degelijk volksonderwijs het
doet er thans niet toe in welke richting
algemeen bekend. Waar zulk een man op
treedt om eenige kwestie toe te lichten,
mag men verwachten weloverdachte taal te
hooren en blijft de gedachte aan satire verre
van ons.
En toch lijkt bovengenoemde uitdrukking
eer satiriek dan ernstig gemeend en men
dient wel beide oogen te sluiten voor alle
licht om ze in geinoede na te zeggen.
Ons vaderland heeft jaren over 't alge
meen kunnen bogen op degelijk volkson
derwijs. Niet alleen wij Nederlanders, ook
vreemdelingen betuigen dat. Over de rich
ting waarin het gegeven zal worden moge
men totaal verdeeld zijn, de onrust daaruit
verwekt kan de heer Lohman niet bedoeld
hebben, daar deze de orde geen haar in
den weg legt. Staat ons land nu ook wat
maatschappelijke orde betreft op een even
laag standpunt als het onderwijs op een
betrekkelijk hoog standpunt staat? Zonder
bluf kunnen we ons zei ven ook hier een
goed getuigenis geven. Er is in Europa
geen land, waar sinds 1830 alles zoo kalm
en rustig hervormd is als juist in ons Ne
derland. Zelfs toen groote politieke stor
men ons werelddeel beroerden en hier en
daar geweldig teisterden, bleef ons land
bewaard voor politieke partijtwisten.
Worden soms onze gevangenissen uit
sluitend bevolkt door goed onderwezen lie
den? De heer Lohman weet wel beter.
We hebben er vroeger reeds op gewez
dat de looze bedriegster, die thans te 's-Gi
venhage haar vonnis verwacht en bij 't j
drukken dezes reeds kent, een slecht o
derwezen schepsel is, niet in staat een i
gel schrifts zonder grove fouten neer
zetten. Wie zet tegenover die eene e
goed onderwezen vrouw, die in gesiep
ondeugd haar slechts eenigszins nabij kom
Tot heden toe was men 't vrij wel ee
dat in elk land het slecht of in 't geht
niet onderwezen volk een zeer gevaarlij
vijand was van alle orde, die door de ra
draaiers naar believen in beweging ge*
wordt. Ge behoeft maar een enkelen bi
te slaan op de kaart van Europa, om u
overtuigen dat de landen, die 't meest bic
staan voor inwendige twisten en maatscha
pelijke beroerten, juist die zijn, waar
volksonderwijs op een zeer lagen trap v
ontwikkeling staat.
De grootste orde bij het volk, dat ge
onderwijs geniet
't Zou belachelijk wezen, als 't mind
ernstig bedoeld was.
Wat moet 't dan rustig zijn onder
onbeschaafde volken van Afrika en Azi
Wat zullen die Atjehers, do Kaffers, Zc
loes en al de andere Afrikaansche nege
stammen dan modelvolken zijnJammi
dat we 't beter weten. Terwijl Europa -
het onderwezen Europa arbeidt aan h
vreedzame werk der beschaving en verlic
ting, voeren de negers in Z.-Afrika jaar
jaar verdelgingsoorlogen op groote schal
Dat zal toch wel niet het ideaal van or»
zijn
Maar er. is meer. Gedurende de laats
eeuwen heeft het onderwijs reuzenschred
gemaakt. In de middeleeuwen dacht m»
er nauwelijks aan. En wat leert nu de g
schiedenis der menschheid? Dat juist
die middeleeuwen de maatschappelijke or»
15)
SLOT.
Het kon zoo wat twee uur in den morgen zijn toen
wij aan wal stapten, juist op eenige voetstappen af-
stands van mijn huis, dat, zooals ik reeds gezegd heb,
dicht bij het strand gelegen was. Mijne verwondering
was groot toen ik bij 't binnenkomen de deur vond
aan staan. Ik trad met overhaasting binnen, in de
verwachting van een nieuw avontuur, en inderdaad,
nauwelijks had£ik twee voetstappen gedaan, of mijn
voet stootte tegen een lichaam, dat op den grond was
uitgestrekt.
«Wie is daar?» riep ik uit, een pistool in de hand
nemende.
»Ik ben't, Uwe Edelheid,antwoordde mij de sla
perige stem van mijn trouwen dienaar.
Gij Tabaco! maar ik had u vrijaf gegeven tot mor
gen ochtend.»
«En 't is juist daarom dat ik niet ben uitgegaan,
zeide Tabaco, die niet recht het bewustzijn had van
wat hij antwoordde.
Alhoewel ik zelf uitgeput was van vermoeidheid en
haast omviel van slaap, bespeurde ik niettemin een
sterke lucht van Havanna-tabak, die door de kamer
verspreid was.
»Je hebt mijn sigaren opgerookt, Tabaco, niet waar?»
vroeg ik hem.
»Onze sigaren, onze sigaren,herhaalde hij, «onze
sigaren Welnu ze zijn best, onze sigaren
alleen maarblijven er niet veel meer van over
van onze sigaren 't zal noodig zijn datdat
jij er om denkt, andere te koopen Goejen avond.
Ik haastte mij dien raad, op den nacht toegepast,
te volgen, terwijl ik mij geheel gekleed op mijn bed
wierp, en zonder te denken om die verschrikkelijke
legermacht alacranen of schorpioenen, die in mijne ka
mer bivouakkeerden en die mij eenige uren te voren
zoo gruwelijk verschrikt hadden.
Ik trachtte toen te vergeefs de gebeurtenissen van
den avond mij voor den geest te halen. De slaap
kreeg de overhand, in de worsteling met mijn wils-
vermogen, en ik sliep in met den wensch, dat het al
morgen-ochtend mocht wezen, ten einde te weten of
de gevangenneming van Ramirez niet een geheele volks
omwenteling na zich slepen zou.
Toen ik 's anderen daags morgens wakker werd
was mijn eerste zorg mijnen bediende te roepen,om
hem het ontbijt te besteilen, maar de eerlijke en ver
nuftige Tabaco had gedacht dat ik hem noodig hebben
kon en had zich dus natuurlijk uit de voeten gemaakt.
Geen moed genoeg gevoelde ik om een nieuw maal, be
reid door den Chinees Pépé-Pépé, het hoofd te bieden. Ik
ging dus recht op mijn correspondent los, den lieer King,
dien ik gelukkig juist gereed vond om aan tafel te gaan.
Welnu, mijn' waarde deelgenoot in avonturen,»
sprak hij tot mij, terwijl hij mij hartelijk de hand
drukte, «weet gij 't groote nieuws? De Capataz Ramirez
is van morgen aangehouden.
«Om u de waarheid te zeggen, vind ik dat hij 't
wel verdient.
«Daar is hier geen sprake van. De vraag is maar om te
weten of deze inhechtenisneming van hun opperhoofd
niet een slechten invloed hebben zal op de cargadoors.
Daar is in dien maatregel iets, wat hun ijver voor de
smokkelarij zou kunnen doen verkoelen, en wij vinden,
ik en de andere kooplieden hier, dat het gouvernement
in dit opzicht zijne macht is t buiten gegaan. Ook
hebben wij niet een groote meerderheid besloten, dat
wij dien armen Ramirez een inkomen maken zullen
van 20 piasters per dag, zoolang hij achter slot zit.
Pas op, Ramirez zal de gevangenis niet meer wil
len verlaten.»
«Oh! wat dat aangaat, bedriegt gij u. Ramirez
heeft de vrijheid boven alle dingen lief. Vervolgens
zijn wij overeengekomen, dat wij ons van mor
gen allen gezamenlijk naar hem hegeven zullen, om
hem een bezoek te brengen en hem met zijne getrouw
heid geluk te wenschendat zal een goed voorbeeld
zijn. Wilt gij met ons meegaan?»
«Onder den titel van nieuwsgierige, want ik heb de
eer niet koopman te zijn, zeer gaarne.»
«Kom dan, laat ons gauw ontbijten, want de de
putatie uit den koophandel moet overeen half uu
bijeen komern; en vervolgens moet ik- zelf vandaag
reis naar Corala.»
«Is 't hier ver vandaan, Corala?»
«Neen 't is hier vlak bij, 70 mijlen.»
Een dusdanige afstand af te leggen wordt ind
daad in Mexico niet anders dan als een eenvoud
boodschap beschouwd. Ik heb soms zelf bezoeken
vangen van viienden, die tachtig mijlen van mij
woonden, en die mij, in hun verloren oogenhlikk
eens goeden dag kwamen zeggen.
«Mag ik u vragen, zonder onbescheidenheid, m
waarde Mijnheer King, wat gij te Gorala gaat doen
«Zeker, meneer. Nu mijne inscheping afgcloopen
ga ik mijne rekeningen afsluiten met de pigenaars i
mijnen. Zoudt gij mij willen vergezellen? Dat zou li
lief van u zijn.»
«Ik dacht er eerst wel aan, maar daar het voer
een reis voor zaken is, laat ik mijn plan varenma
indien gij 't mij wel vergunnen wilt, zal ik u breng
tot aan de eerste pleisterplaats.»
«Gij hebt daar voor u en voor mij een goed dei
beeld. De eerste pleisterplaats (want ik zal vrij k
op den dag vertrekken) is hoogstens zeven mijlen v
Mazatlan gelegen, en heet Potrero; dat is de bes
plek die een jager zou kunnen wenschen. Gij zult
eenige dagen kunnen vertoeven.»
«Dan zal ik zorgen gereed te zijn,» antwoordde
en verwijderde mij om de noodige toebereidselen
inaken.
instaande seizoen.
gevallen bij hot
ïebbon, worden
ïitnemend-
rend werd zeer
'den en kwamen
.andfhalsbandjes
3ns mijn inzien
k Dienaar,
[landje, met ge-
jift gedragen vrij
tanden zonder
ideigenaar.
jrbaar ter genezing
En onbotaalbaar
jfPondoo, Zweren
)r Aamborstigheid,
ie mededinger, en
eet.
2s en 33s en ver-
'Indien bet adres,
Het Lan
tl