1884
ONS
FEUILLETON
Uitgever: L. J. VUUÜUAX neusden.
VOOR
NOVELLE NAAR I1ET DUITSCH
Een paar dagen geleden vonden wij in
verschillende bladen als eene soort van cu
riositeit vermeld, dat men een os in zijn
geheel had gebraden en tevens dat het braden
uitmuntend geslaagd was. In onze gewone
huishoudens is dat kunnen braden van een
geheelen os een zaak van gering belang,
f/'t komt niet voormag men zeggen.
Toch bewijst het dat men er zich op toe
legt, om het koken en braden meer metho
disch te doen dan men het in het algemeen
doet en deed, want de proef diende voor
een bewijs van vooruitgang op dit gebied.
Wij weten zonder er ons in het algemeen
echter veel om te bekommerenwij weten
dat er in onze dagen meer werk gemaakt
worden dan vroeger om het volk doelma
tig te leeren koken of liever gezegd het
volk te leeren de spijzen goedkooper te
leeren klaar maken en tevens smakelijker
en voedzamer. In Londen en op verschil
lende plaatsen in Duitschland, heeft men
zoogenaamde kookscholen opgericht, aan wier
hoofd aanzienlijke mannen of vrouwen staan,
die het geheele proces van het eten klaar
maken begrijpen, die weten, waarom en hoe
men handelen moet, die van het bereiden
van eten eene studie en eene wetenschap
hebben gemaakt. Zonder zich in geleerde
uitleggingen te verdiepen, leeren zij practisch
toepassen, hetgeen zij zelf bestudeerd heb
ben en onder hunne leiding worden aan
staande huismoeders op de hoogte gebracht
van de kennis van het eten te bereiden.
De leerlingen worden niet opgeleid om na
derhand in de huizen der aanzienlijken in
de keuken werkzaam te zijn ten einde daar
uitgezochte, kostbare spijzen klaar te maken,
neen, zij krijgen onderricht, hoe men met
geringe middelen er toch in de meeste
gevallen in slagen kan een smakelijk maal
te verschaffen. Een smakelijk maal in de
woning van een eenvoudig werkman heeft
meer invloed dan men oppervlakkig meenen
zou op het gezellig huiselijk leven en me
nige zorgeloozemaar toch goedhartige
huismoeder heeft het aan haar volslagen
gebrek aan kennis van de kookkunst te
wijten dat de vrede hare woning ontvliedt.
Na een vermoeiend dagwerk een onsmake
lijk maal als loon, is natuurlijk niet zeer be
vorderlijk aan een goed humeur.
Vreemd op zijn minst mag het genoemd
worden dat, wat de bereiding van voedsel
betreft, men dat niet toevertrouwt aan man
nen van het vak, zooals men dat doet bij
de dranken. Behalve in Toscane en in
het zuiden van Erankrijk geschiedt dit
nergens en toch zou het verreweg de ge
makkelijkste manier zijn. Slechts met brood
bakken geschiedt dit en dan nog wel bijna
alleen in Europa. In Azie en in de meeste
deelen van Amerika weet men daar niets
van en de vrouwen in het Westen bakken
het brood voor de huishouding, zooals de
Mexicaansche vrouw hare koeken bakt.
Het is toch overbekend dat zeker 50 per
cent van degenen, die als huisvrouwen op
treden, niet het minste verstand van koken
hebben en men is er zeer onverschillig on
der ook. De mensch, hoewel een zijner
eerste en voornaamste zorgen het voedsel
ten doel heeft en hij eene krankzinnige vrees
heeft van honger te moeten sterven, is be
trekkelijk zeer onverschillig omtrent de be
reiding van zijn voedsel. Het is zelfs regel
dat hij niet eens weet, wat goed is voor
zijn gezondheid en hij verkort zijn leven
door half-gaar meel dat voor oude menschen
doodelijk is, of maakt zijne kinderen ziek
door half gezwollen graan, hoewel hij in
het laatste geval ziet dat zij opgeblazen
Advertentiën 16 regels 60 ct. Elke regel meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
zijn op eene wijze, die hem zelfs bij dieren
zou bezorgd maken of bedroeven. Van de
vijf kinderen in Indië en Afrika heeft er
een eene ziekte, die bepaaldelijk door het
voedsel veroorzaakt wordt. Niemand en dit
ziet ook op de toestanden bij ons en de
andere volken in West-Europa, niemand
geeft zich de geringste moeite eenige kennis
omtrent dit onderwerp te verspreiden.
Er zijn vijftig redenaars en verhandelaars
in Europa en in Amerika, die over het
misbruik van sterken drank spreken, tegen
één, die zijne medeburgers bekend maakt
met het misbruik van voedsel en een zorg
vuldig onderwijs in de betrekkelijke voedings
waarde van verschillende spijzen, de waarde
van eene goede bereiding voor de gezondheid,
het bijzonder groot nut van suiker voor
kinderen en de hulp die een zekere leef
regel aan de vorming der beenderen zou
geven, zou waarschijnlijk vergeefsche moeite
zijn. Zelfs in de landen waar goede kook
scholen zijn, wordt haar doel bijna geheel
miskend; de meesten maken er slechts ge
bruik van, in de hoop later als dienstboden
een beteren dienst te krijgen en beter be
taald te zullen worden. Eerst moet er bij het
publiek belangstelling in het onderwijs wor
den opgewekt en dit kan alleen, naar ons
inzicht, geschieden door aanhoudend aan te
dringen op het belang der gezondheid. De
groote menigte der menschen geven er weinig
om wat zij eten, als zij maar verzadigd worden,
maar zij dragen toch zorg voor hunne ge
zondheid en wenschen vooral dat hunne
kinderen sterk en groot zullen worden.
Als zij slechts wisten wat dokters en ser
geants in de kazernes, als deze laatsten
mannen van ontwikkeling zijn, hun konden
of wildèn vertellen hoeveel het voedsel voor
hen hierin kon doen, hoe spoedig zouden
zij er anders over gaan denken en dringend
vragen om onderwijs.
De boerenstand weet over het algemeen
wel welk voedsel goed en voordeelig is voor
de dieren, die zij tot hun voordeel houden,
maar bij zich zelf brengen zij het nooit in
toepassing; zij gelooven zelfs niet dat een
leefregel een groot verschil bij menschen
kan teweeg brengen, behalve natuurlijk wan
neer het voedsel voordeelig of wanneer het
niet voldoende is.
Ziekelijke jongens groeien in de kazernes
tot krachtige mannen op door het voedsel
de in Indië geboren Christenen wegen dik
wijls een vierde zwaarder dan de niet-
Christenen, zijnde stamgenooten, omdat zij
een weinig vleesch eten. Een stam Hindoes,
die een zeer voordeelig werk niet konden
voltooien, besloten de wetten hunner kerk
niet langer te volgen en vleesch te gaan
eten en in een maand waren zij sterk genoeg
voor het werk.
Wie zijn er die weten welk gezond en
krachtig voedsel er kan bereid worden van
havermeel en melk of van havermeel en
bouillon Hoevelen klagen over slechte spijs
vertering en onderbuikskwalen, vooral zij
die een zittend leven leiden en zij weten
niet dat de hoofdreden daarvan gelegen is
in het eten van half gaar brood. Wie kent
de voedingswaarde van linzenmeel, dat zeer
goedkoop kan verkregen worden. Als men
die waarde kende, zou er een nieuw handels
artikel ingevoerd worden, dat evenveel voor
deel gaf aan de reeders als de rijst. Het is
even als de maïs een vau de meest ver
warmende voedingsstoffen, een voedsel dat
de beste eigenschappen in zich vereenigt,
maar men weet niet hoe het gebruikt moet
worden.
Men behelpt zich met de oude, traditio-
neele spijzen, heel zelden wordt er een bij
opgenomen, zooals de aardappel, die met
minder voedingswaarde, vele andere grooten-
deels heeft vervangen, of de peper, die het
FRIEDRICH ZIMMERMAN.
19)
llanna had den spreker met de grootste verbazing
aangehoord en zei toen deze ophieldGij spreekt
zoo zonderling; weet gij mogelijk iets aangaande
den dood van mijnen vader, die door een sluipmoor
denaar om het leven werd gebracht, juist op dezelfde
plaats, waar Zij hield plotseling op en eene
rilling voer haar door de leden.
«Waar gij mijn armen zoon vondt,« zeide de
oude man, »ja juist op dezelfde plaats, daar viel
hij. Het staat mij nog zoo levendig voor den geest
alsof het gisteren gebeurd is, en toch zijn er reeds
twintig jaren sedert dien dag voorbijgegaan. Twin
tig jaren, ja maar o God, welke jaren
De spreker scheen vreeselijk ontroerd, hij haalde
zeer diep adem en staarde onbewegelijk op den
grond.
Een kloppen aan de deur noodzaakte banna om
op te staan en te gaan 7.\en, wie iets te vragen of
te zeggen had. Het was tante Tine. De goede oude
sloof durfde niet binnengaan, uit vrees dat zij de
rust van den zieke zou kunnen storen, en toch
wilde zij haren lieveling, haren Karei, zoo gaarne
eens zien.
«Hoe gaat het met onzen Kareivraagde zij
zacht.
«Hij slaapt. Tot dusverre heeft hij nog niet ge
sproken, maar hij zal genezen,was liet antwoord.
«De goede Hemelvader zij gedanktriep de brave
vrouw. «0, ik zou ook gestorven zijn, als men mijn
Kareltje ten grave had gebracht! Maar zeg eens, Hanna,
is zijn vader te spreken?»
Ik geloof het niet, maar wil ik het vragen?»
«Neen, doe dat maar niet, mijn kind. Het ongeluk
heeft hein ook vreeselijk getroffen. Het beste zal wel
zijn, dat wij hem met zijn verdriet alleen laten. Ik
zou anders ook niet naar hem gevraagd hebben, maar
de hoer van ie Nimlashoeve is buiten en deze verlangt
mijn broeder te spreken. Ik kon hein natuurlijk niet
in de kamer laten, want dat zou den armen jongen
kunnen storen in zijne rust. Wilt gij even naar hem
toe gaan?«
«Ik zou niet weten, waarvoor dat noodig is,«
zei Hana, «de man zal mij toch niets te zeggen
hebben.»
«Ja, dat weet ik niet,» zei Tine, «maar de man
1 zei dat hij gaarne zou hebben dat gij even bij hem
kwaamt, als mijn broeder niet kon, omdat hij eene
zaak van gewicht had te bespreken. Mij scheen hij
niets te willen zeggen, misschien vertrouwt hij mij
niet. Ga dus maar even naar hem toe en vraag hem,
wat hij wil. Als 't noodig mocht wezen, kunnen wij
Hendrik even roepen.»
banna ging naar huiten en zag den hoer met de
handen in den zak, langzaam voor het huis op en
neer gaan. Toen de man haar gewaar werd, bleef
hij staan en groette haar. Op zijn gelaat lag dezelfde
uitdrukking van het gevoel van eigenwaarde als altijd,
maar in zyne
W ensclit
oogen was een zekere onrust te lezen.
gij mij te spreken?» vraagde Hanna,
terwijl zij naar den boer toe ging.
De boer zag haar met half dichtgeknepen oogen
eene poos aan, alsof hij zich te voren wilde over
tuigen welken indruk zijne woorden bij het meisje
zouden teweegbrengen, of om tijd te winnen, ten einde
zich behoorlijk te kunnen uitdrukken. Eindelijk zei hij
«Eigenlijk wenschte ik den heer houtvester te
spreken, doch als deze niet wil of niet kan,
dan zou ik gaarne zien dat gij mij eenige oogen-
blikken te woord wildet staan, 't Is hoogstwaar
schijnlijk nog veel beter, dat ik met u spreek en u
om uwe bemiddeling bij den heer houtvester ver
zoek, want gij zult bij den eigenzinnige man meer
kunnen gedaan krijgen dan ik. Wij zijn met elkander
nooit zeer intiem geweest.
«Gij hebt den ouden houtvester zeker heel wat
belangrijks te verzoeken, dat gij Hanna Mertens wilt
vragen, om uw voorspraak te zijn,» zei het meisje.
«Zoo moet gij niet spreken, Hanna,» zei de
boer. «Ik heb u onlangs duidelijk gezegd dat ik
u voor een braaf en verstandig meisje houd en
wat onze Gijs gezegd heeft is allemaal kletspraat.
Ik zie immers thans ten duidelijkste dat gij recht
op den jongen heer Krantz hebt en zijns vaders
toestemming tot een engagement, anders zoudt gij
niet bij hem in huis zijn. Vergeef mij, als ik u
van verkeerde en ongeoorloofde handelingen heb ver
dacht. Met groot genoegen hoorde ik van juffrouw
Tine, dat mijnheer Karei iets beter is. Ik wensch
van ganscher harte, dal hij spoedig moge genezen
en dat gij lange jaren gelukkig aan zijne zijde
moogt leven. Ik gun u dat geluk, Hanna, want gij
zij t het waard.
«Ik dank u voor uwe goede bedoeling, maar uw
gelukwensch komt te vroeg,zei llanna kortaf.
«Nu, als ge niet wilt hebben dat ik daar
over spreek, zoo is 't mij ook goed,« antwoordde
de boer. «Zoudt gij niet een eindje met mij willen
opwandelenvraagde hij, «wij zouden dan vrijer
met elkander kunnen spreken dan hier.»
«Ik mag niet van huis men zou mijne hulp
aan het ziekbed noodig kunnen hebben,» was liet
antwoord.
«Ja, gij hebt gelijk nu dan blijven wij hier,
net zooals gij verkiest,zei de boer. Men kon het
hun aanzien, hoeveel moeite en zelfbeheersching het
hun kostte, om zoo vriendelijk en onderdanig te zijn
je;i ris iemand, die volgens zijne gedachten zoover
b noden hem stond. Hij trok zijne eene hand uit den
ztk, wiecf zich nadenkend om de baardelooze kin en
vestigde zijne koude grijze oogen op Hanna. Eindelijk
zei hij: «Dus ter zake Hanna. Gij weel wel dat ik
z 'er weinig woorden gebruik als ik iets zeggen wil,
d ch gij zult mij evengoed kunnen verstaan, want
g.j zijt een zeer verstandig meisje. Denkelijk kunt gij
wel vermoeden waarom ik hier kom.
liet meisje schudde het hoofd en sprak: «Ik kan
de reden van uwe komst niet gissen.»
«Dan zal ik het u zeggen,was het antwoord:
«ik kom hier ten opzichte van Frans van den
m denaar, die met den jongen heer houtvester heeft
ge.ochteu en hem zoo vreeselijk heeft verwond.
«Dus hij is die ellendige moordenaarriep Hanna
in woede uit.
(Wordt ^vervolgd).
Dit blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.Franco per post zonder prijs-
verhooging.
M
VAN
Advertentiën worden ingewacht tot Maandag- en Donderdagavond 10 uur. Ingezonden
stukken tot Maandag- en Donderdagavond 8 uur.