1884 ONS FEUILLETON Uitgever: L. J. VUUÜUAX neusden. VOOR NOVELLE NAAR I1ET DUITSCH Een paar dagen geleden vonden wij in verschillende bladen als eene soort van cu riositeit vermeld, dat men een os in zijn geheel had gebraden en tevens dat het braden uitmuntend geslaagd was. In onze gewone huishoudens is dat kunnen braden van een geheelen os een zaak van gering belang, f/'t komt niet voormag men zeggen. Toch bewijst het dat men er zich op toe legt, om het koken en braden meer metho disch te doen dan men het in het algemeen doet en deed, want de proef diende voor een bewijs van vooruitgang op dit gebied. Wij weten zonder er ons in het algemeen echter veel om te bekommerenwij weten dat er in onze dagen meer werk gemaakt worden dan vroeger om het volk doelma tig te leeren koken of liever gezegd het volk te leeren de spijzen goedkooper te leeren klaar maken en tevens smakelijker en voedzamer. In Londen en op verschil lende plaatsen in Duitschland, heeft men zoogenaamde kookscholen opgericht, aan wier hoofd aanzienlijke mannen of vrouwen staan, die het geheele proces van het eten klaar maken begrijpen, die weten, waarom en hoe men handelen moet, die van het bereiden van eten eene studie en eene wetenschap hebben gemaakt. Zonder zich in geleerde uitleggingen te verdiepen, leeren zij practisch toepassen, hetgeen zij zelf bestudeerd heb ben en onder hunne leiding worden aan staande huismoeders op de hoogte gebracht van de kennis van het eten te bereiden. De leerlingen worden niet opgeleid om na derhand in de huizen der aanzienlijken in de keuken werkzaam te zijn ten einde daar uitgezochte, kostbare spijzen klaar te maken, neen, zij krijgen onderricht, hoe men met geringe middelen er toch in de meeste gevallen in slagen kan een smakelijk maal te verschaffen. Een smakelijk maal in de woning van een eenvoudig werkman heeft meer invloed dan men oppervlakkig meenen zou op het gezellig huiselijk leven en me nige zorgeloozemaar toch goedhartige huismoeder heeft het aan haar volslagen gebrek aan kennis van de kookkunst te wijten dat de vrede hare woning ontvliedt. Na een vermoeiend dagwerk een onsmake lijk maal als loon, is natuurlijk niet zeer be vorderlijk aan een goed humeur. Vreemd op zijn minst mag het genoemd worden dat, wat de bereiding van voedsel betreft, men dat niet toevertrouwt aan man nen van het vak, zooals men dat doet bij de dranken. Behalve in Toscane en in het zuiden van Erankrijk geschiedt dit nergens en toch zou het verreweg de ge makkelijkste manier zijn. Slechts met brood bakken geschiedt dit en dan nog wel bijna alleen in Europa. In Azie en in de meeste deelen van Amerika weet men daar niets van en de vrouwen in het Westen bakken het brood voor de huishouding, zooals de Mexicaansche vrouw hare koeken bakt. Het is toch overbekend dat zeker 50 per cent van degenen, die als huisvrouwen op treden, niet het minste verstand van koken hebben en men is er zeer onverschillig on der ook. De mensch, hoewel een zijner eerste en voornaamste zorgen het voedsel ten doel heeft en hij eene krankzinnige vrees heeft van honger te moeten sterven, is be trekkelijk zeer onverschillig omtrent de be reiding van zijn voedsel. Het is zelfs regel dat hij niet eens weet, wat goed is voor zijn gezondheid en hij verkort zijn leven door half-gaar meel dat voor oude menschen doodelijk is, of maakt zijne kinderen ziek door half gezwollen graan, hoewel hij in het laatste geval ziet dat zij opgeblazen Advertentiën 16 regels 60 ct. Elke regel meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte. zijn op eene wijze, die hem zelfs bij dieren zou bezorgd maken of bedroeven. Van de vijf kinderen in Indië en Afrika heeft er een eene ziekte, die bepaaldelijk door het voedsel veroorzaakt wordt. Niemand en dit ziet ook op de toestanden bij ons en de andere volken in West-Europa, niemand geeft zich de geringste moeite eenige kennis omtrent dit onderwerp te verspreiden. Er zijn vijftig redenaars en verhandelaars in Europa en in Amerika, die over het misbruik van sterken drank spreken, tegen één, die zijne medeburgers bekend maakt met het misbruik van voedsel en een zorg vuldig onderwijs in de betrekkelijke voedings waarde van verschillende spijzen, de waarde van eene goede bereiding voor de gezondheid, het bijzonder groot nut van suiker voor kinderen en de hulp die een zekere leef regel aan de vorming der beenderen zou geven, zou waarschijnlijk vergeefsche moeite zijn. Zelfs in de landen waar goede kook scholen zijn, wordt haar doel bijna geheel miskend; de meesten maken er slechts ge bruik van, in de hoop later als dienstboden een beteren dienst te krijgen en beter be taald te zullen worden. Eerst moet er bij het publiek belangstelling in het onderwijs wor den opgewekt en dit kan alleen, naar ons inzicht, geschieden door aanhoudend aan te dringen op het belang der gezondheid. De groote menigte der menschen geven er weinig om wat zij eten, als zij maar verzadigd worden, maar zij dragen toch zorg voor hunne ge zondheid en wenschen vooral dat hunne kinderen sterk en groot zullen worden. Als zij slechts wisten wat dokters en ser geants in de kazernes, als deze laatsten mannen van ontwikkeling zijn, hun konden of wildèn vertellen hoeveel het voedsel voor hen hierin kon doen, hoe spoedig zouden zij er anders over gaan denken en dringend vragen om onderwijs. De boerenstand weet over het algemeen wel welk voedsel goed en voordeelig is voor de dieren, die zij tot hun voordeel houden, maar bij zich zelf brengen zij het nooit in toepassing; zij gelooven zelfs niet dat een leefregel een groot verschil bij menschen kan teweeg brengen, behalve natuurlijk wan neer het voedsel voordeelig of wanneer het niet voldoende is. Ziekelijke jongens groeien in de kazernes tot krachtige mannen op door het voedsel de in Indië geboren Christenen wegen dik wijls een vierde zwaarder dan de niet- Christenen, zijnde stamgenooten, omdat zij een weinig vleesch eten. Een stam Hindoes, die een zeer voordeelig werk niet konden voltooien, besloten de wetten hunner kerk niet langer te volgen en vleesch te gaan eten en in een maand waren zij sterk genoeg voor het werk. Wie zijn er die weten welk gezond en krachtig voedsel er kan bereid worden van havermeel en melk of van havermeel en bouillon Hoevelen klagen over slechte spijs vertering en onderbuikskwalen, vooral zij die een zittend leven leiden en zij weten niet dat de hoofdreden daarvan gelegen is in het eten van half gaar brood. Wie kent de voedingswaarde van linzenmeel, dat zeer goedkoop kan verkregen worden. Als men die waarde kende, zou er een nieuw handels artikel ingevoerd worden, dat evenveel voor deel gaf aan de reeders als de rijst. Het is even als de maïs een vau de meest ver warmende voedingsstoffen, een voedsel dat de beste eigenschappen in zich vereenigt, maar men weet niet hoe het gebruikt moet worden. Men behelpt zich met de oude, traditio- neele spijzen, heel zelden wordt er een bij opgenomen, zooals de aardappel, die met minder voedingswaarde, vele andere grooten- deels heeft vervangen, of de peper, die het FRIEDRICH ZIMMERMAN. 19) llanna had den spreker met de grootste verbazing aangehoord en zei toen deze ophieldGij spreekt zoo zonderling; weet gij mogelijk iets aangaande den dood van mijnen vader, die door een sluipmoor denaar om het leven werd gebracht, juist op dezelfde plaats, waar Zij hield plotseling op en eene rilling voer haar door de leden. «Waar gij mijn armen zoon vondt,« zeide de oude man, »ja juist op dezelfde plaats, daar viel hij. Het staat mij nog zoo levendig voor den geest alsof het gisteren gebeurd is, en toch zijn er reeds twintig jaren sedert dien dag voorbijgegaan. Twin tig jaren, ja maar o God, welke jaren De spreker scheen vreeselijk ontroerd, hij haalde zeer diep adem en staarde onbewegelijk op den grond. Een kloppen aan de deur noodzaakte banna om op te staan en te gaan 7.\en, wie iets te vragen of te zeggen had. Het was tante Tine. De goede oude sloof durfde niet binnengaan, uit vrees dat zij de rust van den zieke zou kunnen storen, en toch wilde zij haren lieveling, haren Karei, zoo gaarne eens zien. «Hoe gaat het met onzen Kareivraagde zij zacht. «Hij slaapt. Tot dusverre heeft hij nog niet ge sproken, maar hij zal genezen,was liet antwoord. «De goede Hemelvader zij gedanktriep de brave vrouw. «0, ik zou ook gestorven zijn, als men mijn Kareltje ten grave had gebracht! Maar zeg eens, Hanna, is zijn vader te spreken?» Ik geloof het niet, maar wil ik het vragen?» «Neen, doe dat maar niet, mijn kind. Het ongeluk heeft hein ook vreeselijk getroffen. Het beste zal wel zijn, dat wij hem met zijn verdriet alleen laten. Ik zou anders ook niet naar hem gevraagd hebben, maar de hoer van ie Nimlashoeve is buiten en deze verlangt mijn broeder te spreken. Ik kon hein natuurlijk niet in de kamer laten, want dat zou den armen jongen kunnen storen in zijne rust. Wilt gij even naar hem toe gaan?« «Ik zou niet weten, waarvoor dat noodig is,« zei Hana, «de man zal mij toch niets te zeggen hebben.» «Ja, dat weet ik niet,» zei Tine, «maar de man 1 zei dat hij gaarne zou hebben dat gij even bij hem kwaamt, als mijn broeder niet kon, omdat hij eene zaak van gewicht had te bespreken. Mij scheen hij niets te willen zeggen, misschien vertrouwt hij mij niet. Ga dus maar even naar hem toe en vraag hem, wat hij wil. Als 't noodig mocht wezen, kunnen wij Hendrik even roepen.» banna ging naar huiten en zag den hoer met de handen in den zak, langzaam voor het huis op en neer gaan. Toen de man haar gewaar werd, bleef hij staan en groette haar. Op zijn gelaat lag dezelfde uitdrukking van het gevoel van eigenwaarde als altijd, maar in zyne W ensclit oogen was een zekere onrust te lezen. gij mij te spreken?» vraagde Hanna, terwijl zij naar den boer toe ging. De boer zag haar met half dichtgeknepen oogen eene poos aan, alsof hij zich te voren wilde over tuigen welken indruk zijne woorden bij het meisje zouden teweegbrengen, of om tijd te winnen, ten einde zich behoorlijk te kunnen uitdrukken. Eindelijk zei hij «Eigenlijk wenschte ik den heer houtvester te spreken, doch als deze niet wil of niet kan, dan zou ik gaarne zien dat gij mij eenige oogen- blikken te woord wildet staan, 't Is hoogstwaar schijnlijk nog veel beter, dat ik met u spreek en u om uwe bemiddeling bij den heer houtvester ver zoek, want gij zult bij den eigenzinnige man meer kunnen gedaan krijgen dan ik. Wij zijn met elkander nooit zeer intiem geweest. «Gij hebt den ouden houtvester zeker heel wat belangrijks te verzoeken, dat gij Hanna Mertens wilt vragen, om uw voorspraak te zijn,» zei het meisje. «Zoo moet gij niet spreken, Hanna,» zei de boer. «Ik heb u onlangs duidelijk gezegd dat ik u voor een braaf en verstandig meisje houd en wat onze Gijs gezegd heeft is allemaal kletspraat. Ik zie immers thans ten duidelijkste dat gij recht op den jongen heer Krantz hebt en zijns vaders toestemming tot een engagement, anders zoudt gij niet bij hem in huis zijn. Vergeef mij, als ik u van verkeerde en ongeoorloofde handelingen heb ver dacht. Met groot genoegen hoorde ik van juffrouw Tine, dat mijnheer Karei iets beter is. Ik wensch van ganscher harte, dal hij spoedig moge genezen en dat gij lange jaren gelukkig aan zijne zijde moogt leven. Ik gun u dat geluk, Hanna, want gij zij t het waard. «Ik dank u voor uwe goede bedoeling, maar uw gelukwensch komt te vroeg,zei llanna kortaf. «Nu, als ge niet wilt hebben dat ik daar over spreek, zoo is 't mij ook goed,« antwoordde de boer. «Zoudt gij niet een eindje met mij willen opwandelenvraagde hij, «wij zouden dan vrijer met elkander kunnen spreken dan hier.» «Ik mag niet van huis men zou mijne hulp aan het ziekbed noodig kunnen hebben,» was liet antwoord. «Ja, gij hebt gelijk nu dan blijven wij hier, net zooals gij verkiest,zei de boer. Men kon het hun aanzien, hoeveel moeite en zelfbeheersching het hun kostte, om zoo vriendelijk en onderdanig te zijn je;i ris iemand, die volgens zijne gedachten zoover b noden hem stond. Hij trok zijne eene hand uit den ztk, wiecf zich nadenkend om de baardelooze kin en vestigde zijne koude grijze oogen op Hanna. Eindelijk zei hij: «Dus ter zake Hanna. Gij weel wel dat ik z 'er weinig woorden gebruik als ik iets zeggen wil, d ch gij zult mij evengoed kunnen verstaan, want g.j zijt een zeer verstandig meisje. Denkelijk kunt gij wel vermoeden waarom ik hier kom. liet meisje schudde het hoofd en sprak: «Ik kan de reden van uwe komst niet gissen.» «Dan zal ik het u zeggen,was het antwoord: «ik kom hier ten opzichte van Frans van den m denaar, die met den jongen heer houtvester heeft ge.ochteu en hem zoo vreeselijk heeft verwond. «Dus hij is die ellendige moordenaarriep Hanna in woede uit. (Wordt ^vervolgd). Dit blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.Franco per post zonder prijs- verhooging. M VAN Advertentiën worden ingewacht tot Maandag- en Donderdagavond 10 uur. Ingezonden stukken tot Maandag- en Donderdagavond 8 uur.

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1884 | | pagina 1