No.
Woensdag 5 Mei.
1886.
Een geleerde nagepraat.
Uitgever: L. J. VEERMAN Heusden.
VOOR
Dit blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
Ab onnementsprijs: per 3 maanden f 1.Franco per post zonder prijs-
verhooging.
Advertentiën 16 regels 60 ct. Elke regel meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden ingewacht tot Maandag- en Donderdagavond 10 uur. Ingezonden
stukken tot Maandag- en Donderdagavond 8 uur.
Binnenlandsche ADVERTENTIEN
waarvan de plaatsing driemaal wordt opgegeven
worden slechts tweemaal in rekening gebracht. Bij
toezending gelieve men vooral duidelijk den naam
van den Uitgever op het adres te stellen.
1)
Het is bekend dat men zich slechts een
weinig onwel behoeft te gevoelen, om ter
stond door huisgenooten en vrienden ver
kouden te worden verklaard. Verkoudheid
is naar het oordeel van de menschen de
oorzaak van bijna alle kwalen en zonder
zich te bedenken dat er dan toch nog on
gesteldheden zijn, die uit andere oorzaken
voortkomen, wordt een zieke in den beginne
alvast maar verondersteld verkouden te zijn.
Wanneer hij hoofdpijn heeft verkouden,
kiespijn verkouden, kramp verkou
den, enz. enz. Men zegge niet dit is maar
bij wijze van spreken, want dat is zoo niet;
het gebruik van den term verkoudheid is
het sein voor een huiselijke behandelingen
daarmee staat het leven des kranken op het
spel.
Zoo spoedig toch over eenige ongesteld
heid het oordeel verkoudheid is uitgespro
ken, gaat het er op los, men sluit alle
luchttoegangen, pakt den zieke tusschen
bedden en dekens in, giet hem vol warme
dranken enz., eert methode, die bij een
zoogenaamde verkoudheid totaal verkeerd
is„ In Pruisen is 't voor korten tijd ge
beurd dat een jonge, krachtige man,
wegens plotseling ingetreden zwakte na
tuurlijk door kouvatten door zijn vrou
welijke omgeving, onder een berg dekens
doodgemarteld is.
Wij weten zeer wel dat een bloot theo
retische uitlegging, al mag die ook voor
't oogenblik geloof vinden, slechts bij zeer
weinigen zóó vastwortelt dat ze, wanneer
de nood aan den man komt, in praktijk
gebracht wordt. Het is derhalve noodza
kelijk eenige bepaalde gevallen te bespre
ken, welke ieder die zien wil de oogen
zullen openen.
Het schitterend gevolg, 't welk de koud-
waterbehandeling in vele ziektegevallen heeft
is bekend. De koude omslag is in korten
tijd een geliefd huismiddel geworden, ja
wordt ten onrechte als universeel middel
aangegrepen en ook daar aangewend waar
het niet past. Zelfs gezonden spelen er mee,
zoodat ze er bloedzweren van bekomen. Er
is nog niemand tegen deze methode opge
staan en ook heeft niemand ooit gevraagd
of hij daardoor ook verkouden zou worden.
Inderdaad echter is de koudwaterbehande-
ling een verkouding van den eersten rang,
want water onttrekt aan het lichaam veel
meer warmte dan de lucht en de natte af
koeling kan naar binnen zoo geweldig wer
ken dat, zooals we zeiden, het bloed naar
buiten drijft. Het koude water is niet
daarom een goed geneesmiddel, dewijl het
een of andere heelende kracht bezit, want
dat bezit het in geenendeele, maar daarom
dat het door volgehouden afkoeling de koorts
matigt en de ventilatie der huid onder
houdt. Juist dus andersom als de oude re
gel warm houden, neemt men er warmte
door weg en maakt den zieke koud. Dat
de verkoeling door middel van water zoo
spoedig populair is geworden, geeft hoop
dat ook de frissche luchtkuur spoedig in de
familiën geloof zal vinden, ofschoon die, ge
lijk we reeds opmerkten, heel wat minder
snel werkt. Daardoor zal de waterkuur,
waar ze ondergaan moet worden, eerst ten
volle werken: longen- en huidventilatie,
gelijk in gang gehouden, moeten elke
koortsziekte bekorten.
Vóór alles moet dat geloof veld winnen
waar het de uitslagsziekten der kinderen be
treft. De geneesheeren zijn n.l. reeds lang
tot inzicht gekomen dat bij mazelen, rood
vonk en pokken een bestendige frissche lucht-
trek moet onderhouden worden, onverschillig
of 't winter of zomer is. Dat is niet alleen
in 't voordeel van den zieke, maar ook in
dat zijner oppassers, die daardoor t.e zekerder
gevrijwaard worden van besmetting. Het
hoesten bij en na mazelen vindt zijn oorzaak
niet in verkoudheid, maar is onafscheidelijk
met deze ziekten en wordt door broeiing en
luchtafsluiting slechts verslimmerd. Gelijk op
de huid zoo bevindt zich uitslag in de lucht
pijp en daar ontstaat dus evenzeer als buiten
jeukte waardoor het hoesten ontstaat. Zoo
binnen als buiten is frissche lucht het
beste geneesmiddel.
Evenmin behoeft men vrees te koesteren
voor kouvatten der longen bij inademing
van frissche lucht. Men houde toch op het
eenvoudige hoesten te verwarren met den
longhoest. Wel kan het eerste indien men
trouw de frissche lucht weert, in den laatsten
overgaan en zoo is het te verstaan dat long
tering ontstaan is gelijk het heet wuit een
verwaarloosden hoest." Gewoonlijk verstaat
men onder wverwaarloozing" juist het tegen
deel: niet de inademing van zuivere, koude
lucht maar broeiing en opsluiting is ver-
waarloozing
Ons bloed toch wordt op zijn weg door
de longen, waar het met de lucht in aan
raking komt, volstrekt niet afgekoeld, men'
kan dus vrij ademhalen in de koude lucht,
al komt men ook uit een warm vertrek.
Wanneer slechts de ingeademde lucht zui
ver, d. w. z. stofvrij is, zal ze de longen
geen schade doen.
Er is onder de menschen een overgeërfde
gezondheidsregel, die geen ouder nalaat
zijn kinderen in te prenten. Deze luidt:
drink nimmer koud water, indien ge verhit
zijt! Men heldert dien regel zelfs voor de
jeugd op door voorbeelden, ontleend aan
de vaderlandsche geschiedenis.
Toch berust deze regel op dwaling. Hon
derden en duizenden drinken op een snik-
heeten zomerdag ijskoud bier; in Indië
neemt men wat ijs in den mond en nie
mand ondervindt daarvan eenig nadeelig
gevolg. Wanneer de regel verbood koud
water te verzwelgen, dan was hij in orde,
doch verzwelgen is steeds zeer gevaarlijk,
ook bij 't drinken. Neen, een frissche dronk
na een warmen marsch werkt weldadig en
is noodzakelijk tot herstel van 't waterge
brek in 't lichaam door 't zweeten ontstaan.
De Russische generaal, die de expeditie
naar Kiwa leidde voerde 3400 kameel en
met zich, alleen om water te transporteeren
en bij militaire manouvres is de zorg voor
frisch water een gebiedend vereischte.
Wanneer een door de honden half dood
gejaagd wild aan den rand eener sloot neer
zijgt en zich voor 't laatst de verdroogde
lippen bevochtigt, dan zal toch niemand
zeggen dat deze koude dronk het den
dood heeft aangedaan
Laat ieder ongeloovige Thomas, die over
onzen raad 't hoofd schudt, naar buiten gaan
en zien hoe de kudde, 't water in 't oog
krijgende, daarop toeloopt met de honden
vooraan en hoe de dieren zich te goed doen
en weet dat ge, uwe kinderen water ver
biedende na een vermoeiende wandeling,
hen en uzelven kwelling veroorzaakt en
van een weldaad berooft, die de natuur
als op een presenteerblad u toesteekt
Dat men longtering kan opdoen door,
verhit zijnde, koud water te drinken, is al-
zoo een bakersprookje dat men wel doen
zal te vergeten, om daarvoor de ingeving
van 't gezond verstand in de plaats te stellen.
Hoe zich te hoeden voor kouvatten?
Het best afdoende middel is zich te har
den. Wij bedoelen daarmee niet dat men
in den winter met de ijsschollen een wedden
schap zal aangaan of halfnaakt door de
sneeuw behoeft te loopen, om krachtig te
worden. We waarschuwen alleen tegen te
ver gedreven voorzorgsmaatregelen, waartoe
men allicht zijn toevlucht neemt, indien men
't goed betalen kan.
We moeten onze gevoeligheid voor de
afkoelende werking der lucht zoo gering
mogelijk maken. Deze werking is grooter
naarmate de lucht meer bewogen is. Daar
volkomen windstilte echter niet bestaat en
de lucht even als het water in voortdurende
beweging is, hangt het geheel van ons zei
ven af of we last hebben van trek. De een
zal daarover klagen, terwijl een ander, meer
gewoon aan luchtbeweging, door den zelf
den luchttrek verkoeld, zich aangenaam ge
streeld zal gevoelen. De meeste menschen
hebben echter zoo'n spookachtige vrees voor
trek dat ze hem reeds meenen te voelen,
wanneer een kastdeur of een lade open ge
trokken wordt.
Van verkoudheid veroorzakenden trek
kan slechts dan sprake zijn, wanneer in
een gelijkmatig verwarmde ruimte, plotse
ling een veel kouder luchtstroom binnen
dringt, zoodat het onderscheid tusschen
warm en koud voor elks gevoel waar
neembaar is en in thermometergraden kan
uitgedrukt worden. Hoe grooter het onder
scheid in temperatuur is, des te heviger
zal de trek zijn. Van dezen kouden lucht
stroom wel te ondescheiden, is de gewone
luchtverversching, wanneer 't binnen slechts
weinig meer warm is dan buitendeze
werkt op den normalen mensch aangenaam
afkoelend, op den verwenden echter zeer
onaangenaam, doch nimmer schadelijk. Ieder,
die 't. met de welvaart zijns lichaams ern
stig opneemt, is verplicht zich aan trek in
dezen onschadelijken vorm te gewennen,
vooral in het warme seizoen, wanneer hij
als een welkome gift der natuur te lo
ven is.
Doch ook in 't koude jaargetijde is't noo-
dig zich te gewennen aan verwisseling van
lucht, want ook al is de lucht binnenska
mers koud, desniettemin wordt ze bedorven
en behoeft reiniging.
Volgt als voorbehoedmiddel koud water.
Baden en koude wasschingen stalen de ze
nuwen en stellen ze in staat verschillende,
zelfs zeer lage temperatuurgraden te verdra
gen. Dwaas is de regel dat men zich voor
het bad moet laten afkoelen. Daardoor
wordt de heilzaamwerkende afwisseling ge
heel weggenomen. Van onze voorvaderen de
Germanen, vertelt Tacitus, dat zij, mannen,
vrouwen en kinderen, ook in den winter
baden gebruikten. Met de toenemende be
schaving zijn daarvoor baden binnenshuis
in de plaats getreden en in de middeleeu
wen waren de gelegenheden om deze te
nemen even talrijk als thans de bierhuizen
en restauratiën, die minder recht hebben
op dezen titel dan een badgelegenheid.
Ten slotte komt de kleeding in aanmer
king. Eigenlijk behoort daartoe ook onze
woning, die ons immers zoo goed als de
kleeren behoedt tegen indringen van te
koude lucht. Wij warmen onze kamers en
zullen wijs doen daarmee voorzichtig te
werk to gaan, om de schade te ontgaan,
waarmee elke kachel onze longen bedreigt.
Wij behoeden ons lichaam door kleeding
en 't ware te wenschen dat hierbij meer
gevraagd werd naar wat 't verstand en
practijk, dan wel naar wat de mode vergt.
Een bewijs hiervoor ligt in de verschil
lende manieren waarop mannen en vrou
wen zich tegen de koude beschutten. De
vrouw stelt in den regel hals en hoofd aan
de koude bloot, terwijl het sterke geslacht
zich met pelsmutsen 't hoofd dekt en den
hals omsnoert met wol of den kraag
omhoog slaat?
Hoe komt het dat een vrouw met bloote
borst gaan kan zonder voor verkoudheid
te vreezen, welke een manspersoon, indien
hij haar wilde navolgen, gewis zou opdoen.
Waarom is de vrouw aan hals en borst
minder gevoelig dan de man? Alleen door
opvoeding en gewoonte.
Hoe komt het dat de man voor zich
dikke kousen en zware dubbel gezoolde
laarzen kiest, terwijl de vrouw door de
sneeuw trippelt in lage, fijne, dun gezoolde
schoentjes? alleen gewoonte.
Gewoonte doet den gevoellige gevoelig
worden en hoe meer hij daaraan toegeeft,
des te lastiger maakt hij het zich.
Men kleede zich naar het jaargetijde en
na ir do mate waarop men beweging neemt,
legge natte kleeren steeds terstond af en
wachte zich wel deze aan het lichaam te
laten drogen.
Welgekozen kleeding, reine, frissche lucht,
flinke beweging en goed voedsel zijn de
beste en eenigste voorbehoedmiddelen te
gen verkoudheid.
i
1
Het Lun van lensden en Alten,
LERVAABO
Dr. Paul Niemeyer, prof. te Leipzig.
