No. 479.
Woensdag 12 Mei.
1886.
De Kinderdijk.
FEUILLETON.
e
UitgeverL. J. VEERMAN Heusden.
VOOR
Dit blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
Ab o|nnementsprijsper 3 maanden 1.Franco per post zonder prijs-
verhooging.
Advertentiën 16 regels 60 ct. Elke regel meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden ingewacht tot Maandag- en Donderdagavond 10 uur. Ingezonden
stukken tot Maandag- en Donderdagavond 8 uur.
De Kinderdijk geniet het voorrecht door
het geheele land hekend te zijn. Hij ver
dient dat wel, doch de reden waarom hij
het verdient, is niet de eigenlijke reden dier
bekendheid. Deze is een historische, een zoo
genaamd historische althans. In 1421 moet
ons land door een geweldigen watervloed
zijn geteisterd geworden, den St. Elizabets-
vloed (18 Nov.) die Dordrecht van den vas
ten wal scheurde, het aanzijn schonk aan
de Biesbosch, 72 dorpen verzwolg en aan
den dijk langs de Noord gelegen een kind
schonk, dat op zeer merkwaardige wijze
van den dood gered was. Of dit alles ge
schiedkundig vast staat, zouden we niet dur
ven zeggen. Dat de Biesbosch er is, kan
niet geloochend worden, evenmin dat in
bovengenoemd jaar de Elizabetsvloed plaats
vond, maar bij dat getal 72 zouden we een
groot vraagteeken wenschen geplaatst te
zien. De historie van het geredde kind is,
in aanmerking genomen dat in vroeger eeu
wen houten wiegen gebruikt werden, niet
onaannemelijk. In elk geval, gebeurd of
niet, de Kinderdijk heeft zijn naam aan de
Elizabetlegende ontleend en wanneer hij een
maal tot een afzonderlijke gemeente ver
klaard mocht worden, waartoe vroeger reeds
vergeefsche pogingen in 't werk gesteld zijn,
dan loopt hij groot gevaar van in zijn wapen
een wieg te krijgen, waarin een zuigeling
door een kat bewaakt wordt. Toen te Rot
terdam het feestgebouw opgericht was, bij
gelegenheid van een vergadering van den
zangersbond, zagen, de Kinderdijkers tot hun
groote verbazing hun zangkoor op deze
wijze in kleuren op glas voorgesteld.
Doch de Kinderdijk is nog geen gemeente
afzonderlijk, al is het in vele opzichten zeer
onderscheiden van de gemeenten waaronder
zijn bewoners verdeeld zijn. Hij behoort ge
deeltelijk aan Nieuw Lekkerland, gedeeltelijk
aan Alblasserdam, op welks grondgebied het
z/Huis te Kinderdijk'' staat en beide ge
meenten kunnen met trots wijzen op hun
gezamenlijken spruit, ofschoon van dien trots
weinig bewijzen gegeven worden.
Dat de Kinderdijk zoo geheel op zich
zelf staat en hoewel wettelijk in tweeën ge
scheurd, toch één geheel uitmaakt, is al
leen te danken aan de omstandigheid dat
daar enkele door banden van bloedverwant
schap verbonden familiën gevestigd zijn, in
welke het werken en streven erfelijk schijnt,
familiën, die onder hun leden heldere, den
kende koppen tellen, met een hart dat klopt
voor onzen handel en industrie en een hand,
die durft aanpakken en doortasten mannen,
gelijk we ons de zoekende en handelende
voorvaderen denken, die bij al hun eenvoud,
niettemin koningen waren in Oost en West
en op de wijde zee.
Door hen is de Kinderdijk feitelijk een
op zich zelf staand dorp, voor welks belan
gen men zelf zorgt, zonder de gemeenten
waaronder hij ressorteert, erg lastig te val
len. Hij is vooral wat vermaken betreft,
scherp gescheiden. De Kinderdijk heeft een
eigen zangkoor, dat in zijn veeljarig be
staan maar zeer enkele leden gehad heeft,
welke daar niet woonachtig warenhij
heeft jaren lang een uitstekende rederijkers
kamer gehad, die echter na den dood van
haar verdienstelijken mentor weinig van zich
laat hoorenhij heeft verschillende vereeni-
gingen van nut, bijv. een tot het verkrijg
baar stellen van deugdelijke eetwaren enz.
Genoeg, hij staat in vele opzichten boven
de gemeenten, waartoe hij behoort en wat
een voornaam ding is, hij verschaft aan
honderden brood.
Wezenlijk, de Kinderdijk behoeft zich niet
extra te verlichten om in 't oog te vallen.
Nu hij dit evenwel doet en op eene wijze,
gelijk nog in geen enkele gemeente van
ons land beproefd is, nu mogen we niet
nalaten den kloeken Kinderdijkers onze
warme hulde te brengen.
Licht verspreiden is steeds een zaak van
liefhebberij geweest voor de industriëelen
aan de Noord. Het lichamelijk en gees
telijk welzijn hunner talrijke onderhoorigen
ligt hun na aan het hart. Ze hebben, niet
alleen met woorden, maar door daden en
voelbaren geldelijken steun het onderwijs
der jeugd behartigd, als maar op weinig
plattelandsgemeenten gezien wórdt. En
nimmer hebben ze hunne werklieden in
eenig opzicht op godsdienstig gebied be
moeilijkt, zoodat men in hunne werkplaat
sen een mengelmoes van allerhande ge-
looven en gezindheden en richtingen aantreft.
Terecht begrijpen zij dat 't er niet toe dient
hoe men smeedt of timmert of zaagt, of
men dat doet met liberale of rechtzinnige
gevoelens in 't gemoed, indien men, wat
men doet, maar goed verricht.
De Kinderdijk electrisch verlichtBravo,
wakkere mannen, ge hebt daarmede uwen
dijkgenooten aan u verplicht, gelijk met
zooveel, dat op uw initiatief in 't leven
geroepen is, ge hebt daardoor aan 't ge-
heele land een wenk gegeven, waar't heen
moet, een les, die zeker goede vruchten
zal dragen. Er wordt namelijk altijd door
geschreven en geredeneerd over de duurte
van 't gas, over zijn warmteontwikkeling
enz., er worden vergaderingen belegd, waar
in ten slotte de zaak neerkomt op vermoe-
delijken onwil der besturen, die van de
bestaande fabrieken voordeelen trekken,
welke ze niet kunnen en willen prijs geven
't gas is veroordeeld en theoretisch achter
gezet bij de electriciteit, maar 't blijft
bij praten en schrijven, onderzoeken en
uitrekenen en er is niemand die de koe
bij de horens vat.
Dit nu hebt gij gedaan. Ge hebt proef-
au
i)
i)
Sedert eenige jaren zijn de magnetische studiën en
onderzoekingen aan de hand der wetenschap eene
nieuwe phase ingetreden: zij geleiden ons allengs tot
de ontleding misschien tot de oplossing van een
groot vraagstuk de geheimen van het zieleleven.
Verschillende proefnemingen door wetenschappelijke
mannen gedaan schijnen bestemd om meer licht te
verspreiden over verschijnselen die tot dusver voor
ons in 't volkomen duister lagen.
Na de anatomie der hersenen, staat de vivisectie
yan het/ menschelijk willen en denken aan de beurt
een aafntal treffende voorbeelden, ontdaan van goo
chelarijen en mystificatiën, brengen ons op den weg
der wetenschap verder vooruit dan een philosopheeren,
twintig leeuwen lang, van af Aristoteles tot op onze
dagen.
Ondanks den banvloek van Akademiën van we
tenschappen, onbekookte en sceptische adviezen van
doctoren der onderscheidene takken van de medische
faculteit, is men genoodzaakt tot de ervaring te ge
raken dat de memorie die in 1784 door den Mar
kies de Puijségur werd uitgegeven over het te
voorschijn roepen van het kunstmatig somnambulisme
de studiën die over den magnelischen slaap han
delen van Deleuze (1813), den abt Faria (1815),
generaal Noizet (1820), den baron du Potet (1830),
de Braid (1840), volstrekt niet de minachting ver
dienen, waarmede men ze tot dusver wel wilde be
jegenen. Toch roepen wij deze wijzen niet op
om vonnis te vellen over de al of niet afhankelijk
heid van het menschelijkheid zielelevenwij slaan
liever het oog op onafhankelijke onderzoekers, die
ni,
uit liefde tot de ware kennis der natuur-wetenschap
gedreven, mogen genoemd worden als apostelen van
den vooruitgang.
Galilei werd als ketter veroordeeld.
Maar de aarde draait toch
Als gevolg van de proefnemingen, waarvan we zoo
straks eenige merkwaardige voorbeelden onder de
oogen onzer geachte lezers zullen leggen, mag vast
gesteld worden dat een groot aantal onzer in een
magnetischen slaap kan worden gebracht, zoodanig
dat we onder den invloed van den proefnemer vol
slagen automaten worden, zoowel in zedelijken als
physieken zin.
Die toestanden zijn te vergelijken bij de verschil
lende vormen die de klei aanneemt in de hand van
den pottebakker, die zijn specie naar willekeur kneedt
en van gedaante doet veranderen.
Dikwijls zelfs schijnt de magnetische slaper als
werktuigelijk de wenschen, het verlangen van den
magnetiseur te raden, zonder dat hem dit op beve
lenden toon te kennen gegeven werd.
De slaper ziet slechts wat de magnetiseur wil dat
hij zal zien, hij gevoelt enkel wat met hem zegt dat
hij voelt, hij gelooft alleen wat men verlangt dat hij
zal gelooven.
Het eigen zieleleven is verdwenen; een vreemde
wil heeft om zoo te zeggen den eigen wil uit hel
lichaam verjaagdhoogstens stelt die verzwakte eigen
wil nog enkele grenzen vast, die bij voortzetting der
proeven ten laatste geheel vervallen om slaafsch te
gehoorzamen aan de begeerten van den proefnemer.
Grondgedachten en denkwijzen die zich spontaan
ontwikkelden, of wel door opvoeding werden verkre
gen, gewaarwordingen, neigingen, sympathie of weer-
.zin, vooroordeelen, liefde, haat of hartstocht, alles
kan in een oogwenk worden omvergeworpen, gewij
zigd of het onderste boven gekeerd.
Men verbeelde zich niet dat een dergelijke vreemde
toestand moeilijk is te voorschijn te roepen.
Op 1,014 menschen die door den magnetiseur,
doctor Liébault aan den magnetischen slaap werden
onderworpen, waren slechts zeven en twintig sujet
ten, waarvan hij geen somnambuien kon maken.
Onder dit aantal van 1,014 personen waren 162
vatbaar voor somnambulisme en 692 voor den die
pen magnetischen slaap. Er bestaat verschil tusschen
somnambulisme en den slaap.
In het eerste geval wordt ook wakend gehandeld,
in het laatste enkel gedurende den slaap.
De somnambule staat willoos onder den invloed
van den magnetiseur, verliest zijn persoonlijkheid,
ontvangt denkbeelden, die hij in regelmatige volgorde
in zijn brein opneemt en die zijne eigene vervangen,
terwijl zonder dat hij er zich rekenschap van
weet te geven die gedachten in automatische
feiten en handelingen overslaan, waarhij verantwoor
delijkheid en toerekenbaarheid vervallen.
Dat een sujet gedurende het tijdsverloop dat het
onder invloed van den magnetiseur staat, dezen blin
delings gehoorzaamt, weten we sedert lang; menig
een onzer heeft zich bij vertooningen op het gebied
der biologie daarvan kunnen overtuigen.
Maar wat geheel nieuw is en niet van hoogen
ernst ontbloot, bij de tegenwoordige proefnemingen,
is dat men tot de ontdekking is gekomen dat de pa
tient na de proefneming de denkbeelden bij zich
houdt die hij in zijn hoofd opnam en die uitvoert in
wakenden toestand, een dag, twee dagen, een week,
maand, ja somwijlen vele maanden nadat hem het
bevel tot uitvoering werd gegeven en dat wel nauw
keurig en onweerstaanbaar op den dag en het vast
gestelde uur. Bij deze soort van proeven trouwens
verkeert de persoon die er zich aan onderwerpt niet
in den slapenden of bewusteloozen toestandhij is
wakker en even helder als gij of ik, de oogen staan
flink open, de bewegingen zijn gemakkelijk en na
tuurlijk, hij spreekt, loopt, handelt als ieder ander,
neemt deel aan het gesprek, antwoordt op vragen
die gedaan worden, treedt in discussie, kortom ver
keert in geheel normalen staat, behalve op het en
kel punt waarbij de wil van den magnetiseur hem is
opgedrongen.
Aan den heer Jules Liégois, professor in de rech
ten aan de hoogeschool te Nancy, is men eene se
rie van zeer belangwekkende studiën over het ern
stig onderwerp verschuldigddiens beschouwingen,
bekeken van juridisch standpunt, omtrent persoonlijk
heid, toerekenen verantwoordelijkheid, zijn zeer merk
waardig te noemen.
Naar aanleiding van de voorzorgen die men ge
nomen heeft om simulatiën of schijn vertooningen van
den kant der patiënten onmogelijk te maken, is de
neer Liégois tot de volkomen zekerheid geraakt dat
wilsoverbrenging met al haar gevolgen niet langer
kan worden tegengesproken.
We laten eenige treffende voorbeelden volgen van
proeven, die door hem persoonlijk werden genomen.
Op zekeren dag geeft hij een jongen man te Nancy
een papieren pakje waarin een wit poeder was be
sloten in de hand, zeggendeDit pakje bevat arsenic;
zoo aanstonds zult gij in de woning uwer tante
(gezegde tante was in het gezelschap aanwezig)
terugkeeren; gij zult een glas water nemen, er het
vergif in doen en wachtten tot dat het is opgelest;
gij zult vervolgens dien vergiftigden drank uwe
tante te drinken aanbieden.*
Jawel, mijnheer!*
Nog denzelfden avond vernam de heer Liégois,
van mevrouw M zelve dat de proef volkomen
was geslaagd en dat de neef haar het vergif had
toegereikt en stiptclijk de bevelen opgevolgd.
Men zou hier tegen in kunnen brengen dat simu
latie mogelijk ware. Veronderstellen we eens dat de
jonge man niet ter goeder trouw was. Hij outvaugt
in tegenwoordigheid der tante het bevel om haar te
vergiftigen. Hij weet wel dat het poeder schade
loos is en handelt dus met de overtuiging dat hij
comedie speelt. Daartegen zal de proefnemer te
berde brengen dat hij zijn sujet volkomen kent.
B zien van liet standpunt eener onafhankelijke, af
doende proefneming, zou derhalve het resultaat nog
aan twijfel onderhevig kunnen zijn.
Ziehier evenwel eene proef, waarbij poging tot si
mulatie geheel moet worden buitengesloten.
Ik had mij schrijft de heer Liégois van
een revolver met eenige patronen voorzien. Ik wilde
niet dat het sujet waarmede ik ging opereeren, en
dat ik koos uit een van de zes somnambules die dien
dag bij den heer Liébault aanwezig waren zon
kunnen vermoeden dat het hier gekscheeren gold.*
»Ik laadde dus den revolver oogensehijnlijk ge
heel, doch werkelijk deed ik er slechts een kogel in.
Ten aanzien van het gezelschap ga ik in den tuin,
mik op een stuk wit cartonpapier tegen den muur
genageld, trek afvervolgens neem ik het stuk carton
af om de toeschouwers te laten zien dat de kogel,
het papier had doorboord. Binnen een halve minuut
tijds breng ik op mevrouw Gmijn wil oyer,
om den heer P met een schot te dooden.*
De heer Pwas natuurlijk in het komplot en
zou als de proefneming gelukte, den schijn aannemen
als )t' hij getroffen was en op den grond vallen.
en Alle»,
Dit Feuilleton ontvingen wij van een onzer geëerde
lezers, die. in Indië geruimen tijd in de Journalistiek werkzaam
(jlf is en wiens stukken onder den gefingeerden naain Slamat (ge-
groet) zeer gewild zijn. Wrj meenen onze lezers geen ondienst
V» met de opname te doen. Wij loopen de zaak niet vooruit eu
„j( spreken geen oordeel uit over de daarin voorgestelde natuur
kracht, maar laten dat liever na lezing aan onze lezers over.
Rbd.
