No. 508.
Zaterdag 21 Augustus.
1886.
DE WEEKDAG.
Uitgever: L. J. VEERMAN neusden.
BUITENLAND.
VOO»
Dit blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden 1.Franco per post zonder prijs-
verbooging.
Advertentiën 16 regels 60 ct. Elke regel meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden ingewacht tot Maandag- en Donderdagavond 10 uur. Ingezonden
stukken tot Maandag- en Donderdagavond 8 uur.
i.
„Zes dagen in de week zult gij arbeiden
en al uw werk doen."
Aldus de Mozaïsche wet in Ex. 20 9,
en bij dezen maatschappelijken regel lieeft
sinds niemand zich kwaad bevonden. Vooral
zij die weten wat het zeggen wil zeven dagen
te arbeiden, kunnen over de doelmatigheid
van dit voorschrift oordeelen. Er is echter
voor zoover we weten in Nederland geen
fabriek of instelling, die de arbeiders daartoe
doorgaande .noodzaakt. Zoo al niet op den
Zondag, dan toch op andere dagen wordt
de zoo noodige rustdag geschonken.
//Zes dagen" eischt echter een nadere om
schrijving.
Terwijl we deze letteren schrijven op den
Zaterdagavond 't is 10 uur klinkt ons
nog het gehamer en geklop in de ooren
van een achttal meubelmakersgezellen, die
zich kunnen beroemen letterlijk het mozaïsch
voorschrift op te volgen ze rusten steeds
op den Zondag. Maar die werkdagen
's Morgens klokke zes staan ze voor de schaaf
bank en blijven daar, met enkele korte rust-
poozen tot 's avonds 11 uur, een werkdag
dus van 1472 uur, den schafttijd er afge
rekend. Zelfs wanneer we in dit geval
buiten rekening laten dat de werkplaats
dezer lieden 't mag vreemd klinken, maar
't is de waarheid op een vierde verdie
ping gelegén en in den zomer blootgesteld
is aan de verschroeiende zonnestralen, dan
nog zal ieder toestemmen, dat een werkdag
van 1473 uur veel te lang is.
En dat is nog niet het meest sprekende
voorbeeld van verkeerde opvatting der zes-
daa^sche periode. Er zijn inrichtingen waar
16 a 18 uren per dag gearbeid wordt en
w;aar de werklui eenige malen per week 24
uur en langer achtereen bezig gehouden
worden.
Vele wetenswaardige bijzonderheden daar
omtrent vindt men in een rapport door den
heer Heldt opgesteld, naar aanleiding van
't verhandelde in 19 afdeelingen van het
Alg. Nederlandsch Werkliedenverbond, een
rapport, dat zeer de belangstelling verdient
van ieder, die 't wel meent met den werk
man. Niet dat hierin de kwestie opgelost
wordt, maar 'tis een steen tot den grond
slag van 't antwoord op de vraaghoe denkt
de Nederlandsche arbeider over de zes dagen
arbeids per week?
't Mag overbodig heeten hier aan te teeke
nen dat bedoeld verbond, als zoodanig, in
geen relatie sta&t tot de sociaal-democratische
partijhet is een vereeniging van nette
werklui, die langs den vreedzamen weg
trachten te komen tot verbetering hunner
maatschappelijke positie.
Die positie is ver van rooskleurig. Denkt
u daar maar een oogenblik in en stelt u
het huiselijk leven voor van een man die
•s Maandags morgens vroeg de deur uitgaat,
telkens enkele uren in den nacht zijn leger
stede komt opzoeken en eerst op den Zondag
.weder gelegenheid vindt, zich te vergewissen
van den welstand zijner kinderen! Komt
hem toch niet aan boord met een klacht
over zijne geringe geestesontwikkeling en
open voor hem geen volksbibliotheken, noch
houdt volksvoorlezingen; hij heeft er geen
tijd toe, en zoo al, dan eischt het lichaam
dien geheel om weer op zijn verhaal te
komen.
Is dat niet altijd zoo geweest?
Volstrekt niet, deze toestand is geboren
uit de tegenwoordige tijdsomstandigheden.
Toen de volwassenen van onze dagen jong
waren, kende men niet dat jagen en drijven
van heden. Toen vertrouwde men ook meer
op de patroons en laat ons er terstond bij
zeggen, toen waren de patroons beter te
vertrouwen. Wanneer iemand een woning
wilde verbouwd hebben, dan sprak hij daar
over met een hem bekenden timmermans
baas, en deze zou 't gewis als een beleedi-
ging opgevat hebben wanneer hem een
contract ter teekening aangeboden ware,
waarin hij verklaarde voor zóó of zóóveel
de karwei te maken.
Men bepaalde over en weer ongeveer
de daarvoor benoodigde som, 't werk werd
gegund en soliede gemaakt. De werkgever
behoefde tot behartiging van zijn belangen
geen halfwassen baasje als opzichter aan te
stellen, hij vertrouwde den patroon en deze
bezorgde de zaak alsof ze de zijne was.
De werklieden konden nu op huu gemak
de taak aanvangen. Op hun gemak, d. w. z.
ze behoefden niet hun halve nachtrust op
te offeren en werden niet door drijven ge
dwongen te knoeien. Ze werkten 10 a 11
uur daags, kwamen 's morgens verfrischt
aan den arbeid en hielden nog een paar
uren in den avond over om te wijden aan
't gezellig verkeer met vrouw en kinderen.
Dat was een regeling van den arbeid,
geboren uit de omstandigheden en die re
geling alleen is een gezonde. Nu ze on
gezond, ja door en door ziek is, Wanhoopt
men aan verbetering en wil dat de wet
hierin verandering brengt.
Tegenwoordig laat niemand meer werken,
tenzij bij publieke of ondershandche aan
besteding. Voor kleine karweitjes, het in
zetten van een nieuw raam, het plaatsen
van een schuttinkje, het metselen van een
schoorsteen, laat men inschrijven. Heele
en halve bazen en baasjes doen mee, de
concurrentie is ongeloofelijk sterk. Er zijn
uitzonderingen ten platten lande, waar men
hier en daar nog aan de oude goede wijze
van doen gewoon is, doch in de steden
vooral is 't zoo erg, dat elke baas, die op
een behoorlijke tijd. rekent, op 't verschaffen
van deugdelijk materiaal, op goed loon;
het moet afleggen tegen de halfwassen col
lega's, die er zich met den Franschen slag
doorslaan en die men daarom wel degelijk
voortdurend op de vingers moet kijken.
Nu komt het aan om uit zoo'n uitbesteed
werk nog iets te halen. Eilieve, wie moet
hierbij 't loodje leggen De werkman en
niemand anders. Op zijn beurt neemt hij
de ouderdeelen van den patroon aan en nu
gaat het er op los; is de dag te kort dan
den avond er aan geknoopt. Toch komt het
werk niet voor den bepaalden tijd klaar en ei
genlijk zou dat dienen, daar alsdan voor eiken
dag te vroeg door den chef een premie bin-
nengestreken wordt. Daarom nog wat aan
gezet. Neen, geen werklui er bij aange
nomen, maar de voorhandene opgezweept
en enkele nachten aan den dag geknoopt.
Hoe er gewerkt wordt komt er minder op
aan, 't is toch maar een woonhuis voor
den kleinen burger, de zaak is dat het
opgeleverd wordt vóór den bewusten datum,
de patroon zijn geld beurt met een aanmer
kelijke verhooging en het pand, vochtig en
vuns, kan betrokken worden.
Zoo, zegt de heer Heldt, is het „op stuk"
werken geworden „zich stuk" werken en
we gelooven hem gaarne op dit punt.
Een der belangrijkste vragen tot de af
deelingen gericht was wel deze: acht gij
het vaststellen van een normalen arbeidsdag
noodzakelijk
We willen deze vraag in ons tweede
artikel nader beschouwen.
Hot hart van wijlen koning Lodewijk II van
Beieren is Maandag in de daarvoor bestemde nrn
met een extra-trein uit Münehen naar Altötting
overgohrticht en in de Pelgrimskapel der Slotkerk
aldaar bijgezet, naast dat van zijn vader, koning
Max II. Ongeveer 200 geestelijken en offiicieren
woonden 't requiom bij en een groote mensehon-
massa was op de boen. De indruk, dien bet treurig
uiteinde van den krankzinnigen, eenmaal zoo popu-
lairen vorst, op allen gemaakt had, bleek ook nu
weder uit de sombere stemming, die onder de me
nigte heerschte, zoowol bij het vertrek als de aan
komst van den trein, die de urn overbracht, als
bij de processie, die het onder 't luiden van alle
klokken naar de Pelgrimskapel begeleidde.
Het verlies, dat dr. Spitzner lijdt door het af
branden van zijn wassenbeeldenspel te Brussel, is
tamelijk groot. Do verzameling was verzekerd voor
80,000 francs. In 1881 berekende men de waarde
der verzameling reeds op 120,000 francs on sedert
is zij veel verrijkt. Het verlies bedraagt in hot
geheel 100,000 francs.
Twee nieuwe ongelukken hebben dezer dagen op
de Alpen plaats gehad.
Dr. Migotti, hoogleeraar aan de Universiteit te
Czeruowitz, viel Zondagmorgen van een duizeling
wekkende hoogte in do Val di Genova (Tyrol) en
bleef op de plaats dood. Herhaaldelijk had zijne
moeder hem gesmeekt van die gevaarlijke soort
uitspanning af te zien en hoowel door den dood zij
ner vrienden, dr. Zigmandy on markgraaf Palla-
vicini diep getrotfen, liet hij zich daartoe niet be
wegen.
Het tweede ongeluk viel Maandag in de Bovon-
Oosteurijksche Alpen voor. Hot slachtoffer was eon
Engolsche knaap, slechts 15 jaar oud, de zoon van
den heer Mather, kassier der Engelsch-Oostenrijksche
Bauk te Weenen. Bjj het beklimmen van den Sor-
teinlop, bij Gmtideu, viel hij en bekwam ernstige
verwondingen aan do borst. Echter had bjj nog
kracht en tegenwoordigheid van geest genoeg om
met een potlood op een stukje papier te schrijven:
s Mijn naam is Mather. Ik kom van Weenen en
logeer te Ebonsee.
De arme jongen sleepte zich daarna naar een
boerenhut, waar men hem stervende vond.
Üp een dag der vorige week zag men boven de
stad Salzburg oen zwerm vlinders, die uit milli-
oenen stnks bestond en zich in de richting van het
Noordoosten naar het Zuidoosten bewoog.
De diertjes vlogen op groote hoogte en grooten-
deels in groepen, die voortdurend om hun eigen as
schenen te draaien. Twee uren achtereen duurde
de zonderlinge optocht, die met het bloote oog
zichtbaar was.
Zaterdag zijn millioenen sprinkhanen op Madrid
en te Ciudad Real neergekomen. In het Santa-Ma-
ria-kwartier dezer laatste stad waren zij zoo tal
rijk, dat men 's middags de zon niet kon zien en
het in de straten duistor was. Deze werden letter
lijk overstroomd door die onwelkome gasten en
langs de kleinste openingen drongen zij bij dui
zenden de huizen binnen.
De burgemeoster der stad heeft de hulp van de
ministers van biunenlandsche zaken en financiën
tegen de »lagostas« ingeroepen. De dorpen Almagro,
Taralba, Alcazar, Mazanares en een 10-tal anderen
zijn in verslagenheid gedompeld. De oogst werd
er door de sprinkhanen totaal verslonden en de
anders zoo vruchtbare velden hebben nu het aan
zien van woeste, schrale vlakten.
De Russische Synode heeft bepaald, dat de soldaten
in het vervolg stipt do vasten zullen moeten houden.
Zij zullen niet alleen de 4 groote vastentijden moeten
in acht nemen, maar ook eiken Woensdag en Vrijdag
moeten vasten. In het geheel zouden zij dus 180
dagen geen vleesch (of visch), eieren, melk en suiker
mogen gebruiken. De officieren zeggen, dat de
physieke kracht der soldaten ouder zulk een régime
zal lijden.
De Engelsche luitenant Bythel en een Engelsch
politieagent zijn door Kaffers vermoord, terwijl zij
op de jacht waren, aldus wordt uit Durban bericht.
Bij gelegenheid van haar bezoek aan Edinburg
zal Koningin Victoria van do Clydesdale Silk
Manufacturing Company* een witten zijden zakdoek
ontvangen, ter waarde van 600 pd. st.
Te Altona werden Zondag nacht drie veestallen
eene prooi der vlammen. Al de beesten werden
gered, doch onder het puin vond men de verkoolde
lijken van twee naenschen. De brand wordt aan
kwaadwilligheid toegeschreven.
Te Leuven heeft eene vrouw zich verdronken uit
angst voor de rechtbank, waar zij als getuige moest
verschijnen. Zeven jonge kinderen liet zjj achter.
Een van de merkwaardigste gebouwen der we
reld, de kathedraal van Sint Marcus, te Venetië,
wordt met vernietiging bedreigd en zal in de mod
der der lagunen moeten verzinken, als niet spoedig
doortastende maatregelen daartegen genomen wor
den. Reads doen eb en vloed hunne werking onder
don koepel en ziet men dikwijls water op den vloer
der krypt, of onderaardsche kapel, die pas eenige
jaren geleden in de cement werd gezet en naar
men hoopte waterdicht was. De grond, waarop de
kerk staat, wordt van lieverledo door de werking
dor getijden weggespoeld en do fundeering van het
gebouw zakt onregelmatig weg, daar de grondves
ten van het vroeger daar bestaande kerkgebouw,
die thans niets dragen, minder daarin doelen. De
vloer van het gebouw heeft daardoor iets van eene
golvende zee. en is hier en daar niet zonder gevaar
te bolooper, een gebrek dat merkbaar toeneemt.
Niets anders zal het grootsche en merkwaardige
gebouw voor wegzinken kunnen behoeden dan het
d laromhoen aanleggen van een stevigen en ondoor-
dnngbaren walmuur, die het zoute water voldoende
k ert, waarna de fundeering daarbinnen zoo vast
g maakt kan worden als de plaatselijke gesteldheid
toelaat. Anderen willen de binnenzijden der grond
vesten door ontgraving blootleggen en de gansche
ruimte daarbinnen op gelijke wijze behandelen,
waarna het niveau van den rijkversierden vloer kan
worden hersteld. Van geen dezer groote plannen
zal echter veel kunnen komen, wanneer de ïtali-
aansche Regeering zich houdt aan hare jaarljjksche
subsidie van 50,000 francs, wat nog veel minder
is dan het voormalige gehate Oostenrijksche bestuur
voor dit gebouw overhad, waaraan men sedert 1840
aan het herstellen is.
NIEUWSBLAD
Het Laid van flensden mi Alicia,
DE LANGSTRAAT EN DE BOMMELERWAARD
