No. 557.
Woensdag 9 Februari.
1887.
k-0
f
Beeldende Kunst
Uitgever: L. J. VEERMAN Heusden.
BUITENLAND.
VOOR
Dit blad verschijnt eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.Franco per post zonder prijs-
verhooging.
I dSrpOTtJQW
Men kan de kunsten, de zeven vrije kun
sten der ouden, in drie groepen verdeelen.
De eerste groep bedient zich van het ge
luid en werkt door het gehoor op de ziel
des menschen. De geluiden worden geme
ten naar den duur, naar hoogte of laagte,
naar ;sterkte of zwaktezij verbinden zich
met andere geluiden in maat tot samenklank
en drukken zoo in wegsleepende wisseling
de innerlijke gemoedsstemming uit. Tot
deze groep behoort vooreerst de poëzie,
want de dichtkunst is van oorsprong niet
op lezen berekend, maar op mondelinge
voordracht. Verder de muziek, die
't verst van hare zuster afstaat, waar zij door
levenlooze instrumenten voortgebracht wordt.
Heeft nu de mensch zijne stern tot het voort
brengen van kunstwerken gevormd, dan
komt het lichaam, vooral de bewegelijke
leden, armen en beenen, met hunne eischen.
Twee kunsten treden op, in welke dojr de
gestalte des menschen zijn innerlijk leven
belichaamd wordt. De eerste is do dans,
tegenwoordig tot kunstloos en geestloos ge
zelschapsspel gezonken. De tweede de mi
m i e k, de taal der gebaren, die door leven
dige afwisseling van gevoelsuitdrukking een
handeling zichtbaar maakt. Ze was in vroe
ger tijden eene kunst op zich zelve en trad
zonder gesproken te worden, op in de pan
tomime. Thans verbindt zij zich met poë
zie en muziek in de opvoering van drama's en
opera's. Wanneer de stem en het lichaam
aan de eischen der schoonheid beantwoor
den, wendt zich de scheppende zin naar
buitenzij grijpt de levenlooze stof en kneedt
en vormt ze tot ze op haar beurt een ge
dachte uitdrukt. Dit is de hoogste triomf
van den geest over de natuur, wijl hij hier
het doode leven in blaast. We ontmoeten
hier drie kunsten, die zich uit elkaar ont
wikkelden /bouwkunst, beeldhouwkunst en
schilderkunst."
De bouwkunst wortelt in de praktische
noodwendigheid en staat het naast aan het
dagelijksch bedrijf; ook spiegelen zich in
haar nog geen zedewetten af, daar ze een
voudig ten doel heeft iets schoons in de
levenlooze natuur te scheppen. Verder staat
de beeldhouwkunst, die de levende natuur
afbeeldt. Vooral de mensch is haar onder
werp, doch ook bij hem houdt ze zich
't meest aan de natuur, zoodat ze zijn geest
uit den lichamelijken vorm doet kennen.
Waar het geldt den mensch in zijn betrek
king tot de overige wereld, tot de natuur,
den staat, de samenleving, derhalve als ze
delijk handelend voor te stellen, dan is
't niet genoeg hem alleenstaand voor te
stellen en komt de schilderkunst, die hem
met zijn omgeving afmaalt.
Zoo zijn de zeven kunsten ontstaan, zoo
bloeiden ze na elkaar. Den eersten grond
voor de kunst effende de poëzie, welke in
dezen zin de moeder aller kunsten heeten
mag. Zij was het, die in den vorm der hei
lige of der vaderlandsche sagen de ideale
gestalten schiep, welke daarna door mimiek
en beeldende kunst tot werkelijke aanschou
wing zijn gebracht. Daarom ontwaakt de
fioëzie en hare in den aanvang onafscheide-
ijke zuster de muziek, onder de volken
vóór de beeldende kunst. In den geest moest
Advertentie» 16 regels 60 ct. Elke regel meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden ingewacht tot Maandag- en Donderdagavond 10 uur. Ingezonde
stukken tot Maandag- en Donderdagavond 8 uur.
God daar zijn eer de bouwkunst hem een
tempel oprichtte en eerst wanneer deze staat
vindt de beeldhouwkunst in de nissen plaats
voor haar scheppingen, de schilderkunst in de
vlakken voor hare gestalten.
Dezelfde verschijnselen doen zich ook voor
in de verschillende afdeelingen der kunst.
De literatuur bloeit het vroegst, zij is de
schildering van 't leven en de daden des
volks, maar wanneer de bloeitijd reeds lang
voorbij is, kan de jongste der kunsten, de
schilderkunst, het gezonken volk nog een
spiegel voorhouden van wat het vroeger was.
lil Griekenland schilderde Homerus de go
den, voor men ze in waardige gestalte in
den tempel afbeeldde en aanbad; zoo ging
in de christelijke wereld de openbaring van
Johannes vooraf en de christelijke kerkbouw
kunst en de symbolische schilderkunst wa
ren daarvan het gevolg.
Van de beeldende kunsten beschikt de
bouwkunst over het grootste materiaalter
wijl de schilderkunst de meest beperkte
der kunsten is. Voor de eerste de onbe
perkte ruimte, voor haar slechts het vlak.
Toch is zij de meest vrije, de meest vol-
komene. Ze geeft een afspiegeling der ge
moedsstemming, nauwkeuriger dan de beeld
houwkunst vermag, een afspiegeling van het
inwendige leven. Ze toovert het vlak om
in een ruimte en is ook daarom de kunst,
die de grootste illusie schept. Dat is zoo
waar dat men haar groot vermogen in het
afgetrokkene ook toekent aan haar schoone
zusters en spreekt van schetsen en schilde
ren met de pen en met tonen. Zij is ook
de rijkste van 't, drietal, daar ze het meest
uitgebreide gebied tot haar beschikking heeft.
Van alles wat op aarde het oog bekoort,
of tot het gemoed spreekt of wat in den
hemel onder lichamelijke vormen kan ge
bracht worden, kan zij eene voorstelling
geven.
Van de beeldende kunsten heeft vooral
de laatste in ons vaderland ernstige beoefe
naren gevonden.
In de //geschiedenis der schilderkunst''
prijkt de Hollandsche school in grooten luis
ter en de scheppingen onzer schilders gaan
in rijkdom en beteekenis die onzer bouw
meesters en beeldhouwers ver te boven.
Toch kunnen we wijzen op gewrochten
der bouwkunst als het stadhuis te 's Gra-
venhage, dat te Middelburg en het voorma
lig stadhuis te Amsterdam, die onzen roem
waardig handhaven.
In beeldhouwkunst staat Nederland ver
achter bij de zuidelijke naburen. Het pro
testantisme is voor deze kunst niet aanmoe
digend geweest. Bovendien heeft de beel
denstorm (1566) bijna alles vernield wat
toen ter tijd aanwezig was. Evenwel spreken
het praalgraf van Willem I van de hand
van Hendrik de Keijser, de predikstoel in
de N. Kerk te Amsterdam, van Vinkenbrink,
en nog enkele andere kunstwerken ons vrij
van geheele veronachtzaming.
De Nederlandsche schilderkunst dagtee-
kent van de gebroeders Van Eijk (1400),
van wie men te Berlijn, Napels, Brugge en
Gent nog schoone en welbewaarde stukken
vindt. Wat speciaal Noord-Nederland betreft
behoeft men de namen van Lucas van
Leiden, Heemskerk, Bloemaert, van der
Venne, (schilder van de Zielenvangst) enz.
tot van der Helst, Rembrand, Hals, Ostade
slechts te noemen en zich te verplaatsen
in ons nationaal museum, dat reeds te klein
is, om dankbaar te herdenken wat //de
schoonste der beeldende kunsten" aan ons
vaderland verplicht is.
li'
vin
en Allem
LEBVAARD
Onze landgcnoote, Mej. Cornelia van Zanten, uit
Dordrecht, die in Italië en Duitschland als opera
zangeres reeds zooveel roem inoogstte, en nu voor
drie winterseizoons verbonden is aan »the Ameri
can Opera,te New-York, tegen eene gage van niet
minder dan ƒ45.000 per seizoen, brengt do geheele
muzikale wereld aldaar in beweging. Allo bladen
te Chicago, Washington, Boston, Philadelphia enz.,
waar zij successievelijk optrad, roemen als om strijd
haar zang, spel en artistieke opvatting.
Overal waar zij in genoemde plaatsen de tweede
maal in eene opera voor stampvolle zalen optrad,
stond het auditorium als éen man op, om haar
met applaus en bloemen te begroeten, terwijl haar
van het publiek menige ovatie ten deel viel.
Eigenaardig is het dat de Boston Herald« de
verklaring aflegt dat hare uitspraak van het En-
gelsch beter is dan die van de meeste geboren
Amerikanen.
Ongetwijfeld is Mej, Van Zanten do eerste Hol
landsche, die als opera-zangeres en wel in drie
verschillende talen, in het buitenland zooveel roem
behaalt en Nederland op kunstgebied eer aandoet.
In het Stadt-theater te Keulen zal tot viering
van den driehonderdjarigen geboortedag van den
in Keulen geboren Nederlandschen dichter Joost
van den Vondel, een van zijne beste drama's,
Jephtba,« door mevr. Lina Schneider in het Duitsch
bewerkt, worden opgevoerd. Een onzer eerste
componisten, bericht de Klinische,heeft zich,
daartoe aangezocht, bereid verklaard de daarbij
behoorende muziek te schrijven.
Te Weenen is in de Lichtenthaler kerk, waar
Schubert negentig jaar geleden gedoopt werd, later
koorknaap was, en ook in het koor vaak mede
werkte, eene plechtige mis ter eere zijner nagedach
tenis gevierd. Tal van zangvereenigingen namen
deel aau de plechtigheid; Schubert's Deutsche
Messe« werd uitgevoerd, en daarna door Schubert's
jongsten broeder, pator Hermann Schubert, de mis
bediend.
Er is te We3nen een decreet verschenen, waarbij
de uitvoer van paarden over alle grenzen der
monarchie wordt verboden.
Volgens het ofEciëele militaire blad te Berlijn,
bedraagt het aantal der tot oefening met repetitie
geweren opgeroepen reserve-manschappen 73.000.
De oefeningen zullen plaats hebben van 7 tot 18 Febr.
Dertien personen in den Elzas, onder welke 10
kinderen van 4 a 10 jaar, zijn den vorigen Zondag
door een reusacbtigen dollen hond gebeten. Ze zijn
onverwijld door tusschenkomst van liefdadige men
schen naar Parijs gezonden om in het Instituut-
Pasteur behandeld te worden.
Aan het strand van het Duitsche Noordzee-
plaatsje Busum waren onlangs verscheidene kinde
ren op het ijs aan het spelen, toen plotseling een
ijsschots, van ongeveer 4 meter in bet vierkant,
los raakte en met drie kinderen de zee indreef.
Op het hulpgeroep der kleinen kwamen honder
den menschen aanloopeu, maar niemand wist hnlp
te bieden; de schots dreef verder en verder, en
weldra zag men de kinderen nog slechts als kleine,
zwarte stipjes tusschen het drijfijs.
Eindelijk echter oudernam een kloeke schipper,
Hans Reiber, met nog drie andereu een poging
om heu te redden. Na een langen en gevaarvollen
tocht met een boot, welke zij af en toe over het
ijs droegen of sleepten, bereikten zij eindelijk de
open zee, en kwamen zij bij de kinderen die reeds
half verstijfd waren. Reiber bracht hen, zwem
mende, alle drie van de schots naar de boot. Na
een zeer moeielijken tocht over de ijsschotsen (de
boot was lek geworden en gezonken), kwamen de
mannen eindelijk, met de kinderen op den rug,
weder op het strand aan, waar zij met luid ge
juich ontvangen werden.
Men bood Reiber eene ruime belooning aan,
maar hij weigerde die, ofschoon hij zeer arm is.
Hij had, zei hij, niets meer dan zijn plicht gedaan.
Een bijdrage in zake vaccinatie. Het wonderlijk
feit dat gedwongen inenting van het Duitsche le
ger de sterfte aan pokken geheel had doen ophou
den, heeft don kroonprins Rudolf van Oostenrijk
als bevelhebber van het leger er to« gebracht een
dergelijken voorzorgsmaatregel te doen nemen. Het
geheele Oostenrijk-Hongaarsche leger is in de laat
ste maanden gevaccineerd. Bljjkbaar met goed
gevolg.
Want terwijl in Pest eene verschrikkelijke pok
ken-epidemie woedde, is niet een enkel man van
het talrjjke garnizoen aangetast.
Laat ons er bijvoegen dat buiten het leger geen
gedwongen vaccinatie bestaat.
Natuurlijk zullen zulke feiten door de anti-vac
cine voorntanders wel weer weggeredeneerd wor
den zij zullen misschien wel beweren dat do hon-
derde slachtoffers dor afschuwelijke pokziekte er
beter aan toe zijn dan allen die gespaard bleven;
de groote menigte eu vooral de ouders van kin
deren, zullen door zulke sprekende feiten wel tot
nadenken gebracht worden.
Aan de Standards wordt uit Bern gemeld, dat
de Bondsregeering een aanschrijving tot de kantonale
besturen heeft gericht, betreffende de oproeping der
landsverdedigers in geval van oorlog, zoodat 40.000
man onder de wapenen kunnen komen binnen twee
maal 24 uur.
Door het sptiBgen van een stoomketel in een
weverij te Saiut-Brès, werden 15 vrouwen gewond
1 vrouw en do stoker kwamen om.
Te Dyon werden bommen geworpen tegen de kerk
van Saint-Jean en het gerechtshof; het laatste leed
nog al schade. Te Roeulz werd een bom met
dynamiet geworpen in den kelder van een koopman.
Niemand werd gewond.
Te Marseille is een huis van twee verdiepingen
ingestort. Een 22-jarig meisje werd dood en zes
andere personen werden gekwetst van uit het puin
te voorschijn gebracht. Twee vrouwen lagen nog
daaronder bedolven.
Te Carlisle nam een dokter chloral in, om goed
te kunnen slapen. Den volgenden morgen vond men
hem dood in zijn bed.
De Iersche grondeigenaar John Rae geniet van
ziju bezittingen in Killarney, die hem vroeger 600
pd. st. jaarlijks opbrachten, geen inkomsten meer
en heeft nu verzocht in een armhuis te worden op
genomen.
Een treurig ongeluk is dezer dagen te Piacenza
voorgevallen. Daar zijn 24 knapen, die zich op een
bevroren vijver met sleerijden en glijden vermaak
ten, door het broze ijs gezakt en verdronken. Drie
hunner behoorden tot één gezin.
Michael Davitt werd met zijn jonge vrouw te
Dublin feestelijk ontvangen; 62 vereenigingen met
muziek wachtten hen op aan het station en ver
welkomden hen met juichkreten. Men verdrong
zich om hen de hand te drukken en vergezelde
ten slotte in optocht het rijtuig, waarin zij üadden
plaats genomen, naar het hotelde honderden fakkels