aM <C47
WOENSDAG 18 DECEMBER
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
1889.
De nieuwe Wet.
VOOR
Dit blatl verschijnt WOENSDAG en ZATEKDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00.
verhooging.
Advertentiën 16 regels 60 ct. Elke regel meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen ingewacht.
Agent voor Frankrijk: Westeb k Co., 20 Rue Hérold, Parijs.
Duizenden in 't land hebben een zucht
van verlichting geslaakt, toen na weken van
spanning het gemeen overleg der partijen
in ons staatsbestuur de aanneming der wet
op 't onderwijs ten gevolge bad. Een groot
deel heeft die aanneming met een »heil
ons« begroet, een ander deel heeft er zich
zonder eenig vreugdebetoon eenvoudig bij
neergelegd, terwijl eindelijk een derde deel
met kwalijk verborgen weerzin er zich wel
bij neerleggen moet. Verreweg de meesten
zijn dankbaar, dat het struikelblok onderwijs
thans van de baan is en niet meer onze
politiek zal komen bederven en troebel
maken. Er zal nu vrede komen na veel
strijd en 't land zal een nieuwe periode
te gemoet gaan, waarin de verschillende
partijen en secten een edelen wedstrijd zullen
houden in 't verschaffen van degelijk onder
wijs.
Dit hoopt men, en wat men hoopt gelooft
men gaarne. Wij hopen het mede, doch ons
geloof in dat vredestijdperk is ver van vast.
Toen de openbare school alleen uit de
kas van rijk of gemeente onderhoudeu werd
en de bijzondere school uit particuliere fond
sen, bestond er tusschen deze twee geen
punten van aanraking. Ze waren geheel van
elkaar atgescheiden en er waren niet weinig
gemeenten, waar ze op zeer vriendschappe-
lijken voet nevens elkander stonden.
Die toestand nu zal anders worden, en
't zou ons verblijden, wanneer 't niet zoo
was, maar wij vreezen, dat de verhouding,
nu beide gaan putten uit een gemeenschap
pelijke kas, er niet beter op worden zal.
Te meer daar de bijzondere school betaald
wordt naar gelang 't aantal leerlingen daar
aanwezig.
Dit is een der punten, waarop onze hoop
op vrede strandtdoch 't kan zijn dat onze
wetgevers op dit stuk beter zien dan wij, en
we zijn derhalve nog niet geheel zonder hoop.
Aangezien we vooronderstellen mogen, dat
onze lezers gaarne een beknopt overzicht
zullen hebben van de veranderde gedeelten
der wet, geven we die hier met een kleine
toelichting, waar 't noodig is.
1. (Art. 2.) Yan de vakken, waarin onder
wijs gegeven wordt, is vervallen beginselen
der vormleer.
Dat verlies is volgens sommigen niet
groot; volgens anderen zeer groot. Van tien
onderwijzers zijn geen twee het eens, wat
vormleer is, waaruit een leek veilig besluiten
kan, dat niemand daar nog 'trechte van weet.
In de plaats daarvan zijn gekomen aller
eerste oefeningen in 't handteekenen en
gymnastiek, twee vakken die van groote
waarde zijn voor elk schoolkind. Maar
»wat zal men er mee doen?«
2. (Art. 3.) Hierin is geschrapt het be
letsel om bijzondere scholen te subsidieeren.
Ziehier het oude artikelLagere scholen,
waarvan de kosten geheel of gedeeltelijk
door de gemeenten of het Rijk worden ge
dragen, zijn openbare, alle andere bijzondere
scholen.
Dit is het nieuwe: Lagere scholen, op
gericht en onderhouden door het Rijk of
de gemeente, zijn openbare, de overige zijn
bijzondere scholen.
De verandering is, zooals ieder ziet, zeer
klein en valt misschien velen niet terstond
in 't oog, en toch bevat ze in al haren een-
ud het kardinale punt der geheele wets
wijziging. Volgens het oude n.l. werden
alle bijzondere scholen, zoodra ze subsidie
genoten, openbare, volgens het nieuwe is
dit het geval niet en blijven ze bijzondere.
3. (Art. 8.) De toelating van kweeke-
lingen is in 't nieuwe gemakkelijker gemaakt.
Daarvoor moeten onze kindertjes boeten,
die nu alweer spoedig onder de hoede van
een 15-jarigen »meester« zullen gesteld wor
den, welke in last krijgt ze siil te houden
4. (Art. 12). Toezegging van subsidie
aan gemeente- en particuliere kweekscho
len voor de opeiding van jongelieden tot
het acteëxamen. Verder wordt ook een bij
drage toegezegd aan de hoofden van scho
len, die een jongmensch tot die acte op
leiden. Van de hoegrootheid dier bijdrage
welke later vastgesteld wordt zal het
afhangen, of dat opleiden belooft een winst
gevende arbeid te worden.
Dit art. is een heele ommekeer. Terwijl
't vroeger heette, dat iemand, om onder
wijzer te worden, voor elk vak een speci
aliteit noodig had, is thans met één penne-
streek deze theorie veroordeeld en worden
alle hoofden van scholen bevoegd verklaard
tot de acte op te leiden. Wijselijk wordt
echter de belooning uitgesteld tot het re-
rultaat verkregen is.
5. (Art. 19). De voordracht tot ontslag
van onderwijzers, in de oude wet in han
den van B. en W. en den schoolopz., zal
voortaan ook aan het oordeel van Ged.
Staten onderworpen worden.
6. (Art. 24). Voor elk 55tal kinderen
zal één onderwijzer meer aangesteld wor
den. Vroeger was dat getal 45 en dus
krijgt elke onderwijzer 10 leerlingen meer
onder zijn hoede. Daarvoor zijn dus de
kweekelingen weer in 't leven terug geroe
pen. Een paar onderwijzers minder en eenige
kweekelingen aangesteld. 't Komt op
't zelfde neer, en geeft een niet onaardig
voordeel. Doch onze kinderkens moeten 't
al weer betalen
7. (Art. 28). De vergelijkende examens
zijn afgeschaft. Alleen, wanneer B. en W.
niet met den schoolopziener overeen kun
nen komen, zal men examineeren.
Aangezien de vergelijkende examens niet
verhinderd hebben, dat ook groote nullen
tot schoolhoofden benoemd worden, zijn er
weinig, die over dit art. jammeren. Men
kan 't zachts nu eens op een andere wijze
probeeren.
8. (Art. 45.)
De Rijksbijdrage aan de gemeente be
draagt voor een hoofd der school f 300 tot
f 600 naar gelang der groottevoor elkeri
onderwijzer f150 tot f 200; voor die met
hoofdacte f300. Voorts wordt 25°/0 betaald
van de kosten wegens het stichten, ver
bouwen, of aankoopen van schoollokalen.
De oude wet verordineerde de uitbetaling
van 30°/o der kosten van onderwijs. Door
deze verandering komen tal van gemeenten
in ongelegenheid.
9. (Art. 46.) Behalve van onvermogen-
den, zal voortaan schoolgeld geheven moe
ten worden, bedragende minstens 20 ets.
per maand.
De oude wet legde hierin de gemeenten
aan geen banden, de nieuwe beveelt school
geldheffing. Voor een vereeniging tot beta
ling van 't schoolgeld voor onverinogenden,
waarvan een Haagsch blad de oprichting
meldde, bestaat echter geen enkele reden.
Onvermogenden zijn vrij.
10. (Art. 54bis.)
De bijzondere scholen genieten van het
Rijk een bijdrage ais boven genoemd is
onder No. 8 (Art. 45.) Daartoe echter wordt
gevorderd dat
lo. de school staat onder het bestuur
eener instelling of vereeniging, die rechts
persoonlijkheid bezit;
2o. het onderwijs de vakken omvat, die
voor de openbare school voorgeschreven zijn
3o. dat onderwijs gegeven worde minstens
18 uren per week;
4o. het aantal onderwijzers voldoet aan
den eisch, die voor de openbare regel is.
Hieruit volgt, dat men maar niet voor
de leus een school op kan richten ten einde
de bijdrage binnen te krijgen.
Scholen, waar 't aantal leerlingen minder
bedraagt dan 25 en die, waarvan de school
gelden meer dan f 80 bedragen, zijn van
de subsidie uitgesloten.
Dit zijn de voornaamste veranderingen
in de schoolwet aangebracht.
Buitenland.
Het is thaus niet meer te ontkeunen
dat de griep epidemisch in Parijs ge
worden en een aanzienlijken omvang heeft
genomen. Men spreekt van 50,000 aange
tasten en de ziekte heerscht overalin de
magazijnen, in de administratiën, in de Halles,
in de werkplaatsen en lyceums. Tot dusver
zijn de kazernes gespaard gebleven. Men
heeft overigens de opmerking gemaakt, dat
zich geen enkel geval van griep onder de be
hoeftige klasse voordoet, en alleen de meer
gegoede klasse schijnt te zijn aangetast.
Ook te Antwerpen zijn 32 geniesoldaten
en 3 officieren door griep aangetast.
De berichten uit het Duitscke kolengebied
luiden vreedzaam. De opper-president te
Bonn verstond zich met eene deputatie uit
de mijnwerkers aldaar hierover, dat een
werktijd van negen uren en verhoogd loon
gewaarborgd zullen worden. Verder worden
de ontslagen arbeiders weder aan het werk
gesteld, en ook de mijnwerkers, die wegens
het gebeurde bij de vroegere werkstaking
in hechtenis zijn, zullen na afloop van hun
nen straftijd weder werk krijgen. Voorts
had er tusschen gedelegeerden der mijn
werkers uit Rijnland en Westfalen en de
hoogste regeeringsbeambten te Dortmund
eene conferentie plaats, waar bepaald is dat
de autoriteiten bij den keizer de voorspraak
zullen zijn om eene algemeene amnestie
voor alle mijnwerkers te verkrijgen, die
wegens strafbare handelingen bij de vroegere
werkstaking veroordeeld werden.
De griep is te Londen het eerst opgetreden
bij de paarden. In alle wijken der stad zijn
paarden door een zeer besmettelijke soort
van typhus, die Epizootic cellulitus genoemd
wordt, aangetast. De dieren verliezen den
eetlust, sluiten de waterachtige verkouden
oogen en lijden aan gevoeligheid en prikke
ling in de keel, terwijl de pooten opzwellen.
Dikwijls is een paard een paar uren nadat
de ziekte zich vertoonde, niet in staat te
loopen. De ziekte is niet gevaarlijk, indien
men het paard dadelijk rust geeft en be
hoorlijk behandelt. Indien het echter blijft
werken, heeft de ziekte dikwijls een doode-
lijken afloop. Dan worden de longen aan
gedaan en treedt bloedvergiftiging ophet
paard weigert voedsel en sterft.
Vooral de omnibus-maatschappijen en alle
ondernemingen, die groote stallen bezitten,
zijn het ergst door de griepbesmetting ge
troffen.
Een der voornaamste Gasmaatschappijen
te Londen heeft doen aanplakken dat zij
geene arbeiders meer noodig heeft, daar al
de werkstakers vervangen zijn. Wanordelijk
heden hebben er niet plaats gehad.
De Gemeenteraad van Londen stond
18,000 gulden toe voor de ontvangst van
Stanley, die tot eereburger der stad zal wor
den benoemd.
Bij de admiraliteit te Londen is het tele
grafisch rapport ontvangen van den com
mandant der vloot voor Zanzibar, waarin
gemeld wordt, dat het Engelsche oorlogs
schip Reindeerin een der kreken van
het eiland Pemba een inlandsch schip ver
rast en genomen heeft, dat 124 slaven aan
boord had. Dit schip had de schepen
Pigeon*, »Algeriue« en Boadiera« weten
te passeeren. De slaven uit de binnenlan
den van Afrika waren voor de markt te
Pemba bestemd en waren getaxeerd op f 120
per hoofd. Het moet een afdeeling wezen
van 600 slaven, die allen tegelijkertijd zijn
ingescheept. De Arabische handelaars zijn
in de gevangenis geworpen.
Naar de »Times« uit Zanzibar verneemt,
heerschen er ernstige beroeringen in het
hoogland vau Mozambique. Majoor Serpa
Pinto heeft, na den Engelschen consul mis
leid te hebben, een fort gebouwd op het
grondgebied der Mokolos, en dezen den
oorlog verklaard, eene groote slachting onder
hen aangericht en hun twee Engelsche vaan
dels ontnomen. De Mokolos, zich door de
Engelschen verlaten ziende, hebben het Por-
tugeesche gezag erkend. Serpa Pinto heeft
verklaard het gansche land tot aanhetNyas-
sameer te willen veroveren, en heeft de En
gelsche ingezetenen aangemaand zich onder
Portugeesche bescherming te stellen.
Dit bericht wordt bevestigd door eene
depêche, welke het bureau der universitei
ten te Londen uit Zanzibar ontving.
Naar aanleiding hiervan voeren de En
gelsche bladen eene opgewonden en drei
gende taal tegenover Portugal.
Genoemde bladen eischen onmiddellijke
voldoening voor deze beleediging, de En
gelsche vlag aangedaan. De »GIobe« dreigt
zelfs met een bombardement van Lissabon
door de Britsche pantservloot, zoomede met
confiscatie der Portugeesche koloniën in
Hindostan.
De Portugeesche fondsen daalden.
Donderdag is aan boord van een schip,
de »Constance Marie«, hetwelk sedert Zater
dag voor Temsche in de Schelde voor anker
had gelegen, maar losgeslagen op eene zand
plaat vastraakte, het verminkte lijk gevon
den van den schipper, den 24-jarigen August
Bal, terwijl op 20 minuten afstands, aan
den Vlaamschen wal, in het riet het lijk
gevonden is vaD diens moeder, gelijk haar
zoon tengevolge van toegebrachte slagen
en sneden bijna onkenbaar. Aan boord was
alles opengebroken en blijkbaar gestolen
wat slechts eenige waarde had. De schipper
kwam van Aalst, waar hij eene lading graan
gelost en omstreeks fr. 500 vrachtpenningen
ontvangen had. Met de verslagenen is alleen
nog aan boord geweest een rivierloods, die
spoorloos verdwenen is en voor den moor
denaar gehouden wordt.
Een Amerikaansch luchtreiziger pro
fessor* von Tassel, die te Honolulu (Hawaï)
opsteeg en met een valscherm daalde, is in
zee neergekomen en daar onmiddellijk door
haaien naar beneden getrokken en ver
scheurd, zonder dat zijn broeder en eenige
andere personen, die in een schuitje en op
een kleine stoomboot vlak bij waren om
hem op te nemen, iets tot zijne redding
konden doen.
Meer dan 40 studenten van Odessa (waar
van 20 joden) zijn voor goed verbannen
en mogen niet in Russische steden gaan
wonen. Zij zullen in dorpen worden geïnter
neerd en onder politietoezicht worden ge
steld.
Het »Journ.deSt. Pétersbourg* sprekende
van de noteering der Bulgaarsche leening
aan de Weener Beurs en van de waarbor
gen voor deze leening, meent dat Ferdinand
van Coburg en de Bulgaarsche regeering
willekeurig beschikken over de nationale
eigendommen en ondanks hunne volkomen
onregelmatige positie, de hulpbronnen des
lands aanspreken, met miskenning van bet
recht en zonder te letten op vroegere, sedert
jaren reeds onvervuld gebleven verbindte-
nissen. Het blad meent op deze in het oog-
loopende afwijking van het tractaat van
Berlijn de aandacht te moeten vestigen.
Van de plannen van Stanley is nog niets
met zekerheid bekend, daar het waarschijn
lijk is, dat de doctoren te Zanzibar bezwaar
zullen maken tegen een overhaast vertrek
naar zoovele maanden vol ontberingen in
de heete binnenlanden.
Michel Schieffer, een werkman op een
boerderij, nabij St. Paul (Amerika) heeft,
volgens een telegram uit New-York, bekend
dat hij een paar moorden op zijn geweten
had. Hij beweert, dat, toen hij woonde te
Hanborg (Beieren) hij zijn stiefzoon heeft
verdronken, om in 't bezit te geraken van
diens erfenis. Vervolgens vermoordde hij
den grootvader van den jongen, die, naar
hij vreesde, hem van de misdaad verdacht.
Zoodra Schieffer de kans gunstig oordeelde,
ontvluchtte hij naar Amerika, doch de ge
dachte aan de moorden pijnigde hem der
mate, dat hij zich eindelijk zelf bij de politie
aanmeldde. De Beiersche justitie, met het
geval in kennis gesteld, heeft zijn gevangen
houding verzocht.
Op de Japansche stoomboot »Sekirio«,
varende tusschen Foochow en Sharppeak, is
de ketel gesprongen; 75 passagiers en 4
lieden der bemanning kwamen om; 14 wer
den zwaar gekwetst. In het station van
den Noord-Wester spoorweg te Liverpool
vielen 7 man, die de kap verfden, van een
hoogte van 70 voet; allen werden ernstig
gekwetst.
Uit Lissabon wordt gemeld, dat de oud-
keizeriD van Brazilië de tijding heeft ont
vangen, dat al hare juweelen, waaronder
de schoonste diamanten der wereld, gestolen
zijn. Dit is een zware slag voor de keizer
lijke familie, daar de Keizer zijn privaat
vermogen verbruikte en op de juweelen
rekende voor latere eventualiteiten. Niet
temin heeft Dom Predo de hem aangeboden
villa's te Cannes geweigerd en zal hij een
logement aldaar betrekken.
In het Noorden van Italië zjjn allerwege,
te Venetië, Florence, Lucca, Bologna, enz.,
schokken van aardbeving gevoeld.
Land vau
en Alteiia,
Langstraat en do
dnnnelerwaard.
Franco per post zonder prijs -
