Slecht Brood.
w
.M 873.
WOENSDAG 19 MAAET.
1890.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
Bij dit nummer behoort
een bijvoegsel.
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden ƒ1.00.
verhooging. Afzonderlijke nummers 5 cent.
Advertentiën 16 regels 60 ct. Elke regel meer 10 ct. Groote letters Daar plaatsruimte,
Advertentien worden tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen ingewacht.
Agent voor FrankrjjkWester Co., 20 Rue Hérold, Parjjs.
Het mag met recht een treurig verschijn
sel genoemd worden, dat een der noodza
kelijkste levensbehoeften voor arm en rijk,
het heerlijke brood, in den tegenwoordigen
tijd aan zoovele knoeierijen is blootgesteld.
Maar nog treuriger is het, dat men zoodanig
aan slecht brood is gewend geraakt, dat
men niet meer in staat is om goed van
slecht brood te onderscheiden. Men beoor
deelt meestal de goede hoedanigheden van
het brood, naar den uiterlijken vorm en
naar het behagelijk voorkomen, 't welk
sommige bakkers aan hun brood weten te
geven. Deze verstaan dan ook op meester
lijke wijze de kunst om van slecht meel
en slechte ingrediënten brood te leveren,
hetwelk oppervlakkig beschouwd, den toets
der critiek schijnt te kunnen doorstaan,
doch 't welk men slechts van binnen be
hoeft te beschouwen om te zien hoe schan
delijk men bedrogen wordt. Het deeg is
n.l. door eene groote hoeveelheid gist, let
terlijk uit elkander »gerezen«, terwijl boven
dien de zijwanden der vreeselijke holten,
uit een slecht smakend deeg bestaan, dat
ten overvloede eene buitengewone hoeveel
heid water bevat, al openbaart zich dit niet
als zoodanig. Wel is waar vertoonen zich
dergelijke bedriegergen overal in de zoo
genaamde beschaafde maatschappij, maar
het is inderdaad bedroevend, dat de bescha
ving op dit punt, n.l. op dat der slechte
en dure voedingsmiddelen, zulke reuzen
schreden gemaakt heeft. Er zijn helaas nog
maar zoo weinig bakkers, die ons een ge
zond en welsmakend brood leveren! We
zeggen dat niet met het oog op dezen of
genen, maar we spreken hier in 't algemeen
we constateeren slechts feiten, die door het
wetenschappelijk onderzoek bewezen en aan
het licht gebracht zijn.
Het zoogenaamd wit brood moet men
wil dit zoo een grooten omvang hebben
en om aan dien wensch te voldoen, wordt
er eene ruime hoeveelheid, soms slechte
gist bij het deeg gevoegd, 't welk niet
alleen den smaak benadeelt maar ook na-
deelig is voor de gezondheid.
Ofschoon het nuttige der gisting van het
brood erkennende, geloof ik dat het onge
giste of zoogenaamde Paaschbrood der Isra
ëlieten, dikwijls te verkiezen ware boven
het met slechte, bedorven gist bedeelde
brood van sommige bakkers. Jammer dat
juist het brood, 't welk door zijne schit
terende witheid uitmunt, het minstvoed-
7. a m e, dikwijls wel het slechtst is.
Reeds de Romeinen kenden verschillende
soorten van brood, zooals het w i t hrood
of tarwebrood en het zwart brood voor
de mindere standen. Dit wit brood was
echter oneindig beter en voedzamer dan
het onze, want in die dagen bestond de
kunst van het builen nog niet, daar men
rerst met de hand de omhulsels der graan
korrels uitzocht en ze vervolgens met zeven,
die met de hand bewogen werden, schiftte.
Wanneer we nu weten, dat juist het beste
deel van het graan aan de zemelen blijft
hangen, dan zal het wel onnoodig zijn te
zeggen, dat het ten eenenmale van zemelen
bevrijde brood onzer dagen ook minder
voedzaam is dan dat uit vroegere eeuwen.
Terwijl men in den tegenwoordigen tijd
verlangt, dat het wit brood licht en spons
achtig zij, verlangt men tevens dat het
zwart of roggebrood juist zeer zwaar zij.
Om nu aan dat verlangen te voldoen, kne
den sommige bakkers geduchte hoeveelheden
water en van alle voedzame bestanddeelen
geheel beroofde zemelen in het brood en
schietenhet brood in bovenmatig verhitte
ovens, waarin zich spoedig een harde korst
vormt, die het ontwijken van het overtollig
water verhindert. Eindelijk moet aan de
toenemende behoefte niet zoo zeer ver
oorzaakt door de toenemende bevolking als
wel door de afnemende voedzaamheid van
het brood door eene spoedige bereiding
voldaan worden en daardoor is het noodig
dit werk door raiddel van gist enz. te ver
gemakkelijken terwijl men reeds hier en daar
in de groote steden de gemetselde ovens
vervangen heeft door ijzeren, waardoor het
bakkersbedrijf op nog veel gebrekkiger wjjze
wordt uitgeoefend.
Is het dus te verwonderen, dat er zoo
doende veel grootere hoeveelheden brood in
onze dagen tot verzadiging noodig zijn,
daar het meeste brood niet volkomen ver
teerd kan worden en meer ballast dan voed
zame deelen bevat? Is het te verwonderen,
dat hij, die aan gezond brood gewend is,
ongesteld wordt, wanneer hij walgen moet
bij iedere bete van het slecht smakend bak
sel, 't welk hij in den mond neemt? Wel
is waar zou men hem kunnen aanraden,
zelf zijn brood te bakken, maar de onder
vinding zou hem leeren, dat hij daardoor
van den regen in den drop kwam, indien
men ook niet zelf het graan tot meel maakt
en dit tot deeg kneedt. Zoolang men dit
niet zelf kan doen en geen eigen oven heeft,
loopt men altijd gevaar, op de eene of
andere wijze bedrogen te worden, indien
men niet van de beproefde trouw en eer
lijkheid van den bakker overtuigd is.
Bij de Romeinen ten tijde van Augustus,
bereidde ieder huisgezin zijn eigen brood en
zond het dan aan de bakkers. Die bakkers
waren geen broodbereiders 't waren slechts
ovenhouders (furnarius). Daardoor behoefde
men in dien tijd niet zoo te bevreesd te zijn.
Het ware te wenschen dat de politie
maatregelen, voor zoover die op den graan-
en meelhandel, alsmede op de goede hoe
danigheid en 't gewicht van 't brood be
staan, in alle gestrengheid werden gehand
haafd, en dat de Polite, niet alleen op de
vereischte zwaarte (volgens de vigeerende
zetting) en het uiterlijk aanzien van 't brood,
maar ook op het graan, de gist en de melk of
het water, kortom op alles wat tot de brood
bereiding dient, een waakzaam oog hield.
Eu wat vooral het meel betreft, ieder weet
dat daarmee soms op ontzettende wijze door
sommige meelfabrikanten geknoeid wordt.
Niet zelden toch, ontdekt men inzonder
heid in het buitenlandsche meel, hoeveel
heden gips (zwavelzure kalk), die volstrekt
onverteerbaar is, gezwegen nog dat men er
meel van maïs of andere graansoorten, ja
zelfs vergiftige bestanddeelen ondermengt,
die wel is waar de witheid en poreusheid
van 't brood bevorderen, maar ten koste
van de gezondheid
In de laatste jaren heeft men in eenige
steden, door het oprichten van broodfabrie
ken, aan de bedriegelijke handelingen en de
fatale knoeiergen van sommige bakkers een
einde willen maken, en in zooverre zijn
die pogingen loffelijk geweest. Doch of wel
alle broodfabrieken aan de billijke ver
wachting voldoen, waarmee ze in 't leven
geroepen werden, verneem ik met eenig
recht te mogen betwijfelen. De gelegenheid
tot zondigen is zoo schoon, als men het
volste vertrouwen geniet, en de ondervin
ding leert, hoe dikwijls er van dat vertrou
wen misbruik gemaakt wordt. Wanneer men
weet, dat geen broodfabriek van eenig be
lang de vereischte melk tot het kneden en
bereiden van het brood bekomen kan en
alles of verreweg het grootste gedeelte met
water en welk water dikwijlsbe
reiden moet, dan is het gemakkelijk na te
gaan, dat de voedzaamheid van het brood,
daarbij niet gewonnen heeft.
Ik herhaal alzoo ten slotte nogmaals den
wensch, dat men voor zoover dit niet
reeds is geschied wetsbepalingen in het
leven roepe, dat de Politie, bijgestaan en
voorgelicht door wetenschappelijke mannen
of keurders, die toch wel in iedere ge
meente te vinden zijn, zich ten allen tijde
van de wijze der broodbereiding en de hoe
danigheid ran het brood bij de bakkers
overtuige. Zij, die eerlijk en nauwgezet
handelen, zullen een eventuëel onderzoek
niet vreezen, noch er zich tegen verzetten,
indien zij de overtuiging bij zich omdra
gen, dat hun geweten hun vrijspreekt van
iedere vervalsching of arglistig bedrog. Men
bedenke dat de gezondheid en het leven op
't spel staan.
I iuitenlancï.
Keizer Wilhelm reed dezer dagen van
Berlijn naar Potsdam in een licht rijtuig
met vier Hongaarsche paarden bespannen,
die verleden jaar met groote zorg in de
beste stoeterijen van Hongarije waren uit
gezocht. In 70 minuten werd de afstand
van vier Duitsche mijlen afgelegd, gelijk
staand met 440 meter per minuut. Dat ge
schiedde in draf en bij de oefeningen der
Pruisische cavalerie wordt gerekend op 250
meter per minuut in draf en 400 meter in
galop. Men is het er vrijwel over eens, dat
Pruisische paarden den weg van Berlijn naar
Potsdam niet in dien tijd zouden hebben
kunnen afleggen. Per spoorweg heeft de
Keizer 31 minuten noodig om naar Pots
dam te komen, en rekent men het gaan
naar en van de stations daarbij, dan heeft
het vierspan den Keizer bijna even spoedig
te Potsdam gebracht als de trein het zou
hebben gedaan.
kastijdingen, welke het leven of de gezond
heid van een kind in gevaar brengen. Zelfs
heeft de onderwjjzer het recht een leerling
van eene andere klasse dan de zijne zoowel
op school als op straat eene lichamelijke
kastijding toe te dienen. De geestelijke, die
de kinderen tot de eerste communie of tot
de protestantsche geloofsbelijdenis voorbe
reidt, heeft geljjk recht.
Het aantal slachtoffers van de ontploffing
in de Morfamijn blijkt thans 87 te bedra
gen. Nog slechts 11 lijken zijn opgegraven.
Groote ontsteltenis werd veroorzaakt door
het vinden van een ongedekte lamp nabij
de plaats, waar, naar men meemt, de ont
ploffing ontstond.
Daniël Brown sell, een van de onvermoeidste
en dapperste redders, is, ten gevolge van de
vermoeienis en het langdurig verblijf in de
bedorven lucht, bezweken, 't Moet een innig
aandoenlijk tafereel zijn geweest aan het
sterfbed van dien held. Met zijn vrouw en
kinderen waren een geestelijke en allen,
die hij had gered en hun bloedverwanten
om zijn bed vereenigd. Allen weenden en
baden voor den armen man, die inmiddels
kalm uit het leven scheidde.
Aan Eiffel is door de Regeering van Ca
nada opgedragen het maken van een brug
over de St Lawrence tusschen Quebec en
Lévis.
3000 werklieden van Milaan zijn zonder
arbeid en willen naar Brazilië emigreeren.
Een koffiehuishouder te Antwerpen heeft
den prijs van 150.000 frs. getrokken bjj
de jongste trekking der Antwerpsche loten.
Twee Engelsche stoomschepen, die tijdens
den Krimoorlog in de baai van Balaclava
zonken, zullen waarschijnlijk gelicht wor
den. In April zal de Russische Regeering
een poging daartoe laten doen. Een dezer
schepen moet 40.000 pd. st., die bestemd
waren tot betaling der Engelsche soldaten,
bevatten.
Voor zoover officiéél bekend is, zullen
op de arbeiders-conferentie te Berlijn wor
den vertegenwoordigd: België, Denemarken,
Duitschland, Engeland, Frankrijk, Italië,
Luxemburg, Nederland, Oostenrijk-Honga-
rije, Portugal, Zweden en Noorwegen, Zwit
serland en Spanje, te zamen met meer dan
69 gedelegeerden.
Een Duitscher van het chemisch instituut
te Bonn heeft een nieuw rookvrij buskruit
uitgevonden de proefnemingen moeten goed
geslaagd zijn. Zijn uitvinding is aan den
Pruisischen Minister van Oorlog te koop
geboden.
Blijkens eene uitspraak van het hoogste
gerechtshof in Pruisen hebben de onderwij
zers het recht, de kinderen liehameljjk te
straffen. Slechts zijn verboden zoodanige
De spoorweg van Kimberley naar de
Vaalrivier in Transvaal zal in Juli voor
het verkeer gereed zijn en de lijn naar
Bloemfontein, wier voortzetting tot Johan
nesburg thans door President Kruger is toe
gestaan, aan het einda van dit jaar. Ver
moedelijk met het begin van het volgende
'jaar zal een lijn gereed komen, die de Vaal
rivier met Vrijburg in Bechuanaland zal
verbinden. Aan het einde van dit jaar zal
over 1820 mijl staatsspoorwegen de dienst
in werking zijn.
De Sultan van Turkije heeft, na over
weging van de argumenten van de gezanten
der groote mogendheden, besloten, prins
Ferdinand van Coburg niet als vorst van
Bulgarije te erkennen.
Bij Pembroke ontspoorde Vrijdag een
trein van de Canadian Pacific. Een dame
werd doodelijk en elf personen werden min
of meer ernstig gewond.
De Perzische Regeering heeft aan een
Engelsche maatschappij coöcessie gegund
voor den aanleg van een straatweg van
Ah wax aan de Karun-rivier naar Shuster
en andere plaatsen. Weldra zal ook de eerste
telephoonljjn worden aangelegd in het Rjjk
van den Shah.
Men meldt uit KaapstadDe samenkomst
tusschen den high-commissioner Loch en
President Kruger bg het Blignautveer aan
de Vaalrivier is geëindigd. De harteljjke
toon tjjdens de onderhandelingen doet een
bevredigende oplossing van de geschillen
tusschen de Kaapkolonie en Transvaal ver
wachten.
Uit Sofia wordt aan de »Standard« be
richt, dat op nieuw een aantal officieren uit
de kaders zjjn geschrapt, als betrokken by de
samenzwering van Panitza.
Vrijdagmiddag te vjjf uren heeft de Presi
dent der Franscbe Republiek de Ministers
ontvangen en hun ontslag aangenomen.
De Eiffel-toren te Pargs, die sedert No
vember gesloten was, zal 30 Maart weer voor
't publiek worden geopend. De verschillende
verdiepingen zjjn een beetje verfraaid en de
prjjzen zullen lager zjjn dan in den tentoou-
stellingstjjd.
Men schrjjft uit Engeland d.d. 15 Maart:
Op de Londensche steenkolen markt was
veel beweging wegens de a.s. werkstaking.
Men verwacht algemeen dat de werkstaking
zich uitbreiden, maar van korten duur zal
zijn. Slechts drie mjjnbezitters hebben aan
de eischen toegegeven. Maandag vergaderen
de mjjnbezitters. Het bestuur van den mjjn-
werkersbond heeft echter bevolen heden de
werkstaking te beginnen.
De werkstakende Unionisten en de wer
kende dokwerkers te Liverpool zjjn slaags
geweest. De politie nam 3 mannen gevan
gen; 500 soldaten zjjn tot versterking aan
gekomen.
Het bericht van het aannemen van 2000
Londensche werklui voor de dokken te
Liverpool bljjkt onjuist te zjjn.
De Luxemburgsche gemeenteraad heeft in
het belang der goede zeden met 11 tegen 3
stemmen de kellnerinnen uit de koffiehuizen
verbannen. Vrouwen, die niet tot het gezin
behooren, mogen niet langer bedienen.
De fabrikant Turner, te Spartansberg in
den Amerikaanschen staat Carolina, is on
langs gevangen genomen wegeDS moord op
zijn zwager onder zeer ergerljjke omstandig
heden, welke algemeen groote verontwaar
diging tegen hem wekten. Die veront
waardiging was zóó sterk, dat erne menigte
van 400 menschen met een klein kanon en
de noodige amminutie naar de gevangenis
trok, om de lynch-wet op hem toe te passen.
Maar er was iets uitgelekt van hun plan.
Zjj werden op het plein tegengehouden door
een sterke politiemacht, onder aanvoering
van den burgemeester, die hen, met een
revolver in de hand, gebood stil te staan.
Die onverwachte tegenstand maakte zooveel
indruk, dat de mannen met hun kanon
voor de revolver weken, met achterlating
van hun stuk geschut, dat door de politie
vernageld werd.
Er is echter sprake van een hernieuwden
aanval en de gevangenis wordt dienten
gevolge met bjjzondere zorg bewaakt.
In Missouri, Illinois en Kentucky zjjn
groote uitgestrektheden land overstroomd.
Honderden mensehen zjjn dientengevolge
uit hunne woningen moeten vluchten. Te
Sappington Hoop, nabjj Arkansas is de djjk
van een meer doorgebroken en men vreest,
dat het land in een omtrek van 24 uren
geheel zal worden overstroomd.
De Witte Rivier, die zich boven Arkan
sas in de Mississippi stort, is buitengewoon
van flensden
en Altena,
De Langstraat en
Bommelerwaard.
Franco per post zonder prijs-
