Dichtwerken Tan J. J. A. GOETERNEÜR,
1890.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
ZATERDAG 19 APRIL.
Bij dit nummer behoort
een bijvoegsel.
Hollands schoonste streek.
J\o 882.
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 8 maanden f 1.00.
verbooging. Afzonderlijke nummers 5 cent.
Advertentiën
Advertentiën
16 regels 60 ct. Elke regel meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte,
worden tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen ingewacht.
Door een toeval kunnen wij onze lezers
op uiterst goedkoope wijze in bet bezit
stellen van de
2 deelen, beslaande 528 bladzijden.
Al deze gedichten (ruim 230) stellen wij
uitsluitend voor onze abonnés, tegen inleve
ring van achterstaande EtOIV, verkrijg
baar voor slechts 50 cents; aan
den winkel afgehaald 40 cent.
Wij twjjfelen niet of de Gedichten van
Jan de Rijiner«, van den man, zoo bemind
bü ons publiek, die in voor ieder bevatte
lijke poëzie, tot het hart wist te spreken,
zullen allen in de huiskamer welkom zijn.
DE UITGEVER]
Een Franschman heeft gezegd »God heeft
de wereld geschapen, maar de Hollander
heeft zijn grond zelf gemaakt.« Wij mogen
deze uitspraak opvatten als een compliment
aan onze voorouders, geuit met het doel
hun verdiensten op waterbouwkundig ge
bied te loven. Niet hooger echter. Een deel
van ons land is door de nijvere bevolking
aan de golven ontwoekerd, een groot deel
echter hebben we gekregen. Dezelfde gol
ven, waaraan ons land ontwoekerd heet te
zijn, en waarvoor we nooit genoeg op onze
haede kunnen wezen, hebben langs het
strand der zee een dam opgeworpen, waar
achter we veilig en wel de ook door de zee
geschapen vette klei bearbeiden.
Aan den binnenkant langs de duinreeks
vinden we een strook gronds, die bijzondere
opmerking verdient, als een bewijs van wat
de Nederlander van zijn geschonken grond
weet te maken, zelfs al schijnt die voor
plantengroei ongeschikt.
De duinen behooren tot de woeste gron
den, die er, nog maar al te veel in ons
vaderland gevonden worden. Meer dan waar
schijnlijk is het, dat ze in lang vervlogen
eeuwen met één doorloopend woud bedekt
waren. Thans zijn ze een beeld der een
zame, kale wildernis, waarin men kan x'ond-
dwalen, zonder dat de voet iets anders ont
moet dan helm en wat mos.
Verkwikkelijk is het daarom te ontwaren
dat daar, waar de zandlaag dunner wordt,
de natuur hare rechten herneemt, hier en
daar boschjes vormt, aardappelen doet rijpen
en weldra lommergevend geboomte schept.
Het is in de strook langs den binnen
kant der duinen, daar, waar het zand grenst
aan de veengronden en deze nog met een
laag overdekt, waar men vele in de historie
beroemd geworden namen aantreft. De edelen
bouwden daar liefst hunne kasteelen en de
voornaamste edelman uit den ouden tijd
koos er zijn zetel, de graaf van Holland n.l.,
die op de plaats, waar thans de residentie
ligt, eerst een jachtslot, later een hofge
bouw liet verrijzen. In de geschiedenis zijn
de namen der heeren Van Wassenaar, Bre-
derode, Heemskerk, Egmond, Naaldwijk,
Haamstede enz., bekend, die alle hunne
zetels bielden aan den voet der duinen, de
schoonste streek van Holland.
Thans is van de heerlijkheid, in vroeger
eeuwen opgekomen, niet veel meer te vinden.
De meeste kasteelen zjjn geslecht. De ruïne
van Brederode herinnert aan vervallen groot
heid, het slot te Haamstede (op Schouwen)
is het eenige, dat nog uit die tijden wei-
bewaard is overgebleven.
De plaats van deze sloten, met hun wijd
uitgestrekte onderhoorigheden, wordt thans
ingenomen door tal van boerenwoningen,
bewoond door een schaar nijvere bouwers.
Juist de gronden tusschen veen en zand,
de z. g. geestgronden, zijn bij behoorlijke
bemesting uitnemend geschikt voor den ver
bouw van fijne groenten en bloembollen.
Onze groote steden worden uit deze stre
ken voorzien van al 't geen de tuinbouw
bij machte is te leveren. Het geheele West-
land, de streek om Noordwijk, de buurt om
Beverwijk, bereiden Rotterdam, den Haag,
Amsterdam het middagmaal.
En opdat de poëzie niet geheel ontbre
ken zou, gesteld dat men die zou kunnen
ontzeggen aan warmoezerijen, ligt midden
in de geest het rijk der bloemen, inet het
welvarende Haarlem als middelpunt, zich
uitstrekkende van dicht bij Leiden tot be
noorden Alkmaar.
Het is uit de vermenging van veen en
zand, dat de grond ontstaat, die uitsluitend
geschikt is om bloembollen te teelen. Daar
de tuinier tot dat doel geheele duinstroo-
ken afzandt, om het tekort aan zand te
vergoeden, kan men van hem zeggen, dat
hij zijn grond zelf maakt. Ge zoekt hier te
vergeefs naar landbouwwerktuigen tot be
arbeiding van den grond. De praktijk heeft
geleerd dat de bedreven menschenhand niet
te vervangen is. Zelfs de ploeg is er onbe
kend. Al het land wordt met de spa om
gespit. En daar dit veel arbeiders vereischt
en men desniettemin in deze streken groote
welvaart en weinig armoede aantreft, is dit
een bewijs dat de bloembollenteelt een winst
gevend bedrijf uitmaakt.
Hier snijdt het mes ook aan twee kanten.
Wanneer in het voorjaar de grond op
het vereischte gehalte aan zand en veen
gebracht en zwaar bemest is, beginnen de
werkzaamheden, doch niet, zooals men al
licht denken zou, met het poten van bollen,
maar met het zetten van aardappelen. Eerst
wanneer die gegroeid zijn, gaan de bollen
in den grond, n.l. in October. Gedurende
den winter worden ze goed toegedekt en
nog voordat de eerste leeuwerik zich in het
voorjaar heeft doen hooren, zijn ze opge
komen en beginnen al spoedig hun kleuren
pracht ten toon te spreiden. Als 't weer
een beetje meewerkt, staat alles tusschen
Leiden en Alkmaar in de grillige maand
Maart in bloei. Uitgestrekte velden der
groote kweekers wedijveren met de kleine
akkers der minder bedeelden in het tentoon
spreiden der schoonste kleuren en 't uitwa
semen der liefelijkste geuren. De gele
crocus wisselt af met de witte hyacint, deze
weer met haar verschillende schoon getinte
zusteren; tulpen, leliën en anemonen, weven
hier een tapijt, dat treinen vol vreemdelin
gen, zelfs buitenlanders naar den duinzoom
lokt, die de handen van verbazing ineen
slaan, hoe 't mogelijk is zulk een paradijs
te scheppen naast de woestenij der zand
gronden.
Nog niet lang geleden werd al die pracht,
ten einde de bollen niet te kort te doen,
afgesneden en meedoogenloos op een hoop
geworpen. Sedert de afstanden tusschen dit
oord en de brandpunten der weelde door
den stoom verkort zijn, wordt er in het
voorjaar een niet onbelangrijke handel ge
dreven in levende bloemen. Doch de eigen
lijke oogst begint pas in Mei of Juni, wan
neer de verborgen schatten uit den grond
gehaald worden, om, na gereinigd en in
schuren gedroogd te zijn, naar alle einden
der aarde verzonden te worden.
Dat ons land een groote vermaardheid
in 't kweeken van bolbloemen bezit, hebben
we, behalve aan de nijvere handen, die er
hun eer in stellen dezen roem te hundhaven,
te danken aan onzen grond, door de golven
aldus toebereid.
De bewoners dier geestgronden zijn geze
gend boven duizenden hunner landbouwende
broederen. Terwijl deze te strijden hebben
met een machtige concurrentie, hebben zij
een monopolie door de samenstelling van
hunnen grond, die alle concurrentie buiten
sluit. Zoo is dit paradijs langs Hollands
duinwand tevens een welvarende streek,
welker bewoners slechts te zorgen hebben
voor uil sluitend deugdelijke waar, om zeker
te zijn, dat hun bedrijf zich in voortlu-
renden bloei zal mogen verheugen.
I t?jiït-ïi Dj n«J.
De intreerede van den nieuwen rijkskan
selier in het Pruisische Hnis van afgevaar
digden, luidt als volgt:
Mijne heeren! Op bevel van Z. M. den
Keizer en Koning tot president van hetstaats-
ministerie benoemd, heb ik voor de eerste
maal de eer, voor deze hooge vergadering
te verschijnen. Dat ik vóór de opening der
werkzaamheden het woord heb gevraagd,
is niet om in naam der regeering voor u
een programma te ontwikkelen. Dit toch
zou ik op zich zelf en in t algemeen van
twijfelachtigen waarde achtenhet zou mij
voor heden ook onmogelijk zijn. Tot nog
toe aan de politieke aangelegenheden vreemd
geweest, ben ik geplaatst voor eenen werk
kring, dien ik tot nu toe ook slechts in
het algemeen nog niet heb kunnen over
zien. Ik gevoelde mij echter verplicht en
wenschte hier te verschijnen, om den eersten
stap te doen tot persoonlijke kennismaking
met u, mijne heeren. ToejuichingGij zult
begrijpen, dat ik met het oog op mijn grooten
voorganger een zeer levendig verlangen
moest gevoelen om met u althans voor zoover
in persoonlijke aanraking te komen, als
zulke persoonlijke betrekkingen bevorder
lijk zijn tot zakelijke afdoening der aange
legenheden. Toejuiching
Wanneer ik alleen mijn persoon ter
dezer plaatse in aanmerking nam, zou ik
ongeveer het gevoel moetên hebben vaneenen
minister, die zijne offieiëele werkzaamheden
aanvangt met een bedenkelijk eigen tekort.
Wanneer ik evenwel desniettegenstaande
onvervaard mijn nieuw ambt ben ingetre
den, zoo heb ik dit gedaan uit overweging
dat andere momenten het mij mogelijk zullen
maken om, al is het niet in gelijke mate
als mijn groote voorganger, doch op be
scheidener voet, ten zegen des lands de
zaken te besturen. ToejuichingIk ben
overtuigd, dat het gebouw, hetwelk voor
namelijk onder medewerking van prins Bis-
mark, onder zijne geniale kracht, zijn ijzeren
wil, zijne diepgewortelde vaderlandsliefde,
is verrezen, dat dit gebouw hecht ge
noeg ineengevoegd en gegrondvest is om,
ook nu het zijne beschermende hand zal
missen, tegen wind en weder bestand te
zijn. ToejuichingIk acht het eene hoogst
genadige beschikking der Voorzienigheid,
dat zij op het oogenblik, waarop prins Bis
marck uit het openbaar leven is getreden,
onzen jongen verheven monarch zoo duide
lijk in zijne beteekenis voor binnen- en
buitenland heeft laten te voorschijn treden,
dat diens persoonlijkheid geschikt moet schij
nen om de ontstane leemte aan te vullen en
in de bres te gaan staan. Toejuiching
Ik heb voorts een onwrikbaar vast ge
loof aan de toekomst van Pruisen. Toe
juichingIk geloof dat de duurzaamheid
van den Pruisischen staat en van het aan
zijne schouders leunende Duitsche rijk nog
voor lang eene wereldhistorische noodza
kelijkheid is, en ik geloof dat dit land en
dat rijk nog eene hoopvolle toekomst te
gemoet gaan. Levendige toejuiching.) Gij
zult Zijner Majesteit's verklaring hebben
gelezen, dat de oude koers zal worden ge
volgd, en reeds het feit dat mijne collega's
onveranderd hunne ambten voortzetten, zal
u ten bewijze strekken, dat het niet in de
bedoeling der staatsregering ligt, een nieuw
tijdperk te openen. ToejuichingHet ligt
evenwel in den aard der omstandigheden
en in de natuur der menschen, dat tegen
over eene kracht als die van prins Bis
marck andere krachten moeilijk plaats kon
den vinden; dat bij zijne welberekende zelf
standige wijze van de dingen aan te vatten
en te richten, menige andere richting naar
den achtergrond heeft moeten tredendat
menig denkbeeld, menige wensch, hoe recht
matig ook, niet altoos heeft kunnen wor
den vervuld. Van de linkerzijde geroep:
zeer juistHet eerste gevolg der persoons
verwisseling in de regeering zal nu zijn, dat
de verschillende ressorts eene groote speel
ruimte en meer verkrijgen dan tot nu toe
is geweest. Toejuiching van de linkerzijde).
Het zal dan ten eenenmale onvermijdeljjk
zijn dat in het Pruisische ministerie de
oude collegiale grondregeling meer in toe
passing komt dan onder dien machtigen
minisfer-president doenlijk was. Van de
linkerzijde toejuiching). Zonder formeel er
toe gemachtigd te zijn, geloof ik ook in
overeenstemming met mijn collega's te kun
nen zeggen, dat de regeering steeds bereid
zal worden bevonden om achterwege ge
houden gedachten en wenschen op te nemen,
ze opnieuw te onderzoeken en voor zoover
hunne uitvoerbaarheid overtuigend blijkt,
ze ook te verwezenlijken. Wij zullen het
goede aannemen, onverschillig van wien en
door wien het komt. (Geroep: zeer goed
en wij zullen gevolg geven aan datgene
wat naar onze overtuiging vereenigbaar is
met het openbaar welzijn van den staat
levendige toejuiching).
Terwijl de regeering bereid is, op die
wijze aan deze hooge vergadering en aan
de wenschen des lands te gemoet te komen,
mag ik de hoop uitspreken, hier in deze
vergadering en bij de leden wederkeerig op
tegemoetkoming te kunnen rekenen. Wy
zullen gaarne met allen uwer samenwerken,
en met het oog op den moeilijken binnen-
landschen toestand, waarvoor wij, naar het
zich laat aanzien, zullen staan, hopen wij
op eene nauwe samenstrooming met allen,
die een hart voor Pruisen hebben en bereid
zijn om den staat in monarchalen, het rijk
innationalen zin, verder te helpen bevestigen
en ontwikkelen.Langdurige levendige toe
juiching van alle kanten.)
Men heeft de telegrammen opgeteld
welke Bismarck op zijn 75en verjaardag
ontving. Er waren er niet minder dan 8000
Te Hamburg was een extra Whatstone-
machine geplaatst. De telegrafische gemeen
schap tusschen Frankfort a/M. en Hamburg
was voor het publiek gesloten teneinde de
overbrenging der telegrammen uit Beieren,
Wurtenburg enz. te vergemakkelijken.
Het comité voor de oprichting van een
gedenkteeken ter eere van Bismarck heeft
zich geconstitueerd. De voorzitter las een
brief voor van Keizer Wilhelm, waarin deze
verklaart gaarne het aangeboden bescherm
heerschap te aanvaarden over een zoo be
langrijke onderneming en overtuigd te zjjn,
dat alle klassen in Daitschland met vreugde
en dankbaarheid de oprichting van het ge
denkteeken zullen zien.
der conflict te veroorzaken. De hoofdzaak is:
manifestatiën op groote schaal, in den vorm
van petitionnement aan den Rijksdag, voor
een werkdag van acht uren.
Het Volksblatt* bevat het manifest, het
welk te Halle is vastgesteld door de socialis
tische leden van den Duitschen Rijksdag, op
één na, die in preventieve hechtenis zit. Het
strekt om den dag van 1 Mei tot een vrjjen
dag te maken wanneer dit mogelijk is zon
Een der dagbladen meldt, dat prins Hein-
rich van Pruisen eigenhandig geschreven
brieven van den Duitschen keizer aan den
koning van Portugal en de koningin
regentes van Spanje bij zich had, waarin
hij hun bezoek te Lissabon en Madrid in
October aankondigde.
De Kroonprins van Italië heeft de uit-
noodiging van Keizer Wilhelm aangenomen
en zal 10 Juni te Berljjn komen.
De Keizer en Keizerin zullen in den herfst
weder een bezoek aan het Italiaansche Hof
brengen.
Ook nam Keizer Wilhelm de uitnoodiging
voor de manoeuvres van het Hongaarsche
leger aan.
Een gerucht wil dat de heer Stephan,
directeur-generaal van het Duitsche post
wezen, geneigd is zijne betrekking neder te
leggen en dat hij een ander aanzienlijk ambt
zou krijgen. Yan eene bevestiging van dit
gerucht is echter nog niets gebleken.
Keizer Frans Joseph heeft, zoodra hij uit
Munchen te Weenen terug was, den hoofd
commissaris vun politie te Weenen bij zich
ontboden. Z. M. moet toen aan den baron
Kraus in scherpe woorden zijn ontevreden
heid over het gebrek aan beleid der politie
bij de anti-semietische standjes hebben te
kennen gegeven.
Een genezen teringlijder is, naar men
bericht, door professor Tillmann van Leipzig
voorgesteld op het Heelkundig-Congres te
Berlijn. De man was door de doctors, die
hem behandelden opgegeven, maAr de hoog
leeraar deed hem eene longoperatie onder
gaan, waardoor hij genezen werd. Prof.
Tillmann acht nu de tering niet meer on
geneeslijk.
Uit Petersburg wordt gemeld dat de
Czaar het rapport van den Minister van
Onderwjjs over de studentenstandjes voor
onvoldoende heeft verklaard. Z. M. zou n.l.
vele buitenlandsche bladen gelezen hebben,
die hem tot de meening brachten dat offi
eiëele rapporten niet altijd de beste zijn.
Men gelooft dat de Minister zal aftreden
en dat de Keizer wenscht, dat aan de stu
denten meer vrijheid zal worden toegekend.
Een feit is 't dat dezer dagen, toen de
Keizer voorbij de geneeskundige academie
reed, de studenten naar buiten stormden om
Z. M. met bjjzondere geestdrift toe te juichen.
De Engelsche Minister van Binnenl. Zaken
heeft op een interpellatie in het Lagerhuis
over de executie van den jongen Davies ge
antwoord, dat hij met den president der
jury overtuigd was, dat de jongste Davies
slechts onder den invloed van zijn ouderen
broeder handelde. Daarom verleende Mat
thews alleen gratie aan den jongsten. De
interpellant wilde de gronden vernemen
waarop die overtuiging rustte, maar de
Minister verwees naar de verslagen van de
rechtzittingen in de dagbladen en weigerde
nadere verklaringen te geven.
Te Parijs is een gierigaard, die jaren lang
op een vlierinkje in groote ontbeering en
te midden van een hoop vodden leefde,
dood gevonden. Onder de lompen ontdekte
men eene som van 100,000 frs.
en Alteiia,
e Langstraat en lie
oiniiielerwaard.
Franco per post zonder prijs-
tjéa
'cwi on^e a^onnéd.'