MOED
M 944.
1890.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
7 AT KVA) AG 22 NOVEMBER.
VOOR
x
I >it- blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
A bonne mentsprijs: per 3 maanden f 1.00. Franco per post zonder prjjs-
verhooging. Afzonderlijke nummers 5 cent.
Advertentiën 16 regels 60 ct. Elke regel meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte,
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen ingewacht.
Slot.
Wjj zjjn het volkomen eens met den
wetgever, die zegt: Deugd is de ware
moed; want hij die het meest van alles
schroomt kwaad te doenhij is de moe
digste.
En waarlijk, er bestaat niets dat in zoo
hooge mate moed vereischt, dan het vol
houden van het opgevat voornemen, om
steeds te blijven doen wat goed is en recht.
De taak om altijd de waarheid te spreken,
die toch slechts een klein gedeelte van de
groote algemeene taak vormt, wordt door
zeer weinige menschen ten einde toe vol
bracht. Het doorzetten van genoemd voor
nemen in zjjn geheel gaat de kracht van
iederen mensch te boven. Behalve een
bjjzonderen moed, zou men hiervoor ook in
de mogelijkheid moeten zjjn gesteld, altjjd
het juiste onderscheid tusschen goed en
kwaad te kunnen zien; maar de handelingen
der menschen ook onze eigene liggen
soms zoo verscholen onder een dichten sluier
van vooroordeelen en bedoelingen, dat men
er aan moet wanhopen dien ooit geheel op
te heffen. De waarheid is het gesluierde
beeld van Saïs en Heraklitos zegt zeer juist:
»Door hare onwaarschijnlijkheid onttrekt
de waarheid zich aan onze kennis.Er
kunnen hierom geldige redenen bestaan, die
de menschen terug houden blijken van hun
moed te geven, al zijn zij niet lafhartig.
Zij worden door eene zeer verklaarbare be
deesdheid teruggehoudenals zjj daarmede
spaarzaam omgaan. Zij gevoelen, niet altijd
in staat te zijn te onderscheiden wat goed
is en wat niet en weten dus vaak niet wat
zij vreezen moeten en wat zij kunnen wagen.
Zooals wij hebben gezien verlangt de
moed kennis van datgene, wat gevaarlijk
is en wat moet worden vermeden. Dit
wordt hier bevestigdimmers wij zagen dat
moed zonder kennis niet bestaanbaar is
dewijl hij in de vrees om kwaad te doen
wortelt. Maar deze redeneering, die ons tot
de gevolgtrekking brengt, dut de moed een
deel der kennis, eigenlijk de kennis zelf is,
het verstand van een zeker oogpunt be
schouwende, schijnt door iets bepaald te
worden tegengesproken, dat niet minder
een feit is: de dieren, aan wie wij toch
geen wetenschap of verstand toekennen, zijn
moedig. Dat zjj moedig zijn, wordt hierdoor
bevestigd, dat zij niet allen en ten allen
tjjde bewjjzen van dapperheid geven, er zjjn
ook bange en schuwe dieren. De hoedanig
heden van den leeuw en de haas zijn zoo
duideljjk zichtbaar, dat men in den ouden
tjjd en nu nog hunne karakters als de fi
guurljjke beteekenis van moed en lafhartig
heid noemt. Maar even als wjj menschen,
toonen de dieren moed of angst, al naar
de omstandighedenwaarin zij gebracht
worden. Verzadigd zijnde gaan zelfs de
dapperste roofdieren voor den mensch uit
den weg en als het geldt hun jongen te ver
dedigen, vecht het kleinste vogeltje moedig
tegen slang en gier. Gewoonljjk berekenen
de dieren het gevaar wederom als wjj.
Zjj aanvaarden den strjjd, als zij meenen
kans voor overwinning te zien; zjj vluchten
of halen hulptroepen, als de zaak hun cri-
tiek toeschjjnt. Ja, de dieren gedragen zich
soms zoo verstandig, alsof zjj ons wilden
wjjs maken dat zjj bij een professor in de
ethica college hebben gehouden. De brutale
dog trekt zjjn staart tusschen de beenen
als hij een kwaad geweten heeft, en zoo
doende levert hjj ons niet alleen het bewjjs,
dat hij zeer goed weet, dat hij gezondigd
heeft, maar ook, dat moed alleen dan een
sieraad is, als hij de deugd vertegenwoordigt.
Nu zeggen natuurlijk een aantal men
schen, wier kracht meer in hunne beslistheid
dan in denken gelegen is, dat de dieren
alleen uit natuurljjken aandrift handelen en
dat hunne eigenschappen niet anders zjjn
dan schaduwbeelden van werkelijke hoe
danigheden, omdat den dieren het vermogen
van beleid en redeneering ontbreekt. Hunne
moeder- en kinderliefde, hun beleid en ook
hun moed, zien er in onze oogen wel uit
alsof het inderdaad zedelijke eigenschappen
waren, maar het zjjn toch slechts uitingen
van het instinct.
Hoe weten die wjjze menschen dat? Voor
zeker dacht Jezus er anders over, toen hjj
zeide: »Ik heb u willen verzamelen als eene
hen hare kiekens onder haar vleugelen ver
zamelt.* Het woord instinct eischt althans
een duidelijke verklaring en juist deze heeft
nog niemand ons kunnen geven. Nu meenen
wjj echter dat de hoedanigheid, die wij
moed noemen, ons hierbij eenigszins van
dienst zal kunnen zjjn. Immers voor het
oplettend oog kan het niet onopgemerkt
blijven dat de menschen, die zich moedig
toonen, ook meest altijd aan een innerlijke
drift gevolg geven, die uit geen redeneering
hoegenaamd is ontstaan. Waar een moedige
daad haar ontstaan aan verstandig overleg
e danken heeft, is de moed voorzeker van
iet edelste gehalte, maar in dezen vorm
vertoont hjj zich uiterst zeldzaam. In den
regel vermindert de moed tegeljjk met het
toenemend overleg, omdat de redeneering
het gevaar in zijn geheelen omvang leert
kennen. Niet altjjd zijn de verstandigste
menschen ook de dapperste.
Neenöf het dier handelt naar zijn ver
stand, evenals wjj naar het onze, öf wjj
volgen als zjj ons instinct. Een aandrift
van binnen uit, onverklaarbaar als andere
gemoeds- of hartstochten, is de moed en hjj
kenschetst een wezen, zonder dat deze hem
kan worden aangeleerd of op hem overge
bracht. Voorzeker de opvoeding, en wel
met name de militaire opvoeding kan die
aangeboren hoedanigheid bevorderen, den
moed versterken en de vrees doen vermin
deren maar nooit kan men van een aan
geboren lafaard een moedig man maken.
Het begrip moed laat zich niet uiteen
zetten wjj kunnen het waarnemenonze
overtuiging zegt ons dat het bestaat, maar
als een op zichzelf staande hoedanigheid
den moed te verklaren, dat gaat niet. Het
Janushoofd heeft twee aangezichten. De
deugd heeft er nog veel meerde meest in
het oog loopende zijn: vroomheid, recht
schapenheid, kalmte van geest, standvastig
heid en moedzij zjjn het ook, die ons den
krachtigen geest in de aantrekkeljjkste
uitingen doen bewonderen.
Maar laat ons nu deze aangezichten eens
van naderbjj monsteren. Zjj veranderen en
langzamerhand neemt het eene de gelaats
uitdrukking van het andere over. Recht
schapenheid wordt vroomheid en vroomheid
schjjnt over te gaan in moed, tot allen
ineensmelten en vereenigd het beeld der
wjjsheid te zien geven. Want de wjjze is
vroom en rechtschapende kalmte van
geest troont op zijn edel voorhoofd; hjj is
standvastig bij alle lotswisselingen en de
wjjze is het ook, die den waren moed bezit.
Als een heerljjk, onsterfeljjk voorbeeld
van levens- en stervensmoed staat Jezus
ons voor den geest. Als het eeuwige voor
beeld voor allen, die er naar streven moedig
te zjjn in den besten zin van het woord,
wier doel niet is moed te toonen voor voor
deel na de inspanning of om roem bij de
mensehen, maar den waren moed, die het
vergankeljjke goed voor het onvergankeljjke
wil opofferen.
Wjj willen deze beschouwing eindigen
met de schoone woorden van Ulrich Zwingli
»Hij is niet dapper, die in vredestjjd hoog
van zjjne dapperheid opgeeft, maar te mid
den der levensgevaren moet de ware helden
moed blijken.
i t en 11 in G
aantal Russen uit Parjjs.
Dinsdag is te Brussel de commissie voor
de tarieven in het Kongo-gebied weder ver
gaderd geweest, evenwel zonder tot eenig
besluit te komen. Tegenover het voorstel
om tweeërlei tarief vast te stellen, n.l. één
voor de Westkust en één voor de Oostkust,
hebben de gedelegeerden van Frankrjjk
hunne bezwaren gehandhaafd en bet stand
punt verdedigd, dat elke staat binnen zjjn
eigen gebied meester behoort te zjjn ten
opzichte van de détails van zjjn tarief, na-
tuurljjk binnen de internationaal vast te
stellen grenzen.
Op verzoek van verscheidene leden der
conferentie hebben de Fransche gedelegeer
den er in toegestemd, aan hunne regeering
de bedenkingen mede te deelen, welke tegen
het Fransche standpunt zjjn ingebracht,
waarna de zitting is opgeheven zonder be
paling van den daium der volgende bjj-
eenkomst.
Een algemeene werkstaking is uitgebro
ken in de mjjn Treu-Kaisin, een der be- zu^en zeggen
minste medelijden te hebben, oordeelt de
schrjjver.
De Russische generaal Selwerstoff, oud
chef der politie van den Ozaar, is in een
hotel te Parjjs door revolverschoten vermoord.
Men gelooft aan een wraakneming der nihi
listen.
Telegrammen uit Parjjs melden, dat er
drie personen gevangen zjjn genomen, als
verdacht van dezen moord. Deze drie per
sonen hebben reeds rneei malen aan nihi
listische komplotten deelgenomen.
gebruik moesten maken van hunne vuur
wapens, zoodat zes Rumenen op de plaats
dood bleven en zestien ernstig gewond
werden.
Reeds zjjn aan de Spaansche kust 45
lijken van de bemanning van het Engelsch
oorlogschip Serpent* aangespoeld, waar
onder dat van den commandant, kapt. Ross.
Langs den spoorweg nabij Madrid is het
stuk gesneden lijk eener vrouw gevonden.
De verminking van het ljjk is zoodanig,
dat zjj overeenkomt met de verminkingen,
Er zjjn vele huiszoekingen gedaan. Het djft juoic ^he Ripper zjjne vrouweljjke slacht-
heet, dat opnieuw eenige personen in ver- offerg deed ondergaan, Verscheidene per,
zekerde bewaring zullen worden genomen. soneil) Qp wie meu verrr,oeden had, zjjn in
De minister van binnenlandsche zaken verzekerde bewaring genomenmaar de
neemt maatregelen om met den naam van
alle te Parjjs gevestigde Russische vluchte
lingen bekend te worden gemaakt. Men
moordenaar is tot nu toe onbekend gebleven.
Een vreeseljjk spoorwegongeluk heeft te
spreekt van de mtattbg van een groot T°PBin' »»bÖ S"l<mio1' P1"'1» Een
trein met verlofgangers derailleerde, ten
gevolge van een gebrek aan den weg, door
Er moeten te Berljjn al tusschen de 1500 de hevige regenbuien ontstaan. 37 jonge
en 2000 geneeskundigen uit allerlei landen mannen werden gedood en 40 gewond,
aangekomen zjjn om Prof. Koch s methode waarvan 15 gevaarljjk. De schade is groot
te bestudeeren. Velen bezoeken het zieken-en het verkeer is gestoord,
huis in de Prenzlauerstrasse, waar dr. Levy Uit ZarUj Dalmatie, wordt gemeld, dat
vrjjwillig zjjne patiënten laat zien en Ivoch'seen schip met vele arbeiders aan boord in
geneeswjjze verklaart. I een sj;0rm is verongelukt; 37 menschen en
Te Berlijn is een proef genomen met een 100 dieren verdronken,
uitvinding van den heer Rarnspek, de auto-
langrjjkste van het Charleroi-district en een
die een zeer talrjjk arbeiderspersoneel heeft,
De commissie uit de Fransche Kamer
heeft, in gedeelteljjke afwjjking van haar
vroegere besluiten, het invoerrecht voor
schapen vastgesteld op 15 fr. per stuk, da'
voor kalveren eveneens op 15 fr., voor var
kens op 8 fr. het stuk, voor geslacht scha
pen vleesch op 32, varkehsvleesch 12, rund-
vleesch op 25 fr. per 100 KG.
De Fransche ingenieur Renault heeft aan
de Ministers van Openbare Werken en
Marine verslag uitgebracht over de borin
gen in het Kanaal. Dit verslag is gunstig
voor den bouw van een brug over de straat
van Calais.
De Fransche Minister van Binnenlandsche
Zaken heeft den verkoop van een anarchis
tisch orgaan verboden, getiteld »de Inter
nationaal*, hetwelk te Londen gedrukt en
geheel door Italianen aldaar betaald wordt.
Dit blad in den vorm van een gewone
brochure en in een omslag, met een geheel
anderen titel, b. v. »l'Eglise reformée en
Europa, par le rev. Astier* enz. verzonden,
bevat in zjjn laatste nummer onder het
opschrift»Een anarchistische gala-voor
stelling in het operagebouw* een breed
voerige aanwjjzing tot het vervaardigen en
gebruiken van kleine bommen, met behulp
waarvan men genoemd gebouw in de lucht
zou kunnen doen springen, tjjdens een voor
stelling. Twee man zouden daartoe genoeg
zjjn* Met de vrouwen en kinderen van het
ras der dieven en misdadigers, die daarbjj
zouden omkomen, behoeft men niet het
Generaal Booth bericht dat er voor zjjn
maat-photograaf. Binnen enkele maanden philantropisch plan, in zjjn boek s>In darkest
zal dit toestel, gelijk de automatische weeg-'England* uiteengezet, tot dusver 38,505
chocolade-, annonce-, of dagblad-toestellen,p werd ingeschreven. Zooals men weet,
overal worden geplaatst en door het inste-1 verlaDgde 1,000,000 p. st. De bjjdragen
ken van zeker muntstuk (denkelijk 25 of(ioopen Tan e'én tot 1500 p. st. Giften van
10 cents) zal men, door middel van een 1000 p. st. zjjn er een tiental ingekomen
electrisch mechanisme in 't kastje, zjjn wel- j v00rts 1200 p. st. van den heer T. R.
gelijkend portret er uit te voorschjjn zienBuchanan, 1500 p. st. van den heer Francis
komen. Wat de pholografen er wel van pea^ en 3000 p. st,, met en benevens eene
hoeve tot het maken van een begin met de
landbouwkoloniën, van den heer George
Herring.
De »generaal,« dankbaar maar nog in
lang niet voldaan, wil met de aanwezige
gelden aan zjjn plan alvast een begin van
uitvoering trachten te geven.
Blijkens het jongste bulletin van het
»Gesundheitsambt« te Berljjn breiden de
pokken zich thans ook epidemisch uit over
Lissabon. Daar het karakter der ziekte goed
aardig is, heeft de epidemie op het sterfte-
cjjfer tot heden nog weinig invloed. Ook te
Venetië bljjft de ziekte heerschen, zoo ook
te Madrid, St. Petersburg en Warschau.
Graaf von Moltke heeft het voorstel om
de hem aangeboden woning te Parchim,
waar hjj geboren werd, als asyl te bestem
men voor bejaarde leden zijner familie, zoo
deze er gebruik van willen maken, afgewe
zen, omdat hjj voorzorgsmaatregelen heeft
genomen, ter voorkoming dat ooit een von
Moltke in behoeftigen staat gerake. Hjj wil
nu de giften voor de stichting te Parchim,
vereenigd met die te Berlijn, öf voor de
oprichting van arbeiderswoningen, öf tot
een fonds ter ondersteuning van weduwen
en weezen bestemmen.
In een dorp bij Pest werd de pastorie
door roovers overvallen, die de meid en den
knecht vermoordden. De priester zelf bar
ricadeerde zich in zijn slaapkamer en kwam
met den schrik vrjj.
De rassenhaat welke zich in Zevenber
gen niet minder dan in de andere provinciën
der Oostenrjjksch-Hongaarsche monarchie
openbaart, heeft daar aanleiding gegeven
ot bloedige tooneelen. Te Bistritz werd de
mrgemeester, een Duitscher, nabjj zjjne
woning door vier Rumenen overvallen en
zoo ernstig mishandeld, dat zjj hem voor
dood lieten liggen. In het naburige Nasrod
kwam het tot een gevecht tusschen gen
darmes en Rumenen, waarbjj eerstgenoemde
Lord Aberdeen en Bancroft hebben 1000
pd. st. voor de plannen van generaal Booth
beschikbaar gesteld, op voorwaarde dat nog
98 personen hun voorbeeld zullen volgen.
De rechtbank heeft Dillon en O'Brien bjj
verstek en nog tien andere beklaagden elk
tot 6 maanden gevangenisstraf veroordeeld.
Ter gelegenheid van een nieuw jubileum
van Leo XIII zal er te Rome in Februari
1893 een groot internationaal katholiek
congres gehouden worden. Nu reeds wil
men weten, dat alle kardinalen, tal van
aartsbisschoppen en de leiders der katholieke
partjj in alle landen er deel aan zullen nemen.
In Honduras is eens eventjes een revo
lutie uitgebroken en weer onderdrukt. Pre
sident Bogran heeft met de Staatstroepen
de revolutionaire macht onder generaal
Sanchez vernietigd. Nadat de troepen Te
gucigalpa hadden ingenomen, verschansten
de opstandelingen zich in de kazernes. De
President liet daarop de kazernes bombar
deeren. De overgebleven revolutionairen ver
dedigden zich met den moed der wanhoop,
en het einde was een vreeseljjk gevecht van
man tegen man. Generaal Sanchez en zjjn
officieren werden gevangen genomen en
zonder vorm van proces op de markt ge
fusilleerd. Hun ljjken werden ter waar
schuwing aan allen, die liefhebberjj hebben
in bet Presidentschap, opgehangen.
van Heoslei!
en ilteiia
e Langstraat en ile
oiniiielerwaarii
