Brieven uit Amsterdam.
V 057
2ATERDAU 10 JANUARI.
Uitgever: L. J. THEEMAN, Heusden.
Bij dit
nummer wordt no. 7
van het feuilleton als hij voegsel ver
zonden.
VOOR
Land vai Heusden
eu Altena,
Oiiimelerwaai
Dit blad verschat WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00. Franco per post zonder prijs-
verhooging. Afzonderlijke nummers 5 cent.
Advertentiën 16 regels 60 et. Elke regel meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen ingewacht.
Wanneer ik thans, de 1ste week van het
jaar 1891, een brief schreef, die een ge
trouwe echo was van de klanken thans in
de hoofdstad vernomen, dan zouden daarin
de klaagtoonen een overwegenden invloed
uitoefenen, 't Is me dan ook een ramp voor
velen, zoo'n winter! Wanneer ik alleen ia
mijn naaste omgeving blijf, dan vind ik o.a.
bevroren waterpijpen, van de waterleiding,
zoowel als van de riolen. En dat is iets
voor huismoeders, die op de 3e of 4e etage
wonen, om water op en af te sleepenGe
kunt dan ook bij mij in de straat schaat
senrijden op bevroren wa«chwater en daar
dat water in No. 100 uitgegoten en in de
reservoirs van het Liernurstelsel gffiltreerd,
eenigszins troebel gemaakt en aldus over de
straat heengeborreld en bevroren is, behoef
ik u niet met ronde woorden te zeggen,
waarop ge nu eigenlijk wel kunt schaat
senrijden Dat is zeker, 't ziet er misselijk
uit en o wee, als dat vochtje aan 't dooien
gaat! Verder rijzen er klachten over steen
kolenhandelaars die uitverkocht zijn en
anderen, die uitgelokt door den nood, hun
slag slaan en mijn buurlui-expediteurs en
kooplieden halen dag aan dag ongeloofelijke
staaltjes op van de nonchalance der spoor
wegondernemers.
Daar derhalve een Amsterdamsche brief
één langgerekte klaagtoon zou worden
ik heb met opzet over de broodeloozen maar
gezwegen inviteer ik u tot een schouw
burgbezoek in het lokaal der heeren Van
Lier.
Het woord is aan den heer August Jun-
kermann, een artist van vele en wonder
lijke gaven.
Junkermann is een Dnitscher en sedert
1854 »op de planken*. Een groot verschil
echter tusschen toen en thans. In genoemd
jaar schreef een Triersch blad na zijn eerste
optreding: »Herr J. is ontwijfelbaar een
aanvanger wij hopen dezen voor de
eerste en de laatste maal op ons tooneel
gezien te hebben.* En zoo geschiedde 't
ookJ. kreeg terstond ontslag, daar hij
den directeur geen f 24 per maand waard
was.
En thans, waar hij komt, in geheel Noord
en Zuid-Duitschland, in Oostenrijk, Hon
garije, Amerika en ons land vindt hij volle
zalen en wordt zijn optreden met bloemen,
kranzen en toejuichingen begroet.
Deze ommekeer dankt J. voor een groot
deel aan Frits Reuter, den man, wiens naam
dezen winter in alle groote bladen te lezen
was. Reuters werken zjjn reeds lang geleden
in onze taal overgebracht en meermalen
herdrukt en tegelijkertijd nogmaals vertaald,
zoodat de voorraad thans goedkoop gesleten
en onder ieders bereik gebracht wordt.
De uitgevers dier werken mogen Junker
mann dankbaar zjjn, want voornamelijk
door hem is Reuter hier verkocht geworden.
Zoo was 't ook indertijd met de liederen
van 't W illemsgenootschap te Gent, die door
Emile Blauwaert ten onzent populair ge
worden zijn. Ik herinner aan »ik ken een
lied*, hem nagezongen door allerlei stem
men, tot zelfs door lui die geen stem hadden.
rein, uw lezers kennen hem en zoo dat nog
nog niet 't geval is, raad ik ze aan de kennis
aan te knoopen, al is het maar met zijn
hoofdwerk »leerjaren op het land.* Ik ben
zeker dat ze me later dank zullen weten
voor den gegeven wenk. Ze maken dan
kennis met een groep eenvoudige, beste men-
sohen wier leven op gemoedelijke grappige
wijze beschrijven wordt. Tien tegen een dat
ze den hoofdpersoon, den komieken oom
Brasig van harte zullen lief krijgen. En zjjn
ze zóó ver. dat ze een avond naar Junker
mann gaan, wiens grootste verdienste en
eer het is den Brasig te vertolken op de
planken.
Hoe Junkermann dat doet is niet na te
vertellen, dat moet men hooren, of althans
zien. Want 't is aardig dat ook zij, die met
hun kennis van 't Duitseh te kort schieten,
toch den kunstenaar volgen kunnen. De
Hollanders hebben bjjna geen moeite Jun-
en hoop het dan nog in den landbouw tot
iets te brengen«, toen knikle de goede keizer
en zeide hoorbaar: »ha zoo, dan is 't in
orde
Keizer Wilhelm was een dankbaar be
zoeker. ïljj verliet 't laatst den schouwburg.
Zoo lang nog in parterre of gal Ier jj een
begeesterd hoorder zjjn bjjval te kennen gaf
applaudiseerde hjj mee. Ik zie hem nog
heden, hoe hjj, de eene hand in een doek
(het was kort na den moordaanslag van
Nobiling) met de gezonde hand zacht op
de geschotene klopte. Een zalig, onvergetelijk
oogenblik voor mij, den ouden, voornamen
heer tot een harteljjken lach gebracht te
hebben
Een paar dagen later gaf de regeerings-
Toen ik zou optreden had mjjne moeder
hem overreed met de kinderen er heen te
gaan. Het greep mjjn vader zoo aan, dat
ik van het tooneel duidelijk zien kon, hoe
hem de tranen over de wangen stroomden.
Aller oogen waren op zjjn sneeuwwit eer
waardig hoofd gericht, toen ik in het kos
tuum van den ouden Klap eveneens met
lange witte haren optrad. »Ha, de oude
commissaris* fluisterde men door de heele
zaal. Ik had er niet om gedacht dat ik reeds
in gewone kleeding zoozeer op mijn vader
geleek, nu nog dat witte haar er bjj en de
geljjkenis was volkomen. Bedoeld had ik
het niet, ik kon er echter niets tegen doen,
doch op mijn ouden vader had het een ver-
schrikkelijken indruk gemaakt, toen hjj zjjn
president Vou Wurmb, ter eere des keizersevenbeeld op het tooneel sterven zag. Het
een matinee, waarop een feestspel gegeven publiek omringde hem toen het scherm ge
werd, waaraan de arristocratie van Wies- vallen was, en van alle zjjden werd hjj ge-
baden meewerkte. Ik had de regeling op feleciteerd, en na den afloop sloot hij mjj
maar, godlof, niet uit die der kunstwereld.
Deze pennestreek bracht mjj opnieuw op
een moeitevolle baan maar daarmee ben
ik thans verzoend. De storm des tjjds, die
alles vroeger of later vermorzelt, heeft mjj
niet gedeerd en wanneer de Hemel mjj ge
zondheid schenkt, wil ik mjj staande houden
door de bezielende kracht der goddeljjke
kunst.
Gedragen door de humorvolle werken eens
Duitschen dichters, wil ik, geheel op eigen
krachten steunende, den storm verduren tot
ik mjjn zendiug vervuld en mjj rust eu
pensioen verworven heb. Tot zoolung, mijn
groote Frits R uter, tot vvien ik zoo menig
maal in mjjn kunstenaarsloopbaan vol geest
drift opzag streven is leven onder
dit uw motto wil ik volharden en uit uwe
nooit uitgeputte bron nieuwe kracht tot uw
verheerljjkin r scheppen. Dat geve God!
Wanneer deze Junkermanns eigen
kermanns plat Duitseh te volgen, doch de my genomen en de repetities geleid. Na de in de armen. Ik lag aan zijn borst en weendewoorden u een weinig liefde voor dezen
komieke en toch edele figuur van den recht-1 opvoering stelde de heer v. Wurmb mjj met hem een geruimen tjjd. Hij had mij ernstigen kunstenaar en zijn verheven mentor
schapen Briisig is zoo naar waarheid ge-aan den keizer voor. Zo spoedig hjj vergeven dat ik eens zijn plannen gedwars- doen opvatten, dan zal het doel van mijnen
schetst door Reuter, dat men inderdaad aan mij in 'toog kreeg, riep hjj: ah, daar is boouid had en naar zijne meening een eersten brief in dit jaar bereikt zijn.
Amsterdam, 4 Jan. '91.
J. L.
I Juitunland.
een half woord genoeg heeft om den zin Junkermann Nu moet ge weten, dat de >landlooper« geworden was. Een schooner
van 't gesprokene te verstaan. Vandaar dat keizer mjj tot heden steeds met pruik ge-oogenblik heeft mjjn beroep en mjjne kunst
Junkermann in Nederland even welkom is zien had. »Zeg me eens* zoo sprak hjj mjj nooit bereid als dit aan 't hart mijns
als in Hongarjje en Wurtemburg en wan- verder, terwjjl ik in gebogen houding voor j vaders
neer hjj op de planken is dan denkt geen hem stond en hem daardoor mijnen toen Later herhaalde ik dit bezoek vele malen. Op verlangen der regeering heeft de
levende ziel in den schouwburg meer aan reeds kalen schedel moest presenteeren, »is Mijua landslieden ziju trotsch op mij en ik centrale bond van Duitsche industrieelen
Junkermann, maar aan Brasig, den koste- dat nu ook een pruik, wat ge daar draagt?» ben tot dank daarvoor niet te trotsch op eene reeks rapporten ingezonden over de
lijken landbouwentspector. Zoo helpt Reuter »Neen, majesteit«, antwoordde ik kla- hun ellendig tooneel op te treden en zoo lang vraag, hoe de Duitsche katoen-industrie zich
Junkermann en zoo kroont de laatste den gelijk, »dat beetje ij zuivere waarheid!* ik gezond blijf hoop ik dat te bljjven doen. langzamerhand onaf hankeljjk zou kunnen
eersten met onsterfelijke lauweren. »Nu, nu,« troostte hij mij, »al heb ik 't Is reeds jaren geleden dat ik mijn vader maken van de Noord-Amerikaansche katoen-
Junkermann is een kostelijk verteller, en ge dan ook meer haren dan gij, zoo zjjt ge ten grave gebracht heb. Ik werd door de productie, eventueel door hulp van kapitaal
begrijpt, dat iemand als hij stof te over toch een jongeling tegenover mij.« doodstijding uit Stuttgart geroepen (Junker- voor katoencultuur in Duitsche koloniën, ot
heeft. Majesteitzeide ik, »als ik mjj zeiven mann was daar koninklijk hofschauspieler). andere landen buiten Noord-Amerika.
Eens, zoo vertelde hij gaven we een lange jeugd toewenscb, dan is het, om Een uur na de begrafenis reisde ik naar: Het kapitaal der op te richten nieuwe
Robert en Bertram. Het is u bekend, dat uwe majesteit nog dikwijls te doen lachen.Stuttgart terug. Nog in Bielefeld zijnde had koloniale Maatschappij voor het zuidwesten
aan het slot van 't tweede bedrijf deze »Ja«, antwoordde hij, »ik heb harteljjk ik den Intendant getelegrafeerd mij, als ik van Afrika is voorloopig vastgesteld op 10
lustige vagebonden op de paarden der po-
litie-agenten ontvluchten. Daar nu echter
over een paar dagen de opera Rienzi ge
geven zou worden en deze volkstribuun ook
te paard verschjjnen moest, wilde de di
recteur 't nu iets eenvoudiger doener werd
beslotten, dat de vagebonden op de schouders
van de theaterknechts ontvluchten zouden
en daar wjj achter een muur reden, kon 't
publiek gemakkelijk beetgenomen worden.
Doch wat gebeurt er? De muur valt om,
juist op 't moment, dat we stout te paard
gezeten voorbjj renden, en 't publiek ziet
ons, in plaats van te paard op de schouders
van een knecht zitten en stikt van lachen.
Van den ouden keizer Wilhelm heeft
Junkermann genoegeljjke herinneringen
waaruit men den echten soldatenmonarch
proeft. Op verzoek des keizers speelde Jun
kermann te Wiesbaden »tlans Nate», Uit
den Fransozentijd*, »Jochem Pezel* en
»Oom Briisig* en de grijze monarch hoorde
alles ten einde toe aan, twee avonden achter
elkaar. In de laatste acte van »Oom Brasig*
zegt Axel van Ratnbow, een wegens schulden
ontslagen officier, die door Brasig weer
houden wordt van zelfmoord, »ik wil weder
in het leger treden.De keizer leunt over
zijn loge en roept op dat oogenblik»goed,
maar ik kan hem niet gebruiken*. Den
anderen morgen kwam 's keizers adjudant
in den schouwburg zeggen, dat de keizer
ook dien avond zou komen, we moesten
dan echter de woorden, die hem aanstoot
gegeven hadden, schrappen of veranderen.
En als nu 's avonds Axel van Ram bow
in plaats van gezegde woorden zeide»ik
Met Reuter ben ik dus op bekend ter- zal happen opzichter trachten te krijgen
gelachen en dauk u zeer voor de heerlijkemoest spelen dien avond, ten minste een
avonden. Ik ben ook weer jong geweest,1 ernstige rol te geven. Het baatte niet, ik
toen ik »Uit den Fransozentijd* zag. De moest optreden in Robert en Bertram, of
tijden waren toen zoo, ik weet het, het was
zoo. En gij hebt het voortreffelijk voor
gesteld.*
millioen mark, doch zal vergroot worden,
indien het blijkt, dat mijnontginning mo
gelijk is. Zij zal haren zetel hebben te
»de lustige vagebonden.« O mijn God, hoe j Hamburg en onder toezicht staan der rijks-
was ik te moede. Juist de dolste van alle
rollen moest ik spelen met weemoed en
De keizer wendde z:ch tot een andere rouw in 't hartOver den dood mijns vaders,
groep, doch na een wijle kwam bij nog- wiens lieveling ik van alle zonen geworden
regeering. Een beroep op vreemd kapitaal
zal slechts gedaan worden onder waar
borging der Duitsche belangen. De tegen
woordige Compagnie blijft bestaan en zal
dit feestspel in scèue gezet; ik heb terstond het publiek lachte tranen van vreugde over
bemerkt dat hier een kunstenaarshand in't mij! Ontzettend contrast!
maals tot mij eu zeide: »ik hoor, gij hebt was, weende ik tranen van smart en ^et bestuur voeren over het zuidelijke deel.
Naar uit Weenen gemeld wordt, is de
te Konstantinopel in hechtenis genomen
Rus Lutzky geen nihilist en kan hij ook
geen werkdadig deel genomen hebben aan
speler zou worden. Het is een doornige (}en spoorweg-aanslag van Borki in Oc-
loopbaan. Intriges van allen aard, naaritober 1888, maar was hij eenvoudig, zonder
spel was.
Over zjjn beroep zegt J.het is mij niet
Nadat de keizer met een vriendelijken aan de wieg voorgezongen dat ik tooneel-
hoofdknik vertrokken was, trad de geheim
raad v. B. op mij toe en fluisterde mij in 't
oor: Junkermann, de orde van Hohen-
zollern!* Mijn vreugde was grenzeloos.
De orde bleef echter uit. De keizer heeft
de zaak lang overdacht, daar hij nooit
actieve schouwspelers gedecoreerd had. Later jaren, zijn beste krachten besteed heeft, uit-
hoorde ik dat hij gezegd had: »laat mijn geworpen, en gedwongen een nieuwen weg
voren dringen van middelmatigheden, die
door minder eerlijke middelen dikwijls de
zege behalen een eeuwig stooten en wrin
gen en ten slotte: wanneer men zijn schoonste
zoon het doen, ik kan mijn principe niet
ontrouw worden.*
te zoeken.
Maar dan weder dat verrukkende gevoel,
Om mij voor de orde schadeloos te stellen, een geheel publiek geroerd, begeesterd te
ontving ik spoedig daarop een kostbaar j hebben,- dat alle wee doet verstommen en
garnituur van paarlen en thans, nu de
goede keizer dood is, is dit mijn kostbaarste
kleinood, dat door geen ridderorde van de
heele wereld in de schaduw kan gesteld
worden.
Ik had als acteur reeds eenige ontwik
keling bereikt voor ik mij als zoodanig in
mijn vaderstad Bielefeld durfde vertoonen.
Eindelijk besloot ik dat te doen als gast
in het stuk »de laatste reis.* Ik durfde
ternauwernood mijn vader onder de oogen
komen. Mijn vader had veel zin voor muziek,
doch den schouwburg bezocht hij nooit.
mij met overtuiging doet uitsprekenwan
neer ik nogmaals voor de keuze stond, ik
zou geen andere vaan volgen, geen ander
levensberoep kiezen.
U dank ik het, mijn ouden, goeden Frits
Reuter en uwen verkwikkenden, verjongen-
den humor, dat ik uiij, gedwongen mijn
ontslag te nemen van den Stuttgartschen
hofschouwburg, nog frisch gevoelde den
wandelstaf ter hand te nemen. Een een
voudige pennestreek eens Wurtenbergschen
koninklijken ambtenaar streek neijn naam
van de lyst der Stuttgarter tooneelwereld,
gehoor te geven aan het bevel der Russische
regeering dat alle. in Bulgarije dienende
Russische officieren of beambten naar hun
land moesten terugkeeren, in dienst der
Bulgaarsche regeering gebleven. Het feit,
dat hij te Konstantinopel door Russische
matrozen werd aangehouden en weggevoerd,
zal vermoedelijk tot een protest van de zijde
der Porte leiden.
Te Crajoiva in Rumenië heeft een stoom
ploeg, getrokken door een locomotief, die
uitgezonden was om de spoorbaan van sneeuw
te ontdoen, een aantal werklieden verplet
terd, die bezig waren de sneeuw op te ruimen.
De machinist, verblind door den sneeuw
storm, zag de werklieden niet en deze hadden
het naderen van de locomotief evenmin
bespeurd. Vele werklieden werden gedood
en gewond.
Bij de gasontploffing in de steenkoolmijn
te Moravisch Ostrau zijn, naar thans blijkt,
60 mannen verongelukt.
