Onze spelling.
FEUILLETON.
WOENSDAG 14 OCTOBER.
Uitgever: L. J. VBERMAH, Heusden.
1891
Fiquelmont en zijn boek der „laatste
woorden."
te- 1036.
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00. Franco per post zonder prjjs-
verhooging. Afzonderlijke nummers 5 cent.
Advertentiën 16 regels 60 ot. Elke regel meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen ingewacht.
Wanneer onze kinderen op de school
banken hebben gezeten in de morgen- en
middaguren, dan kan 't ons aan 't hart gaan
dat ze van den vrijen tjjd, die hun daarna
de dag laat, een stuk moeten afknjjpen om
het z.g. huiswerk te verrichten. Dit huis
werk schijnt een zeer noodzakelijk kwaad
te zjjn, waarbuiten de scholen het maar
niet stellen kunnen wij bedoelen de
scholen met iets meer dan het gewone lager
^nderwjjs.
En als we nu als ouders zoo eens het
oog laten gaan over dat zoo dikwijls ver
oordeelde huiswerk, dan zien we al spoedig
dat daarin de Nederlandsche taal een groote
rol speelt. Aan dat zeer gewichtig vak wordt
op school het leeuwendeel van den tjjd ge
schonken en desniettemin is de tjjd nog te
>rt om binnen de schoolwanden de aller
eerste beginselen in de jeugd vast te leggen.
Aan wie de schuld hiervan?
Niet aan de jeugd, die in bevattingsver
mogen niet achter staat bij die van een
halve eeuw geleden. Ook niet aan de onder
wijzers, die hun uiterste best doen om alles
zoo bevattelijk mogelijk in te richten en de
t 'al- en spelregels als 't ware met een pap
lepel toedienen.
De schuld ligt bij onze Nederlandsche
taal zelf en bjj onze vasthoudendheid aan
't oude.
Onze taal is een uiterst lastige taal, zóó
lastig, dat iemand, die niet dag aan dag
tjjd vindt om hare regels toe te passen,
gebaar loopt in één brief ettelijke bokken
te schieten.
Zoo b.v. heeft onze taal de aardigheid,
niet vroolijk schrgven trapt men ons op de
toonen, zoodat we 't tot de hoogste tonen
uitschreeuwen en indien uw zoontje op een
toelatingsexamen der H. B. niet weet dat
slooven voorschoten zijn en sloven arme
stumperts, en dat droog en kroon bij ver
lenging eeD o uitwerpen, loopt hg gevaar
afgewezen te worden.
Ja, we weten wel, dat alles is volmaakt
in den haakhet is aldus, voor zoover men
het heeft kunnen nasporen, volgens de
alleroudste vormen der woorden, vastgesteld
door zeer kundige navorsehers, maar dat
neemt alles niet weg, dat deze letters, waarbij
men nog gerust de twee verschillende ij's
zetten kan, een gewoon onderwezen mensch
die een lettertje op papier zal zetten, zeer
in het nauw kunnen brengen. Ieder oogen-
blik toch loopt hij gevaar zich te stooten
tegen taalregels, die hg niet kent, en on
mogelijk op kan sporen. Hij moet het
weten maar wiens brein is zoo herberg
zaam, dat het voor goed honderden woorden
met dezelfde klanken maar van verschillenden
vorm bewaren kan?
Zeer geroutineerde penvoerders bekennen
dan ook grif telkens te moeten grijpen naar
een woordenboek en verlegen te zitten,
wanneer dit niet in hun bereik is.
Het is geheel naar ons hart gesproken
wat we dezer dagen over dit onderwerp
>onze lastige spelling* in het tijdschrift
Vragen van den dag* lazen en wjj willen
gaarne mede helpen stormloopen tegen
zooveel onpraktische taalregels, als ieder
boekje over de spelling bevat.
Wat toch is de zaak?
Die is deze: wanneer ge in eenige be
trekking solliciteert naar dit of dat baantje,
en 't ongeluk begaat om in eenig woord e
te schrijven, waar de taalregels ee eischen,
om den eeklank in woorden, waarin deze
op volkomen dezelfde wjjze wordt uitge-1 dan wordt ge gepasseerd. En wanneer ge
sproken op twee verschillende manieren te 't zelfde doet in een brief aan iemand, die
schrgven.
Wg schrgven b. v. lezen, heeten, regen,
kweelen, meenen, nemen, smeeken enz., 't
eene met één, 't andere woord met twee
e's en nu behoeft men volstrekt niet tot de
dommen nog te behooren, om hierin een
enkele maal te falen. Te eer loopt men
-darjrvan gevaar, dewjjl onze taai-autoriteiten
in dit geval soms zeer willekeurig te werk
gaan en den eenen dag ee voorschrijven,
waar ze den vorigen nog e goedkeurden.
Die tegenwoordig niet schrijft eega en
sleepen, loopt gevaar onkundig geheeten te
worden en die niet weet dat varkens beeren
heeten, verscheurende pelsdragers beren en
muurstutten wederom beerenverspeelt alle
vertrouwen als kenner der taal.
Met de o is het evenzoo. Wanneer we
Brutus kon niet verder spreken. Hg moest
lachen toen hg het door woede en schrik
vertrokken gelaat des schurks aanzag, die
op bevel van Pouthon door een tiental sol
daten gegrepen en achterwaarts gebracht
werd. Maar ook Brutus werd gegrepen en
door de beulsknechten op de plank neerge-
gelegd. Toch vond hij nog tjjd zijn lachend
gelaat den patriot toe te wendenHoort
gjj mijne laatste woorden, vriend Fiquel
mont? Vergeet ze niet thuis op te schrgven.
En hoor nog dit: ik heb mg nooit om uw
vrouw bekommerd. Haar minnaar was mgn
bjj deze regels zweert, aan een lid der uit
gebreide familie van Meester Pennewip, dan
wordt ge voor een domoor uitgemaakt. En
wanneer ge examen doet en ge begaat de
afgrjjselijke zonde om b.v. liefkozen te
schrijven dan wordt ge te licht bevonden.
Hoe kunt ge ook zoo dom zjjn te liefkoozen
met ééne o
We willen nog een ander punt aanroeren.
Wanneer ge, waarde lezer, die de school
jaren achter den rug hebt en niet bepaald
studeerende gebleven zgt, u het ontvangen
taalonderwijs te binnen brengt, dan zult ge
u herinneren drie geslachten geleerd te
hebben en ge weet misschien nog dat het
woord vloer mannelijk, plank vrouweljjk en
kleed onzjjdig is.
Misschien weet ge 't niet meer en in dit
broeder Herman Rothkirch, voor wien ik
sterf. Uw schoone vrouw is thans bjj hem
en zij zjjn gered en gaan een leven vol zalig
heid tegen, dat gij niet meer storen zult,
Fiquelmont! Wie zal nu morgen of over
morgen uw laatste woorden opschrjjven?
Leef' wel, mgn DuitschlandLeef wel, mgn
broeder, mgn vadermoeder
moeder!
Toen viel de bjjl
De executie was voor dezen dag geëin
digd. Reeds in den volgenden nacht werd
de gevaarlijke Fiquelmont voor een buiten
gewone rechtbank gebracht. Het gebeurde
zelden dat een beschuldigde des daags werd
vrijgesproken, doch 's nachts was dit totaal
ondenkbaar. En deze nachteljjke rechtbank
van vertoornde, slaapdronken rechters vond
het dagboek van burger Fiquelmont inder
daad het meest verradeljjke, wat sinds de
dagen der »Vrgheid« voorgekomen was. Al
geval zgt ge er niets minder om. Want hon
derden die 't moeten weten, weten 't even
min, maar hebben steeds een gids bij de hand,
die hun den weg wijst.
En we moeten het weten om met het
woordje den op de juiste manier om te
springen. In de meeste gevallen kan men met
de terecht, maar er zjjn enkele, zeer gemak-
keljjk te onthouden gevallen, waarin de n
vereischt wordt. Daarin zit de zwarigheid dus
niet. De last is dat deze lastige n alleen ge
bruikt wordt bij de z.g. mannelijke woorden,
die niemand onthouden kan, dewijl ons taal
gevoel voor dit onderscheid verstompt is.
Vraag een kleinen Duitschen jongen naar
de geslachten en hij zal u voorzeggen en
daarin nooit mistastendie Nuss (noot,) die
Küche (keuken,) der Fluss (rivier,) der Baum
(boom.) In de Duitsche taal, geljjk in de
Fransche is het geslachtsverschil duidelijk
hoorbaar. In de onze is het niet alleen niet
hoorbaar, maar het wordt ook in de be-
schaafste uitspraak volstrekt niet meer in
acht genomen.
Alleen in de geschreven taal houden we
met angstvallige nauwgezetheid aan die las
tige n vast en roepen ach en wee over ieder
die deze overtolligheid verwaarloost.
Plaats een beschaafd persoon voor dezen
zin: »de jongen trekt zjjne nieuwe broek*
aan en tien tegen een, dat hg niet precies
weten zal of hier niet een n bjj moet komen,
't Is dan ook allerdwaast, maar broek is in
onze taal van het vrouwelijk geslacht en deze
zin is naar onze taalregels onberispelijk.
Evenzoo deze: >de soldaat trok zjjne sabel*,
want ook sabel is vrouweljjk
Dit om te doen zien hoe onzinnig die ge
slachtsonderscheiding is en hoe moeiljjk in
vele gevallen die onderscheiding te maken is.
We zijn er dan ook sterk voor om de n
vóór z.g. mannelijke woorden de deur te
wjjzen en indien Dr. Kollewijn een alge-
meenen aanval tegen onze lastige spelregels
onderneemt, ons bg hem aan te sluiten.
Waarom zouden we niet schrgven zooals
we zeggen: »ik heb de brief geschreven,*
>wjj loopen langs de nieuwe weg« enz.
De duidelijkheid lijdt niet in 't minst
schade, het gevaar voor 't maken van
fouten is opgeheven en dat is een voor
naam ding ieder die zich aan de studite
der taal wijdt, bespaart zich een massa tijd.
We eindigen waarmee we aanvingen: op
alle scholen wordt het leeuwendeel van den
tgd ingenomen door voortdurende oefening
in het schrgven volgens de spelregels. Onder
wijzers en leeraren klagen steen en been
over den tjjdroovenden arbeid, daaraan ten
koste gelegd en over slechte resultaten
bovendien.
Zou het dan geen tijd worden, dat we
ons verhieven boven de doode letter en over
boord smeten, wat ons de handen bindt?
Ongehoord zou die opstand tegen de
spelling niet zjjn. Reeds vele malen hebben
geachte schrijvers daartoe de stem verheven,
niet alleen in ons land, maar ook daar
buiten. In Engeland en Duitschland o. a.
is dit punt ook aan de orde.
De jeugd kan den kostbaren tgd beter
gebruiken dan te leeren schrgven naar doode
regels, met niet de minste hoop daarin ooit
te zullen slagen
zijn schreeuwen, dat dit boek de laatste
zuchten der aristocraten behelsde, die hg
tot zjjn eigen genoegen aangeteekend had,
baatte hem niet. Niemand geloofde hem. Het
boek bevatte daarvoor de honende, sma
dende, landsverradeljjke taal. Hoort, hoort,
burgers, pratriotten
Genoeg, genoeg, met den verrader onder
de guillotine
Fiquelmont werd bg deze woorden dol
van woede. Dan brulde hg als een wild
dier, dan verzekerde hg onschuldig te zjjn
en slechts door zjjn haat jegens de aris
tocraten gedreven te zjjn hun laatste woor-
De rouwplechtigheden voor koning Karei I
van Wurtemberg vingen Vrijdagochtend
te 10 uur in de marmeren zaal van het slot,
waarin Z. M. verbljjf hield, aan met eene
godsdienstoefening, welke werd bjjgewoond
door koningin Olga en de gezamenljjke
aangekomen vorsteljjke personen.
Om elf uur zette de stoet, onder het
luiden van alle klokken, zich in beweging.
De nieuwe Koning, liep tusschen den
Keizer en den Groothertog van Baden,
waarachter de andere vorsteljjke personen
volgden. Daarna kwam de prachtig ver
sierde lijkwagen.
De ljjkrede had ten grondslag de tekst:
»De Heer uw God is beide uw sterkte en
Heiland.*
De bjjzetting in de groeve had plaats
onder het gebulder van het geschut.
In het Zuiden van Frankrjjk zijn ver
schillende dorpen en steden door over
stroomingen geteisterd. De Rhóne rees
binnen den tgd van enkele uren 11 Va voet
en sleepte een brug, door een korps pon
tonniers over de rivier geslagen, mede
een groot aantal pontons werden geheel
vernield. Thans is de rivier veel gedaald.
Over geheel Frankrjjk is thans het werk
in de glasblazergen (flesschen) zoo goed
als volledig gestaakt. Wel wordt uit Saint-
Etienne bericht, dat er arbeiders zjjn, ge
neigd om niet mee te doen aan de werk
staking, maar zij durven niet aan den arbeid te
gaan wegens hunne kameraden, die hen
streng in het oog houden.
In Fiankrjjk worden jaarljjks gemiddeld
niet minder dan 175 millioen flesschen
vervaardigd. De ovens te Rive-de Gier
leveren alleen 40 millioen af.
De werkstaking komt thans op het
ongelegenste oogenblik, daar een gedeelte
van den wjjnoogst nu in flesschen over
gegoten moet worden. De wjjnbouwers
zullen dus gedrongen zjjn zich tot het
buitenland te wenden.
den in zjjn boek te schrjjven. Men lachte
hem honend uit en spuwde hem in 't aange
zicht, geljjk hg vroeger de aristocraten deed.
In zjjn onmachtige woede scheurde hij zich
de borst open met zijn nagelshg werd
ter dood veroordeeld.
In den kerker bezocht hem de beul Sam
son en zeide met een boosaardige lach
»wees gerust heer aristocraat Fiquelmont!
Ge zult van morgen met twee hertogen en
een prinses in den zak niezen; nobel ge
zelschap, ge kunt geen beter wenschen!*
Hjj ging verschrikkelijk te keer op de
de noodlottige kar, terwjjl het volk den
aristocraat, den verrader uitschold en met
sljjk wierp.
Hg brulde als een os, toen hjj op
't schavot stond en zjjn vriendinnen, de
tricoteuses op hun stoelen zittende, ge
zichten tegen hem trokken en hem plotse
ling de gedachte binnenschoot dat thans
De Duitsche minister van landbouw
heeft aan een vertegenwoordiger van het
departement van landbouw te Washington
beloofd, proeven te zullen laten nemen met
brood, gebakken van maïs met ander meel
vermengd. In het maïs-roggebrood,* zoo
wordt gezegd, proeft men geen maïs en
het is viermaal goedkooper dan het gewone
roggebrood.
Het Duitsche pantserschip »Bremse« is,
ter bescherming der Duitsche visschers,
naar de Noordzee vertrokken, en den com
mandant zijn de strengste instructies mede
gegeven, om wandaden van Engelsche
visschers ten krachtigste tegen te gaan.
Te Wesel zal een nieuwe groote haven
aangelegd en de uitmonding van de Lippe
in den Rjjn verlegd worden. Dit werk zal
4 a 5 jaren duren en een uitgaaf van iya
millioen Mark verderen.
Men maakt zich weer ongerust over de
financiën van den ex-koning Milan, die bjj
een Russische bank een leening van twee
millioen francs heeft gesloten, waarvoor hg
zjjne goederen in Servië verpandde. In Bel
grado verwekte dit bericht verontwaardi
ging.
De Regeering der Argentijnsche Republiek
heeft aan baron Hirsch een streek lands
ter grootte van 1000 vierkante mijlen, in
de provincie Chago gelegen, verkocht voor
zijn kolonisatieplannen.
Volgens berichten uit Kiew is aldaar
eene werkplaats tot vervaardiging van
valsche 10, 5 en 3 roebel-noten ontdekt,
waarbjj voor een belangrijk bedrag valsche
biljetten, welke van echte nauwelijks te
onderscheiden zijn, in beslag genomen
werden. Reeds moeten er voor belangrjjke
bedragen valsche biljetten naar het buiten
land gezonden zjjn. De geheele bende valsche
munters is in hechtenis.
Men berekent dat elke kunstmatige regen
bui in Amerika, verkregen door het stelsel
Powers, op ongeveer 21.000 dollars te staan
komt. Dat is te geef!
Een vroegere slaaf van den broeder van
Jefferson Davis heeft den Bjj bel in het
Sheetswa vertaald, een taal die overeen
komst heeft met het Zoeloesch en door
300.000 menschen wordt gesproken. De
Bjjbel is thans vertaald in 293 talen en
dialecten.
In het Engelsche Parlement heeft de dood
buitengewoon groote verwoestingen aange
richt. Sinds de laatste verkiezingen zjjn 60
leden van het Lagerhuis overleden; een
hooger getal dan ooit in 5 jaar werd be
reikt.
Rose, zjjn vrouw, aan de zjjde van haar
minnaar in de sehoone, zonnige lente het
geluk te gemoet snelde.
En toen hg op de plank lag, schreeuwde
hg, schuimbekkend van woede: vervloekt
Frankrijk Vloek, vloek
Toen viel het mes.
Dat zjjn de laatste woorden van burger
Fiquelmont! Wie heeft ze in zijn geliefd
boek der laatste woorden* opgeschreven?
Op hetzelfde uur vlood een jong, gelukkig
paar door de jubelende natuur naar Duitsch
land, naar het altaar, in de armen van ge
lukkige ouders, een leven tegen van geluk
en zonneschijn!
En door de zonnige, bloesemgeurige lucht
onder den vreedzamen hemel boven de
Duitsche landouwen klonk een liefelijke
muziek, als verheugden de engelen zich over
twee geredde, minnende harten!
(Uit het Duitsch.)
et Land van
en Alteoa.
De Langstraat en de
Slot. (11
Buitenland.
*De vrijheid is de ergste tirannie!*.
»De republikeinen zijn booswichten!*
Robespierre is een hyena!*
»Het is mij een eerals martelaar der
revolutie te sterven
Wee Frankrijkzoo lang de bloedhonden
Robespierre en Pouthon regeeren!*
