Een nieuw metaal.
FEUILLETON.
WOENSDAG 22 JUNI.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
De eerste en de laatste vrijerij
van Jan Krab.
M 1108.
1802.
van Hfiisèii
Alteiia,
VOOR
en
iiiiüiielerwaaii
Dit blad rerschjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00. Franco per post zonder prjjs-
verhooging. Afzonderlijke nummers 5 cent.
Advertentiën 16 regels 60 ct. Elke regel meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen ingewacht.
Er is een nieuw metaal in aantocht welks
komst met groot gejubel in de industrieele
wereld wordt tegemoet gezien. Het heet
aluminium, een woord afgeleid van aluin,
de stof waaruit het te voorschijn gehaald
wordt.
Dewijl het zich laat aanzien dat binnen
taiet langen tijd gereedschappen, machineriën,
,;eukengerij, voorwerpen van nut en weelde
enz. uit dit metaal vervaardigd onze fabrieken
woonhuizen zullen binnentrekken, mag
het niet ontijdig heeten te dezer plaatse
iets omtrent de geschiedenis van het
aluminium mee te deelen.
Ofschoon het zoo oud is als de wereld,
is het eerst in 1827 aan een Duitsch schei
kundige Wahler gelukt het te voorschijn
te brengen uit aluinaarde, een algemeen
voorkomende stof, die o.a. de eigenschap
heelt veel water op te slorpen, waardoor
ze van groot nut is in de akkers.
Het schoone, als zilver glanzende metaal
in den beginne slechts bij zeer kleine hoe
veelheden te voorschijn geroepen, maakte
groot opzien.
Het is n.l. het lichtste van alle metalen.
Het gewicht bedraagt l/s van dat van ijzer,
Y8 van platina. Gelijk goud en zilver is
het bestand tegen lucht en water en wanneer
het niet in een paar zuren oplosbaar was,
zou het tot de edele metalen behooren. Het
is als 't ware de brug tusschen de edele
en onedele. De kleine korreltjes, door
Wahler gewonnen,' vonden in alle kringen
bewondering en deden den wensch opkomen
dit schoone metaal in groote hoeveelheden
voort te brengen.
Wat Wahler gedaan had, gelukte zonder
verder eenig opzien te verwekken aan
anderen scheidundigen. Een van de meest
bekende onder hen was Beuzen, die de
electriciteit dienstbaar maakte aan de voort
brenging van aluminium. Doch daar in
zijn tjjd de kracht van electrischen stroom
nog weinig bëteekenis had, gelukte het ook
hem niet het metaal in het groot te leveren.
(4
»Na een poos liet ik ook twee kwartjes
springen. De windhond schreef wat ik ver
langde; hij las het voor en het klonk wer
kelijk goed. De brief ging met de volgende
mail af. Wjj bleven nog anderhalf jaar
uit, maar ik bekwam nooit een antwoord.
Toen wjj terugkeerden, liepen we niet te
Vlissingen maar te Hellevoet binnenik
ontving een mooi sommetje geld en wilde
juist naar Vlissingen reizen toen ik te Rot
terdam een ouden kennis praaide. Natuui-
lijk was mjjn 'eerste vraag naar Mathilde
en 't was of ik een beroerte op 't lijf kreeg
toen ik hoorde dat ze voor anderhalf jaar
getrouwd en kort geleden bevallen was. De
woorden bleven me in de keel stekenik
vroeg niets meer, nam geen verlof en keerde
aan boord terug.
>Die twee kwartjes had ik voor niet uit
gegeven nu, dat was nog zoo erg niet,
maar daar wurmde ik om, dat die mooie
brief niets geholpen bad. Ik was woedend,
zwoer bp hoog en laag alle vrouwlui links
te laten liggen omdat ze allemaal valsch
zijn en heb ze me ook die twintig jaar ge
lukkig van 't lijf gehouden en daar hoor
ik nu uit dezeu brief dat de windhond me
i Toch heeft zijn wijze van werken den
grondslag gelegd voor latere onderzoekers.
Dit gering praktisch nut veroorzaakte
j dat de belangstelling in het aluminium
langzamerhand afnam en eindelijk geheel
uitdoofde.
Doch des te heerlijker stond het een 30
jaren later weer op.
Op de tentoonstelling te Parijs in 1855
waren n.l. eenige baren aluminium te be
zichtigen. Met bewondering werden deze
kostbare stukken beschouwd, dat zilver uit
klei en leem gewonnen.
De mogelijkheid van de vervaardiging
in het groot, dankte men den natuurvor-
scher Deville. Na er op gewezen to hebben
dat aluin bevattende klei en leem bij on-
berekenbaren massa in den aardbodem aan
wezig is, wist hp Keizer Napoleon en de
academie voor zijn plan te winnen en een
beduidende som gelds machtig te worden
tot oprichting der benoodigde machines.
Op het voetspoor van Beuzen zonderde hij
het metaal uit de aarde af door den elec
trischen stroom en dat gelukte hem vol
komen. Maar het nieuwe metaal was zeer
kostbaar. Om 1 K.G. te verkrijgen had men
3 K.G. natrium noodig, dat toen tertjjd
f 1000 de K.G. kostte. Wij stippen hierbjj
nog aan dat het allereerste kunstvoorwerp
uit aluminium gemaakt een kinderramme
laar was, door Demille aan den jongen
Prins Napoleon present gedaan.
Nu volgt in de geschiedenis van het
aluminium de uitvinding der nieuwe elec-
trische werktuigen (dynamo's) die zeer sterke
stroomen voortbrengen en het jongste nieuws
is de oprichting van een fabriek te Schaff-
hausen, waar de stroom van Vader Rijn
gedwongen wordt de machtige machines te
drijven. Door een en ander is het thans
mogelijk het aluminium tegen den prijs van
f 7,50 het K.G. voort te brengen.
Zooals reeds gezegd is, heeft men in
technische kringen geen woorden van lof
genoeg voor de voortreffelijke eigenschappen
der nieuwe stof. Deville hoopte het eenmaal
een gemeene streek gespeeld heeft, door aan
Mathilde denzelfden brief te sturen, die mijn
stervende vriend voor zjjn kleine Anna had
laten schrjjven en mij daarin dood te ver
klaren.
»Zou men zulk een slechtheid voor moge
lijk houden, luitenant? Komt die kerel voor
mijn dood nog eens in rnjjn knuisten, dan
draai ik hem den nek om.«
Ik had medelijden met den armen Jan.
»Zal ik verder lezen?* vroeg ik, om zijn
droefheid en toorn een afleiding te geven.
Hp knikte.
»Tot n haar geschreven hebt, dat ge in
West-Indië aan de gele koorts gestorven
waart. Daarna is ze getrouwd maar heeft
geen geluk met de mannen gehad. Van
den eersten is ze spoedig gescheiden, de
tweede is aan galkoorts gestorven en de
derde is er van door gegaan. Omdat hier
van uw brief uit de West de schuld is,
moogt ge haar thans wel uit den nood
helpen en ze twintig gulden sturen.
Jan had oplettend toegehoord en by de
laatste woorden toestemmend met het hoofd
geknikt. Die vrouwelijke logica scheen hem
te bevallen, terwijl ik er heel iets anders uit
las en hem stilzwijgend gelukwenschte dat
hij voor deze mannenverslindster bewaard
gebleven was.
Daar hij geen woord sprak, las ik door
>lieve oom, ik zou u gaarne eens bezoeken.
Naar wat Willem ons /erteld heeft, ziet het
er zoo lief bp u uit en woont u met een
vriend samen, die ook Mulder heet, precies
als ik. Misschien is 't wel familie. i)e reis
in de plaats van het roestende ijzer te zien
komen. Doch dit zal wel een illusie blijven,
der prijs in aanmerking genomen, ofschoon
men niet uit het oog moet verliezen, dat
het 3-maal lichter is. Die lichtheid geeft
het een groot voordeel op andere metalen.
Zijn schoone zilverwitte glans maakt het
geschikt tot alle voorwerpen van sieraad
zijn heldere klank tot klokken en muziek
instrumenten; zijn ongevoeligheid voor zee
water tot beslag van schepen. Een Engelsch-
man heeft berekend dat een zeeboot uit'
aluminium vervaardigd de reis tusschen
Europa en Amerika tot op l/A zou verkorten.
Men weet dat Jules Verne in een zijner
meesterlijke werken met den zienersblik des
dichters de werkelijkheid reeds vooruit-
geloopen is. Hij laat zijn machines uit alu
minium samenstellen en de onopgeloste
vraag, »hoe een mensch vliegen kan« door
het aluminium beslissen.
Dat is echter tot heden nog phantasie!
Een ander werkelijk voordeel is dat koper
en ijzer zich gemakkelijk met het nieuwe
metaal verbinden en dat reeds een zeer klein
toevoegsel deze metalen bij het gieten ver
edelt. Vandaar dat het zeer geschikt is tot
het fabriceeren van allerlei mengsels, zooals
van aliminiumbrons, dat de eigenschappen
van het nieuwe metaal behoudt, maar be
trekkelijk veel goedkooper is dan het zuivere.
De praktijk heeft bewezen dat een meng
sel, waarin 10 percent aluminium aanwezig
is, het beste in 't gebruik is. Het is hard
als staal, het is na het zuivere metaal het
lichtste en bestand tegen water en lucht-
Dat het niet roest maakt het geschikt tot
vervaardiging van machinedeelen van allerlei
aard, die aan vocht zijn blootgesteld.
Onze eeuw is rijker aan ontdekkingen en
uitvindingen dan alle vorige eeuwen te
zamen. Het is interessant dat ze nu ook in j
dit nieuwe metaal en zijn mengsels de stof
gevonden heeft die in staat is de koenste
technische plannen te verwerkelijken.
gemaakt van twee gevechten, door eene uit
100 soldaten bestaan le troepenmacht van
den Congo-staat geleverd aan troepen van
slavenhandelaars, die in Ulunda hun arbeids
veld hebben. Een aanzienlijk aantal slaven
jagers werd op de vlucht geslagen en 300
slaven werden bevrijd.
Te Parijs heeft weer eene dynamietont-
ploflfing plaats gehad en wel op den hoek
der Rue Breda en van de Place de Notre
Dame de La Lorette. Persoonlijke ongelukken
waren echter niet te betreuren.
De socialistische »Vorwilrts« te Berlijn
meldt dat de beruchte anarchist Johann
Most, die zich in de Vereen igde Staten be
vindt, zijne ultra-revolutionaire theorieën
heeft afgezworen en thans kapitein is bij
het Leger des Heils. In deze nieuwe be
trekking zou hij naar Duitschland willen
terugkeeren, in de hoop dat ook de justitie
in zijn vaderland de afdwalingen zjjner
jongere jaren zal vergeten.
Twee heeren die in een bosch in de na
bijheid der stad Stettin wandelden, zagen
eensklaps een vuur branden en vonden, toen
zij een onderzoek instelden, de verkoolde
overblijfselen van een mensch. Beenen en
armen waren geheel verbrand, het hoofd
was niet herkenbaar; enkel de borst was
in zooverre gespaard gebleven, dat men kon
constateeren met het lijk van een man te
doen te hebben. Het hout, dat voor het
verbranden gediend had, was nog geheel
groen en nat en men meent, dat in flesschen,
die gevonden werden, zich vloeistoffen be
vonden hebben, om het hout aan het branden
te krijgen. Van kleederen was geen spoor
te vindenlater vond men op de plek
een broeksknoop, een mes en verscheidene
kleine geldstukken.
Voor zeer onwaarschijnlijk houdt men het,
dat iemand zichzelven verbrand heeft; daar
tegen pleit de omstandigheid, dat het vuur
zich tot een bepaald plekje heeft beperkt
en wat in het rond aan het branden ging,
werd uitgetrapt. Men houdt het er eerder
voor, dat het plan heeft bestaan om de
van Amsterdam naar Nieuwediep is niet schijnt met u 't zelfde deuntje te zingen,
duur. Ik zal u en uw vriend goed oppassen Hij is wel een beetje gesloten, maar nu en
en verzorgen en dat zou me beter aanstaan dan is hem toch wel eens een opmerking
dan dat eeuwige wasschen, dat me de keelontvallen, dat hij ook alles behalve op de
uithangt. Ik ben pas achttien jaar, kanvrouwlui gesteld is.<
echter goed koken en ge zult bij mjj beter »U hebt gelijk, luitenant, hij moet er
eten dan uit de gaarkeuken, waar ze alles, ook van weten mee te praten, maar ik weet
zooals Willem zegt, met paardevet klaar,er niets van. Daar ik niet over Mathilde
maken. Wanneer u alzoo dertig gulden spreken wou, zooals u denken kunt, wilde
stuurt kan ik ook nog een nieuwen hoedik hem ook niet vragen en zoo is het ge-
voor* de reis koopen en kom ik. Moederkomen dat dit wel de beide eenigste punten
laat u hartelijk groeten en ik blijf uwe u in ons leven zijn, waarover we elkaar geen
liefhebbende nicht zuiveren wijn geschonken hebben. Wij
Mina M.« kennen elkaar nu om en bij dertig jaar en
Jan scheen in gedachten verzonken en alleen toen ik de reis met de Tromp maakte,
ik waagde het niet hem te storen. Na een voeren we niet op één schip. Doch in die
sporen van een misdaad te doen verdwijnen,
en dat de misdadigers, ten einde het vuur
niet te groot te doen worden, er steeds
kleine voorraden hout opwierpen.
i
Hit Munchen wordt gemeld, dat de krank
zinnigheid van koning Otto van Beieren
steeds verergert. De ongelukkige vorst kent
zijne omgeving niet meer, weigert hetnoodige
voedsel te gebruiken en blijft soms gansche
dagen onbewegelijk op dezelfde plaats.
Volgens mededeelingen van Petermann
I zou het telegraphisch bericht zjjn ontvangen,
dat ook Emin Pacha in welstand te Bukoba
is aangekomen.
Volgens particuliere telegrammen uit
Mozambique, ook te Londen ontvangen ver
wacht men aan de Delagoa-Baai onlusten
en zijn daarheen een kanonneerboot en
troepen gezonden.
Vijfhonderd sjouwers van de haven te
Bilbao hebben het werk gestaakt, eischende
loonsverhooging. Er zijn maatregelen ge
nomen om wanordelijkheden te voorkomen.
Volgens berichten uit Pittsburg dreigt
aldaar eene werkstaking van ongeveer
100,000 jjzerwerkers, ingevolge oneenigheid
over de met Juli aanvangende nieuwe rege
ling der loonen.
Volgens te Zanzibar ontvangen bericht
is den lOn Juni een Duitsche expeditie, onder
baron Bulow, bestaande uit 5 Europeanen
en 150 Soudaneezen met een kanon bjj
Mostri verslagen en gedeelteljjk in de pan
gehakt. Het kanon werd genomen en twee
derden der expeditie zouden gedood zjjn.
Een Europeaan sneuvelde, Bulow en een
ander Europeaan zjjn gewond. De meeste
overgeblevenen trokken terug naar Gorga
anderen naar fort Mareng, dat later werd
ontruimd. De Engelsche administrateur
Berkeley zond voorraad en geneesmiddelen
naar Taveta.
Buitenland.
In berichten van den Congo wordt gewag
paar minuten richtte hjj zich op hij had
een besluit genomen.
»Ik zal het geld zenden, luitenant,* sprak
hij opgewekt, ^dertig gulden kan ik nog
wel missen en ik heb bij Mathilde heel wat
goed te maken. Ze is alleen door dien onge-
lukkigen brief in ellende gekomen, maar
niet waar, het blijft onder ons en Gerrit
mag er ook niets van hooren.«
Natuurlijk Jan, van mij verneemt niemand
een woord.*
Hjj ademde thans weer vrijer, alsof er
een zware last van hem genomen was, stak
zijn pijp aan en blies welbehagelijk de rook
wolkjes de lucht in, een teeken, dat hg zijn
evenwieht teruggevonden had.
»Dat jij na dien tijd een vijand van de
vrouwen geworden bent,* zei ik na een
dagen moet hem ook iets gepasseerd zijn,
dat hem erg aangepakt heeft, want na dien
tijd was hjj een hevige vrouwenvijand, ter
wijl hij ze vroeger wel ljjden mocht.*
Op dit oogenblik ging de tuindeur open
en kwam de man binnen, over wien we
spraken.
Wel Gerrit, heb je den bengel gevonden
»Neen,« knorde deze, »die loopt zeker
weer om. Zoo gaat het niet langer, den
eersten moet hij weg.*
»Je hebt gelijk,* zeide Jan, »en in deze
drie weken zullen we wel iets beters vinden.
Den rum heb je in elk geval toch.*
»Hier is hij,* antwoordde Gerrit en be
groette mij, nadat hjj de flesch op tafel
gezet had.
»Nu, wees dan zoo goed en brouw wat
voor ons. De luitenant zit al een uur
Opnieuw heeft men, ditmaal te Seattle,
in den Amerikaanschen Staat Washington,
de lynchwet toegepast op een viertal Itali
aan 't gehemelte als bij een Harmattan aan
de Afrikaansche kust, die vier-en-twintig
uren gewaaid heeft.*
Gerrit, wiens bestendig werk dit bereiden
van grog was, ging naar binnen en kwam
een poos daarna met een karaf van den
geurigen drank uit eehten Jamaika. De
uitwerking volgde spoedig, althans bjj Jan.
De stemming werd vrooljjker, aan den deug
niet werd niet meer gedacht ofschoon deze
zich verzekerd konde houden bij zjjn thuis
komst den wind van voren te krjjgen. Ja,
Jan werd op 't laatst uitgelaten, lag spon
allerlei taai garen, waarin Gerrit menige
knoop moest ontwarren. Verscheidene malen
zag deze zijn vriend, wiens vrooljjkheid hij
niet kon begrjjpen, verbaasd aan en ein-
deljjk kon hg niet laten op te merken:
»jjj schjjnt een vrooljjken dag te hebben,
Jan
»Dat is geen wonder* antwoordde deze,
»je hebt ook een voortreffelijke grog klaar
gemaakt.*
Gerrit scKen met deze verklaring ge
noegen te nemen, terwjjl ik er 't mjjne van
begreep. Het besluit aan Mathilde dertig
gulden te zenden als boete voor de doods
tijding uit Havana had zijn hart zoo licht
gemaakt.
Nadat we zoo een uurtje gezellig ver
poosd hadden, ging ik heen en beloofde
mgn bezoek spoedig te hervatten.
poos, »kan ik me begrijpen, Jan. Je meende [grog
schandelijk behandeld te zijn, maar Gerrit'met een drogen mond en mij kleeft de tong
(Wordt vervolgd.)
