Hel Land van Heusden en Allena, de Langstraat en de Boniinelerwaard.
Brieven uit Amsterdam.
FEUILLETON.
Uitgever: U. J. VEERMAN, Heusden.
M 1128. WOENSDAG 31 AUGUSTUS.
s92,
VOOR
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG,
ibonnementsprgs: per 3 maanden f l.OO.
""anco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderljjke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 60 ct. Elke regel
meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmor
gen ingewacht.
ÏL
De allereerste boekdrukpersen, waarbij
oeweegbare letters gebruikt werden, hadden
:sn vorm van een wijnpers en waren van
hout vervaardigd. De lettervormen werden
in de tafel vastgezet, de letters door middel
van kussens met inkt besmeerd, vervolgens
hat papier opgelegd en eindelijk dit door
middel der schroef aangedrukt. Van tijd
tot tjjd is er iets aan verbeterd, doch pas
1800 heeft men voor 't eerst een geheel
7;-,eren pers vervaardigd.
Bp deze persen, die door de boekdrukkers
rau onze dagen niet meer worden aange
ven, moest alles door menschenbanden ge
schieden, den drukvorm met inkt smeren,
•den vorm in aanraking met het papier
brei. gen, het drukken zelf en het in en
uitnemen der vellen, 't Was een tijdroovend
werk en een pers, die per dag 1500 be
drukte vellen leverde, moest door ervaren
h nden bediend worden.
Toen kwamen de snelpersen, door men-
aenhand of stoom in beweging gebracht.
Da lettervorm wordt daarin geplaatst op
sen wagentje dat door de machine heen en
weer wordt gereden, onder dat rjjden eerst
in aanraking komt met een cilinder, die
inkt bevat en vervolgens met een cilinder
-•aarom het vel papier geslagen is. Dit vel
ordt er van boven ingelegd, komt er onder
aan dezelfde zjj weer uit. Deze snelpersen
leverden en leveren nog, want de meeste
Irukkerjjen werken met deze machines
000 ex. per uur.
Maar op groote drukkerijen, b. v. op die
van de >N. R. Ot.«, van het Handelsblad*
en andere groote dagbladen kan men met
deze pers niet volstaan. De handigheid van
den werkman die inleggen moet heeft een
zekere grens. Hjj die 1500 vel per uur weet
in te leggen is een meester in de kunst.
Deze 1500 vel worden dan bedrukt aan
één zjjde en moeten nogmaals ingelegd
worden, nadat de tweede vorm is ingebracht.
Bovendien werkt de pers met een heen en
weergaande bewegf/dg en ook deze kan een
zekere grens niet overschreden, en de prak-
tjjk wjjst uit dat 1500 het hoogste getal
is dat zulk een pers halen kan.
Aan de tegenwoordige rotatiepersen is
(i
Groote soiree bij den heer Yon Ingerman.
In den salon gasten van allerlei leeftijd en
kunne, in groepen vereenigd. Uit de muziek-
z»al klinkt Chopins Notturno, waaraan
slechts weinigen aandacht schenken. De
jongen keuvelen, de oude spelen in de zij
zalen whist en hombre. Ieder vermaakt zich
naar zjjn eigen smaak.
Tasschen d* groepen bewoog zich Mevr.
Yon Ingerman, dan nieuw aangekomenen
begroetend, dan hier en daar met oud en
jong eenige woorden wisselend, nu weer
vreemden aan elkaar voorstellend en overal
worgend dat geen van hare gasten door ver
veling bezocht werd. Niettemin bemerkte
ze plotseling iemand, die zich van 't gezel
schap afgezonderd had. Hij stond, de handen
op den rug bp den haard, als deed hem, trots
de reeds hooge temperatuur, de warmte
goed. Terstond brak de opmerkzame gast
vrouw haar nauwljjks aangeknoopt gesprek
met een paar jonge meisjes af, beloofde ze
nog vriendelijk na het souper een danspar
tijtje en zocht den eenzame op.
»Wat scheelt er aan, mijnheer Von Gold
baum?* sprak zij tot hem, »u neemt aan
geen enkel spel deel? U ziet er niet welge-
luimd uit.«
»Ik ben het ook niet en kan het niet zijn*
antwoordde de man met het gezicht eenigs-
zins scherp.
>Zoo,< zei ze medelijdend, »de freules
schijnen niet te vermoeden dat papa iets
drukt, Elvira en Luitgard amuseeren zich
aan al deze bezwaren tegemoet gekomen.
Hier wordt niet ingelegd, hier loopt alles
naar eenzelfde kant, zooveel uren als men
de machine noodig heeft.
Wat bij deze persen merkwaardig is, is
de manier waarop het papier wordt aange
bracht en die waarop de vorm verkregen
wordt.
Laten we den laatsten eerst nemen. De
zetter staat met het geschreven schrift in
de hand en zet van beweegbare letters regel
voor regel tot hg een kolom heeft; ver
volgens de tweede enz. Deze kolommen
worden naast elkaar in een vorm geplaatst,
de letters boven. Ieder, die deze letters kent,
weet dat die regels voor ons oningewjjden,
niet te lezen zijn, 't is z. g. spiegeldruk.
In de gewone pers drukt men nu met deze
vormen. Maar in de nieuwe kan men dien
platten vorm niet in brengen en gaat men
aldus te werk. Men drukt den heelen vorm
in een weeke stof af. Voor couranten neemt
men daarvoor zeer dik maar week papier.
Het daarin gedrukte is goed leesbaar, al is
er geen inkt bij gebezigd. Vervolgens wordt
van dit papieren blad een afdruk genomen
in een metaal mengsel dat zeer gemakkelijk
smelt. En deze metalen platte vorm wordt
om een cilinder geplaatst en in de pers
gezet.
Denk nu eens 6 cilinders of walsen
1 2 3 4 5 6
No. 1. levert de inkt, evenzoo No. 6.
No. 2 is omgeven met bedoelde metalen
vormen, cliché's geheeten. No. 3 en 4 zjjn
aangebracht om het papier tegen 2 en 5
aan te drukkende eene maakt een afdruk
aan de eene, de andere aan de tegenzijde.
No. 1 en 6 ontvangen den inkt uit
daarbij geplaatste bakken, door aparte rollen
en 't zijn weer andere rollen, die dezen inkt
van 1 op 2, van 6 op 5 zeer regelmatig
overbrengen.
Het papier wordt in een groote, zware
rol, waardoor een metalen as wordt ge
stoken, aan de pers gehangen. Op de ten
toonstelling zijn zulke rollen aanwezig van
verscheidene duizend KG. zwaarte. Deze
rol nu windt zich gelijkmatig af en wordt
in de pers bedrukt, vervolgens al maar
tusschen weer andere cilinders voortbewogen
op juiste maat afgesneden en eindelijk vel
voor vel gelijkmatig gevouwen.
goed. Wat is er eigenlijk, mjjnheer Yon
Goldbaum?*
Hg verliet zjjn plaats bij den haard, zonder
de handen van den rug te nemen: »zal ik
oprecht antwoorden?*
»Zeer zeker!*
»Mjjn waarde mevrouw, ik begrjjp uniet.*
Zij keek hem verrast aan: >mij?«
evenmin als uw gemaal,zei hg stijf,
»dat ge zooveel burgerlijke elementen in
uw huis noodigt.*
Een kort »oontsnapte haar, doch in
het volgende oogenblik keerde de geweken
lach op haar lieftallig gelaat terug en ze
zei: »maar lieve vriend, hoe kunnen wij
het burgerlijke element uitsluiten? Zou dat
niet groote verwaandheid wezen onzerzijds?
U weet toch dat mjjn man slechts door zijn
vroegere positie als professor in de medi
cijnen aan de universiteit Dorpat geadeld
werd, zooals dat in Rusland gebruikelijk is
en dat zijn staatsraadstitel daar aan eiken
hoogleeraar bij pensioneering geschonken
wordt.*
Daardoor zjjt ge toch aan de burgerljjke
kringen ontrukt,* antwoordde Von Gold
baum, zijn vroegere houding aannemende.
»In Rusland, ja,« zei ze met nadruk,
>maar niet in ons lieve Duitschland. Wij
verheugen ons, sedert wjj hier terug zijn,
in het bezit van oude vrienden en zie slechts
om u, ge vindt den adel even sterk vertegen
woordigd als de burgerij, de jonge officieren
b.v. zijn toevallig allen zonen van oude ge
slachten. Vergeef mij, ik moet u verlaten,
daar zoekt iemand naar mg. Overigens zal
ik zorgen dat aan tafel het burgerlijk element
zoover mogelijk van u weg big ft.
Met een schelmsch lachje haastte zjj zich
weg en Yon Goldbaum posteerde zich weer
voor den haard. Mevrouw Yon Ingerman
ging een jongen arts tegemoet, die zooeven
Een humoristisch blad heeft eens een
teekening gegeven van een machine, waarin
aan da eene zijde een levend varken inge
werkt wordt, dat aan de andere zijde in
saucijsjes herschapen te voorschijn komt
dat wonder nu bewerkt zoo'n drukpers.
Hang aan de eene zijde een rol papier sans
fin en het komt aan de andere netjes ge
vouwen als dagblad te voorschijn. En vlug
men kan er geen oog op houden. Twintig,
dertigduizend bladen per uur. Er zijn er,
die 36000 couranten in één uur klaar om
rond te bezorgen, afleveren
Ik kom misschien nog eens, zoo al niet
op de Tentoonstelling, dan op het tentoon
gestelde terug. Haar tijd is haast om en
verlengen kan men haar niet en zou men
ook niet, want A. neemt over 't algemeen
weinig notitie van haar vele schoons.
A. 22 Aug. 92. J. L.
Buitenland.
In verscheidene mjjnen in den omtrek
van Luik is het dagloon der mijnwerkers
met 25 centimes verminderd. Dit veroor
zaakt veel ontevredenheid, maar tot dusver
zonder meer.
Te Saint-Etienne hebben ruim 200 mjjn-
werkers den arbeid gestaakt, omdat zg
grieven hebben tegen den ingenieur, onder
wien zij werkzaam waren. Zg eischen het
ontslag van dezen. Zoo daaraan niet voldaan
wordt, laat het zich aanzien, dat hunne
kameraden van andere schachten insgelijks
den arbied zullen neerleggen.
Men zegt dat alle visschen in de Seine
zjjn gestorven, tengevolge van het vuil dat
zich op den bodem heeft vergaderd en dat
gedurende de geweldige hitte schadelijke
uitwasemingen veroorzaakte.
Een Parijsch bankier, Hippolyte Belloc,
is, na een leven van overdaad en verkwis
ting, door «en menigte schuldeischers ge
plaagd, op den loop gegaan. Het tekort
moet meer dan een millioen bedragen.
De rechtbank van koophandel te Parijs
heeft het plan tot vorming eener nieuwe
maatschappij, welke het Panama-kanaal zal
voltooien, goedgekeurd.
In eene ijzersmelterij te Wurtberg (Stier
marken) was een metselaar in een oven, dien
eerst haar gastvrije woning betreden had
en rondkeek naar de dame des huizes. Zij
was hem voor: goeden avond, docter
Reinwald, volg me spoedig in de vensternis
of ik zal 't uitbersten
»Over mjj?« vroeg Reinwald, »heb ik iets
aan mij
»Neen, neen, kom maar, u zult 't hooren.*
Hij volgde en half achter een gordjjn ver
borgen deelde zij hem Goldbaum's bezwaar
mede over het gemengde gezelschap. »En
dat,« sloot zij, »zegt een man, die nauweljjks
twee jaar geleden in den adelstand verheven
is. En waarom? Om zijn lieve geld, bij
beursspeculatie gewonnen.*
»Dit soort van lui is, wat hoogen dunk
en zelfoverschatting betreft, het slimst,zei
Reinwald.
»Maar,« vervolgde mevrouw, dat hg niet
voelt hoe belachelijk hij zich maakt, is mij
een raadsel.*
Wanneer hij 't voelde* antwoordde Rein
wald, »zou hg voor zulke uitingen op zijn
hoede zijn Het woordje Von werkt op men-
schen zijner soort als de geur dier plant,
waarvan de legende vertelt dat ze den St.
Vitusdans veroorzaakt. Dat zult ge me echter
niet te vergeefs verteld hebben, Mevrouw
Ik zal kennis met den heer Von Goldbaum
aanknoopen.*
»Ge zult u toch niet met zijn opvoeding
belasten?*
Misschien wel, ik heb een idee, onder
steunt hij de kunst?*
»Wat meent ge daarmee, dokter?*
Koopt hij schildergen?*
»De duurste op alle tentoonstellingen; de
waarde kan hij volstrekt niet beoordeelen,
thuis ziet hij er niet naar om, hij koopt ze
opdat er gezegd kan wordenhij heeft ze in
bezit.*
Reinwalds gelaat nam een vroolijken trek
men bezig was te herstellen, in slaap ge
vallen. Zijn makkers merkten hem niet op
zij metselden den schoorsteen af en gingen
daarna heen. Na verloop van twee dagen
toen de ongeruste betrekkingen van den
metselaar naar hem kwamen vragen, bezon
men zich waar hij het laatst gezien was.
Men brak den schoorsteen open en vond
daarin het verbrande lichaam van den armen
man. Uitgerukte steenen aan de binnen
zijde getuigden, dat de ongelukkige wan
hopige pogingen gedaan moest hebben om
aan den dood te ontkomen.
In de stad Triest schijnt een epidemie
van zelfmoorden te heerschen. De vorige
week zijn daar binnen 5 dagen niet minder
dan zeven gevallen voorgekomen, waaronder
drie zoogenaamde dubbele zelfmoorden.
Woensdagavond zijn te Triest, voor het
paleis van den Stadhouder, een paar groote
bommen ontploft, terwjjl op een ander plein
nog een bom sprong. Door geen der ont
ploffingen werd eenige schade aangericht.
De Italiaansche Minister van Binnen-
landsche Zaken heeft, in overleg met zjjn
ambtgenoot voor Oorlog, 200 karabiniers
en twee regimenten bersaglieri naar die
oorden van Sicilië gezonden, waar de struik-
roovers in den laatsten tijd geducht huis
gehouden hebben.
De noordelijke krater van de Etna is
weer sterk aan het werken. De lavastroom
is zelfs verder gegaan, dan die van voor
eenige weken, zoodat nog onbeschadigde
deelen van het land worden aangetast.
Uit Riom (dep. Puy-de-Döme) wordt van
den 26n bericht, dat 's nachts drie schokken
van aardbeving waargenomen werden. Men
hoort ook van aardschokken te Valence,
Lyon, Limoges etc.
Naar uit Knoxville gemeld wordt, maken
de overheden te Wise Court House, de hoofd
plaats der provincie Wise, in Yirginië, zich
gereed tot een gevecht met de mgnwerkers.
Men wil er een hunner aanvoerders, zekeren
Taliton Hall, beschuldigd van het ver
moorden en helpen vermoorden van 99 man,
ophangen. Zijn aanhang heeft gezworen
hem te verlossen.
er in de correetioneele gevangenis te Rouaan
een oproer uitgebarsten. De gevangenen
hebben barricades opgeworpen en brand ge
sticht. De prefect liet troepen aanrukken,
en de gevangenen wierpen alwat zij onder
hun bereik vonden naar dezen. De brand
werd met behulp der troepen en der brand
spuitgasten gebluschtdoch het gevecht
met de oproerlingen was vrjj hevig.
De gevangenen, die bij het eerste oproer
niet meegedaan hadden, werden door de
heethoofden voor lafaards uitgemaakt, en
aan de daardoor ontstane opgewondenheid
wordt het tweede oproer toegeschreven. Ver
scheidene der gevangenen werden ten slotte
in het strafhok opgesloten.
Yoor de tweede maal in deze maand is
aan: »Dat doet me ontzaglijk genoegen, die
man kan mij helpen
Mevrouw Von Ingerman begreep hem
niet: »ik bid u, vraag mij niets meer. Het
is geschied en 't zal ter sprake komen, zegt
Teil. Veroorloof mij thans mijn opwachting
te maken bij uw echtgenoot!*
Ginds in den hoek staat hij juist met
Goldbaums beide dochters. De meisjes zijn
liever dan de papa. Wanneer hij eens wist,*
voegde zij er zachtjes bjj, »dat ik hem alleen
om den wil der kinderen uitnoodig!* Zij
legde den vinger op den mond, Reinwald
boog en begaf zich naar den bewusten hoek,
zonder te bevroeden dat hij daar reeds een
voorwerp van bespreking uitmaakte.
Freule Elvira von Goldbaum, de oudste
der zusters, had hem in 't oog gekregen
toen hjj met mevrouw Von Ingerman in de
vensternis stond en den staatsraad ge
vraagd wie die jonge man was.
»Een jong collega van mjj,« gaf de
statige, oude heer ten antwoord.
»Uit Dorpat?*
»Neen, freule Elvira, hjj wil zich hier aan
de universiteit als privaatdocent vestigen
maar 't zal niet lang duren of men beroept
hem tot professor, hjj heeft reeds grooten
naam gemaakt in de chirurgie; zonder
twjjfel wacht hem een groote toekomst.
Meer kan ik u niet zeggen, want daar
komt hjj
Reinwald bereikte het drietalde heer
Von Ingerman heette hem met een hand
druk welkom en stelde hem aan de zusters
voor. De docter wendde zich tot de jongste
der dames: »U freule heb ik reeds het ge
noegen gehad door middel van het penseel
te kennen.*
»Mjj?« vroeg Luitgard verbaasd, »hoe
zoo?*
»Uw portret wordt voortreffelijk!*
Een gruweljjke moord wordt uit Annecy
gemeld. Te Rumilly woonde een wees bjj
haar getrouwde zuster in en zou over eenige
dagen in het huweljjk treden. De zuster en
haar man besloten, opdat haar erfdeel hun
niet zoude ontgaan, haar te dooden. Eens,
toen zjj het erf overging, wierpen zjj het
arme meisje in een gierkuil en hielden haar
zoolang in het afschuweljjke vocht onder,
tot zjj geen teeken van leven meer gaf.
Daarop begroeven zjj haar onder een hoop
mest, een been en de halve borst onbedekt
latende. Het paar is in hechtenis.
In de Russische provincie Ekathermoslaw
hebben bjj de overbrenging van een cholera-
ljjderes naar het ziekenhuis te Yonzoon
ernstige ongeregeldheden plaats gehad. De
fanatieke menigte hield stand tegen de
politie, versterkt door een honderdtal Ko
zakken. Deze laatsten telden twintig dooden
en gewonden en zjj stelden van hun kant
200 oproerlingen buiten gevecht. Het zieken
huis, de kerk, een apotheek en de verbljjf-
plaatsen der Kozakken zjjn den volgenden
dag verwoest of verbrand door een bende
van tienduizend werklieden, waartegen de
Kozakken geen stand konden houden, zoodat
de meeste hunner werden gedood. Yonzoon
is daarna in brand gestoken en de inwoners
moesten de vlucht nementwee regimenten
moesten tegen de opgewonden bende op
treden, die uren ver in den omtrek alles
in beroering had gebracht.
Te Moorseele-lez-Menin, in het Belgische
arrondissement Kortrjjk, zjjn meer dan 70
Elvira deelde niet minder in de verwon-
jdering harer zuster. »Luitgard's portret!
Maar zij laat zich in 't geheel niet sehilderen!*
>Dan moet ge* ging Reinwald voort,
het woord tot de jongste richtende, »een
dubbelgangster hebben of hjj bleef
steken.
»Nu, of?* vroeg Luitgard gespannen.
Hjj lachte. »Of de schilder, op welks
atelier ik uw beeltenis meen aanschouwd
te hebben, schildert u uit het geheugen,
want de geljjkenis is te sprekend om toe-
'vallig te zjjn.*
»Wjj hebben echter volstrekt geen kennis
aan schilders* viel Elvira in, »van wien
spreekt ge?«
Naar 't geen ik nu hoor* antwoordde
Reinwald, »durf ik den naam niet noemen,
want het is mjj nu tameljjk zeker dat hjj
het portret uwer zuster in stilte maakt. Hjj
heeft* vervolgde hjj tot Luitgard, »u ergens,
misschien op straat, ontmoet en die indruk
zal hem te machtig geweest zjjn. Ja, ja, zoo
moet het zjjndaarom doet hjj ook zoo ge
heimzinnig en werpt er telkens, wanneer
iemand zjjn atelier betreedt, een doek over
onder 't voorwendsel dat 't nog niet af is.*
»Dat is wezenlgk interessant,* mengde de
staatsraad zich in 't gesprek, »de kleine Luit
gard het geheime ideaal eens kunstenaars!*
Het meisje bloosde en zei verlegen: »de
schilder zal zich vergissen.*
»Dat zal ik spoedig weten,* meende
Reinwald, wanneer ik mjjn vriend bjj de
eerste gelegenheid ©p den man af vraag
naar het origineel zjjner schilderij.*
»Ha Kathinka!* riep Luitgard op eens,
om zich van 't groepje los te maken, en jjlde
op een bekende toe, die aan de zijde van
een bejaarde dame den salon binnentrad.
IIEIIW1MAD
(Wordt vervolgd./