Hel Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Boinmelenvaard.
Dl KARIKATUUR
EERSTE BLAD.
Me sociaal-democratische maatschappü.
FEUILLETON.
Uitgever: E. J. VEERMAN, Heusden.
M 1133. ZATERDAG 17 SEPTEMBER.
1892.
VOOR
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 60 ct. Elke regel
meer 10 ct. Groote letters Daar plaatsruimte.
Advertentièn worden tot Dinsdag- en Vrijdagmor
gen ingewacht.
Nieuwe Abonnés op
ons blad, ontvangen de
nummers van af heden tot 1 October
aanstaande GRATIS.
DE ADMINISTRATIE.
Ziet men om zich, dan ontdekt men, al
is men ook niet zwaarmoedig gestemd, veler
lei zaken, die men anders zou wenschen.
Hoe gaarne zou men ieder een flink maal
eten, goede ligging, gezonde goed ingerichte
woningen en wat niet meer gunnen 1 Hoe-
velen moeten zelfs het noodigste missen,
terwjjl anderen in overvloed hun leven
sljjten.
Hoe velen werken met ijver en inspanning
om voor zich en de zjjnen een eerljjk stuk
brood te verdienen, zonder daarin altjjd te
slagen, terwjjl anderen in luiheid en weelde
levenWaarljjk het is niet te verwonderen,
dat er ontevredenen zjjn, dat een hervorming
der maatschappij door velen dringend noodig
wordt geacht: dat gretig het oor geleend
wordt aan hen, die zich als heelmeesters op
werpen en hun middelen aanprjjzen tot
hervorming der maatschappij. De sociaal
democraten tellen tal van aanhangers onder
de ontevredenen. Eerst van geen beteekenis
geacht, hebben zjj zich door tal van geschrif
ten, bladen, vergaderingen en congressen,
vooral in Duitschland, een grooten invloed
verworven, en zelfs op politiek gebied moet
rekening met hen gehouden worden.
Door hun geschriften, door de rede
voeringen der leiders weet men wat zg
willen, hoe zjj de toekomst wenschen.
Uit hun programma's bljjkt, welke in
richting der maatschappij zg noodig-achten,
opdat allen een rechtmatig deel in de op
brengst kan gegeven worden. Daaruit kan
dus eenigszins opgemaakt worden, hoe de
toestand der maatschappij zal zjjn na de
consequente toepassing der sociale begrippen,
en kan men nagaan in hoeverre die toestand
gewenscht is.
Eugen Richter heeft in het Duitsch een
werkje uitgegeven, waarin die heilstaat der
toekomst met heldere kleuren wordt ge
schetst. Jonkheer Rochussen heeft het ver
taald voor hen, die het niet in het Duitsch
konden lezen, en het is zeer te wenschen dat
velen met dit werkje, dat slechts f 0.40 kost
en in grooter getale ter verspreiding nog
minder, kennis maken. De aanhangers der
sociaal-democraten mogen beslissen of Richter
Robert deelde hem de oplossing mee. Hg
had, zei hjj, den nabob op een soiree leeren
kennen en bjj hem de begeerte opgewekt
met Paul's werken kennis te maken.
>Daar je geen reclame voor u zeiven
maakt,* voegde hg er bij, >heb ik den tjjd-
geest in uw belang, hulde gedaan. Ik heb
geruimen tjjd reeds gepeinsd door welk
middel iets in uw voordeel te doen ware,
gisteren ging me plotseling een licht op en
ziedaar, 'tis gelukt!*
Tegen Reinwald's verwachting verduisterde
Paul's gelaat weer>gjj hebt als vriend ge
handeld, Robert, maar hjj zal komen,
zien en weer gaan, zonder iets te koopeD,
let op!«
>Ik heb zjjn woord, hg koopt gewis!*
verzekerde Reinwald.
>Je hebt hem zeker mjjn armoede ge
schilderd en nu zal hjj uit medeljjden
»Nonsens!« lachte Robert, medeljjden
kent deze man niet! Wees geen ongeloovige
Thomas en wacht af, wat gebeuren zal
Morgen voormiddag ontvangt ge den bankier
Von Goldbaum by u en in den namiddag
brengt ge me hier den uitslag. Ik moet nu
verkeerde gevolgen trekt uit de gegevens,
hem door de geschriften van Bebel en anderen
verschaft; zjj die ontevreden zjjn met de
tegenwoordige toestanden, kunnen er uit
zien, dat van de toepassing der begrippen
van de sociaal-democraten geen heil maar
slechts verderf te wachten is, dat zjj althans
den weg niet wjjzen om tot verbetering te
komen.
De sociaal-democraten hebben in Europa
gezegevierdalleen Engeland en Zwitserland
zjjn niet in hun handen. Ook de groote
republiek in Amerika heeft niet voor hen
gebogen, maar is voor het kapitaal behouden.
Te Berljjn zetelen de hoofden der partjj
in het paleis, en hebben de regeering in
handen, alles wordt geregeld overeenkomstig
de voorschriften van het congres van Erfurt
verleden jaar gehouden. Een eerzaam boek
binder verhaalt in dat werkje de gebeurte
nissen van den dag, de lotgevallen van zjjn
gezinhjj laat ons een zitting van den
rjjksdag bjjwonen waarin de gelden in de
spaarbank belegd voor de inleggers verloren
gaan omdat effecten, hypotheken en verdere
papieren van waarde vernietigd zjjn en dus
uitbetaling niet meer mogeljjk is. Maar
waartoe zouden spaarpenningen ook dienen
De staat of beter de maatschappjj zorgt
voor alles. Zjj geeft voedsel voor allen het
zelfde, in de 1000 eetzalen te Berljjn, zjj
regelt den arbeid voor ieder acht uren daags,
zij voedt de kinderen op in de kinderhuizen,
is men 65 jaar, de inrichting voor ouden
van dagen geeft alles wat noodig is om
rustig te sterven.
Ieder heeft aanspraak op woning, voor
ieder is dan ook een woning, het lot beslist
waar men zjjn intrek moet nemen. Leger
en politie, die ergernis van vroeger dagen,
worden in de moderne maatschappjj niet
gevonden. Vermaken en uitspanningen zjjn
voor allen gratis beschikbaar. De eerste
Rjjks-kanselier valt omdat hjj een bediende
wil hebben om zjjn kleederen in orde te
houden, de tweede omdat hjj geen middel
weet om ook het platteland uitspanningen
te verschaffen en daardoor de bewoners der
steden bevoorrecht.
Zoo komt men tot den socialistischen heil
staat. Onvergenoegden, want die heeft men
altjjd, mogen klagen over hun ellendige
woning, over de spjjzen, die men opdischt,
de moeder mag het verlies harer kinderen,
van haar afgescheurd, diep betreuren, met
smart de haar dierbare meubelen zien weg
halen, aan een tafel en een paar stoelen toch
heeft men genoeg, onze boekbinder troost
zich met de gedachte dat alle klachten zullen
verstommen als maar eenmaal alles op orde
weg, laat je nog eens raden, wees niet te
bescheiden met uw vordering. En nog wat;
't kan mogeljjk zjjn dat uw beschermer door
zjjn beide beminneljjke dochters vergezeld
wordt. Geschiedt dat, let dan vooral op de
jongste, de blondine, ge moet die zeer nauw
keurig opnemen, verstaat ge, met de oudste
is dat niet noodig.*
»Wat moet dat beteekenen?* vorschte
Asmus.
Morgen, als je 't geld in den zak hebt,
zal ik u meer vertellen, adieu!*
Met een vluchtigen handdruk nam Rein
wald afscheid, doch keerde nog eens terug.
»Het gewichtigste had ik bjjna vergeten.
Hij zal zich op mjj beroepen, doch wjj
hebben elkaar vandaag niet gesproken, ge
ontvangt hem geheel onvoorbereid, begre
pen? Adieu!* Zoo ging docter Reinwald
heen, in zichzelven mompelend: »had hjj
van de karikatuur gehoord, die ik op zjjn
rekening gezet heb, zjjn geweten zou hem
drijven den heer Goldbaum geen oogenblik
in 't onzekere te laten en mjjn plan lag
in duigen.*
Asmus bleef nog een poos aan de leestafel
zitten, tot hjj eenigszins tot zichzelf ge
komen was. Op straat gekomen was zjjn
gang onzeker, als ware hjj niet geheel
nuchter. Voorheen, had hjj menigen nacht
door zorg gekweld, onrustig doorgebracht,
de nacht, op dezen dag volgend sloot hjj
nauwelijks een uur de oogen in spanning'
tegen 't geen de volgende dag brengen zou. I
is; in tjjden van overgang is het onmogeljjk
het ieder naar den zin te maken; de be
ginselen toch, waarnaar gehandeld wordt,
zjjn goed. Bebel immers heeft die met
andere groote mannen vastgesteld na ernstig
overleg en nadenken.
Maar hoe spoedig kwam reactie. In de
algemeene werkhuizen werd weinig en slecht
gewerkt, waartoe zou men zich inspannen?
De productie vermindert daardoor aan-
merkeljjk en is geheel onvoldoende voor de
behoeften. Inkoopen in het buitenland
kunnen niet gedaan worden, want daartoe
oatbreken de middelen bjj de afschaffing
van het kapitaal, de handel is daardoor ver
nietigd omdat het buitenland waarde wil
hebben en die kan door het slechte werk
in de nationale werkplaatsen niet verkregen
worden.
Een werkdag van 12 uren bljjkt onmis
baar, wel is het leger afgeschaft maar met
het oog op het buitenland is het noodzakelgk
een beter en sterker leger te hebben dan
onder de vroegere toestanden, omdat nu ook
de grenzen bewaakt moeten worden tot het
tegengaan der landverhuizing, die de beste
krachten aan het land zal ontnemen. Ieder
toch, knap werkman of luiaard, wordt geljjk
betaald, en daarom trachten de geschikte
werklui in weerwil van alle verbodswetten
aan de socialistische maatschappjj te ont
snappen. De vloot moet zelfs dienst doen om
in de havens de emigratie tegen te gaan
en de vluchtelingen worden met kogels in
het land gehoudende politie wordt her
steld om de binnenlandsche rust te bewaren
in werkplaatsen en eetzalen; 30 rotting
slagen voor hen die overtreedt, hetzjj in de
werkplaatsen of in de eetzalen waar allen
slechts 15 minuten den tgd hebben om zich
de maag te vullen. Er moet orde zjjn!
Treurig is het lot van onzen boekbinder
Zjjn dochtertje van 4 jaren gaat bjj de
ontbinding van het gezin naar het Kinder
huis, waar het sterft door slechte oppassing;
de schoonvader wordt suf in het oud-
mannengesticht nu hjj van zjjn familie is
gescheidende oudste zoon wordt te Leipzig
als letterzetter geplaatst, de jongere komt
in een gesticht; vader en moeder big ven
nog gelukkig bjj elkander, daar men de
door de vrouw gelote kamer kan ruilen
voor een klein kamertje naast dat van den
man.
De beminde van den oudsten zoon onder
vindt zooveel in baar werkgesticht, dat zjj,
het koste wat het koste, weg moet en met
levensgevaar vlucht zjj met haar beminde
naar Amerika. De moeder wordt door al
die wederwaardigheden krankzinnig en de
De morgen brak aan en de morgenuren
kropen nog langzamer voort dan de nacht.
Paul zette zich aan den ezel, maar zjjn hand
beefde, bjj kon 't penseel niet hanteeren. Het
minste geruisch trof hem als ware hjj een
waakzame hofhond. Eindeljjk 't liep naar
twaalf uur daar klom iets dreunends de
trap op. Hjj stond op het punt de deur te
openen en den komende tegemoet te gaan,
doch hjj bezon zichhjj mocht er immers
niets van weten. Daar werd geklopt en tien
maal sneller klopte zjjn hart toen hjj riep
binnen.*
Goldbaum trad in. »Is ude heer Asmus?*
>Oaa u te dienen. Wien heb ik de eer?*
*Zoo'n onbeschaamde* denkt de ban
kier geeft zich den schijn mjj niet de
kennen
»Mjjn naam is Goldbaum* zei hjj hardop.
Asmus deed alsof hjj hoogljjk verrast was.
>Mjjnheer Von Goldbaum?* Deze knikte
bevestigend.
»Wat verschaft mjj het genoegen?* vroeg
de schilder vriendeljjk.
»Schelm« dacht de ander en kneep een
seconde zjjn lippen stijf op elkaar, eer hjj
antwoordde: »zeker docter Reinwald heeft
mij op uw talent opmerkzaam gemaakt.
Waar ik kan bevorder ik gaarne de kunst
hebt ge iets staan, dat afgewerkt is?«
Asmus had zjjn twee onverkochte genre
stukken in den vroegen morgen reeds in een
gunstig licht geplaatst, hij noodigde den
bankier uit ze in oogeaschouw te nemen.
vader wordt doodgeschoten, toen hjj bjj een
opstootje zjjn jongsten tracht op te sporen.
Wat maakt gjj U ongerust? dus hebben
sociaal-democratische schjjvers Richter ge
vraagd. Is ons stelsel zoo dwaas, zoo on
bestaanbaar als gjj het voorstelt, dan kan
er immers niets van komen!
Neen, zeker niets goeds. Maar voor landen
waar de sociaal-democratie een talrjjken
aanhang heeft, ligt de ernst van den toestand
hierin, dat haar verleideljjke beloften zooveel
geloof vinden. En dat vele misdeelden en
misnoegden ze gretig aanhooren is licht
verklaarbaar.
Dit werkje is een uitmuntend tegengift
tegen tal van drogredenen. Het laat ons de
gevolgen zien van de beloften, waarmede
men thans volstrekt niet karig is. Men heeft
geen beschouwingen, geen theoriën, de feiten
spreken en de toekomstbeelden zullen zeker
velen tot nadenken brengen die eenig heil
verwachten van socialistische beloften.
Buitenland.
In het Champ de Mars te Parjjs wordt
eerstdaags eene tentoonstelling van post
zegels geopend. In genoemde stad wordt de
rjjkste verzameling aangetroffen, die van
Ferrari, zoon van wjjlen de hertogin Di
Galliera, waarvan de waarde op 3 millioen
francs geraamd wordt. Na hem komen de
Czaar, de Prins van Wales en de Hertog
van Edinburg. Dr. Legrand te Neuilly, voor
zitter van het regelings-comité, bezit voor
250.000 frs. postzegels. Te Gent kan men
in het gesticht der broeders van Johannes
de Deo een behangsel zien, vervaardigd van
1 millioen postzegels, voorstellende een
Chineesch landschap met honden, vogels,
kapellen. Te Bazel is een zaal, versierd met
1.800.000 postzegels van alle landen en te
Leipzig moet een daarvan vervaardigd be- j
hangsel zjjn, voorstellende de twee vorige
Duitsche Keizers, den Koning van Saksen'
en Bismarck.
De vaster Succi heeft eindeljjk den drank, j
die hem in staat stelde 30 a 40 dagen
zonder voedsel te big ven, aan het genees
kundig bureau te Rome gezonden, met
verzoek het vocht te ontleden en hem te
vergunnen het ten verkoop te stellen. Het
bureau heeft die vergunning echter ge
weigerd en bepaald dat Succi's drank alleen
in apotheken mag worden verkocht op
voorschrift van een geneesheer. Naar het
schjjnt bevat de drank vergiften, in de
eerste plaats morphine.
De werking van den Vesuvius is bjjzonder
sterk.
Goldbaum legde de hand boven de oogen,
speelde de rol van kunstkenner, doch slechts
een halve minuut en vroeg toen reeds
»Wat vraagt ge er voor?*
>Voor welk* vroeg de kunstenaar.
Voor beide.*
Asmus vertrouwde zjjn ooren niet; hij
duizelde van bljjdschap, doch hjj mocht niet
zwak en klein zjjn, zjjn vriend had hem
gewaarschuwd.
»Aan een kenner als gjj, mjjnheer Von
Goldbaum, kan ik geen prjjs opgeven, taxeer
gjj de stukken naar 't geen ze u waard zjjn.*
De bankier zag in dit ont wjj kende ant
woord een verholen middel hem op de proef
te stellen hoeveel hem het offer wel waard
was. Hjj stak derhalve de hand in de borst
zak en haalde zjjn portefeuille te voorschjjn:
»wat dunkt u, zjjn 1500 Mark genoeg?*
De schilder zocht haastig zjjn zakdoek
om zjjn vreugde te verbergen. Goldbaum
legde volgens zjjn gewoonte ook deze stomme
handeling verkeerd uit en voegde er bg
>zoo 't niet genoeg is, zeg het dan, ik geef
ook 1800 Mark.*
»Neen, neen,* brak Asmus los, >uw eerste
bod mjjnheer, stelt me volkomen tevreden.*
Zeker is zeker,* dacht de kooper, wiens
doel het was door de schilderjjen den schilder
te koopen. Daarom vervolgde hjj»Gij zult
zien dat ik royaal ben. Heb ik eenmaal ge
zegdik geef 1800, dan geef ik ook 1800.
Laten we- de zaak terstond afdoen en geef
me kwitantie.*
Telegrammen maakten reeds gewag van
de voorvallen aan de Amerikaansche kust,
waar de beklagenswaardige passagiers van de
door cholera besmette Europeesche mail
booten zich blootgesteld zien aan al de ver
schrikkingen van eene quarantaine in den
volsten en hardsten zin des woords. Nader
werd uit New-York aan de Engelsche bladen
het volgende hieromtrent gemeld.
Nadat de reeds zoo zwaar beproefde op
varenden van de »Normannia« op de
»Cepheus« waren overgebracht, zouden zjj,
op last van den gouverneur van New-York,
op het Fire Island eindeljjk aan wal worden
gezet; doch toen men hiertoe wilde over
gaan, bleek het dat men gerekend had
buiten de zelfzucht en de willekeur der be
woners van dit en de omliggende eilanden.
Eenige honderden oestervisschers, aange
voerd en opgeruid door een zekeren Read,
en met geweren en allerlei andere wapenen
toegerust, verzetten zich tegen de landing
en dreigden ieder, die van het schip den
wal zou naderen, neer te schieten. De ver
tegenwoordiger van den gouverneur, de heer
Wall, werd, toen hjj zjjne machtiging toonde,
door dit gepeupel uitgejouwd; zjjne ver
zekering, dat allen aan boord gezond waren,
maakte niet den minsten indruk en, kort
en goed, de sloepen moesten weder naar de
>Cepheus« terugkeeren. Later in den avond
hernieuwde men de poging. De heer Robert
Thomson, een oud man, stond voorop in de
door de politie-agenten geroeide sloep, en
verzocht gehoor ten behoeve van tweehonderd
vrouwen en kinderen, die uitgeput waren
van honger, koude en ontberingen. De
mannen, verklaarde hjj, wilden wel aan
boord bljjven, en zoo noodig ook de jonge
vrouwen; hjj pleitte slechts voor de oude
vrouwen en de kinderen. Bjj dit beroep sloot
de senator voor New-Jersey, de heer Mac
Pherson, zich aan. »Burgers,« sprak hjj,
»ik bezweer u in naam van God, u niet
langer tot hartlooze wreedheid te laten op
ruien, maar toe te laten dat de vrouwen en
en kinderen worden aan wal gezet van het
schip, waar zjj gebrek ljjden en aan alle
mogeljjke ongerief blootstaan. Brengt door
eene weigering geene eeuwigdurende schande
over uwe namen. Weest mannen!* Deze
taal echter vond geen beter onthaal. De
volkshoop bleef tot zoover althans loopen
de laatste berichten in zjjne afwjjzende
en dreigende houding volharden.
Het schjjnt dat aan boord van de >Cepheus«
alle inrichtingen tot een behoorljjk verbljjf,
zelfs slaapplaatsen ontbreken, ja, dat er niet
eens toereikend voedsel aan boord is. Het
aantal passagiers, die thans op verschillende
Hjj opende zjjn portefeuille en telde het
bedrag neer in 3 biljetten van 500 Mark
en 3 van 100, terwjjl Asmus de kwitantie
schreef.
Goldbaum wees op tafel! »wilt u nazien?*
De kunstenaar liet het geld even ongezien
als Goldbaum het ontvang be wjjs.
Wanneer schikt het u de schilderjjen in
ontvangst te nemen?*
»Mjjn rjjtuig staat beneden, ik zal den be
diende naar boven zenden, die kan ze ter
stond transporteeren.*
En nu speelde hjj zjjn hoogsten troef uit:
>het is zeer wel mogeljjk, dat we later nog
eens zaken doen!*
Na dit groote woord maakte hjj een be
weging met de hand als een gekroond hoofd
bjj opheffing der audiëntie en vertrok. Asmus
begeleide hem tot den ondersten trap, terwjjl
de bankier tusschen de tanden mompelde:
»zoo'n ellendeling met zjjn gehuichelde hof-
ljjkheid! Geen mensch zou hem tot een
schurkenstreek in staat achten!* Hjj gaf
den bediende orders, steeg in en troostte
zich onder 't rjjden over den stap, dien hjj
door den nood gedrongen, daareven gedaan
had met de overdenking dat hem alweer op
nieuw gebleken was hoe geld alles in de
wereld vermaghjj hield zich overtuigd,
Asmus zou de karikatuur onder zich houden
en Reinwalds bewjjs daarvan scheen hem
vrijwel overtollig.
/Wordt vervolgd.)
NIEUWSBLAD
