Hel Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bomnielerwaard.
Eerste Blad, j
FEUILLETON.
De Pleegzuster.
Uitgever: L.. J. YUELELMAN, Heusden.
M 1143. ZATERDAG 22 OCTOBER.
1892.
Dit blad verschuilt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prgsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 60 ct. Elke regel
meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmor
gen ingewacht.
Bij de warme Kachel.
Gelijk Saturnus zijne kinderen, zoo ver-
dindt onze beschaving, haar eigen kinderen. j
Velk een triomf van den vooruitgang scheen
as nog voor kort een statige, doelmatige
^achel te zgn en reeds is in openbare
gebouwen haar rol bijna uitgespeeld, wordt
ze zelf in nieuwe burgerhuizen door warm
water- en warmeluchtbuizen vervangen. Nog
een kleine wjjle tijds en men toont ze als
erfstuk op bestoven vlierings, als antiquiteit
in het museum van oudheden. Het laatste
spinrad en de laatste kachel vertellen elkaar
dan de kroniek der vorige tijden
Maar nog staat ze, als onontbeerlijk
meubelstuk in millioen huishoudingen en
in deze natte, griezelige herfstdagen vestigt
zich als van zelf op haar onze aandacht,
die in den zomer op andere dingen gevestigd
was. Een kachel in den zomer is als een
achterafgezette vriend, wiens gunst en hulp
men ontberen kan en om wien men zich
daarom zoo min mogelijk bekommert, doch
dien men nog niet geheel opgeven wil, wijl
de tjjd komen kan dat men hem weer noodig
heeft. Transporteeren wjj onze wintervriendin
des zomers naar de vliering, in het buiten
land laat ze zich een dergelijke behandeling
niet welgevallen, maar blijft behooren tot
het onroerend huisraad, spreekt als een be
daagd vorst j'y suis, j'y reste en wankelt
en wijkt zelfs dan niet, wanneer een Juli-
'tte van 20° haar tot een belachelijke over
igheid maakt. Zij is er nu eenmaal en
vordt door vindingrijke huisvrouwen tot
aoodkast, door luie meiden tot stapelplaats
an papiersnippers, door het mannelijk per-
boneel tot aschvaalt gebezigd.
Wij echter bergen haar op en halen haar
met bljjdschap en met een zucht in den
natten tjjd omlaag. Met bljjdschap, want
bjj ondervinding kennen we haar weldadige
werking gedurende de zeven wintermaanden;
met een zucht, want we denken aan de
kolenrekeningen, in de laatste jaren ver
bazend gezwollen door werkstakingen en
thans nog niet ingekrompen, ofschoon aan
de werkstakingen een eind gekomen is.
En zoo staat ze nu weer en in haar
binnenste flikkert het eerste vuurtje. Maar
- e welbehagelijk ons dit tegenlacht, de
itwerking is meestal niet de meest ge-
wenschte. De temperatuur stjjgt te snel, de
hitte is te droog, wij missen de zuurstof
der vrjje dampkringslucht, wij gevoelen ons
gevangen als de vogel in de kooi: de wel-
(4
Waarheen hij den blik wendde, nergens
een uitweg, nergens een kans van redding
Een uitweg overigens bestond, dien een
mensch met een ander karakter als Emil
wellicht gekozen hadhij kon zich een
kogel door het hoofd jagen dat ware
wellicht het eenvoudigst en meest doeltreffend
middel geweest, maar het was in lijnrechte
tegenspraak met Emil's geaardheid, met zijn
begrippen van schuld en boete, van eer en
plicht, van godsdienst en moraliteit. Door
zijn zelfmoord immers was hij de indirecte
oorzaak van den algeheelen ondergang van
een groot aantal liedenhij dwong zgn
vader tot zelfmoord, het vermogen van
Henriette Winter was immers verloren. Wat
was daarmee bereikt, zelfs indien hij tot dit
uiterste redmiddel zgn toevlucht had moeten
nemen?
En indien hij besloot, zijns vaders mede
plichtige te worden; indien hij niet wilde,
dat de grijsaard een prooi der schande werd
of tie hand aan zich zelve sloegindien hij
Hi m iet te Winter tot zijn vrouw maakte?
- Misskien was dit nog de eenige uitweg;
zio .v er had niet geheel ongelijk, wanneer
s koud ov^rieg hem deze parlg voor
leg, De eer van huis en naam bleef gered;
daad wordt tot een plaag. Dat is de wraak die
ze neemt, omdat we haar zoo lang veron
achtzaamd en aan haar bestemming ont
trokken hebben.
Een beetje geduld, en de ijzeren juf doet
tot aller tevredenheid haren plicht. Doen nu
de kolenleverancier en de schoorsteenveger
de hunne en vooral doe de schoorsteen de
zijne. Maar die hapert niet zelden. We
hebben diep respect voor de bouwmeesters
der Egyptische pyramiden en Europeesche
kathedralen, voor den oprichter van den
Eyffeltoren te Parjjs en voor alle architecten
van alle reuzentorens ter wereld, maar hooger
schatten we de verdiensten van den man,
die een goeden schoorsteen bouwt en van
dien, uit wiens werkplaats een goede kachel
komt. Want wat baat ons een sierlijk
meubelstuk, wanneer het ding dienst weigert;
of wanneer we twee uren wachten moeten
eer 't warmte verspreidt; of wanneer het
rookt?
Hoeveel vijanden onze wijze van ver
warming tellen moge en hoe, niet zonder
reden, tot groote voorzichtigheid in de be
handeling van ons ijzeren meubelstuk wordt
aangedrongen, het is niet tegen te spreken
dat aan den open haard of warme kachel een
leven ontluikt, dat aan schoonheid en volle
digheid wedijvert met dat, 't welk des zomers
in de zonnewarmte opwast. Het leven n.l.
van den familiekring, der wetenschap, der
poezie. Des zomers vliegen we uit, rechts
en links en laten op schoone avonden 't huis
op zich zelf passen, wanneer de kachel
brandt scharen de leden van 't gezin zich
in een kring en halen hun hart op aan
eikaars gezelschap. En wanneer na jaren
de enkele overgeblevenen zich terug denken
in de dagen der jeugd, wat zien ze dan in
de eerste plaats? Een gezellig snorrende
kachel in 't midden van een kring van oude
vertrouwde gezichten.
Een blik op haar toovert ons een reeks
genotvolle avonden voor in een gezelligen
kring doorgebracht, aan vroolijken kout,
aan gezang, aan literatuur, aan 't spel ge
wijd. Geen uitspanning ter wereld kan het
huiselijk genot in de schaduw stellen.
Bij den warmen haard stort de dichter
zijn hart voor ons uit en zingt zijn liederen,
zelfs zijn lenteliederenbij den warmen
haard zamelt de wetenschap hare bouw
stoffen, ontkiemen sehoone gedachten in
edele hoofdenbjj den warmen haard ge
denkt degeen, die wel geborgen is aan zgn
minder bedeelde natuurgenooten, het ijs der
zelfzucht smelt en de weldadigheid viert
als gade van Henriette Winter kon hij
eenigermate weer herstellen wat zijn vader
aan haar en haar vermogen misdreven had.
Hij kon wellicht uit eigen kracht, indien
het geheim des vaders verborgen bleef, zich
zooveel verwerven, om zijn vrouw schadeloos
te stellen voor het verlies, dat zgn vader
h&ar berokkend had.
Maar welken prg's moest bij daarvoor be
talen Den prijs van een ongelukkig huwelijk
den prijs van verloren eer; den prijs der
schande, niet voor de wereld, maar voor
zich zelve 1
Met moeite verhief zich Emil eindelijk
uit den armstoel. Hij gevoelde een ver
moeienis in de ledematen, als ware hij in
die weinige uren tien jaren ouder geworden.
Maar hij had behoefte aan frissche lucht;
hij gevoelde hoe hij in de kamer bijna stikte.
Hij blies de lamp uit, sloeg de gordijnen
terug en opende het venster.
Daar beneden lag in den vollen zonne
glans, in de schoonste tevredenheid de stad,
welke men van het ietwat hooger gelegen
huis van den justitieraad bijna geheel overzien
kon. Daar beneden woonden de menschen,
die tot dusver ook hem, den zoon van den
justitieraad geacht en geëerd hadden en die
hem nu verachten zouden, indien bij er niet
de voorkeur aan gaf, hen eveneens te be
driegen en te misleiden.
Een licht gedruisck noopte Emil, om te
zien. In de geopende deur stond zgn vader.
Haastig sloot de jongeling het venster en
haar triomf.
Laten we dezen winter onze kachel warm
houden, zij zal 't ons doen.
3 Sriit onlsincL
De heer Lemonnier, lid van den gemeente
raad van Brussel, van wien het denkbeeld
eener tentoonstelling in de hoofdstad was
uitgegaan, deelt in de >Indépendance« mede,
dat de aanleg van een electrischen spoor
weg tusschen Brussel en Antwerpen zoo
goed als verzekerd is. Gelijk in 1835 de
eerste spoorweg op het vasteland Brussel
en Antwerpen verbond, zoo zal 60 jaren
later, in 1895, ook de eerste electrische
spoorweg beide steden nader tot elkander
brengen en het geven van feestelijkheden
mogelijk maken op het groote terrein van
den »Cinquantenaire« te Brussel tijdens de
tentoonstelling te Antwerpen.
De werkstaking in de Borinage is ge
ëindigd. Alle werklieden hebben den arbeid
hervat, zonder dat hun loon verhoogd is.
De onveiligheid te Parijs blijft aan de
bladen een niet gewenschten rijkdom van
stof leveren. Nachtelijke overvallen en be-
roovingen bljjven voortduren, alsof de politie
niet versterkt was. De »Temps« wijdt een
uitvoerig artikel aan de stelselmatige be-
rooving van villa's en alleenstaande huizen,
vaak met moord gepaard in geval van
ontdekking. Het is hoog tjjd, dat men
tot afdoende maatregelen tegen 't voort
woekerend kwaad overgaat.
Door 't verbod van invoer van natuur
boter uit Nederland naar Duitschland, zijn
in vele Nederl. grensgemeenten de prijzen
van dat product aanmerkelijk gedaald en
op de Duitsche markt in dezelfde verhouding
gerezen. Te Emmerik werd bijna gevochten
om een kluitje boter machtig te worden;
men besteedde f2 a f 2.15 per K.G.
Blijkens officiëel bericht kwamen te Ham
burg tot heden ruim 17y2 duizend gevallen
van cholera voor, waarvan ongeveer 7400
met doodeljjken afloop.
Te Teheran is deze ziekte thans geheel
geweken, na 60,000 slachtoffers te hebben
weggerukt.
Te Praag zijn 50 dynamietpatronen, die
voor de mijnen bestemd waren, gestolen.
In de gehouden zitting der Oostenrijk-
sche delegatie zeide de heer Eym, dat de
niet-Duitsche bevolking der monarchie zich
ernstig bezorgd maakt over het Drievoudig
wendde zich om tot den hoogbejaarden man,
die nu eenige stappen naderbij trad en voor
den zoon stond, deemoedig en gebroken diens
vonnis verwachtend. Hef gezicht van den
grijsaard was aschgrauw, en zonder dat een
woord gesproken werd wist Emil, dat zijn
vader, evenals hij, den geheelen nacht slape
loos had doorgebrachtdat hij het niet meer
verdroeg, langer op het vonnis van den zoon
te wachten, en dat hg gekomen was om een
beslissing te hooren.
Voor Emil kon niets verschrikkelijkers,
niets meer verpletterends bestaan, dan dien
grijzen man, die daar ootmoedig voor hem
stond, de uitspraak zijns zoons verwachtend.
In dit oogenblik was het, als berstte Emil's
hart; hij gevoelde bijna een lichamelijke pijn
het kwam hem voor, als ware zijn ziel in
tweeën gespleten. Maar een gevoel van on
beschrijfelijk medelijden, van de edelste kin
derliefde bezielde hem, en plotseling stond
hij voor den geknakten, bewegingloozen
man, en zijn armen wijd opende, snikte hij
Vader
Een blik trof hem uit de oogen van den
grijzen man, een blik, die nog niet één
oogenblik duurde, maar vol geluk en dank
baarheid. In het volgend oogenblik lag de
justitieraad aan de voeten van zgn zoon en
omklemde zijn knie.
Hevig opgewonden beurde Emil zgn
vader op.
»Laat mij hier schreeuwde de oude mat,
naar het scheen van zijn zinnen beroofd
»laat mij hier, hier is mijn plaats.
Met alle kracht beurde Emil zgn vader op
Verbond. De band, welke daardoor tusschen
Oostenrijk en Duitschland ontstaat, wekt
een wantrouwen, dat door eene langjarige
ondervinding wordt gewettigd. De Czechen
verlangen geen te nauw verbond met de
Duitschers. Hg was ook tegen een verbond
met Italië.
Graaf Boubois verklaarde, dat de gevoelens
van den heer Eym niet door de bevolking
worden gedeeld.
In de volle vergadering der Hongaarsche
delegatie heeft graaf Kalnoky, bjj de be
handeling der begrooting van buitenland-
sche zaken, het drievoudig verbond ver
dedigd als eene zuiver defensieve alliantie
die in geenen deele tegen Rusland is ge
richt; het verbond beschermt niet slechts
de belangen der bondgenooten maar ook
die van geheel Europa. Kalnoky verzekerde
dat allerwege het behoud des vredes ge-
wenscht wordt. Omtrent de Oostersche
politiek der Monarchie zei de minister, dat
zij is verzoenend en passief, en dat de
Monarchie niets anders wil dan eerbiediging
van het tractaat van Berlijn.
In de zitting der leger-commissie uit de
Hongaarsche Delegatie, werd den minister
van oorlog een buitengewoon crediet toege
staan voor den aankoop van tenten.
De Servische regeering heeft alle kiezers,
die bleven weigeren hunne belasting te be
talen, van de ljjsten doen schrappen. Hun
aantal bedraagt 20 a 30,000.
Uit Lugano wordt bericht
De overstrooming neemt onrustwekkende
afmetingen aan in de buurt van het Como-
meer. Bij Lecco zijn twee bergstroomen
buiten hun oevers getreden, waardoor aan
zienlijke schade is veroorzaakt. Verscheidene
fabrieken moeten het werk staken. Te Como
zelf staan vele wijken onder water.
Volgens bericht uit Rome is de spoorweg
tusschen Genua en Rome overstroomd. Het
verkeer gaat over Bologna en Florence.
Aan de Standard* wordt uit Varna
geseind, dat Rusland de organisatie zijner
marine in de Zwarte Zee zoo hoog opge
voerd heeft, dat het vervoer van eene ge-
heele divisie van 20,000 man, van het eene
punt der kust naar een ander, nu mogelijk
is. Bij de weerloosheid van Konstantinopel
zou eene overrompeling daarvan licht denk
baar wezenmen vreest dat Rusland den
Sultan daarmee zal dreigen om zoo aan
de Dardanellen gewichtige voordeelen te
kunnen afpersen.
en sloot hem in zjjn armen. Hij begroef het
witte haar van den in zijn armen snikkenden
man onder kussen en geleidde hem zacht als
een kind naar de sofa. Hem in zijn armen
houdend, vleide hij zich daar met hem neer.
De oude man hief zijn van tranen door
weekt gelaat met de krampachtig bevende
lippen en de smeekende blikken van de borst
zijns zoons op en zag hem bedeesd aan.
»Welk besluit hebt gij genomen vroeg
hg, en zgn stem klonk als een ademtocht;
het was, als waagde hg niet, luid te spreken.
»Kunt gjj nog vragen?* zeide Emil even
zacht. »Er bestaat voor mij geen andere
plicht dan die der kinderliefde. Ik zal mij
aan uw wensch onderwerpen.*
De beslissende woorden waren gevallen.
In bet volgend oogenblik kwam het Emil
voor, als werd zijn borst door een jjzeren
vuist omkneld en al datgene verpletterd, wat
men gevoel en bewustzijn pleegt te noemen.
Hij had inderdaad zelf gezegd: »Ik wil mij
aan uw wil onderwerpenof was dat een
ander geweest, die voor hem gesproken had
Wederom lag de grijsaard aan de voeten
zijns zoons en kuste zgn knieën ten hoogste
ontroerd, beurde Emil nogmaals zgn vader
op en zeide: >Gij hebt behoefte, dringend
behoefte aan rust. Alles zal in orde komen.
Wind u niet op, gij hebt mgn woord. Leg u
ter rustte, ik waak voor u!«
Gedwee liet zich de justitieraad door zgn
zoon naar buiten langs den corridor naar
zgn slaapkamer brengen. Voor het onbe-
legen bed bleef de zoon met den vader
staan en zeide:
In Yorkshire en Derbyshire hebben groote
overstroomingen plaats. Een groot deel der
steden Selby en York staat onder water; de
gasfabrieken worden bedreigdhonderden
schapen zgn verdronken het spoorwegver
keer staat gedeeltelijk stil.
In het centrale crimineele Hof van
Londen heeft het beruchte vergiftigings
proces een aanvang genomen. Thomas
Neill, ook Neill Cream genoemd, oud 42
jaren, beschreven als een reiziger, staat
terecht voor den moord op Mathilda Clover
gepleegd. Ook zijn er nog andere aan
klachten, waarin hg beschuldigd wordt drie
andere vrouwen te hebben vergiftigd verder
eene aanklacht dat hij gepoogd heeft eene
vierde vrouw, met wie hg kennis aan
knoopte, vergift toe te dienenen eindelijk
nog eene aanklacht, dat hij aan een ge
neesheer dreigbrieven heeft gezonden, met
het doel geld af te zetten. De galerjjen
waren vol nieuwsgierigen en een aantal
dames zaten beneden in de zaal achter de
verslaggevers. De beschuldigde loochent al
hetgeen hem ten laste wordt gelegd.
Naar de Times* uit Kaapstad verneemt,
heeft de Regeering aan de Stoomvaart-
Maatschappijen doen weten, dat haar tevng-
keerende stoomschepen Plymouth mo m
aandoen, terwijl de uitgaande kunnen v rt-
gaan met uit Southampten te vertrekken.
Volgens een telegram uit San Francisco
heerscht te Sanschow, in China, de cholera
in hevige mate. Dagelijks sterven er honder
den menschen aan. Het gepeupel, dat alle
kwaad aan de vreemdelingen toeschrijft,
meent nu weer dat de in China wonende
Europeanen de wellen door huurlingen
hebben doen vergiftigen en dat daardoor
de epidemie ontstond. Een gerucht zegt,
dat alle vreemdelingen in het district van
Sanchow gekerkerd zijn en dat verscheidenen
werden onthoofd.
Te Bell's Landing in Alabama ver
moordden vier kleurlingen Maandag een
ouden man en zgn dochter. Roofzucht was
de aanleiding. De misdadigers werden
echter ontdekt en bevonden zich weldra in
de gevangenis te Monroeville. De moord
wekte ieders verontwaardiging en de ver
bolgenheid der menigte op de moordenaars
was zóó groot, dat men de gevangenis be
stormde en de 4 kleurlingen uit hun cellen
werden gehaald. Eerst wilde men ze levend
verbranden, doch het »menschelijk gevoel*
behield de overhand, zoodat de kleurlingen
een voor een, werden doodgeschoten.
»Leg u ter ruste en slaap; vergeet wat
gij in den jongsten tijd geleden heb be
proef ten minste, het te vergeten.*
>Ik wil u gehoorzamen*, verklaarde de
justitieraad afgemat. »Ik wil ugehoorzamen;
maar neem voor hetgeen gij voor uw vader
gedaan hebt diens duizendvoudigen dank.
God zal het u vergelden
Emil wilde zich jjlings verwijderen. Doch
aan de deur bleef hij nogmaals staande en
keerde zich om.
»Vader,« zeido hij, »ik moet eenigszina
duidelijk zien. Hoeveel bedraagt de som,
welke gij
Hij hield plotseling op. Niet ten koste van
zgn leven had hij tegenover zijn vader het
woord verduisterd* gebezigd.
»De som,* sprak de justitieraad, zich aan
het nachttafeltje van zgn bed steunend, »de
som, welkewelke ontbreekt, meent gij
»Ja,« antwoordde Emil.
»Ik weet het niet meer nauwkeurig,*
prevelde de justitieraad. Sedert weken heb
ik het niet meer gewaagd, mij met een af
rekening bezig te houden; ik was bevreesd
voor mgn papieren, voor mgn eigen brand
kast. Ik weet het niet, maar het kunnen vjjf-
tot zesmaal honderdduizend mark zijn. Zoo
groot zal de som wel wezen, misschien iets
minder, misschien iets meer.*
»Ik dank u,« zeide Emil en verliet de
kamer. Hij moest heensnellen, zoo schielijk
hij kon, om den vader de doodelijke ont
steltenis te verbergen, welke de nieuwe tijding
hem had ingeboezemd.
(Uit het Duitsch.J
Worclt veruolyaj