Het Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bominelerwaard.
De Zuiderzee-plannen.
FEUILLETON.
De Pleegzuster.
UitgeverU. J. VETERMAN, Heusden.
M 1144. WOENSDAG 26 OCTOBER.
1892,
VOOR
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prgsverhooging. Afzonderlijke
nnmmers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 60 ct. Elke regel
meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrg dagmor
gen ingewacht.
Hoe lang is het droogmaken der Zuiderzee
reeds aan de orde! Er is reeds meer inkt
over vermorst, als zij water bevatZoo kan
men wel eens hooren, als dit ontwerp ter
sprake komt, en een breedsprakig vonnis
wordt geveld over dat vergader, geschrjjf en
wat niet meer, zonder dat men alsnog een
stap verder is gekomen. Zeker is nog geen
stukje grond aan de wateren ontrukt, nog
is geen spade in den grond gestoken, toch
nadert het oogenblik dat met dit allerge
wichtigste werk een begin zal worden ge
maakt. Maar er is veel, zeer veel te over
wegen, omdat zoo vele verschillende belangen
in deze zaak zgn betrokken, zeker meer dan
de pruttelaar van daareven beseft. Eerst moet
de mogelijkheid der droogmaking vastgesteld
worden, dit is het werk van deskundigen,
de kosten moeten begroot worden, de aard
van den grond moet onderzocht worden,
opdat men kan nagaan of de opbrengst der
gronden eenigszins in evenredigheid zal zgn
met de gemaakte kosten. Die voorbereidende
werkzaamheden zgn voor een groot deel
afgeloopen. Met de gronden die bloot zullen
komen, met hun waarde voor den landbouw
is men bekend. Plannen zijn gemaakt, de
vermoedeljjke kosten zgn berekend, dank zij
het optreden der Zuiderzee-vereeniging.
Nu is door de regeering een commissie
benoemd, en deze zal zeker niet dralen om
een afdoend rapport uit te brengen. Alle
belangen zgn in die commissie vertegen
woordigd, zoodat op aller belangen zal gelet
worden en men zoodoende tot oplossing van
verschillende bezwaren kan komen, of zoo
dit niet mogeljjk is, zal moeten overwegen
of de nadeelen der droogmaking de voor-
deelen zullen overtreffen, en wanneer dit het
geval mocht zjjn, zal zeker van de droog
making worden afgezien.
Want aan de droogmaking zjjn zeker ook
nadeelen verbonden. De visschers-bevolking
langs de kusten der Zuiderzee zal of moeten
verhuizen öf een ander bedrijf ter hand
nemen, en de visscherjj op de Zuiderzee ver
tegenwoordigt nog een aardig kapitaal. Niet
slechts de eilandbewoners, maar ook de in
gezetenen van vele plaatsen aan de kust
leven alleen van visscherjj en van de daarvan
afhankeljjke bedrjjven. Het is zeker een
wisselvallig beroep, maar men is nu eenmaal
daaraan gewoon. Grootvader heeft het uit
geoefend en de kleinzoon hunkert naar den
dag, dat hg met vader in zee kan gaan. Die
Uit het Duitsch.J
(5
Meer dan een half milioen! Dat was
ongehoord Zesmaal honderdduizend mark,
misschien meerzoo sprak de vader. Dat
was veel, veel meer dan Emil verwachten kon.
Deze vreeseljjke tijding benam hem het
laatste steunpunt, de laatste hoop. Was
de toestand inderdaad zoo, dan was zijn
offer immers vruchteloos. Zelfs door het
huwelijk met Henriette Winter kon hij
onder geenerlei omstandigheden een zoo
verbazend tekort vervangen of dekken.
Emil had het gevoel, als ware hg door een
zwaren slag voor het hoofd getroffen. Hij
wankelde, meer dan hjj ging, naar de kamer,
welke hjj in het ouderlijk huis betrokken had.
Daar zonk hg, naar geest en lichaam
uitgeput, in een stoel, om te weenen,
weerloos als een klein kind.
IV.
Er werd aan de deur geklopt. Op Emil's
geroep trad echter niemand binnen, maar
er werd wederom geklopt. Hjj beheerschte
zich, zoo goed het ging, snelde naar de
deur en opende deze.
Daar buiten stond een jong meisje, in den
vermoedeljjken leeftjjd van achttien jaar. Zjj
visschers zullen zich moeielijk met iets anders
kunnen bezig houden.
Ook voor de schipperjj moet op afdoende
wjjze gezorgd worden. De Zuiderzee is de
verbinding tusschen noord en zuid. Tal van
schepen vinden over de Zuiderzee uit Fries
land en Groningen hun weg naar Holland.
Die verbinding moet big ven, zoolang het
vervoer te water goedkooper en gemakkeijjker
is dan te land.
Voor een geregelde afwatering moet ge-
zorgd worden. De Vecht, de Eem, de IJsel
met zgn bjjrivieren, de Overjjselsche Vecht:
en nog verschillende andere watertjes loozen
hun water in de Zuiderzeedie waterloozing j
kan niet belemmerd wordenbjj de droog- j
making moet daarop in de eerste plaats
gelet worden, wil men de achter liggende
landen niet waardeloos maken. Maar verder j
zal die commissie dienen te onderzoeken
wat de gevolgen der droogmaking voor het
geheele land eD in het bjjzonder van den
landbouw zullen zgn. Een nieuwe, aan
zienlijke provincie, met duizenden H.A.
uitmuntend land zal beschikbaar komen.
Zal dit geen belangrjjken invloed op de
prjjzen der landerjjen uitoefenen Zal men
geld beschikbaar hebben om die gronden
in cultuur te brengen, zal de groote ver
meerdering van tal van gewassen niet na-
deelig werken op de marktprgzen Het een
en ander moet door de commissie worden
nagegaan. Zooveel mogeljjk moet men voor
verrassingen bewaard big ven.
En al gaat het nu niet aan om de huid
van den beer te verkoopen, voor hg gevangen
is, zal toch nu reeds het een en ander
moeten vastgesteld worden omtrent den ver
koop der drooggemaakte landen, want ook
daaromtrent is men het volstrekt niet eens.
De drooggemaakte gronden moeten voor
velen een toevluchtsoord wordenduizenden
moeten daar een voldoend bestaan kunnen
vinden, dat moet een der grootste voor
deden van de droogmaking zgn. Maar dat
voordeel gaat verloren als de gronden in
massa aan kapitalisten verkocht worden, die
het getal pachters aanzienlijk zullen ver
meerderen. Die gronden mogen niet in de
handen van speculanten vallen, zoo mogelgk
moet klein grondbezit regel worden.
De boerderijen van 80 a 100 HA. mogen
groote voordeelen hebben voor de eigenaars,
slechts betrekkeljjk weinig arbeiders zjjn
daarop noodig. Wordt de hoeve verdeeld in
20 a 25 deelen, dan kunnen 25 gezinnen
zich op dien grond een zelfstandig bestaan
verzekeren. Ook daaromtrent zal de benoemde
wierp een angstigen blik op Emil en scheen
eener groote gemoedsbeweging ten prooi.
Onwillekeurig was zjjn gelaat voor een
oogenblik opgeklaard, en vriendeljjk zeide
hjj>Lucy, mjjn God, waar komt gjj van
daan? Ik heb u, sedert ik in huis ben, niet
gezien.
Het jonge meisje scheen op zijn vraag
geen acht te slaan. »Met mjjnheer den
justitieraad is het ver van goed hjj schreewt
luid in zjjn kamer, het meisje zegt, dat
hjj jjlt.«
Dan snelde zij jjlings voort en Emil
volgde haar even haastig. Hjj vond zjjn
vader geheel buiten zichzelvende oude
heer herkende zjjn zoon niet en sprak
woeste woorden door elkander, die slechts
deels verstaanbaar waren, maar nu en dan
riep hjj toch vrjj luid enkele worden, en
Emil hoorde dan, hoe hij schreeuwde: »Een
dief.... een dief!.... ziet ge ginds.... daar zgn
zjj.... zjj willen injj gevangennemen.... Mjjn
zoon zal mg redden.*
Zonder den minsten samenhang stiet de
zieke man deze woorden uit, maar slechts bjj
tusschenpoozen, die door gemompel, en on
verstaanbare volzinnen aangevuld waren.
Maar voor Emil was de toestand verschrik-
keljjk genoeg. Zjjn vader geleek een krank
zinnigen en bereid, het geheim, dat slechts
hun beiden bekend was, in een bewusteloos
heid te verraden welk een gevaar, wan
neer een oningewjjde dit hoorde!
Geen oppasser of oppasseres mocht Emil
aan het bed zjjns vaders plaatsen, wilde hjj
niet bevreesd zijn, dat deze uit de drog
redenen en fantasieën des Igders iets ver
commissie advies moeten uitbrengen. Later
zal dan bljjken of de adviezen der commissie
uitvoerbaar zgn.
Worden slechts kleine perceelen onder
den hamer gebracht met de bepaling dat
door niemand meer dan een bepaald getal
perceelen mag gekocht worden en zgn af- j
doende bepalingen gemaakt om misbruiken
te voorkomen, dan zal de opbrengst zeker
niet meevallen maar duizenden zullen in de
gelegenheid gesteld worden zich grondeigen
dom te verwerven van een voldoende grootte
om het gezin door werken te onderhouden.
Het getal kleine boeren zal daardoor veel
grooter wordenhet is nu de vraag of zulk
een regeling in het algemeen belang zou zgn,
of waarljjk op landbouwgebied overbevolking
bestaat en het wenscheljjk is duizenden ar-
beiders te verplaatsen. In alle gevallen zal
gewaakt moeten worden dat dit groote werk
geschiedt in het algemeen belang en niet
alleen in dat van eenige bevoorrechten.
Reeds veel is geschreven over de droog
making en nog dikwjjls zal men daarvan
hooren voor m9t het werk begonnen wordt.
Wjj verkeeren nog in den tijd van voorbe
reiding nu de regeering die zaak ter hand
heeft genomen, en aan bevoegde mannen
een ernstig onderzoek heeft opgedragen zal
de voorbereiding spoedig zgn afgeloopen en
is men eenmaal zoo ver, dan zal spoedig be
slist worden, wat de Staat zelf zal doen en
wat zjj van particulieren wacht.
Moge het dezen Minister van Waterstaat,
die zich reeds zoo verdiensteljjk heeft ge
maakt in deze zaak, gegeven zjjn spoedig
uitgewerkte plannen en ontwerpen te toonen.
want het is geen werk van een enkel jaar,
hoe men ook vooruit gegaan is op dat gebied.
Eeuwen zjjn noodig geweest om tot de droog
making der Haarlemmermeer te komen,
nadat de noodzakeljjkheid erkend was. De
Zuiderzee zal zeker spoediger verdwjjnen als
maar eerst het werk met ernst is aangepakt
en de stoom, die krachtige steun van den
mensch, op velerlei wijze in dienst wordt
gesteld.
Nog slechts een wijle geduld, pruttelaars
en misschien zult gij het nog beleven dat de
spoortrein voortsnelt op plaatsen die nu door
den visscher als zgn gebied beschouwd wor
den misschien ziet gij den ploeg nog trekken,
waar nu het net wordt opgehaald, maar
geen overhaasting, voor alles een nauw
keurig onderzoek, dan heeft men de minste
teleurstellingen te wachten, en heeft men
den meesten kans op welslagen tot eer en
voordeel van het geheele land. De nieuwe
namen, waaruit zjj gevolgtrekkingen op de
werkeljjkheid maken konden.
Hjj zond een der dienstmeisjes naar den
dokter en nam aan 't bed zjjns vaders plaats.
Hij besloot hem zelve te verplegen. Als zoon
rustte immers op hem ook de naaste ver
plichting en het naaste recht op deze plaats
aan het ziekbed.
De huisdokter kwam, schudde het hoofd
en verklaarde, dat de feestelijkheid en de
voorbereidingen daartoe den ouden heer
waarscbijnljjk ietwat vermoeid hadden; er
was sterke koorts ingetreden, maar overigens
geen gevaarljjke kenteekenen. Hjj schreef
kalmeerende middelen en ijs-omslagen op
het hoofd voor en ging heen.
Zoolang hij daar was, had de zieke niet
geschreeuwdde jjs-compressen schenen hem
goed te doen, want hjj verzonk in een wel-
dadigen slaap. Maar vaak ontwaakte hij in
den loop van den dag, en wat hjj dan sprak,
was wellicht voor een ander niet verstaan
baar, maar Emil begreep den samenhang.
De zieke verhaalde alles, wat hem het hart
bedruktezjjn verduistering, het onderhoud
met zgn zoon.
Een geluk, redeneerde Emil, dat hjj alleen
nevens den zieke kon waken. Wel wist hjj
niet hoe lang zjjn krachten toereikend waren,
doch hjj wilde niet eer van het bed wijken,
dan tot hem het laatste restje kracht be
geven had. En er bestond immers nog een
hoop hjj kon zich wellicht door Lucy doen
aflossen, die persoonlijk haar diensten had
aangeboden.
Hij deed zich verwjjten, niet vroeger aan
het jonge meisje gedacht te hebben. iSedert
provincie is er nog niet, maar dat zjj eenmaal
zal komen is niet meer te betwijfelen
Buitenland.
Volgens opgaven van den directeur van
den geneeskundigen dienst in België, zjjn
van 25 Juli tot 12 October jl. 1135 gevallen
van cholera in België voorgekomen waarvan
564 met doodeljjken afloop.
De meeste gevallen kwamen voor in de
provinciën Antwerpen en Henegouwen.
Men vreest dat de uitlevering van den
anarchist Franyois, welke te Londen door
de Fransche regeering is aangevraagd, niet
zal verkregen worden. De Britsche autori
teiten hebben den rechter van instructie
Atthalin verzocht om de processtukken, en
met het onderzoek daarvan zal in elk geval
geruimen tjjd heengaan. Het gerechtshof
te Londen zal zich in deze week met deze
uitleverings-kwestie hebben bezig te houden.
In Ierland is het lieve leventje weer in
vollen gang. Eiken dag komen er pachters
bjj, die weigeren te betalen, tenzij tegen een
aanmerkeljjke vermindering der reeds vroeger
verminderde pachtsom. Eiken dag hebben
weer aanzeggingen door deurwaarders plaats,
dat de onwilligen zullen worden uitgezet.
Terstond daarop komen zij in openbare ver
gadering bjjeen, waarin hevig op den land»
heer wordt gescholden. De district-inspec-i
teuv van politie, Lilly, die in de vorige week,
terwijl hjj met zgn knecht op een karretje
huiswaarts reed, bjj Balivor in het graaf
schap Meath door een zestal kerels des
avonds op een eenzamen weg werd aange
vallen, ligt zwaar ziek, tengevolge der
knotsslagen, die hjj op zijn hoofd bekwam.
Zoo hjj al beter wordt, zal hij waarschjjn-
ljjk toch een oog kwjjt zjjn. Een drie-tal
maanlichters zgn in hechtenis. Nog een
paar benden maanlichters hebben zich in
de laatste dagen op verschillende plaatsen
vertoond en kogels gevuurd in de huizen
van lieden, die niet aan de Home Rule-
beweging wilden meedoen.
De Russische gezant te Berljjn ontkent
ten stelligste, dat zjjne regeering bjj de
Porte geprotesteerd heeft tegen den aanleg
van nieuwe vestingwerken in den Bosphorus
en tegen de aanwezigheid van den Bel
gischen vestingbouwkundige generaal Brial-
mont te Konstantinopel. Rusland heeft zich
niet te bemoeien met Turkjje's binnen-
landsche aangelegenheden, en zijn gezant te
Konstantinopel heeft er zich dan ook toe
bepaald de Porte er op te wjjzen, dat de
voorgenomen werken volkomen onnoodig
zgn, daar Rusland geen vjjandige bedoelingen
tegen de Porte koestert.
Het gerechtshof van Old Bailey heeft
dr. Neill, schuldig verklaard aan de ver
giftiging van vier vrouwen in de Londensche
wjjk Lambeth, ter dood veroordeeld.
Uit Rome wordt d.d. 22 Oct. gemeld:
Cagliari is door een hevigen storm geteisterd,
waardoor 108 huizen zgn ingestort. Het
aantal slachtoffers is onbekendtwee ljjken
zjjn reeds gevonden.
Eene schandeljjke baldadigheid heeft te
Barcelona een ernstig ongeluk veroorzaakt.
Bjj het afsteken van een vuurwerk waren
eenige personen ontevreden over hun
plaatsenzij staken daarop de kist in brand,
waarin zich het vuurwerk bevond en die,
naar het schijnt, niet zorgvuldig genoeg was
weggeborgen. Er volgde eene hevige ont
ploffing, waarbjj zeven personen zwaar en
vele andere minder ernstig gewond werden.
Op Creta zjjn weder onlusten uitgebroken.
Te Spakia waren, waarom is nog niet recht
duideljjk, botsingen tusschen de Turksche
soldaten en de bevolking voorgevallen. De
bisschop van Spakia was tusschenbeiden
gekomen en de Gouverneur had beloofd
niemand te zullen straffen. Maar in strjjd
daarmede werd een aantal burgers gearrp«-
teerd en naar Tripoli gezonden. Dat a
een duizendtal van de bevolking naar de
wapens grjjpen en een demonstratie doen.
Zjj wilden niet uiteengaan, eer de wegge
zondenen zjjn teruggebracht. In een der
botsingen zijn 14 soldaten gesneuveld en
20 gekwetst.
Uit Petersburg wordt bericht, dat tenge
volge van een hevigen sneeuwstorm en groote
sneeuw verstuivingen Vrijdag op den spooweg
SysranW iasma verschillende treinen bleven
steken, waaronder de exprestrein van den
Grootvorst Nicolai Nieolajewitsch. Een trein
met werklieden, te hulp gezonden, was tot
's avonds werkzaam zonder den weg vrjj te
kunnen maken.
drie dagen was hjj in huis en nu had hjj
haar voor de eerste maal gezien. En toch
was dit meisje eens zgn klein zustertje ge
weest, ten minste, hij had haar in een
zekere periode zjjns levens zoo genoemd en
haar, als een oudere broeder, gaarne ge
waardeerd en behoed.
Door een luim zjjner moeder was Lucy
in huis genomen. In hun huweljjk was Emil
het eenig kind gebleven, en zgn moeder
reikhalsde er naar, een dochtertje te hebben.
Toen alle hoop moest opgegeven worden,
een eigen dochter te bezitten, gaf de justi
tieraad aan de beden zijner vrouw een ge
willig oor, en er werd een klein meisje op
den leeftijd van drie jaar, dat juist wees was
geworden, in huis genomen en met Emil
samen grootgebracht.
De kleine diende voor de vrouw des
huizes in zekeren zin als speelgerei. Er zgn
vrouwen, die het spel met de poppen uit
haar jeugd niet kunnen vergeten en die
aan kleine kinderen behoefte hebben, om
met deze haar spel te drjjven. Lucy was de
levende, kleine pop, die der vrouw dus
de grootste vreugde bereiddezjj kende geen
grooter genot, dan het kind te verplegen,
het als een pop aan te kleeden, het naar
de nieuwste mode op te dirken, het te streelen
en te liefkozen.
De kleine Lucy was dan ook een aller
liefst klein meisje, aardig en innemend, zoo
dat zjj zich de genegenheid van Emil zelfs
verwierf, toen hij zich nog in die jongelings
jaren bevond, waarin, zooals men weet, het
allerminst toeneiging tot een vrouweljjk
wezen zich pleegt aan den dag te leggen.
Een groote brand heeft te Inglovood nabjj
Chicago plaats gehad. Onder verschillende
andere gebouwen werd ook een groot hotel
in de asch gelegd, waarin zich vele personen
bevonden. Men vreest dat ze allen in de
vlammen zijn omgekomen. Een vrouw, die
uit de tweede verdieping sprong, werd voor
dood opgenomen. De materieele schade wordt
op 500.000 dollars begroot.
Het bereidde hem een ware vreugde, Lucy
als zjjn kleine zuster te beschouwen, haar
ook zoo te noemen, met haar te spelen,
haar te beschermen en voor haar welzjjn
te waken.
Lucy was tien jaar oud geworden, toen
de moeder van Emil stierf, misschien een
geluk voor het jonge meisje, want de goede
vrouw was op den besten weg, haar te ver
wennen. De justitieraad was door den dood
zjjner vrouw zwaar geschokthjj wilde van
een tweede huweljjk niets weten en droeg
een bejaarde dame 't bestuur der huis
houding opdeze belastte zich nu geljjk-
tjjdig met de verdere opvoeding van Lucy,
welke de justitieraad in zekereH zin als een
legaat zjjner vrouw beschouwde.
De verhouding van het jonge meisje in
huis onderging echter toch een belangrijke
wjjzigingthans, nu zjj geen speelgoed meer
was en de belangstelling der huisvrouw
derfde, trad zjj van lieverlede op den achter
grond zij was immers niet de dochter des
huizesevenmin als zjj de plaatsvervangster
van de huisvrouw was, en toen later Emil
de universiteit bezocht, werd het huis van
den justitieraad met den dag eenzamer.
De oude heer leefde afgetrokken op zgn
kamers, spjjsde alleen en zag hoogstens een-
of tweemaal in de week Lucy, wanneer hij
haar liet komen, om met haar te spreken
en haar nooden te vernemen, om haar ge
tuigschriften te zien, of om haar een wel
verdiende loftuiging te geven.
(Mfordt vervolgdJ
NIEUWSBLAD