Het Land van Heiden en Altena, de Langstraat en de Boinnielenvaard.
Uitgever: L. J. YEERMAH, Heusden.
M 1150. WOENSDAG 16 NOVEMBER.
1992.
KKI'l l.I.F/rON.
De Pleegzuster.
VOOR
Dit blad verschgnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprgs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prgsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Ad verten tien van 16 regels 60 ct. Elke regel
meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrij dagmor
gen ingewacht.
Te allen tijde is strijd geweest tusschen
hen die heerschappij voerden en de onder
geschikten. Op iedere bladzijde der geschie
denis vindt men daarvan treffende voor
beelden. De Patriciërs in het oude Rome
zetten het Plebs naar de hand en dreven
eeuwen lang hun wil door in weerwil van
alle verzet der verdrukten. In de Middel
eeuwen waren de lgfeigenen, de laagge
borenen, onderworpen aan hun heeren en
meesters, de edelen. Wat was een kerel
tegenover een edelman, die op zijn kasteel
den geheelen omtrek beheerschteDie eer
bied voor den adel is nog in vele streken
niet uitgestorven. Hebben ons de nieuwe
tijden begrippen van gelijkheid gebracht,
Mgnheer de Baron is voor de geheele streek
toch nog iets anders dan een gewoon mensch,
en verwaardigt hij zich omtrent de eene of
andere zaak een advies te geven dan kan
men vrg zeker zijn dat dit advies door de
meerderheid zal gevolgt worden: »Mgnheer
de Baron wil het zoo* sluit alle verdere be
spreking uit.
In Holland is het gezag van den adel door
verschillende omstandigheden reeds vroeg in
gekort. Tgdens de Republiek berustte het
bestuur bij de stemhebbende steden en afge
vaardigden van den adel als vertegenwoor
digers van het platte landhet hoogste
woord werd echter gevoerd door Amster
dam. Eenige familiën in die stad, verbonden
met familiën in de andere steden waren
toen de heerschers, en het volk had geleerd:
Wat de heeren wgzen, moeten wg prgzen*.
De Pransche Omwenteling bracht hierin veel
verandering. De leuze: »gelrjkheid van allen
voor de wet* maakte een einde aan veel
misbruikende macht des adels werd geknot
en de heerschende familiën hier te lande
verloren veel van hun gewicht. De gelgkheid
voor de wet werd erkend, daarnaar moest
men zich regelen.
Onze grondwetten erkenden die gelijkheid
en alleen gewoonte liet nog het oude onder
scheid in sommige streken bestaan. Doch na
de aristocratie der geboorte is een andere op
gestaan.
In de plaats der oude beheerschers is de
heerschappij van het kapitaal getreden en
hoort men veler klachten dan is die heer-
(11
Hij ging nogmaals door het huis, als
wilde hjj daarvan afscheid nemen. Eenige
uren later was bij in dit huis voor nog
weinige dagen slechts een persoon, die ge
duld werd; bij moest voor Lucy en zich hier
of daar een onderkomen zoeken, want dan
behoorde het huis den sehuldeischers, die het
aandenken van den waanzinnigen justitie-
raad waarschijnlijk vervloekten.
Hjj kwam de kamer voorbij, waarin Lu_y
onder de verpleging van een meisje en eene
diakonesse laghij klopte zacht aan en ver
nam, dat Lucy te spreken was.
Zij bloosde, toen zij hem ontwaarde, en
stak hem beide handen toe.
Emil kuste de handen, boog zich diep
tot Lucy neer en fluisterde haar toe
»Hoe gevoelt zich mijn bruidje?*
Hij ontstelde bijna over den blos, die
Lucy's gezicht overtooghij zag de tranen
in haar oogen glinsteren, en zjjn kussen
smoorden haar snikken.
De diakonesse stond op en zeide vriende
lijk: »Wind de juffrouw niet op, ik vrees,
het benadeelt haar.«
Haar verzoek was zoo vriendelijk en toch
zoo dringend, dat Emil de kamer verlaten
moest. Toen hij alleen op den corridor was,
wischte hij zich nogmaals de tranen uit de
oogenhet waren de laatste tranen, die hij
weende; nu kende bij geen zwakheid meer;
bg was bereid alles op zich te nemen, wat
schappij zeker niet minder zwaar te dragen
dan de vroegere heerschappij.
Riep men vroegerweg met de aristocra
ten, nu klinkt de kreet: weg met het kapi
taal en die kreet, nagebauwd door menigeen,
die niet weet wat hij zegt, is de leuze ge
worden van velen die den tegenwoordigen
toestand zouden willen veranderen. En waar
lijk, de heerschappij van het kapitaal heeft
ook ernstige bezwaren, en het is niet moeilijk
die op scherpe wijze in het licht te stellen en
den onnadenkende te overtuigen van de
noodlottige gevolgen dier heerschappij voor
het individu in het bijzonder en voor de
maatschappij in het algemeen.
Toch zou de vernietiging der kapitalen
de noodlottigste gevolgen hebben, en onze
maatschappij eeuwen terugvoeren. Het kapi
taal moet blijven, maar het moet geen
bijzondere rechten hebben. Het kapitaal,
in de enge beteekenis van geld genomen,
geeft nog te veel voorrechten, ook in onze
wetgeving en daardoor bestaat de gelegenheid
om het kapitaal zelf te bestrijden. Geld dat
stom is, maakt recht wat krom is, moge in
vroeger tijd een waarheid geweest zijn, het
moet nu een schandelijke leugen zijn, en
zijn beteekenis geheel verliezen. Iedere poging
om het waarheid te doen zijn, die gelukt,
is een wapen in de hand van hen, die strijd
voeren tegen het kapitaal, den heerscher in
dezen tgd.
Daarom is het noodig, dat onze wetgeving
gezuiverd wordt van alles, wat rechten ver
leent aan het geldbezit. Luide wordt geroepen
om algemeen stemrecht, afschaffing van den
census is een eisch des tgds; het bezit van
geld mag bg de stembus niet langer rechten
verleenen. De bekwaamheid om van dat
recht gebruik te maken, moet den doorslag
geven, niet de al of niet betaling van een
grootere of kleinere som in de belastingen.
Moeten wg een Eerste Kamer houden, dan
moet de keuze niet afhankelijk zijn van
geldbezit. Ook de leden dier Kamer moeten
door bekwaamheid, niet door rgkdom boven
de andere burgers uitsteken.
Het jachtrecht, een overblijfsel uit vroegere
tijden, verleent mede aan het kapitaal buiten
gewone rechten ten nadeele van den land
bouwer, die schade lijdt door het wild en
zijn akkers niet mag verdedigen tegen de
roovers zijner gewassen. Is bg het plegen
van een misdrijf de een genoodzaakt in de
de huidige dag bracht, al ware 't het vreese-
lgkste.
Stipt op den aangegeven tijd verschenen
de beide notarissen na de begroeting en
de onvermgdelijke vragen naar den toestand
van den justitieraad, nadat de beide mannen
hun leedwezen betuigd hadden, dat het
hooggeachte huis door zulk een ramp ge
troffen was, ging men tot de zaak zelve over.
De oude bureau-chef werd ontboden en
verscheen dienstvaardig, de handen wrijvend;
hij was een klein ventje, een origineele grijs
kop, die sedert tientallen jaren de rechter
hand van den justitieraad in diens kanselarij
en bij al zijn zaken geweest was. Men vroeg
hem, of hij inlichting kon geven, en het
oude mannetje knikte gverig met het hoofd
en zeide, dat hij omtrent alles voldoende
georiënteerd en er van overtuigd was, dat
men alles in de beste orde zou aantreffen.
Hij bracht zoowel de notarissen als Emil
naar de kanselargvertrekken, toonde hun
de aanwezige akten, legde hun een ge
specificeerde en nauwkeurige opgaaf van
alle hangende aangelegenheden voor en ver
klaarde ten slotte:
Daarmee sluit mijn wetenschap, voor
zooveel betreft den stand der zakenin deze
brandkast bevinden zich de documenten, in
die geldkist, zoover ik weet, het particulier
vermogen van mijnheer den justitieraad,
maar ook de depositobe wgzen van de banken,
bg welke het krediet der verschillende cliënten
gedeponeerd zijnook de papieren, welke
op het beheer van het vermogen van meer
genoemde cliënteele betrekking hebben,
moeten in die kist zich bevinden. Den sleutel
bezit ongetwijfeld mgnheer de advocaat.*
1 Voorzeker,* lispelde Emil nauw hoor-
gevangenis te boeten, een ander betaalt een
kleine som en daarmede is hij vrij. En hoe
gaat het met vele betrekkingen in den
Staatsdienst Zijn zij niet alleen te verkrijgen
door hen, die de middelen bezitten om zich
daarvoor te bekwamen? Zijn onze universi
teiten niet gesloten voor den onbemiddelde,
is zelfs het middelbaar onderwijs voor het
meerendeel niet onbereikbaar Zoo voert ook
in onze wetgeving niet zelden het kapitaal
heerschappij en veroorzaakt ontevredenheid
tegen den heerscher in dezen tijd. Ontevreden
heid tegen de bestaande toestandenSteeds
onstuimiger hoort men klagen en daarom
is ieder verplicht zooveel mogelijk alles te
vermijden wat grond voor klagen kan geven,
zooveel mogelijk moet voorkomen worden
dat men de heerschappij van het kapitaal
gevoelt. En dit ligt onder ieders bereik, dit
is ieders plicht.
»Men moet maar arm zijn* is een uit
drukking, die niet meer gehoord mag worden,
omdat zij getuigt dat men de heerschappg
van het kapitaal met weerzin draagt.
Mogen de bezitters van kapitaal in deze
dagen, waarin zooveel moet ontbeerd worden,
niet vergeten, dat het hun plicht is dat
kapitaal tot welzgn van velen te gebruiken;
mogen zg nimmer toonen, dat zjj zich als iets
meer, als iets beters beschouwen dan de
minder gezegenden. Zij zijn de bewaarders,
en van de talenten, hun toevertrouwd, zullen
zij rekenschap moeten geven. Het bezit
moge genot geven, het geeft ook plichten
een goed besteden ten nutte van het algemeen
is een eisch, waaraan de bezitter moet vol
doen, wil hij het bezit waardig zijn.
De heerschappg van den adel behoort tot
het verledene omdat de adel zijn macht
schandelijk misbruiktede aristocratie is ge
vallen, omdat ook zij niet besefte wat zg
aan zichzelve en anderen verplicht was,
maar zoo ook zal de macht van het kapitaal
ten onder gaan indien de misbruiken besten
digd worden, en daardoor de ontevreden
heid toeneemt.
Heerschers en ondergeschikten, edelen en
kerels zg behooren in onze maatschappg,
die gelijkheid van allen op den voorgrond
stelt, niet meer te huis. Regenten zijn noodig,
want: als er velen 't huis regeeren, hebben
orde en eendracht uit, aan de mot zijn dan
de kleeren, aan de roest het staal ten buit,
maar die regenten moeten geen heerschers
willen zijn, zij moeten bun macht niet mis
bruiken.
Kapitaal is voor vele zaken noodzakelijk,
maar het kapitaal mag niet misbruikt worden,
want daarvan kunnen de treurige gevolgen
niet uitblijven. Ieder wake dus in zijn kring,
dat de macht, die het kan geven, niet mis
bruikt worde, maar dat het integendeel
dienstbaar gemaakt wordt om veler nooden
te lenigen, in veler behoeften te voorzien.
Het kapitaal zij zoo ten zegen der maat
schappij iu het algemeen, maar ook ten
zegen van zoovelen die door de omstandig
heden het missen, en daardoor geheel af
hankelijk zijn van de bezitters.
De winter nadert, de werkloosheid neemt
toe, moge de treurige toestanden dat goede
geven dat zij verbroedering teweeg brengen
en dat allen overtuigd worden dat de heer
schappij van bet kapitaal een zachte is, die
tot veler welzgn strektdaardoor alleen zal
een heftige strijd kunnen voorkomen worden.
De tijden zijn ernstig, men mag verwachten
dat ieder zijn plicht zal doen
Buitenland.
In België is, zooals men weet, de Green-
wich-tijd aangenomen. Naar aanleiding hier
van geeft dr. N. P. Kapteijn in het N. v. d. D.
de volgende kortemaar welsprekende
officieele opgaaf van de Vereeniging der
Belgische gasfabrikanten, d.d. 27 Juni 1892.
Vermeerdering van het verbruik aan gas
in de 7 voornaamste steden A tot G van
België in Mei 1892, vergeleken met Mei 1891
A B C D E F G
8,5 10 13 2 7,9 11,8 11,1 pCt.
Deze cgfers toonen dus duidelijk genoeg
aan, dat de invoering van den Greenwich-
tgd schadelijk is voor 't algemeen.
Is de gevolgtrekking gewaagd, dat even
zeker de invoering van den Midden-Euro-
peeschen tjjd het gasverbruik zou verminderd
hebben
Het bestuur der Liberale vereeniging van
Saint Gillis heeft besloten, een onderhoud
te verzoeken aan het bestuur der Liberale
vereeniging van Brussel, ten einde te zamen
te Brussel eene belangrijke betooging voor
te bereiden ten gunste van het algemeen
desrecht. Alle leden van het parlement,
die voor het algemeen kiesrecht zijn, zouden
aan het hoofd van den stoet gaan, zoo
baar, »ik heb ze in de kleederen mijns
vaders gevonden.*
»Het zijn de juiste sleutels,* verklaarde
de bureau-chef.
»Wij zullen eerst de geldkist openen!*
meende een der notarissen. »Ik verzoek u,
mijnheer de president, als getuige bij de
opening tegenwoordig te zjjn. Wilt gij,
mgnheer de advocaat, u niet persoonlijk
met de opening belasten
Met bevende hand stak Emil den sleutel
in het sleutelgat en draaide dezen ommet
donderend geraas openden zich de sleutel
gaten der kist, waartoe de eigenlijke opening
sleutels voorhanden waren.
»In de binnenste, nogmaals gesloten af-
deeling,* verklaarde de bureau-chef, pleegde,
zoover ik weet, mgnheer de justitieraad de
depötbewgzen der cliënteele te bewaren
daar moeten zich ook de aandeelen, coupons,
gelden en afrekeningen, alles het eigendom
der cliënteele, bevinden.
Met bevende vingers zocht Emil den
sleutel, die de dubbele deur van het gzeren
binnenvak opende; de deur sprong open
en drie reusachtige portefeulles werden zicht
baar. Emil haalde ze te voorschijn en over
handigde ze den notarissen, die ze op de
dichtst bgzgnde tafel legden en met de
opening een aanvang maakten.
Ook Emil was aan de tafel getreden
omdat hij behoefte had aan een steunpunt
daar nog steeds de vreeselgke zwakte, de
ontzettende verwachting, waarin hij reeds
sedert vele uren zweefde, hem met schrik
en ontzetting vervulden en hem zijn denk
vermogen dreigden te benemen.
»Het eerste aktenstuk,* verklaarde een
der notarissen luid, heeft betrekking op
de vermogens-aangelegenheden van mevrouw
Winter en haar dochter. Hier,* ging
senatoren als deputes. Men zou naar het
paleis des Konings trekken, ten einde daar
een verzoekschrift aan te bieden, waarin
Z. M. zou worden verzocht aan de stem
der bevolking gehoor te geven.
Omtrent de ontploffing te Parijs is nog
niet veel nieuws te melden.
Er is eene huiszoeking gedaan bg den
Duitschen anarchist Victor Rabe zoo
wordt hg thans genoemd en men heeft
te midden van een hoop papieren aanwij
zingen gevonden betreffende het vervaar
digen van de gevaarljjkste ontplofbare
stoffen. Voorts zijn er twee fleschjes gevonden,
wier inhoud onderzocht zal worden aan het
gemeentelijk laboratorium.
De patroon van Rabe getuigt voor een
alibi te zijnen gunste op het oogenblik,
dat de uitbarsting van de dynamietbom plaats
had en den tijd, die er onmiddellijk aan
voorafgegaan is. Intusschen gelooft men dat
hij een medeplichtige is.
Dezelfde schrik, die de verschillende be
woners van het perceel, waar Véry zijn
koffiehuis had gevestigdbevangen had,
heeft nu ook de bewoners in de buurt van
de kantoren van de mgnmaatschappg aan
gegrepen. De bewoners van aangelegen
panden maken bezwaar tegen het nabuur
schap van deze kantoren.
De begrafenis van de vijf slachtoffers der
ontploffing heeft plaats had in tegenwoor
digheid van een groote menigte. De Ministers
Loubet en Richard woonden den lijkdienst
bijPresident Carnot en de andere Ministers
waren vertegenwoordigd. Ook zag men veel
leden van Kamer en Senaat. Er waren veel
kransen. De Minister Loubet en de prefect
van politie Loré hebben aan het graf ge
sproken.
Loubet zeide dat de bedrijvers van den
aanslag niet behooren tot eenige politieke
partghet zgn gemeene boosdoeners, die
slechts in het geheim misdaden begaan.
Ook den Pargschen beul, Deibier, die
reeds na de onthoofding van Ravachol om
dezelfde rede had moeten verhuizenis
verzocht afstand te doen van zgn huurcon
tract en elders eene woning te zoeken.
Eenige bewoners van het perceel hebben
den eigenaar reeds aangezegd, dat zg wegens
de nabgheid van den beul heengaan.
De onlangs aangekondigde openbare
lij voort, »een afrekening, hier tal van aan
deelen, hier coupons, hier depötbewgzen
der bank-instellingen.<
De andere notaris had aan de tafel plaats
genomen, schreef ijlings de getallen, welke
zgn collega hem noemde, onder elkander
en telde ze op.
Zesmaal honderdduizend mark,* zeide
de notaris, »zijn volgens de specificatie in
jortefeuille aan depötbewgzen, papieren van
waarde en contanten aanwezig.*
»De som klopt,* verklaarde de andere
notaris, »gaan wg over tot de andere porte
feuille.*
Was dit eveneens de waanzin, die bij
Emil dreigde uit te barsten? De depötbe
wgzen en de gelden waren aanwezig? Hg
voelde zgn knieën beven. En juist het ver
mogen van mevrouw Winter was geheel
onaangeroerd 1
De notarissen hadden de tweede porte
feuille geopend, en daar in iedere portefeuille
zich buitengewoon nauwkeurige specificatiën
en inlichtingen bevonden, hadden zg binnen
tien minuten geconstateerd, dat in de beide
portefeuilles de sommen en depositobewgzen
aanwezig waren, welke deze luidens op
gaaf moesten bevatten.
Emil tastte met de hand naar een stoel
en nam daarop plaatshg was bleek als
op de portefeuille,* zeide de notaris.
Wenschtgg niettemin, mgnheer de advocaat,
dat wij den inventaris opnemen en dat, wat
aanwezig is, controleeren?*
Emil knikte met het hoofd, want hij bad
bgna het spraakvermogen verloren. Hij
looide nog, hoe geconstateerd werd, dat
in een bgzondere afdeeling dier portefeuille
de afrekening omtrent zgn vermogen en
algeheele bestemming daarvan in papieren
en gereed geld aanwezig was; hg hoorde
g, hoe geconstateerd werd, dat aen alle
toevertrouwde gelden ook niet één penning
ontbrak; daarna zonk hg zonder een geluid
te geven, van den stoel. De verrassing was
voor hem te machtigeen onmacht had
hem bevangen.
Sedert is een jaar verloopen. Gewichtige
gebeurtenissen hebben ten huize van den
justitieraad plaats gegrepenhier heerscht
een buitengewone rust. In hoofdzaak spruit
dit voort, dat eerst voor een halfjaar de
hooggeachte justitieraad, die niet meer lot
bewustzijn kwam, in het gekkenhuis over
leden is. Wel hebben zgn zoon en Lucy een
halfjaar na zijn dood zich in den echt ver
bonden, maar zij eerbiedigen den rouw en
trekken zich voorshands van alle vermakeiyk-
een doode. Maar de notarissen en de bureau-1 heden terug. Misschien gevoelt het twe^ al
chef, die den arbeid waren, letten ter- zich gelukkig, zich van de wereld te mo^m
nauwernood op zgn toestand. In dit oogen
blik waren zg mannen van zaken en niets
anders.
»Wilt gg ons de volgende portefeuille
geven?* zeide een der notarissen, en Emil
wendde zich half bewusteloos naar de kast
en haalde een kolossale portefeuille, met
papieren gevuld, te voorschgn.
afzonderen; misschien is het hun een beho re,
zich van lieverlede met de vreeselijke sla-en
te vereenzelvigen, hun door het noodlot
toegebracht; misschien is hun wederzydsch
geluk toereikend.
Weer is een morgen aangebroken, en in
het studeervertrek van den overleden just! ie-
jraad, nu het arbeidsvertrek van zgn z on
Particuliere aangelegenheden staat hier en opvolger, staat Emil aan het vender,
I1KIÏÏ1BM
Uit het Duitsch.J
