Het Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bomnielerwaard.
Hilitairisme.
M 1168.
FEUILLETON.
De slag bij Hohenfriedberg.
Uitgever: L.. J. YEERMAK, Heusden.
WOENSDAG 18 JANUARI.
1893.
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 60 ct. Elke rege
meer 10 ct. Groote letters Daar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Yrjj dagmor
gen ingewacht.
Oorlogen zjjn zoo oud als de geschiedenis,
De geschiedboeken zijn gevuld met de ver
halen van de heldendaden, op het slagveld
verricht; de namen der helden worden in
eere gehouden, standbeelden en gedenk-
teekenen worden voor hen opgericht; op
het veld van eer te sterven is een benijdens
waardige dood, de militair is iets anders,
iets beters dan een gewoon burgerzijn
uniform opent voor hem deuren, die voor
een ander gesloten zjju, bezorgt hem eer-
bewjjzingen, legt hem verplichtingen op en
de maatschappij erkent het, een militair
heeft alom andere rechten, andere plichten
Zoo is de menschheid opgegroeid in aan
bidding voor de dapperen, die bloed en leven
waagden in den strjjd voor de vrijheid en
onafhankelijkhei.lonze eer is niet, dat een
Nederlander, Hugo de Groot, het recht der
vrpe zee krachtig verdedigde, of dat Spinoza
en Discartis zich hier veilig konden vestigen,
dat denkers en dichters en schrijvers het
hunne ruim bjjdroegen tot de algemeene
ontwikkeling en beschaving, onze eere is,
dat wij tachtig jaren voor de vrjjheid ge
streden hebben tegen Spanje, dat onze eenige
De Ruyter in één jaar tot driemaal toe
twee groote koninkrijken de trotsche vlag
deed strjjken, dat wjj den Zweed dwongen
ons den doortocht door de Sont niet te be
letten, dat wij door list en geweld kostbare
bezittingen verkregen, dat wjj in één woord
oorlog voerden, prachtige vloten in zee
zonden, machtige legers onderhielden. En
zoo als het hier is, is het ook in andere
landen. Ook daar zijn oorlogen, krijgsbe
drijven, schering en inslag van het onder
wijs in de geschiedenis, ook daar worden
zjj, die op het oorlogsveld naam maakten,
verheerlijkt 1 Is het dan te verwonderen dat
men alom zich gereed houdt om nieuwe
lauweren te behalen om de geschied bladen
te kunnen vullen met de roemruchtige daden
van het tegenwoordige geslacht, is het
wonder, dat men niets ontziet als het de
instandhouding der weermiddelen betreft?
De vrede van Europa is door het drie
voudig verbond gewaarborgd, zegt men;
Duitschland, Oostenrjjk en Italië, nauw
vereenigd, steeds gereed om elkander krachtig
bp te staan, zullen daardoor iedere poging
om den vrede te verstoren, kunnen ver
hinderen; Frankrijk noch Rusland zjjn op
gewassen tegen die macht, en de kleinere
Een ware geschiedenis uit het leven van
den grooten Frits.
(1
Wanneer het koren binnen is en de wind
door de stoppels vaart, dan komt er opnieuw
leven op akker en veld; er wordt gespit
en geploegd, geëgd en gezaaid, de jager
doorkruist met zpn hond de akkers, de
kinderen laten op de wegen en in de weiden
hun vliegers sipgen, terwpl bet vee het
nagras at weidt. De boerenmeiden melken
en vertellen elkaar hare geheimen, de land
bouwer smookt welgevallig uit zijn kort
stompje, terwpl hij vergenoegd de handen
wrplt over den binnengehaalden oogst, de
herder breit en ziet de natuur bare ge
heimenissen af en zpn hond overtreft in
dienstjjver den knapsten wachtmeester der
gansche armee. Zoo'n herdershond slaapt
eigenljjk nooit, bij doet hoogstens de oogen
dicht, doch zelfs wanneer hp dat doet, ziet
en hoort hp meer dan alle mopshonden van
de heele wereld samen.
Wanneer het koren binnen is en de wind
over de stoppels strjjkt, dan rust zich de
soldaat tot den oorlog. De Koning inspecteert
na enkele regimenten en corpsen en wie
dan niet punctueel zpn plaats in de gelederen
inneemt, dien spreekt hp toe dat het den
onverlaat groen en geel voor de oogen wordt.
De oude Koning verstond dat. Die kan
staten tellen niet mede. Zoolang het bond
genootschap bestaat is de vrede in Europa
j verzekerd Maar waartoe dan die ontzag-
i gelijke uitgaven, waartoe dit steeds hooger
opvoeren der verdedigingsmiddelen, waartoe
die verspilling van schatten door geheel
Europa, want de kleinere staten mogen
uitgesloten zpn, ook zij achten zich ver
plicht om millioenen, steeds meerdere mil-
lioenen aan den krijgsgod te offeren.
Hoe kan daarin verandering gebracht
worden? Vredebonden zpn daartoe niet in
staat, het militairisme is machtiger dan die
weinigen, die met klemmende redenen het
groote nadeel van die ontzaggelpke krijgs
toerustingen in het licht stellen. Hun stem
is alsnog die eens roepende in de woestpn
het volk beseft nog niet hoe groot de
schade is die door het militairisme aan de
algemeene welvaart wordt toegebracht, het
heeft geen besef van de schatten die onnut
verspild worden.
Aan Duitschland wordt thans weder de
gelegenheid geboden het: >tot hiertoe en
niet verdere uit te spreken. Door de
regeering worden weder hoogere eischen
gesteld, met dezen of met een anderen
rpksdag hoopt de Keizer te slagen om het
Duitsche volk nieuwe lasten op te leggen,
en slaagt de regeering in haar plannen,
dan zullen de andere groote mogendheden
haar op dien heilloozen weg volgen. Is de
legermacht versterkt, dan kunnen grootere
verdedigingsliniën in orde gebracht worden,
dan moeten er nieuwe wapenen zpn, dan
is vermeerdering van den kruitvoorraad
noodig dan maar waartoe meer opge
noemd wordt de vermeerdering toegestaan,
dan zpn daarvan voortdurend nieuwe uit
gaven het gevolg. Men weet dit, men is
daarvoor ernstig beducht, maar men buigt
het hoofd voor het militairisme.
Van verschillende kanten wordt onze
maatschappij beklaagd. De ontevredenen
doen steeds luider hunne klachten hooren,
hier en daar uit de ontevredenheid zich in
hoogst afkeuringswaardige daden, maar die
daden stichten nog niet zooveel kwaad als
het militairisme, waarvan zij een der ge
volgen zpn. Die daden van geweld zpn zeker
te betreuren, maar moet men zich daarover
verwonderen in een maatschappij die jaar op
jaar duizenden jongelieden aan hun dagelpk-
sche bezigheden ontrukt om niets, volstrekt
niets anders te leeren dan op de beste wjjze
het geweer te gebruiken om zpn naasten te
dooden als zich de gelegenheid daartoe aan
biedt?*
Heeft men reden zich over daden van ge
weld te verwonderen bp het individu, als
alle mogendheden er een eer in stellen om
in den korsten tjjd een massa mannen bjjeen
te kunnen brengen, met het eenige doel om
zooveel menschen als mogelijk is, volgens de
regelen der kunst, der edele krpgskunst, het
leven te benemen?
Wie wind zaait, zal storm oogsten, zeide
de Minister in het Parlement tegen den
heer Tijdens; kunnen de vrienden van den
vrede hetzelfde niet zeggen tot Ministers en
Staatsdienaren, die alles willen opofferen aan
de krjjgsmiddelen, en zoo de volken uit
putten? Werden die gelden, thans zonder
nut uitgegeven, gebruikt om werk te ver
schaffen aan de werkloozen, dan zou de
werkloosheid ophouden, want in alle landen
is nog veel te doen.
Als wp ons tot ons eigen land bepalen,
hoeveel kon gedaan worden met de gelden
die nu jaar op jaar worden uitgegeven
omdat wij niet wjjzer willen schijnen dan
de andere volken, omdat hooge oorlogsbud
getten in den smaak vallen. Waren die
gelden beschikbaar voor een nuttig doel,
dan behoefde men niet zoolang te aarzelen
wanneer geld gevraagd werd voor iets nut
tigs, voor iets dat in het belang der ge-
heele maatschappij is, en waarvan men
zich nu moet onthouden, omdat de Minister
van Oorlog zooveel noodig heeft.
En op moreel en op economisch gebied is
het militairisme de vloek van Europa. Welk
volk zal het eerst pogingen aanwenden om
Oud-Europa van dien vpand te verlossen?
Wie zal de redder zpn?
over een Maandag op het Hofbal te Weenen
voorgekomen incident, die niet weinig op
zien baart. Na afloop van den eersten dans,
waaraan door de geheele Keizerlijke familie
was deelgenomen, ging het korps diplo
matique den Keizer te gemoet. De Fransche
gezant, de deken, wilde Z. M. toespreken,
maar hoewel deze vlak tegenover hem stond,
negeerde hp hem en knoopte een gesprek
aan met den opper-ceremoniemeester. Ook
ten tweeden male poogde de gezant den
Keizer te gemoet te treden, doch Z. M.
sprak hem toen evenmin aan.
Het corps diplomatique is zeer verbaasd
over deze houding; te vergeefs zoekt men
naar een verklaring.
De werkstaking der Duitsche mijnwer
kers in Westfalen kan als geheel mislukt
beschouwd worden. Dageljjks vermindert
het aantal werkstakers, en bovendien bljjkt
het, dat de eerst opgegeven cijfers overdreven
waren. Zoo hebben in het district Bochum
niet 10,000, maar slechts een paar honderd
werklieden het werk gestaakt.
Volgens de »Rh.-Westf. Ztg.« waren er
Donderdag in het Ruhr-district nog 15.000
werkstakers.
In Gelsenkirchen gingen Vrpdag bp de
mpnen >Hibernia«, Wilhelmine*, »Kon-
solidation* en >Unser Fritz* 1300 werk
lieden meer dan den vorigen dag aan den
arbeid.
Men zegt, dat de leiders der werkstaking
in het Saar-district nu zelf tot hervatting
van den arbeid aansporen.
woning vond meneen meisje, dat, volgens
haar opgaaf, met Joseph* verloofd was!
In de Bukowina heeft men veel van de
wolven te Ijjden. In sommige dorpsgemeen-
teD richtten zij groote schade aan en ook
de veiligheid laat te wenschen over. Een
landbouwer te Gurahumora is dezer dagen
door de wolven verslonden toen hp '8
morgens naar het veld ging. Men vond alleen
zpn schoenen en eenige bebloede stukken
van zpn kleederenop de plek, waar hp
verscheurd werd, was de sneeuw geheel door
zpn bloed gekleurd; van het lichaam van
den ongelukkige was niets meer te ont
dekken.
Woensdag werd te Monte-Carlo een
poging gedaan, om de kas van het Casino,
bp de overbrenging van de speelzaal naar
het kassiers-kantoor, voor 120.000 gulden
te bestelen. Zestien personen, waaronder
eenige croupiers, werden gearresteerd; bp
een der aangehoudenen, een zaalknecht, werd,
naar men beweert, dynamiet gevonden.
Volgens de »New-York Herald* heeft het
congres der republiek Columbia besloten
de verlenging der concessie der Panama-
Maatschappp toe te staan.
De regeering der Ver. Staten heeft een
decreet uitgevaardigd, waarbij de bepaling
wordt gehandhaafd, dat alle tusschendeks-
passagiers, die in de havens der Republiek
moeten aankomen, aan de quarantaine van
20 dagen onderworpen zpn.
De sneltrein van Chicago op de Erie-ljjn
stiet Vrpdag op een trein, die bp het station
ongemakkelijk uitvaren, en de jonge schpnt
dat talent ook te hebben. Wanneer anderen
uit bed stappen, is hij reeds op marsch en
wanneer anderen deD afmarsch blazen, lepelt
hjj reeds zpn morgensoep, zoo doet hp zoo
jong ais hij is.
Het was nog zeer vroeg en de morgen
zoo duister dat men nauwelpks zien kon
waar Pasewalk ligt, dewijl het kerkhof met
zpn opgaand groen einden mooien nieuwen
muur het uitzicht belemmerde. Langzamer
hand werd 't loof doorzichtig en wanneer men
Roed toezag, dan onderscheidde men duide-
ljjk den slanken, zwarten toren, zooals hij
boven de huizen omhoog rees. Er lag dauw
op de veltffcn en de morgen was huiverig
koel. De schaap-kudde lag links van den
grooten weg, die van Prenslau komt, de
herder met een ouden zak toegedekt, de
herdersjongen met opgetrokken knieën en de
hond met alle vier uitgestrekt en de oogen
gesloten.
De nevel trok over 't land, de kleine,
bochtige rivier langs en terwijl het in het
oosten allengs helder dag werd, trok hp in
allerlei zonderlinge vormen verder.
Daar rekte zich de herder uit en hief 't
hoofd een weinig op.
De hond, ofschoon hij de oogen vast ge
sloten hield, had het bemerkt; hij rekte
zich eveneens uit en schudde den kop.
Daarop stiet hp met den snuit den jongen
aan, die een droevig geluid liet hooren en
verder doorsliep.
Stroom, zoo heette de hond, had echter
zjjn plicht gedaan, hp had Jochem in de
waakzaamheid op te voedenhp leerde ze
van den herder, de jongen leerde ze weder
Ifuitenlund.
De te Parjjs gevangen genomen vreemde
anarchisten zpn op hun verzoek op een
Engelsche boot gebracht.
Het Wiener Tageblatt* zegt, dat Rusland
en Frankrijk onderhandelingen hebben ge
voerd over een militaire conventie, volgens
welke een der beide Mogendheden, in geval
van een aanval door Duitschland, door de
andere zou worden gesteund met een mo
biele strjjdmacht van 120.000 man. Het
blad weet niet of deze conventie ook is ge-
teekend.
Volgens de National Zeitg.* was de
dynamietaanslag bp Gilsenkirchen gericht j van de 55e straat stil hield, vol met reizi
tegen den Rijkskanselier, die met den expres- gers uit de voorstad van Chicago, op de
trein KeulenMinden naar Gilsenkirchen Illinois-ljjn. Drie waggons van dezen laatsten
De »Budapesti Hirlap* doet een verhaal
van hem.
Nadat de belhamel ook even den slape-
rigen kop opgeheven had bleef alles een
poos stil. Daarna legde zich de herder plat
op den buik en drakte het rechteroor vast
op den grond.
Plotseling sprong hij op en sperde de
oogen open, Stroom stiet een jankenden
kreet uit en vatte Jochem bjj den kraag,
Jochem meende dat 't nu spoedig meenens
zou worden en de belhumel klopte met den
korten staart op het zand.
»Nou, als i dat niet is, dan weet ik het
niet!* riep de herder; toen kreeg hij den
jongen te pakken en schudde hem wakker
voor de helft ten minste, voor de andere
helft moesten sterker middelen aangewend
worden.
Jochem! Jochem! Bengel hoor je
De jongen beet zich een paar maal op
de lippen, terwijl hp antwoordde.
»Jawel, scheper, jawel, ik hoor je
»Weet je, waar de overste Otto Martin
van Schwerin woont?*
Jawel, scheper, jawel, ik weet het niet!*
»Dan neem je den hond mee, die zal
het je wijzen en wanneer je hem gevonden
hebt
»Den hond?* vroeg Jochem.
»Neen stommerik, den overste Otto
Martin van Schwerin, dan zeg je hemde
Koning komt, precies zooals hij de vorige
maal gekomen is, over Rullwitz en wanneer
dat de Koning niet is, wil ik geen bitteren
meer drinken. Verstaan jongen?*
Jawel, scheper!*
»Nou, dan vooruit, anders komt kg je
op de hielen! Ga mee Stroom!*
was vertrokken, maar te Dortmund even
was uitgestapt om een bezoek te brengen
aan de fabriek van Krupp.
In de mond van de Elbe is een haai
gevangen. Het dier was 2.5 meter lang en
woog 400 pond.
Te Weenen werd Woensdag een jong
naensch aangehouden, verdacht van diefstal
aan het politiebureau bleek hij een meisje
te zpn, Marie Gündinger, oud 34 jaren.
Sedert den dood van haar broeder, 14 jaren
geleden, had zij zich als jongen, in zpn
plaats, laten doorgaan, noemde zich Joseph
en werkte als een man, omdat zp dan meer
kon verdienen dan als meisje. In haar
De jongen sloeg den weg in naar
Pasewalk en de hond sprong blaffend
nevens hem voort.
De scheper bleef zitten en de belhamel
legde zich weder; zoolang het gevaar voor
hem niet zichtbaar was, geloofde hp er
niet aan.
De scheper legde nogmaals het oor tegen
den grond naar den kantvanwaar hp
geluid vernomen had.
»Zoo kan alleen de Koning rjjden!*
mompelde hjj, »vier boerenpaarden er voor
en de zweep er achter, dat gaat er van door!
In ieder dorp een nieuw voorspan, breekt
de boel, dan breekt ze en wordt betaald,
en dan er weer frisch op los Dag of nacht,
dat is eender. Zoo rjjdt i, onze Koning,
wanneer hij zpn regimenten inspecteeren wil.
Voor dag en dauw komt i an, dat hem
niemand ziet of verraadt; dan blaast i alarm,
en God zjj ieder genadig, die niet na twintig
minuten op zpn post is. De vorige maal
is 't hem gelukt ze te verrassen, toen kon
i naar hartelust uitrazen, maar nu zal onze
overste Martin zich verheugen, nu hebben
we onzen allergenadigsten Koning een stekje
gestoken.*
Hij richtte zich weder op en zag den weg
naar Rollwitz langs.
»De nevel trekt af* sprak scheper Kotel
verder tot zich zeiven, »nu hoor ik al de
raderen ratelen en de steenen knarsen.
Wagen en paarden kan ik nog niet zien.
maar de duivel zal me halen, als dat niet
die oude groote schimmel is, die de vorige
maal er ook bp was. Die danst er naast
als een spook.*
Dat was de ordonnance, die des koning»
werden verbrjjzeld_ de puinhoopen ontbrand
den, 18 personen werden zwaar gewond,
eenige stierven aan de brandwonden.
Een telegram uit Buenos-Ayres meldt,
dat de opstand in de Argentjjnsche provincie
Corrientes onderdrukt is en de opstandelingen
ontwapend zjjn.
Een Japansch blad meldt, dat op 20
December j.l. te Osaka een zware brand
i J
heeft gewoed. Hjj ontstond in een spinnerjj
en vóórdat de vlammen konden bedwongen
worden, werden 250 huizen vernield. Het
aantal slachtoffers bjj deze ramp wordt op
125 geraamd, meestal jonge meisjes, die in
de spinnerp werkzaam waren.
paard bereed. Z. M. had er een van het
regiment kunnen vorderen, doch dan kon
hjj het niet overvallen en dat was hem
hoofdzaak.
Nu kwam ook het rjjtuig in het zicht,
dat van de eene zjj van den weg naar de
andere vloog. De vier paarden bekommerden
er zich niet om wat achter hun rug in
stukken vloog, vsteeds vooruit* was de leus,
buigen of breken. De oude rossen dampten
uit de neusgaten alsof ze heet water in 't
ljjf hadden en 't zweet zat hun met groote
vlokken op de huid.
>Halt!< klonk het binnen den wogen
met een diepe stem.
Het bevel werd terstond uitgevoerd. De
boer bracht zpn paarden tot staan, die
kuchten en de koppen hangen lieten en de
ordonnance sprong van den grooten schim
mel, die achteruitging en den huzaar in de
doornen drong.
»Nu, waar zit ge?« riep dezelfde diepe
stem, >ik zie niets!*
»Hier, Majesteit* antwoordde de man
met een bierbas, >ik wilde Uwe Majesteit
den mantel afnemen!*
»Heb ik dien soms in de doornen ge
hangen? Breng den schimmel voor!*
»Om u te dienen, Majesteit!*
>Terwpl 's Konings lp ros voorgevoerd
werd, kletterde hjj uit het voertuig. Of
schoon 't nog schemerde, erkende men duide
lijk zpn gestalte, want achter den Rollwitzer
berg maakte de zon aanstalten op te komen
en liet de omtrekken van den toekomstigen
held in scherpe omtrekken zien.
(Ytordt verwig dj
