liet Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bontnielerwaard.
Armverzorging.
FEUILLETON.
De slag bij Hohenfriedberg.
VOOR
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjs verhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Uitgever: JL. J. YRKRMAH, Heusden.
M 1171.
ZA IEUDAG 28 JANUARI.
1893.
Advertentiën van 16 regels 60 ct. Elke rege
meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmor
gen ingewacht.
II.
Wordt er goed gegeven? Worden de
gelden door zoo velen bijeengebracht, zoo
besteed dat daardoor de nood gelenigd, de
armoede zoo mogeljjk voorkomen wordt?
Kan de tegenwoordige toestand bestendigd
worden Een bevestigend antwoord op die
vragen zal wel door niemand gegeven worden.
Ieder genootschap, ieder particulier tracht
op zjjne wijze te helpen en daardoor wordt
veroorzaakt, dat de giften zeer ongelijk ver
deeld worden, dat de een dubbel, een ander,
die even groote behoefte heeft, 3oms niets
krjjgt, dat in vele gemeenten alle regelmaat
ontbreekt, en in weerwil van middelen om
er in te overzien, gebrek geleden wordt door
menschen, die te beschroomd zijn zich om
ondersteuning aan te melden. Amsterdam
moge als hoofdstad een aanzienljjk aantal
liefdadige instellingen tellen, die alle op
eigen gelegenheid liefdadigheid betrachten,
doch ook in kleinere gemeenten heelt men
ditzelfde verschijnsel, dat zonder regelmaat
of orde gegeven wordt door verschillende
instellingen. Dit moet anders, dit moet beter
worden, wil men een einde maken aan de
talrjjke klachten over slechte verzorging
der armen. Met het geld dat nu daaraan
besteed wordt kon veel meer gedaan worden.
Op den voorgrond moet staanverzorging
der behoeftigen is de plicht van ieder; aan
dien plicht mag niemand zich onttrekken,
in een christelijke maatschappij mag daar
aan niet getwjjfeld worden. De staat moet
zorgen voor verschillende inrichtingen ten
behoeve der behoeftigengestichten voor de
weezen en ouden van dagen, scholen voor
de kinderen worden door den staat of de
gemeente opgericht en in stand gehouden,
maar verder moet men niet gaande ver
zorging der behoeftigen late men over aan
de particulieren, nu de kerkgenootschappen
niet zelden te kort schieten. Samenwerking
moet daarbij °P den Toorgrond treden. Men
kan zoo noodig het werk der liefde onder
elkander verdeelen, maar een hoofdbestuur
moet het geheel regelen en een overzicht
hebben over de geheele armverzorging in
de gemeente. Dat bestuur moet krachtig
gesteund worden door de geheele burgerij,
ieder burger moet zich beschikbaar stellen
om mede te werken met dat hoofdbestuur,
dat onder de controle van de geheele bur-
Een ware geschiedenis uit het leven van
den grooten Frits.
(4
De Koning zat nog altjjd op zgn hoogen
schimmel en beschouwde de ontwakende
stad. Men zag het hem aan dat hjj niet in
zjjn nopjes was, want eerljjk kon dat niet
gegaan zgn. Vlugheid is geen hekserij,
zeggen zelfs de goochelaars, maar er zijn
toch zekere grenzen. Daar kwam een ge
dachte in hem op en hg sprak ze ook ter
stond uit.
•Scheper* zei hg, »waar is je jongen?*
Doch de man antwoordde niet. Zou hjj
ingedut zgn? Frederik herhaalde de vraag,
nu luider en op bevelenden toon.
Scheper*, ik wil weten waar de jongen
zit!*
Weer geen antwoord. De herder had in
gezien dat 't zoo loopen zou en zich onge
merkt uit de voeten gemaakt. Dan was hjj
in geen geval gevrijwaard. Toen hjj bjj de
schapen kwam, waren Jochem en de hond
reeds terug.
»Ga naar huis en leg je in bed!* zei
hjj tot den eersten.
De jongen wist niet wat hjj er van denken
moest en talmde nog, maar meester Ketel
had een alleraardigste manier hem iets
duideljjk te maken. Hjj strekte n.l. zgn
groote hand uit en speelde hem daarmee
gerij moet staan. De kerkeljjke armverzor
ging, wil die zelfstandig big ven, moet in
dat hoofdbestuur vertegenwoordigd zgn en
in overleg bandelen, zoodat de verzorging
van allen zooveel mogelgk gelgk zg.
Intrekking van alle gemeente-subsidiën,
is bet beste middel om het bestuur door
vrjj willige giften in de gelegenheid te stellen
in de behoeften te voorzien, mits het slechts
overtuigd is, dat de behoeftigen niet alleen
te helpen zgn door het uitreiken van giften,
dat er iets anders noodig is dan de bere
kening, hoeveel op zgn minst noodig is om
iemand voor den hongerdood te bewaren.
Zulk een armverzorging wekt geen sym
pathie en baat weinig, daar die krachtig
bjjdraagt om de verarming, het pauperisme,
te bevorderen.
De behoeftigen moeten leeren voor zich
zelf te zorgen, daarom moet werkverschaffing
op den voorgrond staan, niet in werk
huizen, geen touwpluizen of dergeljjk werk,
geen kunstmatige werkverschaffingwant
tjjdeljjk moge dat een hulpmiddel zgn, op
den duur baart dit slechts teleurstelling
Werkverschaffing is alleen mogelgk, als alle
ingezetenen daartoe willen medewerken, en
bereid zgn werkloozen of leden van zulk
een gezin in het werk te stellen. Daarom
moet het bestuur daarop geregeld het oog
houden, met medewerking van alle burgers.
Het verschaffen van voedsel en kleeding
moet een der minste zorgen zgn die men
op zich neemt als men wil medewerken aan
de armverzorgingwerkverschaffing moet
hoofdzaak zgn, maar verder moet het toe-
zulke zaken niet noodig zijn. Zij getuigen onttrekken, zegt men misschien; zooiets
niet voor maar tegen de zoo hoog geroemde mag niet verondersteld worden Wie den
liefdadigheid. arme geeft, leent den Heer, hebben wjj van
Ieder heeft aanspraak op dageljjksch van onze vroegste jeugd gehoord, zouden
voedsel, maar Jhjj moet het voor zich en die lessen dan voor sommigen geheel ver
zijn gezin verdienen, nu is het een eerste loren gaan Zouden zjj hun broeder of
plicht van een goed armverzorger, om werk zuster kannen zien ljjden zonder een reddende
te verschaffen aan hen, die dit buiten hun hand uit te steken?
schuld niet kunnen vinden. Dat moet het Niet gewanhoopt aan de menschheid,
doel der armverzorging zgn, en alleen, maar de zaak krachtig ter hond genomen
wanneer geen werk te verkrggen is, moet Niet met den eersten slag valt de boom,
op een andere wijze geholpen worden, maar volhardende zal men zeker slagen, als men
als men slechts ernstig wil, zal wel eenig slechts van het goede beginsel uitgaat,
werk voor man of vrouw te vinden zgn. j De wjjze om in veler dringende behoeften
Het tegenwoordige ondoordachte en on- te voorzien, is een ernstig nadenken over-
geregeld geven doet de armoede toenemen, waardig.
waar goed gegeven wordt, neemt het aantal Is armenzorg thans niet wat zjj moest
behoeftigen toe, en spoedig meent men wezen, door inspanning van alle beschikbare
recht te hebben op een geregelde onder- krachten, door samenwerking en vereeniging
steuning. Dat vermeende recht is een ernstig kunnen wij tot betere toestanden geraken
bezwaar „tegen goede armverzorging; dat Zich daaraan onttrekken, is zgn plicht
recht bestaat niet. Alles wordt door de als mensch en burger verzaken!
armverzorgers gedaan in het belang der;
toren voor het laatst gehoord te hebben,
heeft de rechter Fran que ville de instructie
der Panama-zaak gesloten. Vrjjdag op 't
laatst zal de heer Franqueville het dossier
van den procureur der repubfek terugont
vangen en uitspraak doen over al- of niet-
schnldig. In 't laatste geval moet de afdeeling
rechtsbevoegdheid* van het Hof van Appèl
uitmaken of de beschuldigden voor het hof
van assises terecht zullen staan.
Ituitenland.
behoeftigen, niet omdat zg daartoe ver-
plicht zgn, maar omdat zg dit als mensch De <Figai0< behelst een artikel> waarin
willen doen. Maar dan is er ook geen yerklaard wordt f waarom mn»ch door
waarom
plaats voor subsidiën, dan moet alles vrjj- tus8chenkomsfc van Clémenceau aan Cor-
willig geschonken worden, en de subsidiën ne]ius Herz de der geCompromitteerde
kunnen, zoo noodig, besteed worden om de per8onen in de paaama_zaak deed toekomen.
veiligheid en de rust in de mnatschappg te zjehier in bet kort bet artM saanrgevat:! de Terklaci Tan d(m
bewaren-, pohtaorg wordt van den staat Remacb en de LeI8ep3 baddeE eeEe ,er-jmini^r yaE buiUmL g;E bet Po,.
geeischt maar dere moet nut en mensch- biateni, geteekend om tien millioen aan tethi Dnitachland moest daarom in st«t
lievendheid doen, dat ,s s„n roepmg met, Hera betaleEi die daareEtegeE zieh IM.| dbedeE
de armverzorgers rnst de gew,cht,ge bond om door de regeering bet ontwerp!'
armoede te lenigente helpen, te betreffende de premieleening bjj de Kamer
te doen indienen. Toen het ontwerp was. In de Bochum gehouden vergadering
ingediend viel Herz Reinach lastig ter be- mijnwerkers uit het Rgnsch-Westfaal-
taling van de tien millioen. Reinach betaalde 8che kolengebied, waaraan 300 personen
wordt zoo niet het onmogelijke geëischt?armverzorging beschouwd, dan zal het lot negen millioen. Tegen het einde van 1888 deelnemen, zgn geen beslissingen genomen.
Werkt ieder, die daartoe in staat is mede,der behoeftigen beter worden en men zal; dreigde het schandaal groote verhoudingen Alleen is bepaald, dat op 2 Februari een
dan zeker niet. Worden de gezinnen, waar niet meer behoeven uit te rekenen met aan nemen. Herz zou vernomen hebben nadere algemeene mjjnwerkers-bjjeenkomst
dat Reinach 25 millioen van de Panama- jP^aa*"s hebben.
maatschappij genoten had en eischte toen i Een bekend industrieel te Berljjn
van hem nog 1,300,000 fr., nadat hjj nog wiens vermogen op een millioen Mark werd
2 millioen bjj de 9 millioen had ontvangen, geschat heeft in drie dagen en nachten,
Reinach overhandigde hierop aan Stéphane onophoudelijk kaart spelende, 600.000 Mark
de ljjst, die een gedetailleerd gebruik van yerloren. Een zjjner medespelers, een klein
de door hem genoten gelden aanwees, en handelsagent, won alleen 120.000 Mark van
deed die lgst te zjjner rechtvaardiging door hem. Zgn bloedverwanten hebben maat-
Clémenceau aan Hen toekomen. Die mede- regelen genomen opdat ook het overblijvende
deeling maakte de onbeschaamdheid van yan des spelers vermogen niet voor zgn
vrouw en kinderen verloren ga.
De cholera is in het gesticht te Nietleben
bjj Halle is nog niet bedwongen. Thans zgn
reeds 84 verpleegden door de ziekte aan-
zee tegen de kust slaat, iedere rjj een breede
J golf. Dat drong vooruit en werd terugge-
trokken, dat brak uit elkaar en schoof weer
samen, dat drong zich op een hoop en
spatte uit elkander. De officieren konden
zich nauweljjks voor de achter hen stor
mende linieën vrjj waren; uit bezorgdheid
aangereden te worden, zaten zjj half rug
waarts en dreven de vooruitjagende dra
gonders weer in 't gelid. Zoo ging 't op den
Koning aan. Toen de muziek hem genaderd
was, maakte de kommandant een grooten
cirkel en plaatste zich zjjwaarts van den
opperbevelhebber. Nu zag hg zelf de ver
warring mede aan. Hjj wilde den Koning
een opmerking maken en nam den hoed af.
Doch Frederik lette niet op hem of wilde
dat niet. Hg keek vertoornd voor zich uit
en scheen uit steen gebeiteld. Otto Martin
von Schwerin zette toen zgn hoed weer op.
»Goed,« dacht hg, >hjj wil niet, dan wil
ik ook niethet was goed gemeend'k wilde
hem nog al een pleizier doen; straks zal
't wel beter worden.*
Toen alle tien eskadrons gepasseerd waren,
galoppeerde hjj 't regiment na en exerceerde
het programma af, dat hjj zich intusschen
voorgesteld had.
Doch 't werd niet beter, integendeel, de
onrust werd hoe langer zoo erger en toen
op 't laatst een attaque uitgevoerd werd
naar de plaats waar de Koning stond, werd
Z. M. bjjna van 't paard geworpen. De dikke
staftrompetter onderging dit lot en riel met
een plomp ter aarde alsof een zak aardappelen
ran een wagen gleed.
De huzaar-ordonnans had moeite hem
weer op te laden. (Wordt vorvelgdj
De Fransche kolonel Reuard heeft een
bestuurbaren ballon gemaakt in den vorm
van een sigaar (70 meter lang en met een
capaciteit van 3200 kub. Meter), die, ge
vuld met waterstof, een opstjjgkracht heeft
van 3600 kilo; de machine, die hem in
beweging brengt, heeft een kracht van 3375
kilogrammeter en weegt niet meer dan
1500 kilogr. Zg kan acht uren achtereen
werken en den ballon 40 kilometer per
uur doen afleggen. Weldra zullen met den
ballon proeven worden genomen.
In den loop van het debat in den Duit-
schen Rjjksdag verklaarde de heer Kahn,
conservatief, geheel de meening van den
Rijkskanselier ten aanzien van Denemarken
te deelen en te verwachten dat, in geval
van een oorlog met Rusland, Denemarken
met die mogendheid gemeene zaak zal
zgn roeping
op
taak de
steunen waar hulp noodig is, vooreerst door
zicht zich uitstrekken over het geheele gezin. zelf te helpen, maar schiet men te kort, de
Hoe kan dat, hoe zal dit mogelgk zjjn, j hulp van anderen in te roepen. Wordt zoo taiing van de tien millioen. Reinach betaalde 8che kolengebied,
behoefte is verdeeld, onder hen die zich met - welke gift men wel van het geklaag ont-
de verzorging kunnen en willen belasten, j slagen is. Men zal er zich niet met brood
dan zal die last gemakkelijk te dragen zjjn of een kop erwten afmaken
en door een goed toezicht zal minder noodig Onder een krachtig, verstandig bestuur,
zgn dan nu niet zelden het geval is. j zullen allen in iedere gemeente mede werken
De middelen, thans gebezigd, mogen in om armoede te voorkomen en waar dit
tijden van grooten nood eenigszins helpen, misschien niet mogelgk is, trachten zooveel
zg moeten uitzondering bljjven en wat nog1 mogelgk het verbroken evenwicht te her-
beter is, geheel onnoodig zjjn. Het ver-stellen. Daartoe moeten de handen ineen
strekken van brood en koffie, het geven van J geslagen worden, daartoe moeten allen
warm middageten, een paar keereo per
week, zgn van die dingen, die getuigen
hoever wjj reeds van den goeden weg ver-
wjjderd zijn.
In onze Christelijke maatschappij moesten
om zgn ooren.
»Je zult naar huis gaan en in de kooi
kruipen* herhaalde hjj. »Je bent ziek en
alles doet je zeer.*
Nu had de jongen hem begrepen en trok
langzaam af. De hond echter bleef, dewjjl
hg niet gemist kon worden.
De Koning ergerde zich. Nu was hg met
zgn manoeuvre twintig minuten te vroeg
gekomen. Het exerceeren zou nu moeten
beginnen, nog eer het volle dag was ge
worden.
Daar kwam de eerste man de donkere
laan afgaloppeereneen kapitale figuur op
een kapitaal ros, alsof ze te zamen gegroeid
waren en één wil 't gansche lichaam be-
heerschte; zoo moet het zgn, geen namaak,
geen schjjn alles echt.
De man pareerde zgn paard en gaf de
voorgeschreven order.
Wie zijt ge?« vroeg de Koning, nadat
hjj rustig toegeluisterd had.
De officier schrok een oogenblik. Dat had
de Koning wel kunnen zien zonder te vragen,
want de eerste zonnestralen speelden juist
over den Rollwitzer berg met de zilveren
vangsnoeren des kommandants. Ook aan de
trekken van 't gelaat had hij 't gemakkeljjk
kunnen bemerken, want de Schroerino uit
Anklam hadden allen denzelfden familietrek,
dezelfde scherpe ljjnen, dezelfde kleine, kloeke
oogen. Doch de Koning was niet uit Anklam,
dat verontschuldigde hem.
De gevraagde nam derhalve salueerend
den steek af, zoodat het breede voorhoofd
te zien was.
Overste Otto Martin von Schwerin,*
luidde het antwoord, kommandant van
medewerken. Armverzorging moet niet de
zaak van enkelen, maar die van allen zgn,
en waar dit bereikt kan worden, behoeft
men niet meer voor toenemend pauperisme
te vreezen. Maar velen zullen zich hieraan
het regiment Anspach-Baireuth-dragonders,
nummer vjjf!«
De Koning nam eveneens den hoed af.
Er is nooit een Koning geweest, die zoo
dikwjjls den hoed lichtte als de groote Frits.
Hg was van meening dat de eene groet den
anderen waard was en geen enkele hoffelijk
heid zoo gering of ze moest beantwoord
worden.
Ge hebt u heden zeer gehaast I* zei de
Koning.
»Ja,« antwoordde de kommandant, »wjj
zijn fiksche kerels.*
Nu zette Frederik den hoed weer op.
Ik verzoek u alle onnoodige opmerkingen
te sparen, overste Von Schwerin! Hebt u
mij begrepen?*
De officier zette eveneens den hoed op,
maar sprak geen woord. Hjj had een dom
heid begaan en een uitbrander gekregen.
Afgeloopen Den eenen keer neemt hjj 'tgoed
op, den anderen niet, heden is 't mislukt.
Breng me uw regiment voor!* beval de
Koning.
»Tot uwe orders, Uwe Majesteit!*
Daarop wendde hjj zich naar de lange
linie, die ieder oogenblik voller en breeder
werd. Tien eskadrons, een heele uitgebreid
heid De Koning zocht een plek, vanwaar
hjj ze geheel overzien kon. Op het laatst
kwam de dikke trompetter van de garde
aanschominelen en plaatste zich achter zgn
gebieder.
Nu stond de linie en het eerste morgen
licht gleed er langs heen. Louter helblauwe
wambuizen met karmozjjnroode kragen en
omslagen, witte, lederen broeken en hooge
laarzen; iedere kerel drie lokken over elk
Herz nog grooter, wiens eischen zoo drin
gend werden, dat Reinach, ten einde raad,
zelfmoord pleegde.
Na de betrokken afgevaardigden en sena-
oor en daarop de hooge chacot met den
trotschen haarbos in de lucht. En gezichten
trok dat volkMen had ze als vjjanden niet
over zich moeten hebben
Iedere officier bjj zijn troep elke ritmeester
voor zgn eskadronde kommandant voor
het front.
Regiment! Degen op!«
Een luid gekletter was het antwoord.
•Geef acht!*
De officieren lieten de degens dalen, de
manschappen hielden ze in de zjjde omhoog.
Nu joeg de kommandant naar den rechter
vleugel, draafde daar het front langs, overal
de richting naziende en op kleine fouten op
merkzaam makend; pareerde op den linker
vleugel nogmaals en joeg in galop naar zgn
oude plaats voor het regiment terug.
Geef acht!* De degens der officieren ver
hieven zich weer.
ParademarschIn galop met rotten
rechts zwenkt marsch
Nu volgde 't eene kommando op het
andere en de lange linie kwam in bruisende
beweging. De kommandant vertrouwde op
zgn manschappen, schroomde niet zware
manoeuvres te bevelen en dit was zeer ge
waagd. De paarden toch waren op onge-
wonen tjjd uit den slaap gewekt, wild ge
worden door den rit naar buiten, hongerig
en half blind, bereden door onrustige, ver-
metelde ruiters, dat kon niet goed gaan
en 'fc ging ook niet goed.
Otto Martin von Schwerin beproefde het,
in het gevoel zgner kracht, maar hg had
dien morgen geen geluk. Zelfs in den
hevigsten gang moet rust zgn en orde.
Maar hier was het alsof de glinsterende
