cl Laud van Heusdcn cn Allen», de Langstraat en de Bonimelenvaard.
EERSTE BLAD.
KIESRECHT.
FEUILLETON.
1181
ZATERDAG 4 MAART.
1893,
Uit hel Leven van een mijner Vrienden.
VOUK
Dit blad versehjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
g Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
Advertentiën ran 16 regels 60 ct. Elke regel
meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmor
gen ingewacht.
Het recht des volks, om zijn vertegen
woordigers te kiezen is iets van den nieu weren
tijd. Tweehonderd jaren geleden kon de
Fransche koning Lodewjjk XIV nog zeggen:
»Ik ben de Staat en zgn wil, de wil van
den gezalfde des Heeren, van den koning
door de genade Gods, werd door het geheele
volk geëerbiedigd. Alleen in Engeland had
men in het huis der Gemeenen een volks
vertegenwoordiging, waarvan de rechten in
1689 werden uitgebreid bij de troonsbe
stijging van onzen Willem III. Overigens
gehoorzaamde men in Europa den vorst,
wiens wil wet was.
Eerst door de Fransche omwenteling werd
aan het volk invloed op de regeering ge
geven en om den moed der Pruisen in den
strijd tegen den eersten Napoleon op te
riffwekken beloofde de koning na het herstel
der onafhankelijkheid een vertegenwoordi
ging aan het Pruisische volk. Ook Willem I
gaf het Nederlandsche volk bij de grondwet
een vertegenwoordiginghij wilde geen
absoluut vorst zijn, maar regeeren overeen
komstig een constitutie met een volksver-
stegen woo rdiging.
Tot 1840 was men in ^het Noorden vrij
wel tevreden met die volksvertegenwoordi
ging in schijn, een Eerste Kamer door den
koning benoemd, een Tweede Kamer door
de Provinciale Staten gekozen; maar toen
ontstond een hevige strijd, die eindelijk in
1848 on8 een nieuwe grondwet gaf, waarin
bepaald werd dat de vertegenwoordigers
door het volk of liever door de gezeten
burgerij zouden gekozen worden. Om kiezer
te zgn moest men een bepaalde som in de
directe belastingen betalen. Veertig jaren ge
leden was men over het geheel met die ver
andering ingenomen de conservatieven, die
zich met hand en tand tegen die verande
ring verzet hadden, moesten ondervinden,
dat de burgerij niet langer van de regeering
wilde uitgesloten zijn, bet getal conserva
tieven werd steeds minder en bepaalde zich
ten slotte tot een enkelen afgevaardigde.
Andere staatspartgeu kwamen op. De anti
revolutionaire partij vormde zich en trad
op als politieke partij. De katholieken in
het eerst strijdende aan de zijde der libe
ralen, scheiden zich van hen af en vormden
een zelfstandige partij.
Na 40 jaren is men niet meer tevreden
(i
Het was het liefste balkonkamertje, dat
ik ooit zag. Het was met matkleurig fluweel
behangen, met schilderijen van eerste mees
ters getooidde vloer was met echt Oos-
tersche tapjjten bedekt, waarop kunstig
gewerkte eikenhouten meubelen stonden,
terwijl een ivoren roeper, volgens de ver
zekering van den eigenaar, terstond bereid
was eiken wensch van de gasten nauw
keurig te vervullen. En dit was nog het
minstewant al deze weelde kan zich ieder
rijk man verschaffen.
Er waren echter twee vensters, waarvan
de spiegelruiten zoo klaar en helder waren,
dat men meende zij stonden open en lieten
de fri8scbe lucht van het Noorden vrij
binnen. Door het eene raam zag men de
de lichtgroene beuken- en eikenbosschen
van Jasmund en de witte strandrotsen van
Stubbenkammer, door het andere de blauwe,
onafzienbare vlakte der zee. De dalende
namiddagzon strooide goud op de bosschen
en zilver op de krjjtrotsen, terwijl een zeil
schip aan den gezichteinder schitterde als
een opkomende ster.
Ik had dien dag voor 't eerst de zee ge-
met wat in 1848 verkregen is. Uitbreiding
van het kiesrecht is een eisch des tgds ge
worden. Niet slechts de gezeten burgerij,
het geheele volk moet invloed kunnen uit
oefenen op de regeering en daartoe in staat
gesteld worden door afschafiBng van de
beperkende bepalingen. De laatste grond
wetsherziening had hoofdzakelgk ten doel
verandering mogelgk te maken.
Het vorige ministerie is niet geslaagd
om het kiesrecht te regelen. Het tegen
woordige ministerie is opgetreden om aan
den algemeenen wensch tot uitbreiding te
voldoen en reeds spoedig is door den
Minister van Binnenlandsche zaken een
wetsontwerp ingediend, dat een aanzienlijke
vermeerdering van het getal kiezers voor
schrijft. Het moge geen algemeen kiesrecht
zgn, de beperkingen zijn zoo weinig dat
het getal niet aanzienlijk zou vermeerderen,
indien men tot de invoering van het al
gemeen kiesrecht besloot. Wat zal het lot
van dit ontwerp, dat reeds in de Tweede
Kamer onderzocht is, zgn, als het eenmaal
in openbare beraadslaging komt, en zal
ook de Eerste Kamer bereid zgn het aan
te nemen, als de Tweede zich daarmede
heeft vereenigdW ie zal nu reeds hierop
antwoord gevenAlgemeen is men het eens
dat het kiesrecht moet uitgebreid worden.
Dit ligt geheel in de richting van den tegen-
woordigen tijd, de vraag blijft slechts hoe
ver men daarmede moet gaan, en daarover
is men het volstrekt niet eens. Daarom
trent bestaat verdeeldheid in den boezen
der verschillende partijen. Een gedeelte der
liberalen ziet bezwaar in een te groote uit
breiding zooals die door den minister wordt
voorgesteld, terwijl een ander deel in de
nieuwe regeling wil berusten want de
regeling van het kiesrecht is ook een van
die zaken, die eenmaal aan de orde gesteld,
geregeld moeten worden. De meerderheid
der liberalen eindeljjk heeft het ontwerp
met welgevallen ontvangen. Ook de anti
revolutionaire partij is blijkens verschillende
sprekers verdeeld. Patrimonium wil het
kiesrecht voor den werkman, verschillende
afgevaardigden van die richting zullen
daarmede zeker rekening houden, terwijl
andere afgevaardigden daarentegen reeds
i nu te kennen hebben gegeven, dat zij
nooit hun goedkeuring aan dit ontwerp
zullen geven. Ook de Katholieke partij is
niet eenstemmig, ook daar heeft men ern
stige bezwaien of wil men met de regeering
mede gaan om de uitbreiding tot stand te
brengen.
Niet de hoofdzaak, de uitbreiding, wordt
zien. Voor een paar uren was ik aange
komen, na van Weenen tot Rügen twee
dagen en twee nachten achtereen te hebben
gereisd. De nieuwsgierigheid om te zien hoe
mgn vriend, eenmaal een arme schilders
jongen, zich als grondeigenaar hield, had
zoowel mijne belangstelling voor de schilder
achtige oevers der Saksische Schweiz, als
voor de trotsche keizerstad Berlijn ver
drongen. Te Straalsund had hij mij opge
wacht het kon zgn, dat hij nog de oude
kameraad was, maar hij had nu manieren,
alsof hij een edelman was geboren op deze
schoone bezitting Zurkow. Binnen drie uren
hadden wij met de vurigste hengsten, die
mij ooit voorttrokken, het geheele eiland
Rügen, van het westen naar het oosten,
doorsneden.
Op Zurkow aangekomen wachtte ons een
dinerwaarbij twee wit-gehandschoende
knechts bedienden, die zwegen als de visschen
in het water. Mijn gastheer wist niet dadelijk
hoe en waar hij het gesprek, dat voor zes
jaren door een plotselinge studiereis was
afgebroken, hervatten zou, en achtte het 't
beste te beginnen met de afwezigheid zijner
vrouw te verontschuldigen, die wegens drin
gende familieomstandigheden naar Putbus
gereden was.
En ik zelf? Voorwaar, met een millionair,
dien men in de kunstenaarsblouse van een
huisschilder zoo dikwerf gezien heeft en
heeft lief gekregen, vlut het gesprek niet
dadelgk. Ik kon niet ontkennen dat hg mg
bestreden, de strijd loopt over bijzaken,
hoofdzakelgk over de vraag omtrent den
welstand en de geschiktheid der kiezers.
Ieder gunt gaarne den rustigen werkman
het kiesrecht, bet is de vraag maar wie uit
gesloten worden.
En daarover kan men nu veel praten,
en er zal zeker nog vrg wat over gesproken
en geschreven worden, maar tot eenstem
migheid zal men niet komen. Men moge
het stelsel van den minister bestrijden, het
blijft een vraag of een betere regeling daar
tegen kan gesteld worden die de goed
keuring der meederheid zou verwerven en
aan den volkswensch zou voldoen. Er moet
niet langer afgebroken maar opgebouwd
worden. Daarmede zal de vertegenwoordi
ging rekening moeten houden, als het ont
werp in behandeling komt. Het zal zeker
zeer gemakkelijk zgn door een vereeniging
van minderheden het ontwerp te doen vallen
maar daarmede gaan wjj niet vooruit, want
het eerste werk van een volgend ministerie
zon moeten zijnde indiening van een
nieuw ontwerp, en hoeveel tjjd zou niet
daarmede verloren gaan
Wil men de hoofdzaak dan moet men in
bijzaken tot overeenstemming trachten te
komenin geen geval mag het ontwerp
gebruikt worden om dit ministerie te doen
vallen, wat het geval zou zgn als de minder
heden zich vereenigden om na aanneming
der 'ferschillende regelingen door een grootere
of kleinere meerderheid, het wetsontwerp
in zijn geheel af te «temmen.
Uitbreiding moet komen, en is men daar
van overtuigd, dan is uitstel gevaarlijk.
Kan men zich niet vereenigen met de rege
ling van den minister, men stelle daartegen
iets anders, bij stemming kan dan uitge
maakt worden wat de meerderheid wil.
Ieder werke mede om deze belangrijke
zaak tot een goed einde te brengen en is
eenmaal het ontwerp wet geworden, en
worden de kiezers opgeroepen een nieuwe
vertegenwoordiging te kiezen dan moge het
blijken, dat kiesrecht ook kiesplicht eischt.
Is nu het aantal afwezigen bij een gewone
verkiezing aanzienlijk, getuigen daardoor
velen der tegenwoordige kiezers dat zij
weinig of geen belang stellen in het recht
hun toegekend, de nieuwe kiezers kunnen
dan een goed voorbeeld geven en hun be
langstelling toonen door een getrouwe op
komst aan de stembus.
Schrijft het ontwerp niet voor dat de
kiezers verplicht zgn van hun recht ge
bruik te maken, de Nederlandsche kiezers
mogen in het vervolg toonen, dat zij ook
vriendelijk en welgemeend ontvingtoch
keek ik telkens weer, met heimelijk wan
trouwen naar mijn gastheer, om mg te
overtuigen, dat hg het werkelijk was, de
goede Wendel Blees. Dat bij het geweest
was, kon men hier en daar nog bemerken
of hij het nog was, scheen mij inderdaad
twijfelachtig.
Een knappe jongen was hg altijd ge
weest, maar zijn knevel was nu voller,
zijne gelaatstrekken hadden meer uitdruk
king, de tint was meer voornaam bleek, zgn
taal was hoffelijker, zijne bruine oogen
waren levendiger geworden. Dat hij zijn
voornemen, kunstenaar te worden, niet ten
had gebracht, was niet moeilijk uit zijn ge
heele persoonlijkheid op te maken. Nergens
de scheppende ideale geest; overal de nauw
gezet vormelijke, rijke nieuweling. Aan den
overladen opschik der tafel, aan de keuze
der buitengewone lekkernijen en aan de
eenigszins barsche wijze, waarop hij tot zijne
bedienden sprak, zag men dat hij in deze
omgeving niet altijd behoord had en den
goeden toon niet geheel wist te treffen.
Nadat ik zoo goed mogelijk mjjn reiserva
ringen had geschetst en de gebruikelijke
mededeelingen aangaande mgüe levenswijze
had gedaan, besloot Wendel het gesprek,
door mij mijne kamer te wijzen, daar ik,
meende hij, na de vermoeienis van de reis
wel wat zou willen uitrusten. Ik had nu
aanhoudend uit het venster gekeken naar
de zeldzaam schoone streek. Ik had een
waren. Toen de bakker, die 't brood had
bezorgd, hem deswege een opmerking maakte,
zweeg hij, maar verliet het etablissement en
wachtte den man opzoodra hij naderde,
wierp hg zich op hem en bracht hem eenige
gevaarljjke wonden toe. Eenige personen
schoten te hulp, maar de kapitein dreigde
ieder, die hem naderde, te dooden en hg
keerde tot zgn slachtoffer terug om hem
nogmaals te treffen. De bakker was vader
In den nacht van 1 Maart heeft een yan een talrjjk gezien, de kapitein een jong-
vreeselgke ontploffing plaats gehad in eengezel, bekend door zgn woesten aard.
kolenmijn te Mons (België) waarbjj drie
zonder dwang hun kiesrecht zullen ver
vullen.
Laat dit tot na op vele plaatsen zeer veel
te wenschen over, de herziening der wet en
de nieuwe regeling zij het middel om allen
op te wekken om van hun recht een ge
past gebruik te maken.
personen gedood zgn.
Uit Lemberg (Oostenrgk) wordt gemeld
In een plaatsje in Oost-Galicië maakt men
zich niet weinig druk over een ongewoon
schandaal. In de laatste zitting van den ge-
Naar uit de mededeelingen der Fransche
geneeskundige bladen big kt, is sinds 2
Februari het bestaan van cholera te Marseille meenteraad aldaar was nl. het grootste
officieel geconstateerd, en heeft de epidemie j deel der vroede mannen in aangeschoten
aldaar in den loop dezer maand ongeveer toestand de vergadering komen bjjwonen,
100 personen gedood. zoodat de debatten over de plaatseljjke aan-
De oorzaak van het ontstaan der epidemie gelegenheden bijzonder geanimeerd werden
is onbekend. Er werden drie brandpunten en een eigenaardig karakter verkregen,
van besmetting in de vuilste buurten waar- Weldra ontstond een heftige woorden
genomen, van waar uit de cholera zich wisseling, die spoedig door een formeele
heeft verspreid. Enkelen beweren, dat deyechtpartjj gevolgd werd.
De burgemeester was radeloos en liet
eindelgk de hulp inroepen der gendarmerie,
cholera sinds maanden voortdurend te Mar
seille heeft voortbestaan, van November af.
j Thans schijnt de ziekte geweken te zgn. 'aan welke het ten slotte gelukte de orde te
j Op een der ^deinen van de Fransche stad herstellen. De bevolking van het plaatsje
Bordeaux gaf dezer dagen een zoogenaamd zich nog nooit zoo bjj*een gemeente-
Japan sch messengooier een voorstelling in raadszitting verkneuterd als thans,
de open lucht. Hg gooide, rondom hetHet gekste is voor de leden van den raad,
hoofd zjjner vrouw, die, op eenigen afstand dat het gerecht zich met de zaak heeft
tegen een recht overeind staande plank bemoeid.
stond, dolken, bijlen en pennemessen, die Een dierljjk echtgenoot is te Schweinitz
hij uit de verte met vaste hand wierp. nabij Praag door de politie aangehouden.
Tengevolge van ruzie, die twee dronk-Dit onmensch, Wenzel Bild genaamd, had
aards met elkander kregen, schrikte de man verscheidene jaren achtereen zgn vrouw op-
zoo hevig, dat zgn hand trilde en 't gevolg gesloten in een donkere, vochtige kamer van
was, dat een dolk midden in 't voorhoofd zgn huis. Men vond de ongelukkige geheel
der vrouw terecht kwam. De ongelukkige vermagerd, doof, blind en idioot geworden,
viel, badende in haar bloed neder en was Zg lag uitgestrekt op een bos stroo. Bild is
enkele oogenblikken later een lijk De mes- 60 jaar oud. Hg wilde zich van zgn vrouw
senwerper werd dadelgk in hechtenis ge- ontdoen, om een tweede hu wel jj kaan te gaan.
nomen.
Terecht vraagt een blad, waarom de
politie der stad Bordeaux toeliet, dat in
het openbaar een schouwspel werd te zien
gegeven, dat in de hoogste mate afkeurens
waardig is. Dergelijke vertooningen be-
hooren steeds en overal verboden te worden.
Te Atlanta, in de Yereenigde Staten,
heeft zekere Juffr. Jnlia Force, van achtens
waardige familie, haar twee zusters, Florence
en Minnie, met revolverschoten gedood.
Julia was 38 jaren oud, Florence, die ziek
te bed lag 30 en Minnie, die in de keuken
werd overvallen, 25 jaren.
Te Weenen heeft een kapitein van het In een brief aan de justitie zegt zg, dat
leger een bakker op straat met messteken zg het deed uit wraak en jaloezie, wjjl haar
vermoord, omdat deze hem in een restau- i moeder en broeders veel voorkomender voor
ratie aanmerking had gemaakt op zgn on- de andere meisjes waren dan voor haar. De
hebbelijke gedragingen. Iiij had n.l. alleongelukkige bljjkt, ook volgens den inhoud
broodjes, die op tafel stonden, betast en van haar schrgven, volslagen krankzinnig
gekraakt om te weten of ze wel versch
geurige sigaar gerookt, mij op het rustbed
uitgestrekt, en in stilte de weelde mjjner
omgeving beschouwd, ter wgl ik er mij in
verdiepte hoe Wendel Blees, die lichtzinnige
Weener, aan deze bezitting op het eiland
der Hunnen gekomen was. Het was nauwe
lijks negen jaren geleden dat een opge
schoten knaap tamelijk zelfbewust in mgn
atelier gekomen was, mijne schilderijen
scherp had aangekeken en mij gevraagd
had hem bij zgn voornemen te onder
steunen, om schilder te worden. »Wie zjjt
gij vraagde ik. »Niets«, was zgn ant
woord, »ik ben wees; een verre bloedver
want heeft mg grootgebracht en mij toen
eene betrekking bezorgd aan de stadsreken-
kamer, waar ik steeds cijferen moest. Dat
was niets voor mijik liep weg, want ik
wil schilder worden.Op de vraag of
hij mij proeven van zgn talent kon toonen,
haalde hij verscheidene papieren uit den
zakdaarop waren teekeningen uit de dier
gaarde te Schönbrnn, uit het militaire leven
en van een hofvoorplein, voor het meeren-
deel in vrg harde kleuren geschilderd.
Nadat ik deze teekeningen gezien had,
zeide ik den jonkman dat naar deze proeven
niet was te oordeelen en ik hem ried, een
beroep te kiezen dat minder teleurstelling
opleverde dan dat van kunstenaar. Hjj wees
mg op schilders, die even klein als hij
waren begonnen, en zich beroemd hadden
gemaakt. Ik bleef bij mijne meening, maar
noodigde hem toch uit eens iets van zgn
te zgn.
werk te laten zien, wanneer hg in zjjne
vrije uren nog wat beproefd had. Deze was
mjjue eerste ontmoeting met Wendel Blees.
Yan dien dag af zagen wjj elkander dik
wijls. Ofschoon ik niets voor hem vermocht,
sloot hg zich bg mg aan. Daar hjj bg een
kunstschilder geen plaatsing vond, ging
hg bij een huisschilder in de leer, want de
verf trok hem nu eenmaal. Zjjne vrjje uren
bracht hjj bg mij door, beschouwde mgn
werk en oefende zich zeiven. Hg wist zich
eene zekere techniek eigen te maken, maar
bezat geene bezieling, geene oorspronkeljjk-
heid in één woordgeen talent.
Ik zeide 't hem, maar hjj geloofde het niet.
Intusschen kreeg ik hem lief, eerst om
zjjne belangstelling in de kunst, later omdat
hjj een openhartige, vrooljjke jongen was,
met een helderen geest en een warm hart.
Grillen had hg, wel is waar, dikwjjls zeer
wonderlgke grillen, zoodat ik dacht: daar
groeit een dwaas van, of misschien nog
een groot man. Hjj was veel jonger dan
ik, toch werden wjj vrienden. Een goede
opvoeding had hij eigenljjk niet genoten,
hjj had echter beminneljjke gaven van nature,
en ofschoon in zgn karakter een zekere
trots lag, zoo werd dit daardoor meer ge
staald, dan dat hjj er voor anderen onaan
genaam mede was.
Franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nnmmers 5 cent.
Buitenland»
/Wordt vervolgd