Hel Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Boinmelenvaard.
FEUILLETON.
Voor liet geheele Leven.
Uitgever: JL. J. YURRMAN, Heusden.
WOENSDAG 5 APRIL.
1893,
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprjjs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjs verhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
m. J 19o.
Ad verten tien van 16 regels 60 ct. Elke regel
meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrgdagmor
gen ingewacht.
leven van den werkman leiden, om te kunnen
medespreken, nu zal men hem dat recht wel
niet toekennen.
Tusschen beide uitersten, de mannen van
In het Noorden des lands hebben in den bet geweld en die van het laissez faire, staan
loop van den winter herhaaldelijk volksbe- velen< die een °Pen 00S hebben voor het
wegingen plaats gehad, die versterking der v^den Tan zoovelen hunner natuurgenooten,
politie door militairen noodzakelijk maakten. die erkennen, dat de toestand van velen niet
Dagelijks leest men nu in de bladen van*s> zooa^s (he kon wezen en dat niet altijd
rechtspraak tegen beschuldigden, wegens eigen schuld de oorzaak van veler ellende
eigendomschennis of verzet tegen de politie, is' dat de geheele maatschappij schuld heeft
ern die vonnissen bljjven niet buiten bespre- dus °°k verplicht is te helpen,
king, en zullen zeker niet strekken om de te verwonderen dat de be-
ontevredenheid te verminderen. Reeds worden weging in het Noorden meer dan vroeger
protest-meetings tegen de klassen-justitie ge- veler aandacht op de maatschappelijke toe-
organiseerd.
Dit is zeker zeer bedenkelijk, en kon men
middelen vinden om de orde te handhaven,
zonder tot geweld zjjn toevlucht te moeten
standen gevestigd heeft, en dat vooral daar,
mannen begaan met het ljjden, pogingen
aanwenden om tot betere toestanden te ge
raken. Eén man kan weinig in deze zaak,
nemen, dit zou zeer gewenscht zgn. Want]alleen door vereeniging, door samenwerking
hoe men de zaken moge beschouwen, een D8 verbetering mogelijk en zoo is het getal
ding is zeker, met geweld wordt niets goeds bonden m het Noorden vermeerderd met
tot stand gebracht, daardoor toch wordt deD beud Vau orde door hervorming, hoofd
geweld van de andere zijde uitgelokt. Werk
loosheid wordt niet gekeerd door geweld
van den kant der arbeiders, maar veel meer
bevorderd, maar evenmin keert men broods
gebrek, waar dit bestaat, en dit moest niet
mogelijk zgn, door het zenden van soldaten,
Zgn er geen andere middelen oiu in
nood te voorzien, want dat die in sommige
streken zeer groot is, valt niet meer te be
twijfelen?
Zonder twjjfel, zegt de socialist, ver-
eenigt u om in staat te zgn geweld met ge
weld te keeren, en gelukt dit, zjjt gij meer
derheid geworden, dan is het doodsuur der
kapitalistische maatschappij geslagen, en de
nieuwe heilstaat zal allen geven, wat nu
slechts door enkelen, ten koste van velen,
genoten wordt. Vereenigt U en aan U zal
de overwinning zjjn.* Revolutie dus! Hoe
jammerlijk zouden zij zich beklagen, die aan
die lokstem gehoor geven, zelfs wanneer zij
de overwinning behaalden
»Het gebrek is eigen schuld, zegt een
ander, die zich in alle goede gaven mag ver
heugen, en van de bestaande ontevreden
heid niet wil hooren. Voor hen, die werken
willen, is nog werk genoeg, maar een werk
man behoeft geen heer te zijnleeft hij een
voudig, tevreden met het noodzakelijkste,
ziet hij niet tegen veel werken voor weinig
loon op, dan zal hg evenals vroeger in zijn
onderhoud kunnen voorzien. Al die klachten
zgn een gevolg van het zoogenaamd ver
beterd onderwijsraddraaiers zetten het volk
op, en te gretig hoort dit naar hen.« Zoo
iemand, die misschien nooit iets verricht
heeft tot nut der maatschappij, die misschien
op het kapitaal teert, hem door zijn ouders
nagelaten, moest eens eenige maanden het
zakelijk gericht tegen het socialisme. Een
programma is opgesteld en hoogst gewichtig
is de taak, die de oprichters op zich willen
nemen. Het doel van den bond is: Rede
lijke en stoffelijke opheffing van ben, die
gebukt gaan onder de bestaande maai
den schappelijke misstanden. Om dit doel te be
reiken wil de vereeniging werkloosheid
voorkomen en zoo mogeljjk tegengaan.*
Kon zij dit bereiken, dan zou zeker reeds
veel gewonnen zijn, want werkloosheid is de
hoofdoorzaak der ontevredenheid.
Jammer dat willen en kunnen hier niet
hetzelfde is, met redevoeringen en goede
voornemens zal men aan die werkloosheid
geen paal en perk stellen, en toch daar
tegen moet krachtig gestreden worden. Die
werken wil, moet daartoe in de gelegenheid
gesteld worden. Bereikt de nieuwe vereeni
ging dit doel, dan zou reeds veel gewonnen
zgn en de ongeregeldheden zouden een
volgend jaar zeker niet zulk een veront
rustend karakter aannemen. Wordt door den
bond werkloosheid voorkomen, dan doet hg
reeds genoeg. Toch willen de oprichters,
blijkens het concept-programma, nog meer,
gemeenschapsgevoel moet opgewekt, sociale
rechtvaardigheid moet betracht, rechtmatige
grieven weggenomen wordenmen wil trach
ten toenadering en verzoening te bewerken
tusschen de verschilllende standen, een wet-
teljjke regeling van den arbeid wil men
trachten te verkrijgen. Voorzeker een uit
gebreid arbeidsveld!
De oprichters hebben recht dat men hun
daden afwacht, ware dit niet het geval, men
zou de vraag kunnen stellen of de bond
niet te veel wil, en door dit te veel, te
weinig resultaten zal geven. Hield hg zich
Uit het DuitschJ
(4
Met frisschen moed besteeg hg den berg
wand. In den laatsten tijd hield zich in
zjjn jachtgebied een wilddief op, dien bij
tot dusver nog niet had kunnen betrappen.
Den geheelen dag ging hij nu achter een
rotsblok op de loer liggen en met een verre-
kgker gewapend, keek hij uit of tijj <>ok iets
verdachts zag. Eerst tegen den avond
naderde hem een man, dien hjj lat-r aan
zgn reusachtige gestalte herkende. Het was
Victor Staufler, die, met een geweer onder
den arm, langzaam voortschreed, schuw om
zich heen ziende. Met nieuwsgierige blikken
volgde Alfred den jongen man, wiens ge
stalde zich scherp afteekende tegen de zich
in het gouden zonnelicht badende rotsen.
Plotseling verdween bjj echter. Hg begaf
zich waarschjjnljjk naar de herdershut, die
aan zgn vader toebehoorde, want kort daarop
klonk uit die richting een schot. De zaak
kwam den jongen houtvester zeer raadsel
achtig voor. Victor, dat wist hij, had geen
jachtrechten in zjjn gebied, en dat hjj een
wildief zou zjjn, kon hjj niet aannemen, daar
hjj immers rjjk genoeg was om aan al zjjn
lusten te voldoen. Den anderen morgen
hoorde hij, dat Victor gewond in de herders
hut lag. Een der jagers van den houtvester,
Bteinmeier, zoo werd er verteld, had door
onvoorzichtigheid den jongen Staufler in
den arm geschoten. Alfred liet Steinmejjer
roepen en ondervroeg hem. Deze vertelde,
dat bjj den vorigen dag toevallig Victor in
de bergen had ontmoet en een praatje met
hem had aangeknoopt. Hg was toen ge
struikeld en daar de haan gespannen was,
was het geweer afgegaan.
Alfred vertrouwde de zaak maar half,
temeer, daar het juist Victor was, dien hjj
met een geweer gezien had. Tevens merkte
hjj weldra op, dat Steinmeier den grand
seigneur begon uit te hangen, dure sigaren
rookte, en grove verteringen in de dorps
herberg maakte. Ook werd er aan het
schoolgebouw een groot biljet aangeplakt,
waarbjj de weerplichtigen opgeroepen wer
den; daardoor werd de argwaan van Alfred
nog grooter en kwam hjj tot de overtuiging,
dat Staufler den jager omgekocht had, ten
einde van den dienst vrjj te komen. Toe
vallig ontmoette hij hem kort daarop in
het posthuis. Victor zag wat bleek en de
vooreerst bezig met de zorg, ons allen, die
dit verlangden werk te verschaffen, dan zou
reeds veel gewonnen zgn.
Spoedig zal big ken of men met de op
richting van dien bond ingenomen is, niet
uit woorden, uit redevoeringen, uit bewjjzen
van instemming zal dit moeten bljjken, maar
ait de daden. Er moet hervormd, veranderd,
gewijzigd worden, want veel is niet zooals
het behoort, eerst die hervorming kan
bljjvende toenadering brengen, eerst daar
door kunnen grieven weggenomen worden.
Zal men bereid zjjn te doen, ieder in zgn
kring, wat noodig is, om het doel van den
bond te bereiken? Een zaak is zeker,
worden zulke plannen niet uitgevoerd, bljjft
men bij woorden, dan wordt de toestand
des te ernstiger.
In 1815 sloten de groote mogendheden
het heilig verbond Oostenrijk, Rusland en
Pruisen verbonden zich om de orde en rust
in Europa te bevorderen, door de grieven
der volkeren zooveel mogeljjk weg te nemen
en de rechtvaardigheid en alles te betrach
ten. De dweepende Alexander van Rusland,
Pruisen's koning, die door de heldhaftigheid
van zgn volk in het bezit zjjner landen
hersteld was, Oostenrjjks keizer, bezwoeren
het heilig verbond, ook een bond van orde.
De volken juichten over de edelaardigheid
hunner vorsten, men ging bigde de toe
komst tegemoet.
En wat waren de vruchten van het ver
bond? De gedane beloften werden niet ge
houden, de vrjjheid werd aan banden ge
legd, de macht der vorsten uitgebreid, een
Fransch leger onder Angoulime herstelde
de rust in Spanje en de Tudesco's waakten
voor de veiligheid der Italiaansche despootjes.
Jarenlang werd de orde ook zonder her
vorming, door het geweld bewaard, tot
eindelijk het verbond ineenstortte en de
revolutie hoogtjjd vierde! De hervorming
trede op den voorgrond, en de orde zal
gehandhaafd blgven. De mannen van den
bond moeten het voorbeeld gevenmoeten
handelend optreden en zich niet bepalen tot
het houden van vergaderingen en het be
spreken der noodzakeljjke hervormingen om
tot wegneming der grieven te komen.
De zomer is in aantocht, de werkloos
heid zal spoedig voorbij zgn, op den bond
rust de verplichting die zoo mogeljjk in een
volgenden winter te voorkomen, door allen
die werken willen, in de gelegenheid te
stellen in hun onderhoud te voorzien. Maar
wachten wjj de daden af, dier mannen,
die zich aan het hoofd gesteld hebben, hun
taak is hoogst ernstig, zjj verdienen aller
steun en medewerking, om teleurstelling te
voorkomen.
Mogen de verwachtingen, door de op
dokter had verklaarddat zgn arm altijd
stijf zou bljjven. »Ik heb een woordje met
je te spreken, mjjnheer Staufler. Bezit ge
een jacht-akte?* vroeg Alfred.
Waarom?* zeide Victor stroef.
»Jk heb u laatst met een geweer gezien
in mjjn jachtgebied.*
»Dat kan niet. Ik heb geen geweer. Dat
moet er nog bjj komen, nadat uw jager mjj
ongelukkig gemaakt heeft.*
»En juist nu, op zoo'n ongelegen tijd,
nu ge uittrekken moest hé?« zei Alfred op
scherpen toon.
De beide mannen zagen elkaar uitdagend
aan. Victor begreep, dat zgn list doorzien
was. In de handen van den ander lag zijn
geheim, lag voor hem vernedering, schande,
gevangenisstraf.
Hg stormde het vertrek uit, en de vesti
bule binnen. Daar zag Ernestine hem staan,
dreigend de hand opgeheven, terwijl hjj de
woorden uitstiet: Wacht maar, ik zal u
het zwjjgen wel opleggen, voor immer!*
III.
Den volgenden dag had Alfred met zjjne
moeder en Klaartje afgesproken, dat zjj hem
des avonds in een anderhalf uur ver ver-
wjjderde houtvesterswoning zouden opwach
ten, waarna zjj gezamenljjk bjj maneschgn
naar huis zouden terug wandelen.
richters gekoesterd, vervuld worden, in het
belang der arbeidende klasse, in het belang
der geheele maatschappjj
Een goede berekening te maken voor een
groote onderneming is een moeieljjk werk,
en de ondervinding leert, dat, hoe meer
omvattende de onderneming is, des te grooter
de fouten zgn, die bjj de berekening worden
gemaakt. De laatste dagen weten er vrjj
wat van te vertellen.
Toen de heer De Lesseps begon te
denken over de doorgraving van Panama,
maakte hjj ook zgn berekening.
Had hjj er nooit over gedacht, hjj had
verstandiger gedaan, dat is zeker. Maar wjj
hebben gemakkeijjk praten. Wjj zjjn niet
in de verzoeking geweest. Voor den ouden
man was nu eenmaal de doorgraving van
landengten een levensideaal. W einigen
deelen dat idealisme, maar daar zgn ook
niet zoo heel veel landengten. En heeft men
nu eenmaal een onvergankelijken naam met
zulk een doorgraving gemaakt, och dan
gaat het al is de vergeljj king ook wat
huiseljjk als met den perzik bjj den
kleinen jongen van Van Alphen. Ik geloot
daarom wel, dat De Lesseps overstandig
deed, maar wanneer men in de laatste tjjden
meer en meer weet op te merken, dat geniale
menschen verstandelijk meer of minder ziek
zjjn, laat ons dan De Lesseps niet al te hard
vallenweinige wenschen hebben een zoo
grootsch werk tot stand gebracht als hij.
Als Panama al lang vergeten is, en ver
geten wordt het eens, dan staat Suez nog
als een stout monument van wat genie en
wilskracht van één man op de wereld tot
stand wisten te brengen.
Wjj kunnen zulke mannen niet meten
met de maat van huisbakkenheid en geljjk-
vloerschheid, waarmee de meesten vau ons
gemeten moeten worden.
Maar de berekeningDie was fout en
heel erg fout ook. Ik zeg evenwel weder,
al verschoon ik den grooten doorgraver niet,
laat ons met ons oordeel voorzichtig zgn.
De groote ondernemingen vallen altjjd ten
prooi aan verkeerde berekening. Denk maar
aan Holland-op-zjjn-smalst, aan den Rotter-
damschen waterweg, aan het kanaal van
Manchester, aan och, er zou nog vrjj
wat meer te noemen zgn, de voorbeelden
liggen voor het grjjpen. Daar is iets heel
menscheljjks in die fout. Als een student
zjjn schulden moet opgeven, schrikt hjj zelf
voor de som en geeft, tot zgn eigen schade,
een mindere op. Later moet hjj er voor
boeten, want de schuld moet toch worden
afgedaan. Maar zoo is het juist bjj de
reuzenwerken, die men tot stand poogt te
brengen. Als alles meeloopt, zoo wordt er
Reeds was het acht uur geworden, doch
al wie er kwam, geen Alfred. Alfred is
nooit op tjjd,« bromde Klaartje verdrietig,
die reeds twee uur ongeduldig had uitge
zien. »Ik ben het wachten moe,* riep zjj
toornig.
»Ach, mjjn kind, ik ben zoo angstig,*
zei Alfred's moeder, zouden wjj vannacht
hier kunnen bljjven?*
>Neen, dat kunnen wjj niet; de menschen
zjjn er hier niet op ingericht. Ik ga weg.
Alfred heeft ons vergeten of het is hem te
laat gewordenbjj zal zeker in het dorp op
ons wachten. Doch wjj moeten geleide
hebben.* Zjj wendde zich tot een jager, die
een glas bier zat te drinken. Deze was
voor een goed drinkgeld genegen, de dames
te vergezellen. Daar stoof Ernestine plotse
ling in groote opgewondenheid het vertrek
binnen. »Is mjjnheer v. Tegenhausen niet
hier?* vroeg zjj zacht.
»Neen, hjj zou hedenmiddag hier zgn,
doch is niet gekomen.*
»Ik ben beneden in het dorp geweest en
ontmoette daar houtvester Berger, met wien
hjj afgesproken had, elkaar in de hut op den
VVildkogel te ontmoeten. Berger had den
geheelen dag vergeefs op hem gewacht en
maakte zich over zgn uitbljjven zeer ongerust.
Nu vernam ik bjj u tehuis, dat mjjnheer
Alfred hier van middag zou komen. Doch
Buitenland.
gedacht, dan kan het voor zoo en zooveel
gebeuren. Nu weet men haast zeker, dat
alles gewoonljjk niet mee loopt en dat dan
het eind de last zal dragenmen weet, dat
het voorzichtiger was eenige millioenen
hooger te ramen, maar dan schrikt het
publiek voor die ontzettende som en men
gaat aan 't werk. Zoo ging het honderd
malen, zoo met Panama ook.
Gelukkig brengen die verkeerde bereke
ningen niet altjjd zooveel onheil voort als
hier geschiedt. De zedeljjke sehade, die er
door geleden wordt, is vrjj wat grooter nog
dan de geldeljjke. Als het materieel verlies
niet meer besproken wordt, dan laat het
moreele nog zgn bitterste sporen na, en al
de millioenen, die Panama verslond, kunnen
den eerlgken naam niet terug doen koopen,
door menigeen voor goed verspeeld. Al de
schuld ligt echter bjj de eerste rekening.
Wie zich aan een ander spiegelt, spiegelt
zich zacht, dat vergete men nooit, maar men
vergete dan ook het spiegelen niet. De
Lesseps wilde land tot water maken en hjj
ging er bjj ten onder. Wjj willen water tot
land maken, laat ons voorzichtig zjjn I De
doorgraving was een schoon werk, gel jjk bjj
ons de droogmaking zal zjjn. Wie haar
tot stand ziet komen, is getuige van een
geschiedenis, die der menschheid tot eer
verstrekt. Maar ik hoor van meer dan eene
zjj de, dat de berekening al te optimitisch
is opgemaakt. Zou 't waar zjjn? Ik weet
het niet, maar dit weet ik wel, dat de ge
schiedenis, die thans aller aandacht bezig
houdt, een heel ernstig woord van waar
schuwing doet hooren: weest voorzichtigI
De uiterste linkerzjjde van de Belgische
Kamer zal een nieuw voorstel voor de
kieswetherziening indienen, neerkomende
opalgemeem stemrecht op 25-jarigen leef-
tjjd; dubbel stemrecht voor huisvaders;
twee jaren woning in het kiesdistrict.
De Fransche minister van buitenlandsche
zaken Develle heeft den Duitschen gezant
zgn leedwezen betuigd over de bejegening,
den uitgezetten correspondent van het Ber
liner Tageblatt,* den heer Otto Brandes,
door een troep volks aangedaan bjj zgn
vertrek uit Parijs.
Er is een gestreng onderzoek ingesteld.
Ten gevolge van het bericht van den
detective, die Herz bewaakt, over diens ge
zondheid, heeft de Engelsche Regeering aan
sir Andrew Clarke en vier andere genees-
heeren nogmaals een onderzoek opgedragen
en in hun rapport verklaren deze eenparig
dat genezing bjjna onmogeljjk is en iedere
daar hjj weggebleven is, moet hem een on
geluk overkomen zgn. Men moet hem
dadeljjk zoeken.*
Klaartje had met stjjgende verbazing ge
luisterd. Wie had het recht zich buiten haar
ongerust te maken over haar bruidegom
»Wou u misschien de bergen beklimmen
om Alfred op te zoeken Er is hier niemand
anders!* zeide zjj bits.
Andries, de jager, kent den weg. Hg
moet zich dadeljjk gereed maken, en ons
zoo spoedig mogeljjk bericht zenden.*
»Neen, Andries gaat met ons. Ik dank
er voor, alleen met moeder door het duistere
dal naar huis te gaan!*
»En wanneer uw bruidegom nu ergens
gewond, stervende misschien, nederligt ge
durende den geheelen nacht
»Juffrouw Ernestine, spreek er toch niet
langer over,* bromde achter haar de stem
van houtvester Bergen. »Gjj hebt volkomen
gel jjk. Er is geen tjjd te verliezen. Kom
Andries!*
Zonder verder acht op Klaartje te slaan,
en na even met Ernestine een paar woorden
gewisseld te hebben, verliet hjj, gevolgd
door den jager, het huis, om den assistent-
houtvester op te sporen.
/Wordt vervolgd.!