Hel Land van Hensden en illena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Zwart op wit.
M 1219.
FEUILLETON.
Kunstenaars-Eer.
Uitgever: Ll. J. YELKRMAN, Heusden.
ZATERDAG 15 JULI.
1893.
O
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 8 maanden f 1.00.
Franco per post zonder prjjs verhooging. AfconderLjjke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels 60 ct. Elke regel
meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en "Vrijdagmor
gen ingewacht.
Voor heden nemen we onzen tekst uit
Faust, het onverwelkbaar schoone treurspel
van Goethe. Faust is algemeen bekend,
want op een uittreksel, een slap uittreksel
van dat beroemde werk heeft de Fransche
componist Gounod in 1859 muziek ge
schreven, die van alle opera's nog heden
ten dage het meeste publiek lokt. Een
muziekliefhebber moet althans èèns in 't
seizoen den Faust gehoord hebben. Goed
zou het zgn wanneer iedere literatuurlief
hebber althans eens in zgn leven de echte
Faust genoot. Het is in onze taal door
niemand minder dan Ten Kate overgebracht.
Dit alleen om te doen zien dat we op
't oogenblik in goed gezelschap zijn.
In Faust dan lezen we hoe Mephisto een
student op 't hart drukt jjverig te studeeren
en op te teekenen wat de professoren
doceeren.
»Dat behoeft ge me geen tweemaal te
zeggen*, antwoordt de student, »ik begrjjp
ten volle van hoeveel nut dit is, want
't geen men zwart op wit bezit, zal men zijn
levenlang niet vergeten.*
En later als de schalk (Mephisto stelt
den duivel voor) zekere weduwe den dood
van haren man aankondigt, zegt deze kop
pelaarster, wier rouw niet groot is: bezorg
mg een schriftelijk bewjjs wanneer hg ge
storven en begraven is; ik ben zeer op
orde gesteld en zou gaarne zgn dood in 't
weekblaadje lezen.»
Ziedaar twee menschen die groot ver
trouwen hebben in geschreven en gedrukte
documenten en nu behoeft men geen Mephisto
te zjjn om rondziende op te merken, dat
dit vertrouwen heden ten dage onver
zwakt, misschien nog toegenomen is. >Ik
heb het gelezen, het staat daar of daar*
is een afdoend argument voor de waarheid.
Er gaat van iets dat gedrukt voor ons ligt
een toovermacht uit, het zwart op wit
oefent een grooten invloed op de ovor-
tuiging en het vertrouwen der menschen.
En dat kan ons niet verwonderen. Het
gaat met geheele volken als met kinderen.
Zjj beschouwen de eerste geschreven en ge
drukte schriften met denzelfden eerbied, als
waarmee de laatsten de letters en regels in
hun eerste leesboek aanstaren. Uit de bonte,
vrooljjke wereld van bloemen, dieren en
sprookjes worden de kleinen met éénen stap
verplaatst in het eentonige rjjk der geheim
zinnige teekens en ouders en onderwijzers
dringen er ernstig op aan dat deze strepen,
cirkels en punten zich in hun geest vast
zetten en daar een indruk maken van letters,
lettergrepen, woorden en zinnen. Het zgn
versjes, vertellingen, spreuken, die uit de
schoolboeken tot de kinderen spreken en
met toenemende begeerte verslindt hunne
verbeelding de daarin geschetste avonturen
en vervatte lessen.
Een dergelijk proces ondergaan ook de
de volken, die door de kunst van lezen met
de schatten bekend worden van overleve
ringen, een geschiedenis van dichtkunst en
religie. Wat vroeger slechts in onzekere en
wisselende omtrekken door mondelinge over
levering bewaard werd, dat neemt nu op
papier gebracht een vaste gestalte aan en
de heldendaden en liederen der vaderen
worden tot onvervreemdbaar eigendom der
natie. Die er aan tornt begaat heiligschennis.
Zoo hebben oude wetten, op rollen en per-
kamenten beschrevenhet aanzien van
orakelen, gegrift als ze zgn in het hart des
volks. Het onuitroeibaar bjjgeloof b.v., dat
een drenkeling niet zonder toezicht uit het
water mag gehaald worden, berust op een
wet van vier eeuwen geleden. Die heeft
eenmaal zwart op wit gestaan en daartegen
schijnt alle onderwijs en de duizendarmige
pers onmachtig te zgn.
In onze dagen wordt niemand voor vol
aangezien, die de kunst van lezen en
schrijven niet verstaat. Straks zal dit be
ginsel in de kieswet worden neergelegd en
daarvan is te hopen dat 't even diep wortel
schiete als 't daarstraks genoemde vooroor
deel. De tijd is voorbg, waarin de lectuur
van burger en boer zich bepaalde tot den
huisbjjbel en den almanak. Ieder handwerks
man leest zgn krant, iedere dienstbode haar
roman. En men moet weten hoe zij leven
om te begrgpen dat de boekdrukkunst de
meest ingrijpende en werkzame aller kunsten
is. Zjj gelooven wat zjj lezen. Het staat er,
dus moet het waar zgn. Hoe ware 't de
pers anders gelukt tot een macht op te
wassen, aan welke zelfs de sterkste geesten
schatting brengen?
Zwart op wit dat is een schouwspel,
aan welks tooverwerking ook de meest
nuchtere geleerde zich niet onttrekken kan
hoe zal het dan zgn bjj de naar nieuwtjes
dorstende, naar verrassingen en aandoe
ningen hongerige kinderen des volks? Het
heeft in de krant gestaan daarom moet
het gebeurd zijn. Het staat gedrukt in een
boek wie zal er dan aan twjjfelen? Er
varen we niet dagelijks dat het meest dwaze
gerucht zich als een loopend vuur verbreidt,
wanneer het slechts de eer wordt aange-
Ze schelde. Een kamermeisje kwam.
Verzoek mejuffrouw Beatrice hier te
komen.*
De barones ging naar haar toilettafel,
bevochtigde haar voorhoofd en wangen, die
rood waren geworden, en ging weer zitten
met een glimlach om den mond, toen Bea
trice binnentrad.
»G zitten, tuiju beste. Ik wil eens
met u spieken... ja, ik wil eens met u
spreken Ik wil u mgn geheele hart eens
vertrouwelijk uitstorten
»Mevrou«
»Ja, mgn kinuVan nacht kon ik
niet slapen ik dacht aan uik vreesde,
dat ik voor u niet alles geweest was, wat
ik moet zgn wat ik wil zgn. Ik ben
een oude, ziekelgke vrouwdat kan me
verontschuldigenUw zorg, uw goede
diensten, stel ik op hoogen prjjs, dat ver
heel ik nietik zou erg ongelukkig zgn,
als ik u moest missen.*
»Maar mevrouw, ik denk er volstrekt
niet aan
»Ik weet, wat ge zeggen wilt... ge
denkt er niet aan me te verlaten, en daar
ben ik verrukt overMaar zoo er een
wereldsch gebrek is, waarvoor ik een anti-
nathie heb, is 't de zelfzuchten van
nacht vroeg ik me af, of de hooge waarde,
die ik hecht aan uw hulp en gezelschap, me
niet verlokte om ten uwen opzichte zelf
zuchtig te zgn En daarom, mgn arme
lieveling, wil ik u zeggen, dat ik volstrekt
niet uw leven wil in beslag nemen tot mgn
voordeelGe zjjt lief, en niettegenstaande
den tegenspoed, die u heeft getroffen, is 't
wel denkelijk, dat zich een pretendent naar
uw hand zal opdoen...*
Mevrouw, ik verzeker u...«
»Ge wilt me zeggen, dat deze omstandig
heid zich nog niet heeft voorgedaan?...
Juist; maar ze kan elk oogenblik voor
komen Hier, zoowel als te Parjjs, ont
vang ik veel menschen, en daaronder kunnen
lieden van suiaak en gevoel zgn(Dat
kan je begrgpen! zei ze in zich zelf.)
Maar hoe 't ook zg, ik wil u zeggen, dat
bij zoo'n gelegenheid al moet het mij
nog zooveel zelfopoffering kosten gij van
mgn kant geen enkele moeiljjkheid, geen
enkele hinderpaal hebt te vreezen. Integen
deel, ge zult in mg alle mogelijke hulp
vinden Een voorwaarde stel ik, en die
zult ge, hoop ik, natuurlijk vinden dat
qe in zoo'n geval geen besluit zult nemen,
zonder mg er in te kennen...*
>Mevrouw, dat is mgn plicht, enge kunt
zeker zjjn, dat ik die zal nakomen.*
Heel goed, kindliefgeef me nu een
kus
daan van in druk onder sommiger oogen te
komen Dat schaamtelooze laster, wanneer
hij maar een gewillige drukpers vindt, in
duizend ooren als waarheid klinkt? Dat
waardelooze producten gewillige afnemers
vinden, wanneer de producent er den slag
van heeft de ingebeelde eigenschappen zjjner
waar keurig gedrukt zwart op wit onder
de oogen van 't publiek te brengen? Dat
geldspeculatiën duizenden verlokken door
uitgebreide aanbevelingen rond te zenden?
Was vroeger het drukken een kunst,
thans is het lezen een kunst. Men moet wel
een hals zgn, zoo men alles, wat men zwart
op wit onder de oogen krijgt, voor goed
munt opneemt, daaruit zgn inlichtingen
neemt, zgn kennis put en daarop zgn over
tuiging grondt. De kritiek, eens de toover-
staf van enkele ingewjjden, is in den tegen-
woordigen tjjd een onontbeerlijk gereed
schap voor eiken lezer, die niet bg elke
schrede het offer zgner lichtgeloovigheid,
zgner onkunde en dat van partijzucht
wil worden.
Wij brengen dit in deze dagen in her
innering, nu allerwege de loftrompet ge
stoken en de schaterlach der minachting
gehoord wordt over kandidaten voor den
gemeenteraad. Zeker, er staat heel wat op
't spel, maar daarom te meer is het noodig
dat we met groote voorzichtigheid lezen wat
men ons ter aanbeveling der eene, ter afma
king der andere partgen in de hand stopt.
Het papier is geduldig en de groote schare is
volgzaam. Men rekent op onze volgzaamheid
en gemakzucht en meent het pleit gewonnen
wanneer men ons eenmaal zwart op wit
de namen zgner kandidaten thui3 bezorgd
heeft, 't Is zeker gemakkeljjk, maar de kies
wet is toch niet in de eerste plaats uitge
vonden om ons gemak te bezorgen. We
mogen er zelf ook wel wat aan toe doen
Buitenland.
Dinsdag, tegen middagnacht, werd de
heer Moureaux, stationschef te Charleroi
wakker door een verschrikkelijk leven. Hjj
ging onmiddellijk daarop gewapend met een
revolver naar beneden. Hg zag enkele
dieven bezig een goederentrein te plunderen,
en joeg ze op de vlucht door in de lucht
te schieten. Maar bjjna oogenblikkeljjk trof
hem een geweerschot in den onderbuik en
de djjen. De toestand van den heer Moureaux
is bedenkeljjk. Het gebeurde heeft niet weinig
ontsteltenis te Charleroi en omstreken ver
oorzaakt.
De »Compagnie générale des omnibus*
te Parijs, wier rijtuigen door de manifestan
ten gebruikt zijn als materiaal voor voor-
loopige versterkingen, heeft hierdoor, ge
durende de drie dagen van den opstand,
tameljjk groote verliezen geleden. Twintig
van haar rgtuigen zgn omgegooid, waar
van er 19 sterk beschadigd zgn en een ge
heel verbrand is. Een ander rjjtuig is ten
deele verbrand en twee of drie zgn omver
geworpen. Met de ruiten van de wachthuisjes
zal het de maatschappij een som van 1000
galden kosten, om alles te laten maken.
Bovendien lijdt de maatschappij nog een
verlies van ongeveer 25000 gulden, door
het staken van den gewonen dienst in den
namiddag, zoodat ze op een verlies van on
geveer 35000 gulden kan rekenen.
De Petit Marseillais* meldt, dat een jonge
en rjjke vreemdelinge, de prinses W., op
haren doortocht te Marseille, aldaar onver
wachts het leven geschonken heeft aan eenen
j vierling (drie jongens en een meisje.)
j Volgens de jongste berichten genoten
moeder en kinderen eene goede gezondheid.
Ter gelegenheid vaü de verkiezingen voor
den gemeenteraad van Caserta (Italië) zjjn
de boeren in opstand gekomen, om de ver
deeling te verkrjjgen van de gronden, die
aan de gemeente behooren. De commissaris
van politie en verscheidene gendarmes zjjn
gewond. De autoriteiten hebben om hulp
gevraagd. Troepen boeren trekken door het
land, de bewoners tot oproer aanzettende.
Te Pau is dezer dagen een hoog bejaard
persoon gestorven, die op zgn sterfbed ver
zocht om een klein, door hem steeds met
groote zorg bewaard, kastje met hem te
begraven. Vóór de begravenis opende men,
in tegenwoordigheid van de overheid, het
kastjs, waarin men het gebalsemd, zeer goed
bewaard gebleven hoofd eener jonge, schoone
vrouw vond. De oude heer heett zgn ge
heim met zich in het graf genomen.
Monte Carlo ligt geheel verlaten, nadat
een paar cholera-gevallen in het Vorsten
dom Monaco waren voorgekomen. Alle
vreemdelingen zgn vertrokken.
Een 29-jarige Fransche dame, die aan
de speelbank meer dan 100.000 had ver
loren, doodde haar kinderen van 5 en 4
jaar en pleegde daarna zelfmoord.
Eenige spoorweg-beambten van de North
London Railwajj waren Zonuag naar Skeg
ness gegaan om hun j aarlij ksch feest te gaan
vieren. Een dertigtal hunner gingen met
een stoomboot een tochtje op de zee maken.
Toen zg eenigen tijd op het water waren
kwam er een geweldige storm en onweersbui,
Beatrice stond op, en bood haar heur
voorhoofd aan.
»0, ja! hernam de Berones haar een
teeken gevend om weer te gaan zitten, en
alsof ze bjj toeval nog iets vergeten had
er is nog iets, dat ik u wilde zeggen
hoewel 't eigenlijk natuurljjk niet noodig
is Als ik u alle mogelijke Trjjheid laat
om tot man te kiezen, wien ge wilt, spreekt
het van zelf, dat ik voor mgn neef Pierre-
pont een uitzondering maak
Bij deze woorden veranderden de trekken
van Beatrice zoo plotseling en zoo merk
baar, dat de Barones zich niet houden kon,
alsof ze 't niet zag.
»0, ik bid u, mgn lievelingetje, ging ze
na een kort zwijgen voort, vergis u niet in
den zin mijner woorden. Ik bedoel volstrekt
niet iets te zeggen, dat u kan kwetsen
vooreerst wil ik uw gedrag geheel en al
goedkeuren 't is onberispelijk Ten
andere erken ik, dat ge, in alle opzichten,
zoowel wat geboorte als anderszins betreft,
mgn neef volkomen waardig zgtZiet ge,
openhartig ik ben? Ik voeg er als mgn
overtuiging bij, dat mgn neef tot heden
niet meer aan u denkt, dan gjj aan hem
Maar, 't is de plicht van een moeder, en
ben ik niet bijna een moeder voor u en
hem 't is de plicht van een moeder het
onwaarschijnlijke vooruit te zien ja, zelfs
het onmogeljjkeals het 't geluk en be
lang harer kinderen betreftWees dus
zoo goed me geduldig tot het eind toe aan
te hooren, en, zoo als geloof ik de onde
Corneille zegt:
»Gjj kunt mij straks antwoorden al wat
ge wilt.*
Zoo gjj op dit punt mgn verlangen maar
stilt
Welnu, als 't ooit in 't hoofd van mjjn
neef mocht opkomen toe te geven aan de
bekoorljjkheid, die verboden dingen hebben
op mannen, die zoo als hjj geleefd hebben,
dan zou ik 't mjjn plicht rekenen met alle
mogeljjke middelen de ver werkeljj king van
zgn gril tegen te werkenMgn ver
trouwen is zoo groot, mgn kind, dat ik u
wil inwgden in onze kleine familiegeheimen.
Mgn neef Pierrepont bezit een zeer onbedui
dend fortuin, dat zelfs met hetgeen ik er
bjj voeg, nauweljjks voldoende is voor een
man van zgn naam en smaak om als vrjj-
gezel behoorljjk te leven vooronderstel
eens, dat hg in een gek oogenblikje een
meisje zonder bruidsschat trouwde: 't zou
ontbering en ellende zgn dus een on
gelukkig huishoudenwant zoo zgn fantansie
eens voldaan was, zou mgn neef natuurlijk
een afkeer krijgen van de vrouw, die hem
in zoo'n armoedig leven had gestort
't Is waar, dat hjj tot op heden erfgenaam
van mgn vermogen isMaar ten eerste
ben ik nog niet doodIk kan nog wel
dertig jaar leven(zg begon 't zichzelf
wjjs te makenEn ten tweede, als Pierre
pont ooit tegen mgn zin trouwde, zou hg
niet alleen voor het tegenwoordige niets
van mg te hopen hebben, maar ik verklaar,
dat ik zonder een minuut na te denken
de boot sloeg om en allen vielen in de zee.
Alle menschen waren wegens het onweer
van het strand gevlucht, zoodat eerst laat
het ongeluk werd bemerkt. De reddinsbooten
konden toen nog slechts 3 zwemmers redden,
maar 29 mannen, de meeste in de kracht
van het leven, gehuwd en vaders, vonden
den dood in de golven.
De correspondent van de Daily Newste*
Malta verneemt, dat verscheidene scheeps
kapiteins, die de bevelen van den admiraal
Tryon niet uitgevoerd hebben, voor den
krggsraad terecht zullen staan,
j Als de Camperdown* de machine niet
j met volle kracht achteruit had laten werken
zou zjj den schok van de »Victoiia« ge
kregen hebben, in plaats van hem te geven.
De indruk van den correspondent is, dat
de zeegevechten voortaan tot gevolg zullen
hebben de volledige vernieling van al de
schepen die in den strjjd betrokken zgn.
De Moskousche >Viedomostie« zegt in
een uitvoerig artikel over het bezoek van
den Russischen Grootvorst-troonopvolger
aan het Engelsche hof, dat ieder thans
overtuigd is dat Rusland alleen de heiligheid
en onschendbaarheid van verbondstraktaten
erkent terwjjl alle andere mogendheden
die slechts gebruiken om elkaar zand in de
oogen te strooien, en dat Rusland, dat zjjne
volle vrjjheid van handelen herkregen heeft
door de verbonden, welke het steeds in den
weg stonden, te verwerpen, zich ook in de
toekomst niet aan eenige mogendheid door
verdragen wil binden, ten einde de leidende
mogendheid te kunnen bljjven, ten spgte
van het Drievoudig Verbond. Ten aanzien
vaa Engeland, dat door zjjne kuipergen
het overwicht in de wereldheerschappij tracht
te verkrggen, zegt het panslavistisch blad dat
Rusland het bezit van Indië niet wenscht,
maar dat het, aangezien Engeland» staat
kunde er steeds op gericht is Ruslands
belangen te schaden, niet zal aarzelen do
eerste gelegenheid aan te grjjpen om de
Indische volkeren te helpen het Britsche
juk af te schudden.
Treurige bjjzonderheden worden medege
deeld omtrent het verbranden van de stoom
boot »Alphones Zevecke* op de Wolga, bg
Romanovo-Borissoglebsk. Door onvoorzich
tigheid van den een of anderen rooker ge
raakte een partjj katoen, daar aan boord,
in brand. Het was mogeljjk geweest, nog
tjjdig de naaste aanlegplaats te bereiken en
de bemanning en de passagiers te redden, als
niet door verkeerd sturen de stoomboot aan
den grond was geraakt. Nu stond het vaar-
hem zou onterven Er is een neef van
mgn man, dien dat niet zou spjjten en,
tu8schen twee haakjes, mgn geweten zou
daar zeer rustig onder zgn En nu, mgn
beste, heb ik u mgn hart geopendik had
daaraan behoefteer bl jjft me nog een ver
zoek te doenIk heb u gezegd, hoe
tevreden ik ben over uwe oplettendheid en
zorg..kan ik hopen, dat gjj van uwe kant
mjj een weinig dankbaar zgt voor het
weinigje, dat ik voor u kan doen?*
Mevrouw, daar kunt ge niet aan twjj-
felen.
Welnu, mgn kind, hernam mevrouw De
Montauron plechtig, ge hebt op dit oogen
blik een gelegenheid om u geheel van uw
schuld jegens mjj te kwjjten Geef me
uw woord van eerljjk meisje, dat wat ik u
daar gezegd heb altjjd een geheim tusschen
ons tweeën zal big ven.*
>Ik geef u mgn woord, mevrouw.*
»Ge zgt wel zeer goed, mgn lieve meid.
Kus me nog eensWilt ge beneden
zeggen, dat men niet op mg wachten moet
met het ontbijt? Ik beu niet al te goed...
zoodra ik me, zooals daareven, aan mgn
ongelukkige gevoeligheid overgeef, voel ik
me niet welzeg alleen aan Jan, dat
hg 't een en ander boven brengtwat
ge wiltGe kent mgn smaak, mjjn kind.*
»Goed, mevrouw.*
En Beatrice ging heen.
Aaar den lOn druk van Octave FeuillcL
dooe B. (12
j 7
B—m