Hel Land van Heusden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Weezenverpleging.
M 1224
FEUILLETON.
Kunstenaars-Eer.
Uitgever: U. J. YHELRMAH, Heusden.
VVOENSDAG 2 AUGUSTUS.
1893.
Dit blad versckjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels 60 ct. Elke regel
meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Adyertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagmor
gen ingewacht.
een vorig jaar betaald was, terwijl de pachters
nauwkeuring uitrekenden, welke voordeelen
i zij zouden trekken bij dezen slavenhandel
Een zaak, van het hoogste belang van de in blanken, want dit was het helaasMen
geheele maatschappij, is de opvoeding der verkocht werkkrachten, en niet zelden werd
weezen. Sterven de ouders, zonder dat zijgeld toegegeven als men de vrjje besehik-
gelegenheid gehad hebben voor hun kinderen king kreeg over een sterke jongen of een
te zorgen, laten zij die hulpbehoevend en van flink opgeschoten meisje. Winstbejag, geen
het noodigste verstoken achter, is de familie
buiten de mogeljjkheid om in de opvoeding
te voorzien, dan moet de Staat hulp ver-
leenen, tot de weezen in staat zjjn voor zich
zeiven te zorgen. Zoo is het altijd begrepen
en zelfs in de oudste tijden mochten weezen
zich verheugen in aller medeljjden. God was
de vader van weduwen en weazen, en de
mensch op aarde toonde steeds, zoowel in de
oudere als nieuwere tijden, dat weduwen en
weezen niet te vergeefs om hulp vroegen
wanneer die noodig mocht zjjn.
In vroeger tijden waren vooral de kloosters
de verblijfplaatsen der onverzorgde weezen
de kerk zorgde voor die ongelukkigen en
die zorg nam na de Hervorming de Staats
kerk over als een onderdeel der armverzor
ging. Maar ook particulieren lieten zich in
deze zaak volstrekt niet onbetuigd; daarvan
toch getuigen de weeshuizen, die in vele
gemeenten bestaan, en die hoofdzakelijk
door particulieren gesticht zijn en onder
houden worden. Hetzij reeds bij het leven,
hetzjj bij testament, werden daarvoor aan
zienlijke sommen beschikbaar gesteld en de
oude rekening van vele gestichten getuigen
nog van groote giften en andere inkomsten,
waardoor zij konden onderhouden worden.
Op het scherm van den stads-schouwburg
te Amsterdam las men onder een bjjenkorf:
Zoodat ook de inkomsten van den schouw
burg dienstbaar gemaakt werden voor het
onderhoud der Amsterdamsche weezen.
Ten platte lande worden weinig of geen
gestichten tot opneming van weezen ge
vonden. Vrjj algemeen was daar het onge
lukkige stelsel van uitbesteding, zoo roerend
door Conscience gebrandmerkt, in gebruik.
Jaarljjks werd daar het onderhoud van
ouden, gebrekkigen en weezen aan den
minst eischende verpacht, en bet lot der
ongelukkigen was meestal weinig benijdens
waardig, want liefdadigheid, medelijden met
de ongelukkigen had slechts een gering
aandeel in de bepaling der pachtsom.
De diaconiën verheugden zich als de
pachtsom eenige guldens minder was dan
liefdadigheid gaf bjj die verpachtingen of
aller steun en medewerking. In het door
gangshuis te Amersfoort opgenomen, tracht
men een geschikte plaatsing voor de weezen
te vinden in gezinnen, waarvan men ver
wachten mag, dat winstbejag niet alleen de
oorzaak is van het verzoek om een weesje
in den huiseljjken kring op te nemen.
Zoo is die vereeniging als het ware de
tusschen persoon tusschen de hulpeloozej
uitbestedingen meestal den doorslag, en het weezen en personen die de zorg van een
is dan ook volstrekt niet noodig stil te
staan bjj het lot dat den weezen bjj znlke
pleegvaders beschoren was.
Maar ook de geschiedenis van vele ge
stichten biedt tal van feiten, die op grove
gebreken wjjzen. Ook daar werden niet
zelden de weezen op schandeljjke wijze
geexploiteerd, ook daar bestonden niet zelden
schandeljjke misbruiken, die men in lief
dadigheids-gestichten niet zou verwacht
hebben. Schrale voeding, mishandeling,
plagerjjen, onzedeljjkheid, waren dikwjjls
oorzaak van verregaande ongeregeldheden
in en buiten de gestichten, de notulen der
vergaderingen van bestuurders hebben daar
van bewjjzen te over uit vroegere en latere
tjjden, die ons toonen, dat ook vroeger
juist niet alles in orde was, en dat het
krachtige leven onzer vaderen zich wel eens
anders uitte dan in het beoefenen van
werken van liefdadigheid.
Gelukkig zjjn in deze eeuw tal van ver
beteringen tot stand gebracht, de geest van
waarachtige menschenliefde heeft veel ver
ouderloos kind willen op zich nemen. De
vereeniging houdt toezicht op de opvoeding
der kinderen, de pleegouders overleggen
met het bestuur, en zoo worden de weezeD
opgevoed in een fatsoenljjk gezin en ge
nieten alle voordeelen daaraan verbonden,
zeker een groot voordeel boven het kazerne
leven in de weesinrichtingen
Het zou dan ook zeker te wenschen zjjn,
dat die vereeniging meer en meer steun
vond bjj allen op godsdienstig gebied toch
is zjj onzjjdig, en tracht zooveel mogeljjk
de weezen te plaatsen in gezinnen die tot j
dezelfde gezindte behooren als de ouders
der kinderen, zjj stelt zich geen partjj in
die quaestiën, waardoor reeds zooveel twist
en tweedracht is veroorzaakt, niemand
behoeft dan ook bezwaar te koesteren om
mede te werken tot het doel dat de op- j
richters zich hebben voorgesteld, en dat
de bestuurders steeds voor oogen houden.
Maar hoe gesteund, zal die vereeniging
toch nooit voor allen kunnen zorgen en
inrichtingen zullen niet gemist kunnen
hen moet de betrekking iets anders, iets
meer zjjn dan alleen een gelegenheid om
in hun onderhoud te voorzienzoo iemand
is in een weesinrichting niet op zjjn plaats;
zeker, ieder arbeider is zjjn loon waardig,
maar dat loon moet niet de eenige drijfveer
zjjn voor iemand die de zorg voor weezen
op zich zal nemen.
Ieder in zjjn kring moge mede werken
om het lot der hulpelooze weezen te ver
zachten, het geld daarvoor besteed brengt
goede rente op, men zorge echter, dat het
niet verkeerd besteed worde, want op het
gebied der weezen verzorging is helaas! vrjj
wat kaf onder het koren, en zjj, die het
hoogste woord voeren op dit gebied, ver
dienen juist niet altjjd het meeste ver
trouwen.
Met belangstelling zal zeker het onder
zoek door velen afgewacht worden naar
den toestand eener groote, welbekende wees-
inrichting. Een zaak is reeds zeker, dat een
groot aantal weezen, in één inrichting bjjeen-
gebracht, hoogst nadeelig is voor de licha-
meljjke en geesteljjke ontwikkeling der
kinderen, en dat daarom door alle wei
denkenden krachtig moet worden aange
drongen op een regeling van overheidswege
Zooals Napoleon I zeer juist op St. Helena
opmerkte: Zoolang er een Engeland is,
zal 't in Europa niet rustig zjjn.« Deze
woorden bevestigen zich meer en meer.
Engeland kan niet verdragen: Frankrjjk,
Rusland, Dnitschland, de Comédie fran9aise
en de andere Mogendheden. Europa heeft
daarom, nu het geduld ten slotte is uitge
put, besloten voor goed een einde te maken
aan het perfide Albion.*
Engeland zal verdeeld worden. Maar na
bljjft er slechts één belangrjjke quaestie
over. Men is 't eens over de verdeeling van
Engeland, maar niemand wil de Engel-
schen hebben.
Waarschijnljjk zullen zjj naar Amerika
worden gezonden. Allright 1
De zeekrjjgsraad te Malta heeft heden
het getuigenverhoor in zake het veronge
lukken van het pantserschip >Vietoria« ten
einde gebracht en onmiddelljjk daarna uit
spraak gedaan. De krjjgsraad erkent, dat de
ramp uitsluitend de schuld is vau admiraal
Tryon, en dat kapitein Boarke en de overige
officieren der Victoria* er geheel onschuldig
aan zjjn. Voorts verklaarde de krjjgsraad
het te betreuren, dat vice-admiraal Mark-
keerds weggenomen, en thans zjjn in veleworden. Maar dan ook moet steeds getracht
ham geen uitvoering gegeven heeft aan zjjn
der weesinrichtingen. Zulke inrichtingen
s voornemen om een nadere verklaring van
toch mogen niet zonder een strenge, onpar-i, -ij.
tijdige controle znn, het wel en wee van
I v v Het zou echter met in het belang der ma
vele hulpbehoevenden toch is daarbg be-
trokken. Wordt die verkregen door de tegen
woordige beweging, dan zou zjj nog iets
gemeente weesinrichtingen, waar het minder
goede dezer instellingen tot een maximum
is gebracht. Want gebreken zullen wel
big ven in inrichtingen waar tal van kinderen
van verschillenden aanleg en vermogens
naar een patroon moeten opgekweekt worden,
waar niet genoeg rekening kan gehouden
worden de gebreken, die dergeljjke inrich
tingen aankleven, zoo spoedig mogeljjk te
verminderen en zoo het kan, geheel te doen
verdwjjnen. Hoe kleiner het getal weezen
wordt in elke inrichting, des te beter zal
men in staat zjjn de indivudeele opvoeding
tot haar recht te doen komen, en daardoor
ten goede tot stand brengen en velen ten
zegen zjjn
De minister van Landbouw in
rine zijn, vice-admiraal Markham er een
verwjjt van te maken, dat hij een bevel
van zjjn persoonljjk aanwezigen opperbevel
hebber uitgevoerd heeft.
Te Londen heeft deze uitspraak diepen
indrnk gemaakt en in maritieme kringen
beschouwt men haar als een groot gevaar
België voor de toekomst. Het is waar dat alle
heeft besloten proeven te laten nemen om 8chuld komt op het hoofd yan admiraaI
kunstmatig regen te maken.
worden met de verschillinde neigingen, j reeds zal veel kwaads voorkomen worden,
waar juist om die verschillen een strenge-Het is toch niet genoeg dat alleen voor
tucht moet gehandhaafd worden, waar j gezonde voeding, doelmatige kleeding, goede
men veel te veel moet toevertrouwen aanligging gezorgd wordt, een kind heeft meer
loontrekkende dienaars, waarvan niet ver- j noodig om met goed gevolg den strgd des
wacht kan worden, dat bjj allen het wel-levens te kunnen aanvaarden, en dat kan
zjjn, het geluk der weezen de drjjfveeralleen gegeven worden als het getal kin-
kunner daden is, bjj wie het eigenbelang deren niet te groot is, waar het gesticht
DOOR B. (17
ook een groot woord medespreekt.
Van daar dan ook dat pogingen zjjn aan
meer van een groot gezin dan van een
kazerne heeft. Bg vele kinderen kan meer
gewend om in het lot der hulpelooze weezen door zachtheid en vriendelijkheid dan door
verbetering te brengen door de oprichting strengheid verkregen worden, en zjjn de
der vereeniging tot verpleging der weezen gestichten talrijk, dan kan alleen van tucht
in het gezin. Die vereeniging heeft een sprake zjjn. Ook de keuze der suppoosten
hoogst nuttigen werkkring en verdient ris een zaak van overwegend belang. Voor
Welnu, dat verwondert me ten hoogste.
Ik zou er mjjn leven onder verwed hebben,
dat ge Mejuff'. De Sardonne bemindet en
dat ge van plan waart haar te trouwen.
Wat een zonderling denkbeeld! zei
Pierrepont koeltjes. Neen. Ik heb Mejuff.
De Sardonne als kind gekend Ik heb
voor haar de vriendschap van een goed
kameraaden dat is alles. Ge weet
overigens dat ik weinig vermogen bezit en
zij niets. Een huwelijk tusschen ons zou
een echte buitensporigheid zjjn.*
Als 't zoo is, kan ik u mijn hart bloot
leggen. De brief, die me de ongestelaheid
mgner dochter berichtte, deelde me tegeljjker-
tijd haar herstel mte; en ik zou niet naar
Parjjs zjjn gegaan, als ik niet gemeend had
deze gelegenheid, deze verontschuldiging, te
moeten aangrijpen, om mjjn betrekking tot
Mejuff. Béatrice voor eenigen tijd af te
te breken. Ik wilde, zoo 't mogeljjk was, de
neiging, die ik voor haar gevoelde, uit
roeien, want deze scheen me niet alleen ge-
vaarljjk voor mjjn rust, maar ook onedel
jegens u.
Uw nauwgezetheid doet u eer aan, mijn
waarde heer, maar was onnoodigen
300 gij» naar ik thans geloof, vues heb op
Mejuff. De Sardonne, hebt ge, ik herhaal
het u, geen mededinging van mjj te vreezen.
♦Sta me toe, mjjn waarde markies, u te
zeggen, dat dit mjj niet geheel voldoet
Mejuffr. De Sardonne behoort bjjna tot Uw
familie, en wjj, gjj en ik, staan op zoo'n voet
met elkaar, dat ik mjj onmogeljjk aan mjjn
gevoel voor dit meisje kan overgeven, als
't uwe goedkeuring niet wegdraagt.*
Pierrepont boog deftig en Fabrice ver
volgde
Maar, vóór ge mijn gevoel goedkeurt,
moet ge het kennen, 't Is van gemengden
aardvoor een deel eerwaardig, voor een
ander deel misschien minder. Ik zal u laten
oordeelen. Al dadelijk wil ik u zeggen, dat
ik, in mijn dageljjkschen omgang met mejuffr.
Béatrice, 't zij in 't salon uwer tante, 't zjj
gedurende de schilderlessen, eiken dag meer
sympathie heb opgevat, meer achting en
eerbied voor haar gedrag, haar deugden,
haar beproevingen, 't Is onmogelijk de tegen
spoed met meer fiere berusting te verdragen,
't Is onmogelijk een dubbelzinnige, moeiljjke
en gevaarljjke positie met meer weivoegeljjk-
heid en waardigheid te bekleeden. Ik kan
ook met even veel waarheid zeggen, dat het
«enkbeeld, dit edel meisje op te heffen uit
de vernedering, waarin het lot haar heeft
gebrachtvoor mjj een zonderlinge be-
koorljjkheid had Maar, voor alles en
van 't eerste uur af, heeft haar schoonheid
mjj geboeid. Gj] hebt, zeidet ge, mejuffr.
De Sardonne van haar kindsheid af gekend,
en 't is mogelijk, dat de lange gewoonte,
zooals meer gebeurt, u de bekoorlijkheid
van haar persoon over 't hoofd doet zien.
Maar die bekoorljjkheid is grootZe bezit
de zuivere, ernstige en een weinig droef
geestige bevalligheid van die Muzen, die
men met een ster op 't voorhoofd afschildert.
Ze heeft ook de musicale en ernstige stem
van een muze 't Is een genot haar te
hooren lezen, en bjj onze zittingen voor 't
portret uwer tante, terwjjl ik dit schoone
meisje hoorde en zag, heb ik dikwjjls 't
verlangen gevoeld haar naar dit atelier te
brengen, dat daardoor dadeljjk een paradjjs
vol licht zou worden. Had ik mejuffr. De
Sardonne ontmoet in de maatschappelijke
positie, waarin ze geboren is, dan was dit
zonder twjjfel voor mjj een van die voorbjj-
gaande kunstenaarsdroomen geweest, welke
wjj zoo dikwjjls droomen want voor 't
grootste deel zijn wjj, schilders, echte ares-
tocraten in de liefde. Drievierden van den
tjjd leven wjj in verbeelding en voornaam
gezelschap. Wjj bezoeken zeer vertrouweljjk
de groote dames op de terrassen harer
paleizen en de godinnen op haar wolken,
't Is zelfs een onzer grootste teleurstellingen,
als we weer terugvallen uit die gewesten en
idealen gezelschappen op de aarde en de
werkeljjke alledaagsheid. Eu vooral op 't
gebied van liefde en huweljjk is onze val
soms diep en onze ontgoocheling bitter.
Helaas, wie weet dat beter dan ik? Welnu,
ik zei u, dat zoo ik mejuffr. De Sardonne
ontmoet had in al den glans harer geboorte
en fortuin, ik de zeden en gewoonten der
wereld te goed zou kennen om naar haar
hand te dingen. Maar nu ik haar on
gelukkig en arm en ik ben ten minste
op den weg naar rijkdom Dat was als
't ware een toenadering tusschen ons. Van
heden af kan ik haar een onafhankelijk
Tryon en dat vice-admiraal Markham moei-
Op de Quai de Bapée te Parjjs heeft een Ijjk kon weigeren aan diens bevel te ge-
vreeselgken brand gewoed. De brand is hoorzamen, ook al zag hij het gevaarljjke
ontstaan in eene houtloods en heeft zich daarvan in, maar uit de betuiging van leed
met eene verbazende snelheid uitgebreid tot wezen dat hij geen nadere verklaring van
de naastbjj gelegen huizen. Over eene dat bevel heeft gevraagd, schjjnt men te
uitgestrektheid van tien hectare is bijna moeten opmaken dat hjj had moeten wei-
alles vernield. Sedert de commune heeft er geren, en daaruit kan in het vervolg, in
te Parjjs geen brand van dien omvang ge- tjjden van oorlog of manoeuvres, groot ge
woed. Drie brandspuitgasten moeten er bg vaar voor het gezag des bevelhebbers voort
omgekomen zjjn. Eenige honderden werk- vloeien. Voortaan zou na deze uitspraak elke
lieden-familiën zjjn nu zonder dak. Niet
mogeljjk zelfs bjj benadering de schade te
schatten. Doch zeker is het, dat die ver-
scheide millioenen bedraagt.
Albin Volabrègue schrjjft in de >Figaro«:
bestaan aanbieden, haar schoonheid in een
ljjst plaatsen, die harer waardig is, en ik
liet me langzamerhand door de zoo machtige
verleiding overwinnen, toen 't me toescheen,
dat uw vriendschap voor mejuffrouw De
Sardonne een ernstiger karakter aannam.
Van dat oogenblik was mjjn gedrag me
duideljjk voorgeschrevenIk ben ge
vlucht.
Mjjn waarde, zei Pierrepont, ge zjjt een
groot kind. Ge hadt me dat alles ginder
moeten vertellen; dat zou er een heen en
terugreis uitgewonnen hebben.
Als ik aan mijn droom gevolg gaf, zou
ik dus kunnen rekeaen, mjjn waarde mar
kies, op uw sympathie en goeden raad?*
De sympathie spreekt van zelfRaad
is altjjd heel lastig in dergeljjke gevallen.
Ik zou u niet op den verkeerden weg willen
brengen. Voor alles moet ik weten, of
Mejuff. De Sardonne uw gevoel eenigszins
deelt.*
♦Ze weet er volstrekt niets van, zei Fabrice.
Zjjt ge er zeker van? Is u gedurende uw
langdurige bjjeenkomsten, gedurende uw
lessen, nooit een woord ontsnapt, waardoor
ze vermoedde...*
»Nooit. Ik was uw gast.*
»Edel gehandeld. Maar voortaan zjjt ge,
wat mg betreft, vrij. Ik heb noch het recht
noch den wil me te kanten tegen het geluk
van Mejuff. De Sardonne, zoo zjj 't bjj u
kan vinden.*
»Maar gjj kent haar reeds zoo lang, rnjjo
waarde markies, denkt gjj, dat ik eenige
hoop heb, dat ze mjjn vraag, zoo ik baar
die durf doen, toestemmend zal beant
woorden?*
gezagvoeder kunnen weigeren een bevel na
te leven, op grond dat hg dit niet goed
heeft begrepen of gevaarljjk voor het behoud
van zjjn schip of naburige schepen achtte.
De werkstaking in de kolenmjjnen in
Daarvan kan ik u niets zeggen... Ze
is een geheimzinnig persoontje Men zegt,
dat ze indertijd veel lust had in een klooster
te gaan Maar dat is misschien bjj gebrek
aan iets beters.*
>Üw tante?*
»Mjjn tante is zeer aan haar lezeres ge
hecht en ge hebt van haar kant niet veel
meewerking te wachten Maar ze heeft
volstrekt geen recht op Mejuffr. De Sar
donne, die alleen afhangt van haar voogd,
een oud vriend haars vaders, en zeer zorge
loos is.«
En toen, na een kort zwjjgen, hernam
Fabrice: Denkt ge, dat mejuffr. Béatrice
van mjjn dochter zou houden, dat zij goed
voor haar zou zjjn.*
Waarom het tegendeel te vooronder
stellen?*
»Zonder twjjfel... En dus vindt uw tante
't goed, dat ik injjn dochtertje meebreng?*
♦Ze vraagt bet u.«
Een nieuw zwjjgen volgde.
«Is dit alles wat ge mjj te zeggen hebt?
Of wilt ge nog meer van me weteD?*
Dat is alles... Ik ben u duizendmaal
dankbaarWilt ge mjj uw adres in
Engeland geven?*
Pierrepont stond op en schreef twee regels
op een kaartje, dat hjj hem gaf,
Ziedaar! Batsfort-Park, Moreton in
Marsh, Worcester. En nu, tot weerziens!*
Vertrekt ge van avond?*
Van avond, ja. Tot weerziens!*
Zjj drukten elkander de hand en scheidden.
zirDe bijen saam'ien hier, het eêlste wat zij lezen
Om d'ouden stok te voên en d'ouderlo.ze weezen."
1 i het door Iryon gegeven signaal te vragen,
Buitenland
Aaar den iOn druk van Octave Feuillet.
/Wordt vervol/jd./
