lUiiMÜi) w lirl Liuid
Schoenwerk.
J. A. VAN BAVEL, Hemden.
het zuivere nieuwe BESSENSAP.
te Amsterdam,
iff
Uitgever L. J. VEERMAN tc Heusden.
TWEEDE BLAD. ZATERDAG 11 AUG. 1894.
(lift (icnr de comutissie steeds U voorgestaan.
Eigengemaakt Werk
DE NEDERLANDSCHE
Maatschappij van Zekerhoidsstelling voor Ambte
naren en Beambten te Amsterdam, stelt
voor ZO-iJlsLss-, G-emeente-, Pro-
vinciade- en in bet algemeen voor 0T.IL0
COMPTABELE et:rx}.Io1;o:o
zonder dat zij wederhorglocht eischt.
Ook koopt; zij kapitalen met borgtochten
belast, en stelt zich liory voor flccijnsplicliiigen.
De brug aan het Keizersveer en de
stoomtram in het Land van
Altena en Heusden.
voor gevoelige voeten.
Reparatie spoedig en bilfijk.
van de firma TROMP en R B te Rotterdam.
In bet. nieuwsblad »het Land van Altena*
van 21 Juli j.l., no. 8, bomt een stuk voor
van een mjj onbekend schrijver, waarbij
als de aangewezen verbindingsweg tusschen
Nederland en België wordt aaugenomen
eene spoorwegljjn UtrechtGorinchem
BredaAntwerpen en dit op het voetspoor
van Napoleon I, die voor zjjnen grooten
straatweg AmsterdamParijs ook dien weg
volgde, omdat hij er voor was hoe korter
wegen boe beter.
Naar aanleiding van de aan het slot
daarvan gedane uitnoodiging om over deze
zoo bjj uitstek belangrjjke zaak voor het
Land van Altena de opinie van anderen
te vernemen, wensch ik daarover het vol
gende in het midden te brengen en mede
naar aanleiding van een ingezonden stuk
van een bewoner van het Land van Altena
voorkomende in gemeld nieuwsblad van 28
Juli j 1., no. 10, ten doel hebbende eene op
roeping aan de vroegere commissie tot ver
krijging van eene brug aan het Keizersveer
ten einde zich daartoe weder te constitueeren,
met welk denkbeeld ik mij niet kan ver
eenigen.
Al aanstonds wil ik als mijne mooning
voorop stellen, dat, e-ne brusr aan het Keizers
veer over het thans verbreede Oude Maasje
geen nationaalveelmin een internationaal
belang heeft, zooals de schrijver van eerst
genoemd stuk schijnt te bedoelenmaar
tegenwoordig alleen uit het oogpunt van
plaatselijk belang, n.l. voor bet Land van
Altena, wensehelijk is.
Om dit nader aan te toonen moet ik er op
wjjzen, dat bij de wet van 18 Augs. 1860
(St. no. 45) werd besloten tot den aanleg van:
a. een spoorweg van Utrecht langs Kuilen
burg, Zalt-Bommel en 's-Bosch tot Boxtel, en
b. een spoorweg van Rotterdam langs
Dordrecht, Willemsdorp, Moerdijk tot Breda.
Door bet tot stad komen dier ljjnen ging
alle internationaal belang voor eene over
brugging, zoowel van de rivier de Merwede
te Gorincbem als van het oude Maasje aan
het Keizersveer, verloren.
Behalve de lijn sub b was voor eerstge-
genoemde spoorweg aanvankelijk door de
regeering voorgesteld
c. eene Ijjn van Maarsbergen langs Ameron-
gen, Tiel, 's-Bosch tot Boxtel, waarop in de
zitting der Tweede Kamer van 23 Juli 1860
deze wijzingen werden voorgesteld:
d. door de heeren Wintgens en Gevers
Dejjnoot: van Gonda over Schoonhoven en
Gorinchem naar Breda en naar 's-Bosch en
Boxtel, onderstennd door de heeren Heems
kerk, Olivier, Begram, de Branw en Van
Bosse.
e. door de heeren Delprat en Elout van
Soeterwoude: van Utrecht langs Gorinchem
naar 's-Bosch en Boxtel, ondersteund door de
heeren Van Asch van Wjjk, Begram, Heems
kerk, Tutein Noltenius en Kien, en
f. door den heer Van Golstein van Utrecht
langs Kuilenborg, Zalt-Bommel, 's-Bosch tot
Boxtel, (zijnde de Ijjn sub a genoemd) onder
steund door de heeren Van Foreest, Dommer
van Poldersveldt, Heemskerk Bz., Van Asch
van Wjjk, Kien en Jespers.
De voorgestelde wijzigingen werden ver
worpente weten: de lijn sub d met 55
tegen 17 stemmen, en de Ijjn sub e met
60 legen 12 stemmen, waarna de Jjjn sub f
met 39 legen 33 stemmen werd aangenomen
en dus die sub c verviel.
Daaruit bljjkt, dat de pogingen om hel
Land van Altena met het spoorwegnet te
verbinden, reeds bjjna 34 jaren geleden
schipbreuk hebben geleden.
Ock Goiinchem bleet destijds van bet
spoorwegnet uitgesloten, maar werd daarin
later opgenomen bij de wet van 10 Novem
ber 1875 (St. no. 205), waarbij de lijn
DordrechtEist wtrd aangenomen en waar
door ook bet nationaal belang voor eene
overbrugging te Goiinchem en eene brug
aan bet Keizersveer ophield te bestaan,
omdat door die verbinding Gorinchem in
het spoorwegnet werd opgenomen, dat daar
door uit alle deeltn des lands te bereiken
was en waardoor dus het nationaal belang
voor het Land van Altena voor die over
brugging mede opbield te bestaan.
Opmerkelijk is daarbij, dat geen enkel
7'equest uit bet Land van Altena tjjdens het
tot stand komen der wet van 18 Augs. 1860
bjj de Tweede Kamer was ingezonden, of
schoon uit alle andere deelen van het land
verzoekschriften inkwamen, maar in het
Land van Altena begreep men bljjkbaar niet
het. groote belang, dat men bij aansluiting
aan bet spoorwegnet moest hebben; het
hield zich doodstil met het boven omschreven
resultaat, dat bet. geen spoorweg kreeg.
Daartoe Leeft waarscbjjnljjk veel bjjge-
'dragen, zoowel in de Tweede Kamer als bij
de bewoners, de vrees voor jjsyerstopping
in de rivier de Merwede tengevolge van
«ene overbrugging, voor den spoorweg nood
zakelijk.
Bjj bet tot stand komen der wet van 18
Angs. 1860 l ebben bovendien deze tw»e
beginselen op den voorgrond gestaan: lo.
dat de minst mogelijke offers van de staats
kas moesten worden gevergd, en 2o. dat de
ikl .1 L.iLÉlllliA nilM/mi TMAftI ntAiikn
gegeven, dat aan de behoefte aan spoor
wegen werd voldaan, zooals o.a. door den
heer Duymaar van Twist, in de zitting der
Tweede Kamer vau 17 Juli 1860 uitvoerig
werd aangetoond, en uit dat oogpunt waren
de stemuiencjjfers vóór en tegen de ver
schillende voorgestelde spoorwegIjjnen een
vrjj zekere maatstaf, naar de samenstelling
der Kamer in dien voor «le mindere
wenscheljjkheid van eene lijn UtrechtGo
rinchem —Breda of 's-Bosch, waartoe voor
stellers en ondersteuners uit de verschillende
streken hebben medegewerkt.
Dezelfde spreker zeide toen o.a., nadat
de heer Elout van Soet<?rwoude bij den
minister had aangedrongen op de overleg
ging aan de Kamer van het rapport der
vier hoofding nmurs betrekkelijk de lijn
UtrechtGorinchem, waarop de Regeering
zich beriep:
»Ik wilde bet verzoek van den geachten
afgevaardigde uit. Gorkum ondersteunen.
»Een enkel woord zij mjj vergund om op
»het zeer groote belang van deze quaestie te
»wjjzen. Indien het mogelijk ware zonder
overwegend bezwaar voor onze rivieren en
»voor ijsgang eene brug te Gorinchem te
»leggen, dan komt het mjj voor, dat wjj
»vele en groote moeielijkheden overwonnen
zouden hebben; dan waren de belangen
»van Amsterdam en Rotterdam en van de
resident,ie, indien ik mij niet bedrieg, he-
»vredigd Ik geloof geru«t 'e mogen
>zeggen, dat de groote meerderheid van ge-
voelen is, dat. er geene Ijjn is, die meer
»de belangen bevredigt, dan die over Gorin-
»chem, nis die kon gelegd worden.*
En in de zitting van 24 Juli 1860 zeide
de heer Begram o.*.:
»De richting langs Vianen —Gorinchem,
*of SchoonhovenGorinchem is de kortste
»weg naar België en Zuid-Duitschland, voor
»het handels- en strategisch belang van het
»Vaderland de meest gewenschte. De Regee-
»ring beaamt dit, maar laat zich te veel
»door de tegenstrijdige rapporten van de
waterstaats-ambtenaren daarvan afschrik-
»ken.«
Uit een en ander blijkt duidelijk, dat
door het tot stand komen van de boven
bedoelde lijnen zoowel het nationaal als liet
internationaal belang voor eene overbrug
ging te Gorinchem heeft opgehouden en
evenzeer voor eene overbrugging van het
Oude Maasje nabij het Keizersveer, terwijl
men de kans daarvoor heeft laten voorbij
gaan bij de daurstelling van den Nieuwen
Maasmond, waartoe de gelegenheid toen
zoo gunstig was, doch waarop men toen
niet krachtig genoeg heeft, aangedrongen,
en ik vrees dat de bewoners van het Land
van Altena nog lang zullen moeten wachteD,
eer zij hun ideaaleene brug aan het Keizers
veer, zullen verwezenlijkt zien, en een adres
aan den onlangs opgetreden minister van
Waterstaat zal niet baten.
De zaak moet dus uitsluitend worden be
oordeeld uit het oogpunt van plaatselijk
belang voor het Land van Altena. En dat
dit werkeljjk groot is, valt niet te ontkennen,
maar dan ligt daarin opgesloten, dat eene
overbrugging aan het Keizersveer alleen door
plaatselijke krachten kan tot. stand komen
en dat eene commissie zich ook alleen op dat
terrein zal kunnen bewegen. Doch van hoe
groot plaatselijk belang dit ook zijn moge
zullen de kosten vau eene overbrugging aan
het Keizersveer te hoog blijken te zjjn om die
plaatseljjk te kunnen bestrijden en zoude
men daarom beter doen, daarvan af te zien,
te meer: omdat zij niet strikt noodzakelijk
is om eene goede communicatie in het Land
van Altena en Heusden tot stand te brengen.
Zoo men daarbjj h*t plan wil volgen, dat
werd aangenomen in het Nieuwsblad voor
Werkendam en De Werken van 26 April
1894, no. 85, om een stoomtram aan te
leggen van Sleeuwjjk langs den Keizersweg
tot aan den Uppelschen dijk (zoo mogelijk
met een zijtak naar Werkendam), verder
langs d n Uppelschen, den Verlaatschen of
Kornschen en den Dussenschen djjk tot
den tweeden Dussenschen hoek, waar de
tram zich in twee takken konde splitsen
rechtsaf door den Zuid-Hollandscben of
Dussenschen polder over het Keizersveer
naar Geertruidenberg, en linksaf door den
tweeden Dussenschen hoek, i ussen binnen
lungs Meeuwen, Ee'hen naar Heusden en
Diunen, aansluitende te Geertruidenberg en
Drunen aan den [Staatsspoorweg; daardoor
zoude eene voldoende communicatie voor
de geheele streek in het leven worden ge
roepen.
Men zoude dan voor den overtocht aan
het Keizersveer gebruik kunnen maken door
de stoomtram op de thans aanwezige stoom-
pont te plaatsen, wat zeer gemakkelijk kan
geschieden of waartoe de stoompont met
weinig kosten is in te richten, evenals zulks
ook geschiedt met de gewone spoorwagons
op de lijn ZevenaarKleef, die te Giiet-
hausen op de pont worden geplaatst en
daarmede over den Rijn worden getranspor
teerd. Nu zoude dit in den winter tijdelijk
eenig bt zwaar kunnen opleveren, bij ijsgang,
maar dat bezwaar is zoo weinig overwegend,
als uien nagaat h e zeldzaam iu den winter
de gelegenheid ontbreekt om met rijtuig
aan het Keizersveer Ie worden overgezet.
En wie wett als eenmaal de stoomtram tot
stand is gekomen, of dan de overbrugging,
nog niet wordt ondernomen en zoo noodig
uiet subsidie van het Rijk en e provincie
kan worden daargesteld, om lat dan het
plaatseljjk belang zoo overwegend is, dat
de kosten daarvan door gemeenschappelijke
bijdragen kunnen worden gevonden en dan
ook het Rijksbelaner in aanmerking komt,
bjjv. voor bet brievenvervoer als Anderszins.
Een ander bezwaar, dat bij de boven
omschreven richting niet mag worden voorbij
gezien. is de breedte van den weg. Er zijn
er, die beweren, dat vooral de provinciale
weg WerkendamHeusden te smal is om
daarlangs een stoomtram aan te leggen.
Ik kan dit bezwaar niet deelen. Wel is de
weg niet zoo breed als bet provinciaal
reglement van 6 Nov 1879 (prov. blad
no. 37), dat echter in strijd is met de wet
van 28 Oct. 1889 (St. no. 46) voorschrijft,
(het spreekt van 8 meters kruinbreedte)
maar wanneer men in aanmerking neemt,
dat slechts eene spoorwjjdte noodig is van
75 c.M. (er bestaan in ons land verscheidene
stoomtramwegen van die breedte, o.a. de
Geldersche stoomtram VelpDierenTer-
borg) dan zal men zien, dat er naast den
grond, die voor de spoorwijdte noodig is,
in den regel nog eene kruinsbreedte van
4 a 5 meters overblijft, die zeker voldoende
is, en zoo die niet aanwezig is, zoude die
gemakkelijk te verkrijgen zjjn door op
hooging der taluds, die bijna overal ruimte
genoeg aanbieden om den weg op de ver-
eischte breedte te brengen. En waar dit
niet het geval mocht zijn en de ruimte niet
voldoende bljjkt te zijn, zonde onteigening
van eene kleine strook van 1 of hoogstens
2 meters van de aangrenzende erven op
sommige plaatsen noodig zijn, doch dit be
hoort tot de hooge uitzonderingen, die niet
noodzakelijk maken van het plan af te zien,
zoo men dit slechts ernstig wil.
mag zjjn tegen hen, die hunne beginselen
door wettige middelen willen doen zege
vieren. Zjj mag slechts gericht zjjn tegen
de voorstanders der leer van de propaganda
door de daad.* Alleen het beteugelen van
de woelingen der anarchisten, gelijk de
regeering bjj de beraad daging der wet in de
Kamers herhaaldeljjk verklaard heeft, is het,
doel der wet.«
De waarborgen, die de circulaire eischt,
om het feit van anarchistische propaganda
te constateeren, zjjn voorts ook wel geschikt
om de vreesachtigen gerust te stellen. De
circulaire toch ontmoedigt wel is waar niet
het aanbrengen van anarchistische woelin
gen of daden, maar deze moeten gestaafd
worden door feiten ten laste van de aan
geklaagde personen.
De gewichtigste nieuwigheid in de wet,
zegt de minister, bestaat in de mogeljjkheid
om voortaan de anarchistische propaganda
te straffen, die buiten de door de wet van
29 Jnli 1881 geëischte voorwaarden van
openbaarheid wordt uitgeoefend.
Niet minder gevaarljjk, noch minder straf
waardig dan de openbare propaganda, laat
de circulaire er op volgen, is de clandistiene
propaganda, die langen tijd verzekerd was
van straffeloosheid. Het, werd tjjd dat er
een einde kon gemaakt worden aan die ge
heime raadslagen, waarbij de voorstanders
van het anarchisme hunne toehoorders er
toe brengen de werktuigen te worden van
hunne misdadige oogmerken.
»Baier. Vaterl.* is de kluis
Volgens het
van pater Petrus te Kirchwald door dieven
geplunderd. Zjj ontstalen den »armen kluize
naar* twee gouden heeren- en ééu dito
i Maar tot de uitvoering van het aange
wezen plan tot aanleg van een stoomtram
behoort ten slotte ook nog eene raming van dames-horloge, een gouden ketting en 13
de kosten, zoo voor het verkrijgen der dito ringen, 2 dozijn zilveren lepels, een
concessie de voorloopige kosten als dj£0 tabaksdoos, een revolver met zesvoudige
voor den aanleg en de exploitatie van den', u ju i i j-
u e. lading enz. Hoe de hermiet wel aan al die
weg. Het is niet gemakkeljjk zonder de
vereischte gegevens daarvoor eene oegrooting weelde-artikelen kwam?
te maken, die de werkelijkheid eenigszinsDe Chineesche regHerini? is druk bezig
nabu komt. Daarvoor zoude men meer nauw- .7,
keurige opgaven moeten verzamelen en in hare marmeberken. Alle manschappen
de détails der zaak moeten treden, wat zeker vaQ de opleidingsscholen zijn aan boord van
niet van mij gevergd kan worden, en ik wil de oorlogsschepen gedetacheerd, en alle zee-
daarom maar eens een paar sommen aan- waardige Cbineesche schepen moeten dienst
nemen, die ons iets verder kunnen brengen. doen De peiho Z&1 ZQ0 noodj y rd
En dan schat ik de eerste de voor-
loopige kosten op f2000. Indien nu worden? Patsen van torpedo s
eens 10 gemeenten uit het Land van Altena wordt steeds voortgegaan,
en Heusden ieder f 100 beschikbaar stelden, Het bericht dat de Chineesche troepen in
dus samen t 1000, eu de rest werd dan Korea eene nederlaag hebben yeleden, wordt
door 40 belangstellenden, dio iodor f 05 - j
p nog niet nader bevestigd; de iinliim daarvan
gaven, «yeengebracht, zoude men een begin
met het plan kunnen maken en daarmede 18 a"een gebracht door een telegram van
waarschijnlijk de voorloopige kosten van Japauschen oorsprong, aan de juistheid
opmeting en in kaart brengen van den waarvan sterk getwjjfeld wordt, nu van
weg, van de concessie enz., kannen dekken. geen enkele zjjde nadere berichten daarom-
En wat betreft de kosten van aanleg en
CA h trent inkomen,
exploitatie: indien eens 50 inwoners van
het zoo rijke en welvarende Land van onderkoning Li-Hung-lchang heeft
Altena en Heusden ieder f 4000 leenden, den vertrekkenden Japanschen gezant zijne
of indien 100 van die zoo gegoede menschen verontschuldiging aangeboden over de be-
eens ieder f2000 beloofden (natuurljjk tegen ]eediging, waaraan de gezant van de zjjde
4 ""te of legen uikeering ran der ten Tako(, h(jefl b|
.dividend uit de eventueele winsten) dan f
zoude men een kapitaal beschikbaar hebben blgkt dut, terwyl bet gezantschap zich
van twee tonnen gouds, waarmede een be- inscheepte, de Chineesche soldaten op de
langrjjk deel van de kosten zoude kunnen muren van het fort klommen en de Japanners
wor> en gedekt en die door andere geld- van daar uitjouwden en met modder wierpen,
leeniügen zoo noodig zouden kuaneü wordeu De onderkoning heeft ïeraekerd, ,W d„
goeding, welke Japan aan China verschuldig,!
is voor het in den grond boren van de
>Kowshing,« op 3,500,000 dollars. Rij yer_
wacht dat Engeland ook schadevergoeding
zal eiachen voor de betrekkingen van de
personen, die bjj het zinken van het schip
het leven verloren, en voor de eigenaars
de lading en het vaartuig.
De heer Maxim, die reeds jaren bezig ic
geweest met het zoeken noar een vlieg
machine, heeft eindeljjk zjjn pogingen met
een goeden uitslag bekroond gezien. Dinsdag
is hij, vergezeld door twee bedienden, me?
zjjn machine een 150 meter ver door de
lucht gereisd. Daarmee heeft hjj weliswaar
't vraagstuk der menscheljjke beweging door
de lucht niet opgelost, maar hjj heeft ge-'
toond dat men een machine kan maken die
zoo sterk en tevens zoo licht is dat ze zich
door de lucht kan bewegen met menschen,
water en brandstof.
Het werktuig moet een wonder van ver
nuft zijn. Als de vier zjjzeilen en de »aerop-
lanen* zgn uitgezet, is het meer dan 30
meter breed en ziet 't er uit als een groots
viervleugelige vogel. Het wordt voortbe
wogen door twee groote schroeven met twes
bladen, geljjkende op die van een schip en
gedreven door twee ingewikkelde machines5
die voor elke twee Ëngelsche ponden (0,90
K.G.) gewicht één paardekracht bezitten.
De ketel bestaat uit een groot aantal kleins
pjjpjes waardoor het water in gedwongen
circulatie loopt. De drukking kan in eea
minuut, vau 14x/g K.G. op een vierkante,
centimeter verhoogd worden tot 22 K.G. ei.
kan stoom genoeg verschaffen aan de drjj$4
werktuigen zelfs als ze 500 omwentelingen
in de minuut maken. Mnxioi ging Dinsdag
af met een drukking van 23 K.G^* ee"
vierkanten centimeterallengs natn de druk
king iets toe. De schroeven maakten onge
veer 500 omwentelingen, en de machine be
woog zich met een snelheid van ruim 70
K.M. in 't uur. De brandstof was gasoline
't Gewicht der vliegmachine was 3630 K.(
en de stoomwerktuigen hadden een op
heffingsvermogen van 4535 K.G., zoodat
de machine nog een 900 K.G. zwaarder be
last had kunnen '<>yn. "Zoo hoi; cv.
dat de armen zooveel te lijden hadden dat
ze braken.
De heer Maxim zal wel spoedig nieu
proeven op grooter schaal ondernemen.
ADVERTENTI EN.
SPECIALITEIT
JE*. J. BOEREN,
Vuchterstraat G 7, 's-Bosch.
Vlieiendood.
Voorradig bij L. VEERMAN te Heusde
HEDEN ONTVANGEN:
schuldigen streng zullen gestraft worden.
Li-Hung-Tchang raamt de schadever-
VAN
aangevuld
Reeds zie ik in mijne verbeelding ver
scheidene bedenkeljjke gezichten, waar het
op de bears van de inwoners van het Land
van Heusden en Altena aankomt, maar als
dat in werkeljjkheid zoo zgn moet, bedenk
dan, gjj inwoners, dat het voor u van groot
belang is en leg u zelf de vraag voor of
gjj dan zooveel meer rente trekt in den
tegenwoordigen tijd van uwe vaste goederen.
En riskeer dan ook eens iets voor het alge- jper flesch ceilt9 de flesch is in dezen prgS niet begrepen,
meen en niet het minst voor uw eigen Orders od 10 25
belang. En dat de tram zal rendeeren is, j
dunkt mjj, zoo goed als zeker, althans ik j
ben bereid een aandeel in bovenbedoelde
sommen beschikbaar te stellen. Bljjft nu
niet doot, doet niet zooals bij bet tot stAnd
komen der wet van 18 Augs. 1860 (nu
34 jaren geleden) maar toont, dat gjj sedert
dien tjjd iets geleerd hebt, n.l. met uw tjjd
mede te gaan en iets te willen doen in het
belang van het algemeen. Het nageslacht
zal tr u dankbaar voor ziju
S. W. MIDDELKOOP.
ArnhemAugustus 1894.
De Redactieresp. te Heusden en Werken
damis gaarne bereid de namen van hen
die de zaak willen steunente ontvangen.
OOK
50 en 100 flesschen worden ingewacht en na evenredigheid der
hoeveelheid merkeljjk minder in prjjs.
VERKRIJGBAAR: de echte (juwerwetsche bekende
VERVOLG BUITENLAND.
De Frausche minister van justitie heeft
aan de procureurs-generaal eene circulaire
doen toekomen tot toelichting van de wet
tegen de anarchisten. Wil de minister eener-
zjjds voorkomen, dat de ambtenaren van
het openbaar ministerie de wet laten ver
slappen, zoodat hjj aanbeveelt een streng
toezicht op de anarchisten iu acht te nemen,
anderzijds heeft bij zich bljjkbaar ten doel
gesteld, de niet-anarchisten, die ook voor
zich naderlige gevolgen van de wet verwacht
of geducht hadden, gerust te stellen. Zoo
geeft hg het karakter der wet te kennen
jA„
Nieuwe nnn fwstraat No.
