Kei Land van Heusden en Altena, de Laugslraal en de Bominelenvaard.
JEU UIT Af
Keurvorst en Geldvorst.
M 1362.
FEUILLETON.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
WOENSDAG 28 NOV.
1894.
NIEUWSBLAD
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en -ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsveihooging. Afzonderlijke
aumm&rs 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 71/, ct. Groote letters Daar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrjj dagavond
ingewacht.
li-u»
toegegeven. Dit nu is voor de stad een groot
voordeel, daar 't anders te vreezen zou zijn
dat Amsterdam zjjn ouden naam verliezen
zou, die 't reeds een paar eeuwen bezit
Werkstakingeu kunnen soms zeer onge-
i ur i a als te zijn de beste diamantbewerkster,
legen komen voor t publiek, maar de jongste j y
werkstaking, die der diamantbewerkers, heeft
o*s in geen enkel opzicht ongelegenheid
veroorzaakt. Ja, we zouden er weinig van
gemerkt hebben, hadden we niet van tjjd
tot tjjd optochten aanschouwd van gedemi-
Het bovenstaande was nog niet droog,
toen ik vernam dat ons iets boven 't hoofd
hangt, dat minder gemakkelijk te torsche*
schreven, maar nooit verteld dat Amsterdam
deze kostbare instelling dankt aan de vrij
gevigheid van één persoon, den heer Jansen,
directeur der Delimaatschappij. Men zegt
dat een kwarteeuw geleden de tegenwoordige
mededirecteur van den heer Jansen te Deli
(op Soematra) kwam om handel te drijven
met de inlanders en toen voor één spie
geltje, een meubelstuk uit een dertig cents
bazar, dat zeer in den smaak viel van de
valt dan 't gemis van diamanten. De heeren gemaIin eens Radja's, eenigen grond pre-
saisonde heertjes, die ieder op 't eerste ge-bakkersgezellen hadden n.l. besloten den sent kreeg> Deze grond werJ met tabak
verbouwd, leverde uitstekende resultaten
werd door ruil en aankoop vergroot, were
ten slotte te uitgebreid voor één persoon
zicht voor diamantwerkers herkent. En er!ftrbeid te gtftken totdat de patr00E8 hnn
wonen hier nog al wat van dat soort. Een eigchen ZQudeü ingewi]ligd hebben> En jawel
goede tien jaren geleden, toen t vak zeer bedeDmorgen gingen de poppen aan 't dan-
voordeelig was, is Jan en alleman in't vak Te acht uren wemelden de straten
gevallen. Timmerlui, schoenmakers, metse
laars enz., wien 't niet voordeelig ging,
leerden voor hun spaarduitjes, f 80 of f 100,
't snijden of klooven, verlieten bun oud
ambacht en werden diamantwerkers. Veel
van kamerkatjes, die met een mand ge
wapend, de bakkers bezochten en van den
een naar den ander liepen, maar overal
voor een gesloten deur kwamen of zoo de
deur al geopend was, ongetroost konden
sympathie heeft het publiek nooit voor aftrekkeDf daar er dien morgen gem brood
deze bewerkers van den edelste der steenen\gehakken was.
gehad. Ze maakten 't er dan ook naar.; Dat wag gen geschiedsnig en na d„n Zoü_
Ge weet wat Maandaghouden beteekent f dag? waarop de mee8te menschen geen brüod
Nu, van diamantwerkers is 't niet vreemd jügjaan
dat ze Maandag houden tot WoendagnachtDe êischen yaQ q 30j000 gterke Ieger
toe en Donderdagmorgen aan den arbeidbakkersknechten z$nLoonverhooging voor
trekken. Velen hunner maken dan in twee ovenigten5 b&nk_ eQ deegmakerg f 2|50|
of drie dagen een behoorlijk weekgeld. ha]fwag f 2? joogmaatjes f 1)50 karrjjders
Twintig, dertig tot zestig gulden per week f lj50 per week- 0verwerk 30 ct> per uur.
maken ze en de wjjze waarop ze t be- Arbeidsduur op Zaterdag 18 uren, overige
steden of er door lappen is over en over dagen 12 uur? op Zondag rugi
bekend, zoodat het publiek in 't minst geen j Heden ig vergadering gehouden door de
medelijden had met dezen werkstakenden gezeuen in de Parkschouwburg, door de
tak des maatschappelp ken booms. Natuurlijk patrooii3 bij Kras.
zjjn op dezen regel 1 al van uitzonderingen, ^ail de beweging slolen zich ook aan
maar t gros staat in geen best blaadje en de christelijke gezellen-vereeniging »Ons
een fatsoenlijk man zal zich wel eerst ter- Beginsel* en de »R. K. St. Hubrecht.*
dege bedenken, aleer hij zijn jongen tot ujggg^g patroons hebben reeds toege-
diamantwerker bestemt. geven, ook de broodfabrieken op een enkele
Toch mogen we ons verheugen dat een na eI1 deze kurmen aan 't bakken gaan.
leger van 16000 manschappen t met G# Morgeii hebben we dus ons warm brood aan
werkgevers eens geworden en weer aan 't i »j. ontbijfc.
werk getrokken is.
Bij de bekende levenswjjze der diamant
werkers is 't zoo goed als zeker dat bjj
werkstaking van eenigen duur, de honger
terstond voor de deur staat en hoe heerlijk
't is voor de klasse der gegoeden den arme
te spijzigen, minder aangenaam is het een
Er zijn eenige karren te water gereden,
nadat de brooden aan arme lui uitgereikt
zjjn, doch van andere onordeljjkbeden heb
ik niet vernomen.
De fabriek »De Holland* schjjnt te
big ven volharden en aan een paar andere
zal de werkstaking voortgezet worden zoo-
groep menschen te moeten onderhouden, jang enkele knechts niet teruggenomen zjjn
van wie men zeggen moet dat ze t kort Jutusschen zullen wjj 't loodje leggen wan
geleden bovenst best hadden. beginnen Woensdag 28 Nov. wordt he
't Schijnt dat er thans weer wat leven brood met x ct verhoogd.
in 't diamantenvak is gekomen, anders?
hadden de meer dan vierhonderd werk-j
gevers niet zoo klakkeloos aan de eischen i Ik heb meermalen over >Ons Huis* ge
ging over in handen eener maatschappi
en deze heeft te Drii zulke uitstekende
zaken gemaakt, dat 't vanwege de directie
op het 25-jarig jubileum giften en gaven
geregend heeft. Men zegt dat bij de Deli
maatschappjj jaarljjksche winstuitdeelingen
van 40 en 60 pCt. volstrekt geen onge
wone zaken zjjn. Dat alles neemt niet weg
dat Dr. Jansen, die >Ons Huis* in 't leven
geroepen heeft en onderhoudt (volstrekt
niet met winst) en dat de Delimaatschappij,
die een halve ton aan het Lombok-commité
en f 10.000 aan L. n. V. schenkt, een
schoon voorbeeld geeft van weldadigheid.
Op initiatief van denzelfden heer Jansen
is thans ook een comité gevormd tot werk
verschaffing aan werkeloozen. Men zal
dezen in staat stellen dingen van allerhanden
aard te repareeren en kleeren en schoenen
te maken voor armen, met dien verstande
dat geen tak van ng verheid daardoor be
nadeeld wordt. Deze instelling is een der
lichtpunten in den a.s. winter, want 't
zal met de werkzaamheden, naar men al
gemeen vreest, zeer schraal zjjn.
frissching willen gebruiken en 't dus aan
genaam zou zjjn wanneer 't sluitingsuur
later gesteld werd, ter wjj 1 toch aan den
genomen maatregel de hand niet kan ge
houden wordendaar spreker uit eigen
ervaring kon meedeelen dat vele »inrieh-
tingen* ook nog na 1 uur de voorbijgangers
tot binnentreden lieten noodigen.
Dat zullen nu wel inrichtingen* zijn
van minder dan gewoon allooi, 't bewjjst
echter de moeiljjkheid om aan politiever
ordeningen de hand te houden. Toen deze
voor 't eerst in werking gesteld werden,
richten tal van caféhouders z.g. societeiteri
op, in naam natuurljjk, waar dan vroolijk
tot over 't sluitingsuur heen getingeltangeld
'kon wordenalle bezoekers werden tot
leden der soos verheven, insgelijks de heeren
en dames, zangers en zangeressen tot de
muzikanten incluis. »allemaal leden der
sociëteit*, verklaarde de kastelein, »die voor
't onderling genoegen bier wat muziek
maken.*
Aan deze »societeit.en« is door de rech-
terljjke macht paal en perk gesteld, op een
vier of vijftal na, die 't zeer slim aange
legd hebben en nu niet alleen 't sluitings
uur oversehrjjden maar ook de belasting
Buitenland.
In zjjn rapport over het voorstel der
socialistische Kamerleden om de civiele ljjst
van President Périer van 600.000 op frs.
400.000 terug te brengen, heeft de heer
Paul Delombre een opgave gedaan van de
civiele ljjsten in de meeste Europeesche
Staten.
Voor Engeland bedraagt het inkomen
der kroon, met inbegrip van apanages, 7ys
millioen guldende inkomsten van den
Duitschen Keizer (die hjj slechts als Koning
van Pruisen geniet) beloopen in het geheel
9V2 millioen. De civiele lijsten van andere
Duitsche Vorsten bedra.-en: voor B-deren,
5.403.986 mark; voor Brunswjjk, 1.125.323
M.; voor Hessen, 1.199.145 M.; voor Saksen,
3.646.979 M.; voor Wurtemberg, 2.095.000
M. In België is de civiele lijst f 2.296.000
hoog. In Italië ruim 7% millioen gld.; in
Spanje 9 millioen pesetas, in Oostenrijk
Hongarjje 9.300.000 florjjnen, in Dene
marken 1 millioen kronen en 223.240 kronen
apanages, in Griekenland 1.325.000 drach
men, in Zweden 1.320.000 kronen en in
Noorwegen 484.500 kronen.
Aardige sommetjes
De heer Gilitti, oud Minister-Preaident
op de openbare vermakelijkheden ontduiken. L
tt ,-i t -fiii i f en Rosano, oud-secretaris van binnenlandsche
Het eind der discussie was dat het slui-
tingsuur op 1 uur bepaald bleef.
(Uit het Duitsch)
VAN
LOUISE MüHLBACH.
(17
voor de deurMeyer Anselm, wilt gj
I mjjn geld in bewaring nemen en verborgen
S houden?*
j »Dat wil ik, heer keurvorst,* awtwoordde
Meyer Anselm droogjes.
»Zoo laat de zakken vau den wagen
nemen en in huis dragen. Laat spoedig
uwe arbeiders roepen. Mjjn vertrouwde
[kamerdiener staat buiten bjj den wagen.*
i »Maar misschien was 't beter, hoogheid,
.dat ik 't zelf deed!*
»Onmogeljjk! 't Is te zwaar, er ligg n
»Ik weet dïit gjj een braaf, rechtschapen
man zjjt, en ik vertrouw u. Zie mjj aan,« jdaar drie millioeen aan gerande Luois d'or
vervolgde de keurvorst, terwjjl hjj zjjn man- i en aan goudharen. Ik zelf heb ze in twaalf
tel opensloeg, »ik ben als boer verkleed zakken verdeeld.
en daaraan heb ik het te danken, dat ik) »Drie millioenenl* riep Meyer Anselm
nog leef. De Franschen hebben mij uit'zuchtend, »'t zal heel wat in hebben om
mjjn land gejaagd, mjjne steden in bezit zooveel geld verborgen te houden.*
genomen, mijne ambtenaren verdreven en »Dat zult gij wel weten te doen,* zei
Napoleon, die zeer goed weet, hoe ik hem
en zjjn rooverijen haat, heeft mjj van den
ligitiemen troon mjjner vaderen vervallen
de keurvorst; haast li slechts, Rothschild,
laat de zakken afladen, opdat ik wete,
dat 't geld onder uwe berusting is; dan
verklaard. Mjjne familie is reeds behouden moet ik zelf weer verder.
in Denemarken aangekomen. Ik zelf even
wel kon niet terstond met de mjjnen de
vfficht nemen, want daar men mjj mjjn
land ontstolen had, moest ik ten minste
mijn vermogen trachten te redden. De vaste
geldswaardige papieren neem ik mee, maar
het bare geld en 't is u bekend hoe
veel ik van mjjnen blinkenden stapel
dukaten houd mjjne klinkende specie
kan ik niet medenemen. Ik heb mijn geld
daarom zelf in zakken gepakt, waarin
Eén uur later waren de twaalf tonnetjes
met Louis d'or en goudstaven stonden in
Meyer Anselm's kamer.
De keurvorst zag er nog eens naar om
met treurigen blik, even als de jongeling
afscheid neemt van de vriendin van zjjn hart.
Meyer Anselm,* zoo sprak hij toen, »ik
vertrouw u toe wat op de wereld het hoogste,
het belangrijkste, het onmisbaarste is, mjjn
geld. Thans ben ik e?n arme vluchteling.
In den raad is verleden week ter sprake
gekomen de nachtpermissie.* Koffiekuizen
met nachtpermissie hebben van onzen
tegenwoordigen burgemeester in last te 1
uur te sluiten. Is men er vóór 1 uur binnen,
dan wordt een prinsenkwartiertje toegestaan
om 't gelag te verorberen, maar als de
klok van één koud is, wordt niemand meer
toegelaten. Slechts enkele hebben vergun
ning het sluitingsuur tot later te rekken
Deze maatregel nu onderging een scherpe
kritiek. Door een van de leden, de geestige
heer Van Nierop werd aangemerkt dat vele
lieden, b.v. gemeenteraadsleden, laat van
een vergadering komende, nog wel een op
zaken in Italië zjjn voor het gerecht ge
daagd; zjj worden beschuldigd, stukken
te hebben verduisterd in het proces der
Banca Romana. De heer Tanlongo, direc-
-n, 1, i 1 1. teur der bank, die wegens gebrek aan be-
Een onzer bladen stelt voor, nu hoogst-
wijs werd vrijgesproken, zeide reeds dade-
waarschijnhjk hét terrein achter t paleis
i i v. j i .lijk, dat sommige zijner handelingen hem
;e klem zal bevonden worden voor post-
i. j door den ministers bevolen waren en dat
santoor, het paleis wederom in te richten
tot stadhuis, gelijk het tot den Franschen j 17.
tjjd altjjd geweest is, en daarachter een
Onder deze stukken noemt men een brief
van den oud-minister van financiën, de
gebouw te zetten om te bergen wat men
aan ruimt, te kort komt. Men kan dan heer ö™aldi, die aan Tonlongo den afge-
't tegenwoordige etadhnis, bestaande uit aanbeval, aan w.en hB
het oude Prinsenhof met tal van omliggende-drie mlllioen moeat IeeneI1- onder v00r-
woonhuizen, inrichten tot Hoogere Burger- wend8el landbouwkundige werken,
school. Aan een groote H. B. S. is name-! Het «handaal, dat men trachtte te ver-
lijk groote behoefte. Ze is zoo sterk be- 8tlkken' Z"1 nu dllide,|jker dan ooit te voor-
volkt, dat eenige klassen onder extra-lee-
schjjn treden, daar de heer Giolitti van
raren zjjn gevestigd in een honten loods PIm terstond n" de °Peni,1« dsr Kamer
aan de Nassaukade. Het postkantoor zou een debat uit '8 lokken- ten einde zich
dan kunnen komen op het Damrak of °Penllik te k»nnen
Zult gjj er voor zorgen, dat ik geen bede
bovenop graan is gedaan en heb die zak-.'laar word? Zult gjj?« w
ken, als boer verkleed, op eenen boeren-; Meyer Anselm legde zjjn beide handenjschen den ganschea nacht door. Maar
"wagen hierheen gebracht. De wagen staat op de geldzakken en zei fluisterend: »Ik'Barueh Schnapper was tot zijne vaderen
zweer het u, bjj het heilige der heiligen in
onzen tempel; bij God in den hemel en
bij alles wat mij op aarde heilig is, zweer
ik u, heer keurvost, dat ik uw geld bewaren,
dat ik 't als 't zjjn moet, met mjjn eigen
leven zal verdedigen. Ik bezweer u, dat ik
de geheele zaak voor iedereen geheim houden
zall«
»Ik ben er zeker van, Meyer Anselm,
dat gjj uwen eed zult houden,* zei de keur
vorst ernstig, den bankier zijn hand toe
reikend. »En nu, vaarwel, Rothschild, ik
moet vertrekken. Bid voor mij, opdat ik
mijnen vervolgers ontsnappen en ergens
een toevluchtsoord vinden moge, tot dat de
tjjd der wrake komt; de tjjd, waarop
Duitschland's vorsten en volken den smaad
uitwisschen en de vernedering wreken zullen,
waaronder zjj thans gebogen gaan!*
Zoodra de keurvorst hem verlaten had,
sloot Meyer Anselm de deur der kamer
weer behoorljjk toe. En zoo nu Baruch
Schnapper nog geleefd en in dat kleine
luisje aan de overzijde nog gewoond had,
dan zou hij er zich nu op zjjne beurt over
nebben kunnen verwonderen, dat er den
ganschen nacht door licht brandde in het
luis van zijnen schoonzoondat hij ook
nu zjjne schadnw aanhoudend zag heen en
weer gaan langs de venstergordijnendat
t licht boven scheen te worden uitgedaan,
om in de benedenwoning zich daarna weer
te vertoonen en dan weer achter de kleine
teldervensters. Dan had hjj kunnen zien
10e diezelfde bedrijvigheid daar bleef heer
voor het station, doch daar de Tweede
Kamer hierin een woordje heeft mee te
spreken, zou 't een jjdel werk zijn hierop
vooruit te loopen en sluit ik dit schrijven
tot we er meer van weten.
A., 26 Nov. '94.
J. L.
verzameld en slechts de bedienden van den
bankier verwonderden er zich den volgenden
morgen over dat de kleeren van hun patroon
zoo bestoven en met kalk bemorst waren.
Meyer Anselm sprak tot niemand een
enkel woord over het bezoek, dat de voort
vluchtige keurvorst hem gebracht had;
want hij had hem immers gezworen, dat
Uit een officieel onderzoek door een re-
geeringscommissaris bljjkt, dat Palmi geheel,
Bagnara en Santa Eutemia grootendeels
door de aardschokken zjju verwoest. Te
Reggio di Calabria hebben de schokken zich
ook Woensdag herhaald.
krooning des Duitschen keizers een rijks-
heraut geroepen: »Is er geen Dalberg hier?*
En dan was er telkens een Dalberg ver
schenen, en had hij de knie gobogen voor
den Duitschen keizer, om door hem tot
ridder geslagen te worden en hein den eed
der trouwe te zwerenThans echter was
het de Fransche keizer die Dalberg had
hjj zjjn geheim getrouw zou bewaren: en'geroepen en Dalberg had voor Duitschland's
dit deed hjj ook. En toch verbreidde zich tiran de knie gebogen, den onderdrukker
weldra een dof gemompel daarover doorvan zjjn volk trouw gezworen en zich door
Frankfort, want de buren hadden den wagen j Napoleon den titel van groothertog van
vóór de deur van Meyer Anselm's woning j Frankfort laten geven,
zien stilhouden en opgemerkt met hoeveelEer echter de nieuwbakken groothertog
inspanning die zakkan in huis waren ge-jzjjnen intocht in zjjne residentiestad houden
dragen. En de mannen, die de zakken ge- i kon, moest zjj eerst nog van al hare hand-
dragen hadden, vertelden met geheimzinnigvesten en privilegiën beroofd worden; moest
gebaar, hoe verschrikkelijk zwaar die zakkenzjj hare aloude staatsregeling laten varen
waren en dat er zeker meer dan koorn in en ophouden eene vrije, Duitsche stad te
was geweest. En men giste en berekende
zoolang, tot dat men de waarheid na
genoeg op 't spoor kwam en 't gerucht
zijn. Napoleon wilde 't, zóó en wat hjj wilde,
dat was als 't bevelwoord eener Godheid,
aan welke men zich eenvoudig te onderwer-
zich door de gansche stad verbreidde1 pen had.
»de keurvorst is 't gelukkig ontkomen en i In geslotene kolonnes rukten de Franschen
ïeeft zjjne schatten aan zijDen hofagent, uit Hanau en Kassei aan en wat zon
M*y ;r Anselm Rothschild in bewaring ge- Frankfort anders doen, dau zich schikken
geven.En dit gerucht, van mond tot mond in 't geen niet te keeren was en zich onder-
voortgaande, werd ook buiten de stad ver- werpen
nomen en was weldra den Franschen ter En Frankfort onderwierp zich en vaa nu
oore gekomen, die thans van Hanan in aan waren de Franschen daar heeren en
aantocht waren, om Frankfort in te nemen meesters. De goe ie burgerij, die 's morgens
en van de oude rijksstad de residentiestad ais een vrije bnrgerg was ontwaakt, legde
van eenen groothertog bij de gratie van zich dien avond te slapen als onderdaan
Napoleon te maken... En 't was een Duitscher,
die deze groothtrtogeljjke kroon uit de
handen van den Franschen overweldiger
aannemen zou! Eeuwen lang had bjj elke
des groothertogs, bij da gratie van Napoleon.
(Vs ord* vervolgd./
