lid Land van Beusden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
EERSTE BLAD.
De mensch en de natuur.
BE GEMBERPOT,
FEUILLETON.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
1405.
ZATERDAG 25 MEI.
1895.
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjs vei hooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 7l/f ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën werden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Bij een vergelijking tusschen onzen en
den ouden tijd treft het ons hoe veel verder
dan onze vaderen wjj zijn in de kennis der
natuur en hoe 't ons gelakt is de krachten
der natuur tot onzen dienst te gebruiken.
Waar ook in de wjjde wereld zich krachten
ontwikkelen, 't zij die zich openbaren in 't
rallen van water, in de strooming der lucht
of in die der rivieren, ze kunnen in gebruik
gesteld worden. Wij vereeren in de natuur
niet slechts het schoone, maar ook bet nut
tige. Die nu geen oog heeft voor het eene,
zal het toch zeker hebben voor het andere.
De nieuwere natuurkennis wjjst de mensch-
heid nieuwe banen en opent een wijd ver
schiet.
De practische aanwending der natuur
krachten in het klein, is niet nRuw. Wij
herinneren aan wind- en watermolens, die
eeuwen oud zijn. Een benutting der krachten,
in onze aarde verscholen, begon echter op
uitvinding der dynamomachine. In hoofd
zaak bestaat die uit twee deelen, een onbe
weeglijk samenstel van magneten en een
beweeglijk, het anker. Wordt dit laatste
door een of andere kracht gedraaid, dan ont
staan in het eerste electrische stroomen, die
naar believen langs kabels overgebracht en
elders in kracht omgezet kannen worden.
Zoo is een waterval, die van een rots in de
diepte stort en door middel van raderen een
dienst te verleenen. Dat heeft b.v. te St. Lu-boven die, welke door kolen aan 't werk i Thans bevat de Figaro* weer een schrijven
naire de bewoner van een villa getoond, door gebracht worden, daar ze zonder rook of van d«n lijfarts van Cornelius IL-rz, vaar o
op den toren van zjjn gebouw, 10 M. boven roet en zonder gedrnisch arbeiden, zoodat j verklaard wordt dat deze sinds den «aura*
den grond, een wtedmotor aan te brengen, elk gevaar voor brand buitengesloten is. van 1893 geen oogonhlik in staa' w
die een dynamo in beweging brengt. De
aldus voortgebrachte electrische stroom geeft
niet alleen het noodige licht, maar brengt
ook een pomp in beweging, die drinkwater
in een reservoir brengt.
Nu men de methode gevonden en prak-
auker in beweging brengt, in staat electrische tisch toegepast heeft om de natuurkrachten
stroomen te doen ontstaan en aldas zjja ten onzen nutte aan te wenden, schrikt de
kraeht in licht of warmte om te zetten. Of menschengeest voor geen beletselen terug,
indien men dit verkiest, deze slr©omen alweer j Een Fransche ingenieur heeft het volgende
naar een andere dynamomachine leiden.plan bedacht. Bij H5vre ligt aan de kust
Wordt nu het anker der eerste machine een terrein, 7000 Hectaren groot, dat bjj
door den waterval gedraaid dan ontstaan vloed onderloopt en nutteloos daar ligt. Hjj
electrische stroomen en dez?, geleid naar wil daar twee groote reservoirs bouwen,
de tweede machine, dwingen daar het anker zoodat de vloed, over een daartoe inge-
te draaien. Zoo werkt de tweede precies richten dam, het eene vol laat loopen en
als de eerst
De stoom heeft de groot-industrie ten troon is het bed te verlaten,
verheven en hec handwerk doen vervallen.
De electriciteit kan deze weer opheffen uit
het verval, daar ze eiken afnemer tot den
zelfden prjjs krachten ter beschikking stelt
en deze zonder den bonw van dure fabrieken
kannen gebruikt worden.
Buitenland.
De »Indépendance Beige* bevestigt het
bericht, hetwelk door de telegraaf verspreid
is, dat de Belgische regeering, in overleg
met koning Leopold, heeft besloten, het
wetsontwerp tot inljjving van den Congo-
Staat bij België voorloopig in te trekken
Dit besluit werd genomen ten gevolge
onverschillig of de afstand het ander leeg bljjft. Bjj ebbe loopt het dan van het verzet der heeren dr. Lantsheere en
een K.M. of duizend K.M. bedraagt. Men uit het eerste in het tweede naar zee weg. i Woeste in de jongste commissie-vergadering,
waardoor de regeering de verwerping van
haar voorstel vreesde. Toch moet de Congo-
noemt de eerste, die den stroom ontwikkelt, Bjj het inkomen en wegvloeien wil hjj het
den generatorde tweede, die dezen stroomstroomende water bezigen tot het bewegen
in kracht overbrengt, den motor. .van raderen en daardoor een dynamo in'staat geholpen worden. Tot dat doel zal
Op deze wjjze dwingt men b.v. de koning werking brengen. Naar zjjn berekening zal j het ministerie reeds spoedig een ander voor
der watervallen, de Niagara, alle steden in de zee aldus jaarljjks 8y2 millioen fr. voort-, stel bij de Kamer indienen,
den omtrek met licht te bedienen. En zeker brengen. De gewonnen electrisehe stroom j Als plaatsvervanger van den minister van
groote schaal eerst met de herleving der j8 <te tijd niet ver meer dat de Niagara alle wil hij naar Parijs leiden tot verlichting der buitenlandsche zaken, graaf de Mérode-
natuurwetenschap. Het waren allereerst dewerkplaatsen, mijnen, fabrieken en spoor- hoofdstad. Westerloo, die wegens de intrekking van
steenkolen, sedert eeuwen in het duister op
geborgen, die tot krachtontwikkeling aan
gewend werden. Daarop trad de heerschappij
voor den stroom in 't leven. Ieder blad van
de geschiedenis der eerste jaren dezer eeuw
vertelt van de groote revolutie in den arbeid,
door de machine van James Watt teweeg
gebracht. Yan zjjn uitvinding dagteekent
de reusachtige ontwikkeling van industrie
wegen in de Yereenigde Staten van licht; 't Is waar, 'tis nog slechts een plan, j het CoDgo-ontwerp zjjn ontslag nam, zal de
voorziet. In Zwitserland zal spoedig iets maar de tjjd zal komen, waarin men van minister-president De Burlet nu als minister
dergeljjks tot stand komen. Reeds in '92 natuur-economie zal sprekende tijd, waarin j van binnenlandsche zaken optreden. Wie
gaf de groote raad aan zes gemeenten in de luchttrek, die over de akkers waait, de
den omtrek van het Bielermeer concessie waterval, die zonder nut te doen, in den
de 500 paardekrachten, waarmee de Aar afgrond stort, de rivier, die met snellen
in dit meer stort, ten nutte te maken tot stroom zich naar zee wendt, als verlies ge-
voortbrenging van electrische kracht. boekt zal worden. Welke verbazende krachten
Om te toonen, op welke wjjze de elee- op onzen aardbol zich ontwikkelen, daarvan
en onderling verkeer, en ook de geboorte j trische stroom, door beweging van water kan de bovengenoemde waterval der Niagara
van den
den heer De Bariet als minister van bin
nenlandsche zaken zal opvolgen, is nog niet
zeker. Men spreekt van den heer Nijssens,
maar ook van den heer Liebaert, den pro-
tectionistischen afgevaardigde voor Kortrjjk.
I Gedurende de staking der werklieden aan
z.g. vierden stand en de sociale j opgewekt, tot allerlei einden kan gebezigd een voorbeeld geven. Het middendeel dezer de lucifersfabrieken Frankrjjk, voorzagen
1 Belgische fabrikanten de Fransche regeering
van lucifers; nu de staking is afgeloopen,
verliezen de Belgen natuurljjk dezen klant.
Daar in België een millioen lucifers 80 fr.
vraag trad als het roode spook met haar
op den voorgrond. De nieuwe methode van
aanwending der natuurkrachten vermag
het misschien dit euvel wat te verzachten.
Niet alle Staten zjjn in uezelfde mate
met natuurkrachten gezegend. Wanneer die
in arbeid worden omgezet, zijn er rjjk en
schraal bedeelde. De moderne techniek heeft
nu het middel g vonden ook de laatste te
doen genieten van den rijkdom der eerste.
worden, wijzen we op een inrichting te waterval ontwikkelt een kracht van 16
Benatek in Bohemen. De waterval, die daar millioen paardenkracht. Wanneer men die
ter beschikking is, beweegt twee groote door steenkolen wilde voortbrengen, zouden
raden, die elk 200 paardekrachten ont- daartoe 266 millioen ton van noode zjjn.
wikkelen. De koningin der machines, de Al de steenkolen in onze aarde voorhanden,
dynamo, hierdoor in werking gebracht, ver- bereiken dit getal niet.
licht op een afstand van 1 KM. een slot, En voorts is een groot voordeel der
een brouwerjj en een suikerfabriek. Een nieuwe krachtontwikkeling, dat ze van één
tweede dynamo zendt vele KM. verder haren punt uitgaande, een groot oppervlak kan
stroom naar etteljjke motoren, die in ver- bedienen. In de groote steden vindt men
kost en in Frankrjjk 135 fr., willen de
Belgen aan de Fransche regeering het vol
gende voorstel doen de Fransche regeering
stake het vervaardigen van lucifers en be
trekke het benoodigde alleen uit Belgie; in
Frankrjjk kunnen dan de werklieden worden
Zoo kan b.v. een aan waterkracht rijk land, schillende fabrieken alle werktuigen in be- één centraalstation, waar electriciteit wordt ï0n*18'a^eü maar
o.a. Zwitserland, andere streken, die arm j weging brengen.
zijn, een deel zjjns overvloeds doen toekomen. Ook de lucht, die boven onze hoofden
Dat is eerst mogelijk geworden sedert de heenstrjjkt, kan gedwongen worden, haren
opgewekt, die door den draad overal heen j vanSen' ter^[ de fiscu8 dan noS 190-000
geleid, licht brengt en motoren in beweging ^rancs Per Jaar verdient.
stelt. Deze motors zijn ver te verkiezen 1 Aanlokkeljjk is het voorstel zeker.
i lieten zinken. Dan behoeven we niet te daar zoo rustig te staan wachten tot de en de een had wat water ingeslikt, maar
springen of rond te spartelen, wat onpleizierig boot onder mjj wegzonk. Wat de twee zoodra ze me zag, riep ze: dat kwam gauwer
I zou zjjn.* j vrouwen daarbjj gevoelden, weet ik niet. dan ik had gedasht!*
»Groote God,* riep Mevr. Aleshine, »je Ze spraken geen woord; maar op haar ge-»Is u beiden niets overkomen?*
maakt weer, dat er een spin langs mijn laat kon men lezen, dat ze iets onaangenaams »Mjj niet, geloof ik,« antwoordde Mevr.
rug krieuwelt. Eerst spreek je er van, dat s verwachtten, en dat het beste was er zoo Aleshine»maar ik had niet gedacht dat
Een grappig verhaal het schip onder ons zal wegzinken en nu i weinig mogeljjk over te spreken. j een mensch met een zwemgordel om geheel
van 'is 't de boot. Eer 't tot een zinken over-De boot was thans zoo diep gezonken,kon onderzinken.*
FRANK R. STROCKTON. É?aaL zon 'k er graag zjjn.* idat het water Mevr. Aleshine's voeten be-I »Je moogt tevreden zjjn dat je weer boven-
»Barb'ra Aleshine,* antwoordde Mevr. spoelde, daar ze iets lager stond dan wjj. gekomen ben,* antwoordde Mevr. Lecks.
Toch deelde ik mjjn vermoeden aan mijn
lotgenooten mee, waarop Mevr. Aleshine
zich gereed maakte om op de bank te klim
men om zich zelf te overtuigen. Maar M>-vr.
Lecks hieid haar terug.
'Lecks, >ga overeind staan en babbel zoo Ik verzekerde mij, dat er in onze nabjjheid >En nu,ging ze voort, zich tot mjj
ijn:niet. 't Is veel beter, dat men langzamer-i geen touwen waren, waarin we konden ver- »in welke richting zullen we 't
wendend,
zwemmen
hand in 't water komt, dan dat men er ward raken, en wachtte. De boot scheen probeeren? En hebben wij wol alles, wat
in valt als een steen.* iveel drjjfkracht te bezitten, want het zinken j we meenemen wilden?*
»Goed,« antwoordde Mevr. Aleshine; »'t is f duurde vreesljjk lang. De spanning was zoo »Wat we nu niet hebben, kunnen we
misschien beter dat men zich er langzaam j onverdrageljjk, dat ik aandrift voelde de toch niet meer krijgen,* zei Mevr. Aleshine,
Maak de zaak niet erger door over boord San gewent; maar ik wil wel zeggen: ik; voet op den kant te zetten om door em-1 »en wat het zwemmen betreft, zal ik me
Evenals de kiesrecht-qa^estie vuur t
Oostenrjjksche ministerie, bljjft de »Home-
rule«-quae8tie een bedreiging voor het
Engelsche Kabinet.
De afval der Schotsche afgevaardigden
vermeerdert nu weer de moeilijkheden van
Lord Rosebery, die in het Lagerhuis toch
reeds over een zeer geringe, en nog niet
eens samenhangende, meerderheid kan be
schikken. De heer Mac Gregor, de liberale
afgevaardigde voor Inverness, heeft, naar
men weet, reeds zjjn mandaat neergelegd
en dit voorbeeld zal wellicht nog door andere
Schotsche afgevaardigen, die tot dusver de
regeering steunden, worden gevolgd.
Men zal zich de aanleiding tot dit geschil
tusschen het ministerie en de Schotsche af
gevaardigden herinneren. De Schotten ver
langen voor hun land, evenals voor Ierland,
hervormingen, in de eerste plaats, ten einde
allengs ook de verwezenlijking van het
ideaal: Schotland voor de Schotten, voor
te bereiden. Toen onlangs de Schotsche af
gevaardigde Mac Gregor deze zaak in het
Lagerhuis ter sprake bracht en op spoed
aandrong, antwoordde minister Sir William
Harcourt, de woordvoerder der liberale partjj,
dat het ministerie vooreerst nog niet aan de
tenuitvoerlegging der aanhangige Schotsche
hervormings-plannen kan denken.
De heer Mac Gregor herinnerde toen den
heer Harcourt aan den haeheljjken toestand,
waarin het ministerie verkeert en deed uit
komen, dat dit beslnit der regeering haar
wellicht den steun van een deel der liberale
Schotsche afgevaardigen kon kosten. Sir
William Harcourt antwoordde, dat het
ministerie zich aan dergelijke bedreigingen
niet kon storen.
Daarmede was voorloopig de zaak afge
daan, maar nu brengen de Schotten hun
bedreiging inderdaad ten uitvoer. De liberale
regeerings-organen betoogen, dat deze afval
van een deel der Schotsche afgevaardigden
voor het ministerie niet van overwegend be
lang is. Toch is dat wel het geval, want de
meerderheid, waarover Lord Rosebery in
het Lagerhuis te beschikken heeft, is te ge
ring, dan dat de liberale partjj den steun
te vallen, Barb'ra Aleshine,* zei ze. »MoeteUiWOU, dat ik thuis was.*
j kantelen er een eind aan te makenmaarwel heel gek aanstellen
we eenmaal in 't water, dan willen wei Ik voor mijn persoon zou veel liever de gedachte, dat de beide vrouwen daardoor 1 Ik had de hoop, die echter niet heel groot
't neljes en ordeljjk doen. Als dat de stoom-dadeljjk over boord zjjn gesprongen in plaats I het evenwicht verliezen en zich door een was, dat de twee vrouwen met behulp van
boot is, Mr. Craig, denkt ge dan dat we van zoo koelbloedig te wachtenmaar daar val bezeeren zonden, weerhield me. Juistde zwemgordels zouden kunnen voortpiassen,
1 J1 mjjn lotgenooten zoo lang haar tegen woor- j had ik mjjn plan opgegeven, toen zich twee; en dat ik ze, als ik ze beurtelings onder-
digheid van geest hadden behouden, mochtkleine golven, een aan elke zjjde, schenen steunde, eindelijk bjj het schip zou kunnen
ik niets doen om ze in de war te brengen, te verheffen, rustig over de zijden van dabrengen. De waarschijnlijkheid van mis-
Ik geloofde niet, dat de draaistroom, die boot heenstroomden en Mevr. Aleshine's lukken was echter groot; daaraan mocht
haar op de eene of andere wjjze kunnen
bereiken?*
»Met, deze zwemgordel zou iemand, die
zwemmen kan, er wel in slagen,ant
woordde ik.
»Maar wij tweeën kunnen nietzwemmen,*
antwoordde Mevr. Lecks, >want daar, waar
wjj wonen, is 't water nergens dieper dan
een voet, tehnlve bjj overstroomingen, en
dan kan mensch noch dier zwemmen. Maar
als u 't ons voordoet, kunnen wij 't mis
schien nadoen. In eik geval zullen we
't beproevendat is al wat we doen kunnen.*
»'t Water is nu zoo dicht bij mjjn bank
gekomeD, dat ik staan moet, of ik over
boord val of niet,* zei Mevr. Aleshine.
»Goed,« zei Mevr. Lecks. »'t Was mis
schien 't best, dat we alle drie rechtop
gingen staan en dan de boot onder ons
door 't zinken van zoo'n klein schip ont- j voeten bedolven.
staan zou, ons in gevaar kon brengen; en! Houdt den adem in!« riep ik; en toen
als we maar zorgden niet op de eene of had ik een gewaarwording, die vrij wel zal
andere wijze te blijven haken, konden we overeenkomen met die, welke een veroor
den raad van Mevr. Lecks wel volgen. Wjj deelde misdadiger heeft, als het vallnik,
stonden dus allen opMevr. Lecks vooraan,waarop hij staat, onder hem wordt wegge-
ik achteraan en Mevr. Aleshine op een trokken. Toen kwam een gruwelijk gevoel
bank tusschen ons in. Ze stond daar niet van zinken, van geborrel, en de zee, waar-
heel vast, maar ze merkte aan, dat dit er j over ik zoo even nog gestaard had, scheen
niet op aan kwam, daar 't toch niet zoozich op te heffen en me te verzwelgen.
lang zou duren.
Ik ben 't zwemmen gewoon en ben er
nooit bang voor geweest, om in een rivier
Mjjn hoofd was een oogenblik daarna
weer uit het water, en haastig rondziend,
ontwaarde ik Mevr. Lecks en Mevr. Ales-
of in zee te springenmaar ik moet be- bine, die eveneens met hoofd en schouders
kennen, dat het me zenuwachtig maakte bovenkwamen. Ze proesten en bliezen heftig,
ik niet denken.
Ik zwom nu voor mijn lotgenooten uit
en trachtte haar te toonen hoe ze zich met
armen en handen vooruit konden bewegen.
Gelakte dit eerst, dan wilde ik baar wjjzen,
»drjjft daar geen riem? Als ge die voor
me kondet halen 1 Ik geloof, dat ik me
beter vooruit kon roeien dan zwemmen.*
Dat was een wonderljjke gedachte, maar
ik haalde haar den riem. Maar toen Jk daar
toonen wilde, hoe ze dien moest gebruiken,
wees ze mjjn raad af.
>Als ik hem gebruiken zal, moet ik 't
op mjjn manier doen,* zei ze; en den riem
met beide handen krachtig aangrijpend,
maakte ze daarmee bewegingen in 't water,
zoowat als men een bezem bjj 't vegen ge
bruikt. Iu 't begin sloeg ze het blad te
diep in, maar ze verbeterde dat, en spoedig
gelukte 't haar langzaam maar geregeld
vooruit te komen.
»Fameus! riep ik, ge doet het prachtig!*
»Iemand, die zooveel vloeren geveegd
heeft als ik,antwoordde ze, »raoet in staat
zjjn 't met alles klaar te spelen wat als
een bezem kan gebruikt worden.*
»Is er niet nog een riem?* riep Mevr.
Lecks, die thans wat achterbleef. >Als er
nog een was, wilde ik hem wel hebben.*
Rondziend ontdekte ik spoedig een twee
den riem, dien ik Mevr. Lecks bracht. Na
dat zjj 't op verscheiden manieren beproefd
had, om, zooals ze zei, »er den -lag van
te krjjgen*, begon ze spoedig er even handig
mee rond te springen als haar vriendin.
hoe ze de voeten konden gebruiken. Nadat j Waren zjj genoodzaakt geweest de riemen
ze opmerkzaam naar tae hadden gekeken, op de gewone wjjze te gebruiken dan zou
gelukte het Mevr. Lecks in 't rustige water i 't haar, vrees ik, slecht afgegaan zjjn
langzaam vooruit te komen, maar de arme maar nu ze 't werktuig in 't licht van een
Mevr. Aleshine kon niets dan plasssn
»Als er maar iets was, waaraan ik me
kon vastbondenzei ze me, »dan zou 't
misschien beter gaanmaar ik kan 't water
niet vastpakken, zooals gij zoo goed schjjnt
te verstaan. Kjjk eens daar!* riep ze luide,
bezem beschouwden werden ze er spoedig
mee vertrouwd en kwamen goed vooruit.
NIEUWSBLAD
O
i I
(Wordt vervolgd.)
