et Land van Heusden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
EERSTE BLAD.
imllii ra let kapitaal
DE GEMBERPOT,
FEUILLETON.
VOOR
Dit blad verschgnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prysveihooging. Afzonderlgke
nummers 5 cent.
Uitgever' L.. J. VKEIiiMAK, Heusden.
m 1431.
ZATERDAG 24 AUG.
1895.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 71/, ct. Groote letters Daar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrydagavond
ingewacht.
In de laatst gehouden vergadering der
liberale Unie is sprake geweest van het
program der liberale partij in de toekomst;
wat wil de liberale partij, wat wil de Unie,
als eens de regeling van het kiesrecht haar
beslag gekregen heeft Hierop meende men,
moest nu reeds antwoord gegeven worden,
niet om s cialisten of anderen te winnen,
maar om de party naar buiten te doen
kennen, om aan ieder kenbaar te maken
wat zij thans wil.
Een uitdrukking van den voorzitter voor
al had de aandacht getrokken. Wat wordt
bedoeld door het ophouden van elke be
voorrechting van bet kapitaal en waarlijk
die uitdrukking had wel een nadere ver
klaring noodig. Het geldbezit toch geeft
groote voorrechten. Heeft men geld, dan
kan men huizen bouwen,* zegt het lied,
heeft men 't niet, dan moet men steenen
sjouwen* enz. Wil de liberale party aan
die bevoorrechting een einde maken, dan
is dit ulleen te bereiken door omverwerping
der geheele maatschappij, dat kan niet be
doeld zyn en de voorzitter verklaarde dan
ook, dat de invloed der wetgeving op de
bevoorrechting van het kapitaal bedoeld was.
De wetgever heeft invloed op de verdeeling
van den nationalen rijkdom en die invloed
mag niet misbruikt worden.
Wil de liberale party tegen zulk een be
voorrechting ijveren, wil zy dit in haar
program opnemen, dan zal dit zeker geen
scheiding veroorzaken, want zulk een be
voorrechting is niet meer van onzen tyd,
zy zal moeten verdwijnen.
Maar wordt het kapitaal dan bevoorrecht
door onze wetgeving? Heeft de rijke, de
gegoede, voorrechten op politiek gebied,
die den arme, den behoeftige, onthouden
worden? Wie zal het ontkennen? Tot nu
is het kiesrecht geheel afhankelyk van be
zit, de poging om het daarvan los te maken
is alsnog mislukt en in het aangeboden
ontwerp treedt al weder geldbezit, hoe ge
ring dan ook, op den voorgrond; f 50 in
de spaarbank, f 100 op het grootboek moge
in veler oog gering zyn, velen hebben het
niet zoo ver kunnen brengen, dat daardoor
het kiesrecht kan verkregen worden; die
bevoorrechting van het kapitaal kan niet
in de kieswet opgenomen worden, volgens
de uitlegging in de vergadering der liberale
Unie gegevendie van geen wettelijke be
voorrechting van het kapitaal willen weten
zullen zich niet met dat kenmerk kunnen
vereenigen.
Ook vindt men een wettelijke bevoorrech
ting van het kapitaal by de regeling van
de samenstelling van ons hoogste staats
lichaam, de Eerste Kamer. De hoogst aan-
geslagenen zyn verkiesbaar en verder eene
reeks ambtenaren, die door het bezit van
kapitaal de bekwaamheden kunnen ver
werven, noodig voor het bekleeden dier
ambten. Zal de liberale party ook tegen de
samenstelling van ons hooger huis optreden
Geldbezit stelt iemand in de gelegenheid
zich van zyn militieplicht te ontslaanook
bij de remplaceering heeft men te doen met
geen wettelyke bevoorrechting van het ka
pitaal Het is nu alweder de vraag niet of
die regeling al of niet te verdedigen iseven
als bij de remplaceering, heeft men hier te
doen met een, door de wet geoorloofde
bevoorrechting van het kapitaal, en zal nu
de liberale partij, onder leiding der Unie,
bereid bevonden worden daartegen op te
treden en die bevoorrechting met kracht te
bestrijden
Maar waartoe meer voorbeelden aange
haald dat het kapitaal nog op velerlei wijzen
door onze wetgevers bevoorrecht is? Wil
de liberale partij daartegen den strijd aan
binden, dan zal zy zeker by velen steun
vinden, maar evenzeer zullen tal van mannen
zich van haar afwenden; die wettelyke be
voorrechting toch is voortgekomen uit de
maatschappelijke toestanden en die kan niet
gewjjzigd worden, zonder een geheele ver
andering der maatschappij, onwillekeurig
stelt. Of dan de heilstaat verkregen zal zyn,
dit kunnen wij niet verwachten, maar dan
zal ten minste de rechtvaardigheid betracht
zijn, alle burgers zullen dezelfde rechten
hebben, maar zullen ook geroepen worden
dezelfde plichten te vervullen. Sprak men
1 voor honderd jaren reeds van gelykheid en
is het tot nu hoofdzakelijk by woorden ge
bleven, dan is het een feit geworden, dan
zal de wetgever ten minste niet meer be
schuldigd kunnen worden van een onrecht
vaardige bevoorrechting van den eenen bur
ger boven den anderen.
Buitenland.
een wettelyke bevoorrechting van het kapi- zal men gedwongen worden verder te gaan
taaldie geld heeft kan een rempla9ant dan eerst in het plan lag. Onze kapitalisti-
stellen, die het niet heeft, moet zelf zyn sche maatschappij zal door toepassing van
dienstplicht vervullen. Zonder nu te be
spreken of plaatsvervanging al of niet nuttig
is, of het leger daardoor al of niet in kracht
wint en wat dies meer zij, wy behoeven
het beginsel, in hare grondvesten geschokt
worden, de Unie moge dus wel nauwlettend
toezien by de formuleering van deze hoogst
gewichtige zaak in het program der toe-
j thans alleen te constateeren, dat wy ook in komst. Schijnbaar toch, schynt het beginsel
deze zaak met een wettelyke bevoorrechting zeer eenvoudig, geen wettelyke bevoorrech-
van het kapitaal te doen hebben. ting van het kapitaal, wie verdedigt nog
Ook by het onderwjjs bestaat bevoor-bevoorrechting? Noch geboorte, noch kapi-
rechting. Zyn de uaiversiteiten niet voor de .taal mag de gelykheid van alle burgers voor
minder gegoeden gesloten, omdat zij zelfs de wet beletten, maar wat leert ons de
buiten de mogelijkheid zijn het geëischte ondervinding?
schoolgeld te betalen? Hoe kunnen zy hun
kinderen hoogereburgerscholen en gymna-
Met groote meerderheid is de bepaling
door de vergadering aangenomen, een ver-
siën laten bezoeken, als de betaling van het zachtende bepalingonrechtvaardige bevoor-
schoolgeld boven hunne krachten gaat En rechting vond geen genade, maar werd ver-
zal dus onom-
toch, middelbaar en hooger onderwijs is worpen. Het programma
noodzakelijk voor het verkrygen v;m velerlei wonden moeten verklaren, wat door wet-
ambten en bedieningen. Wel komt de phi-jtelyke bevoorrechting van het kapitaal zal
lantropie somtyds te hulp en wordt in de moeten verstaan worden. Slaagt men daarin,
meest noodige uitgaven voorzienmaar J dan is een flinke stap op den goeden weg
krachtens de wettelyke voorschriften is het'gedaan, en, al moge nu niet terstond een
kapitaal ook in deze hoogst belangrjjke zaakmeerderheid verkregen worden in ons wet-
bevoorrecht. Universiteiten en andere hoo-gevend lichaam, de aanhouder zal winnen,
gere inrichtingen van onderwijs zyn voor en gelykheid van alle burgers voor de wet
de meer gegoeden, de behoeftigen, de minder zal niet langer een woord zonder beteekenis
gegoeden zyn daarvan uitgesloten. zyn. Daardoor zal de bestaande ontevreden-
Onze rechtbanken veroordeelen dikwijls heid minder worden, en een der krachtigste
tot boete en by niet-betaling tot gevange- j wapenen zal aan de verwekkers der onte-
nisstraf, zoodat de gegoede zonder eenig vredenheid ontvallen. Kunnen zy zich alsnog
bezwaar de boete betaalt, terwijl een ander beroepen op bevoorrechting der kapitalisten,
dan zal dit van zelf moeten ophouden,
omdat de Staat zich dan niet meer party
FRANK R. STOCKTON.
(31
Nadat hy de drie kussens uit de hut had
gehaald, legden we ze met de andere op
de sneeuw, zoodat het geheel een soort van
matras van bijna vierkanten vorm maakte.
Toen bonden we z? met den strik vast
1 ijeen, by welk werk mjjn makker zich
heel behendig toonde. Toen de ruwe matras
gereed was, vprzocht ik hem zyn dames te
balen, terwijl ik naar de mjjne ging.
»Wat zullen we bijeen pakken om mee
te nemen?* vroeg Mevr. Aleshine toen ik
by den wagen kwam.
»We nemen niets mee dan ons geld in
den zak, onze dekens en mantels. Al 't
andere blytt in den wagen en wordt afge
haald, als de straat vrij is.«
Met onze mantels en doeken over de
armen verlieten wy onzen wagen, en toen
wy de andere straat kruisten, zagen we
den heer met zyn gezelschap al aankomen.
De dames waren dicht vermomd, maar de eene
ging met jeugdige veerkrachtige schreden,
terwijl de andere langzaam voortging en
dikwijls door den heer ondersteund werd.
Er was een wind opgestoken, die de lucht
met fijne ijsnaalden vulde, welke hy van
de losse sneeuw aan den zoom van 't woud
voor hetzelfde misdrijf voor eenigen tyd van
zyn vryheid wordt beroofd, is dit misschien
shad opgestoven, en ik raadde Ruth haar
mond dicht te houden en zoo weinig mogelyk
van 't sneeuwstof in te ademen.
»Als ik toch moet sleetjeryden,* zei Mevr.
Aleshine, »doe ik 'teven graag met vreemden
als met bekenden, ja, als 't tot been breken
komt nog liever. Maar dat moet ik zeggen,
dat ik gaarne met de dames wilde kennis
maken, voor ik op de slee klimmaar dit
ding en nu zag ze de matras moet toch
zeker zoo iets niet voorstellen?*
>Barb'ra Aleshine,* antwoordde Mevr.
Lecks van onder haar wollen doek»als je
wilt dat je longen bevriezen, dan moet je
maar zoo babbelen; ik sta ook op welvoe-
gelykheid, maar daarmee kunnen we wel
wachten tot we beneden zijn.*
Niettegenstaande deze vermaning bemerkte
ik, dat zoowel Mevr. Lecks en Mevr. Ales
hine op de dames toetraden, toen ze bij
elkaar kwamen, en haar, die onder zulke
eigenaardige omstandigheden onze buren ge
weest waren, de handen reikten, en dat
Mevr. Lecks half binnensmonds de hoop
uitsprak, dat we behouden beneden mochten
aankomen.
Nu schoof ik de matras, die ons tot slee
zou dienen, zoo dicht als raadzaam was aan
den rand der helling en verzocht het ge
zelschap plaats te nemen. Mevr. Lecks en
Mevr. Aleshine zetten zich dadelijk neer en
namen, zooals ze belooofd hadden, Ruth in
't midden. Myn jonge vrouw was zeer angstig,
maar de koelbloedigheid harer vriendinnen
en myn blykbaar vertrouwen op 't geluk
ken van ons plan gaven haar moed en ook
zy nam rustig haar plaats in. De jongste
der twee vreemde dames stapte licht op 't
kussen, en beschouwde eer zy zich neerzette
een poosje 't groote sneeuwveld, waarvan
wij moesten afgljjden. 't Gezicht scheen niets
verschrikkends voor haar te hebben en ze
zette zich schielyk neer, met een beweging,
die bewees, dat ze schik in 't avontuur had.
De oude dame gedroeg zich echter gans
anders. Toen de heer haar naar 't kussen
bracht, beefde ze verschrikkelijk en wendde
het gelaat af van de helling. Haar geleider
verzekerde haar, dat het hoogst noodzakelijk
was, dat we op deze wjjze van den berg af
daalden, dat er niets anders op zaten ter
wijl hy haar poogde te overtuigen, dat onze
afvaart geheel zonder gevaar was, trok hij
baar zacht op de matras en trachtte haar
te overreden om zich neer te zette:-:.
Thans eerst bemerkte ik, dat de heer onder
zijn arm door zyn mantel bedekt, een voor
werp droeg. »'t Zou dwaas van ons zijn,*
zei ik, »als we iets trachten mee te nemen,
dat we niet in den zak kunnen steken. Al
't andere moeten we achterlaten 't zij in
uwen of in onzen wagen; 'tis haast niet
te vreezen, dat daarvan iets zal verloren
gaanmaar zelfs als we dat gevaar liepen,
mogen we niet anders handelen.
»Mijn waarde heer,* antwoordde hij heel
ernstig, »ik ben mij de gevaren van onzen
toestand even helder bewust als gij. Onze
koffers en al onze pakjes heb ik achterge
laten, en daar spreek ik niet over. Maar
van 't voorwerp hier onder myn arm kan
ik niet scheiden; dat moet ik meenemen.
Wilt ge mij onder die voorwaarde niet mee
nemen, dan moet ik achterblijven ot zal ik
trachten een plank of zoo iets te vinden
om u te volgen.*
Als men de kalme en bezadigde bladen,
zoowel Fransche als Duitsche, leest, is het
merkwaardig te zien, hoe tevreden men is
over elkanders houding bij de pelgrimstochten
naar de graven der in den grooten oorlog
gevallenen. De Franschen erkennen, dat de
Duitschers, die op Fransch grondgebied
kwamen, zich zeer ordeljjk en bedaard ge
droegen en alle provocatie nalieten. De
Temps* weet te vertellen van een troepje,
waarvan eenigen een patriottisch lied be
gonnen te zingen; toen een hunner noch
tans opmerkte, dat dit minder gepast was,
hielden zy op en gaven zy, by wyze van
vergoeding, een couplet der Marseillaise
ten besteAan de andere zjjde waren de
Duitschers hoogst verrast over de byzondere
beleefdheid, waarmede zy door de Franschen
ontvangen werden. Een Duitscher, die daar
over aan een Franschen grenswacht zyn
verwondering te kennen gaf, ontving het
lachende antwoord: »Hadt ge ons dan voor
wilden aangezien?* By 't bezoek aan het
slagveld van Gravelotte nam een photograaf
het tooneel opde Fransche gendarmes, die
de Duitschers begeleidden, trokken zich toen
in een restaurant terug en na afloop ging
men broeder ljjk samen lunchen.
Byzondere beteekenis is aan deze kleinig
heden wel niet te hechten, maar er bljjkt
toch uit, dat de algemeen menschelyke ka
raktertrek der vereering van hen, die voor
het vaderland zjjn gevallen, over en weer
genoeg eerbied inboezemde, om alle minder
gevoelens, verwatenheid van den o ver winnaar,
verbittering van den overwonnene, op den
achtergrond te dringen. En men koestert
dan gaarne de hoop, misschien niet zonder
grond, dat het algemeen menschelyke weldra
allen bekrompen rassenhaat zal overwinnen.
Hy sprak beleefd maar beslist, zoodat ik
begreep, dat spreken hier nutteloos was.
Ook hadden we geen tyd om lang te praten,
en als hij de gevaarlijke sleevaart met één
arm te zyner beschikking wilde maken, ging
dat my niet aan. Ik verzocht hem dus plaats
te nemen en schikte 't gezelschap zoo dat tel
kens twee rug aan rug zaten met over den
rand der matras opgetrokken beenen. Ik
nam de plaats in, die voor my als stuur
man was opengelaten. Van te voren had
ik ecnige doeken aan elkaar geknoopt, die
ik 't gansche gezelschap onder de armen
doortrok en toen vastbond, want ik was
overtuigd, dat een onzer grootste gevaren
bij 't afdalen bestond in 't vallen vau een
of meer onzer van de matras.
Toen alles klaar was verzocht ik den heer,
die met de oude dame naast mij achter op
de matras zat, my te helpen om ons in be
weging te brengen, terwijl ik met de hielen
in de sneeuw duwde. De eerste afstoot was
vrij moeielijk, maar na een paar minuten
hadden we de matras gelukkig gedeeltelijk
over den rand gebracht, en na eenige
pogingen begonnen we bergaf te glijden.
De beweging, in 't begin langzaam, werd
spoedig zeer snel, en ik hoorde achter me
een schreeuwvan wien wist ik niet, maar
ik was zeker, dat het niet van een uit ons
gezelschap was. Ik had gehoopt mijn schop
op de een of' andere wyze te kunnen ge
bruiken om onze onbeholpen matrassen-slee
te sturen; maar merkte heel gauw dat dit
onmogelijk was, en zoo schoven we over de
gladde, halfbevroren vlakte naar beneden,
zonder dat iets anders de richting van onze
vaart bepaalde dan de toevallige oneffen-
Uit Sofia wordt bericht dat aan het pa
leis van den Vorst tal van dreigbrieven
zyn ontvangen, en dat men in zyn om
geving beducht is voor een aanslag. Het
paleis wordt nauwlettend bewaakt.
De nihilisten hebben te Thula (1000
mijlen van Moscou) een artillerie-kazerne
met 300 man in de lucht doen springen;
ook verscheidene officieren kwamen er bij
om. Bijzonderheden ontbreken nog, daar de
Regeering de Censuur heeft bevolen alle
mededeelingen aan de pers te weren, om een
doelmatig onderzoek te bevorderen en de
schuldigen te kunnen aanhouden. Reeds zyn
verschillende aanhoudingen gedaan te Peters
burg, Odessa en Moscou. Door het gebruik
van een cyf er-telegram, dat, in den vorm
van handelsdepêche, aan de censuur ontsnapt
is, werd het feit bekend.
Volgens enkele berichten lag heel de
kazerne in puin en zou reeds zyn gebleken
dat het groote gebouw in alle richtingen
met dynamiet was ondermijnd.
Het te Warsehau verschijnende blad
>Slovo« meldt, dat baron Hirsch instruc-
tiën heeft gegeven, om het voorgenomen
vertrek van drie nieuwe groepen Joodsche
emigranten naar Argentinië uit te stellen,
met het oog op den slechten oogst en wjjl
er botsingen plaats gehad hebben tusschen
de kolonisten en de Joodsche administra
teurs, waarbjj de Argentynsche politie zelfs
tusschenbeide moest komen.
Uit Lima meldt men, dat daar eergisteren
een zware schok van aardbeving vooral
in 't Zuiden is waargenomen. Te Chiniha
zyn verschillende huizen ingestort; te Lima
zelf werd geen schade aangericht.
Ook te Belgrado is Zondagavond laat een
korte maar hevige aardschok gevoeld.
Voorts kwamen reeds Zaterdagnacht in ver
scheidene streken van Nieuw-Zeeland heftige
aardbevingen voor, vooral te Taupo, waar
groote schade werd veroorzaakt en de be
volking in panische schrik naar buiten ijlde,
om in 't veld te overnachten.
Tsai Ting-kan, die als bevelhebber over
Chineesche torpedo booten in den oorlog by
Wei-hai-wei werd gevangen genomen en in
Osaka gevangen zit, heeft getracht zich van
het leven te berooven, uit vrees van ter
dood veroordeeld te worden door zijn eigen
regeering, wanneer hy vrijkomt. Hij wenschte
in Japan genaturaliseerd te worden, maar
heden van de berghelling. Onze vaart scheen
van minuut tot minuut toe te nemen en nu
begon ons vaartuig ook zoo te draaien, dat
ik nu eens voor- dan achteraan was. Eens
toen we over een bijzonder gladde vlakte
gleden, draaiden we zoo geweldig, dat ónze
voeten van 't gemeenschappelijk middelpunt
uit naar alle richtingen vlogen en onze
hielen in de bevroren korst kruislijnen
trokken. Maar geschreeuw of geroep werd
niet meer gehoord. Elk van ons klemde zich
krampachtig vast aan 't touw, dat onze
kussens tezamen bond, en de snelheid der
beweging benam ons den adem.
Als een vogel door de lucht vlogen we
over de gladde witte vlakte, 't Scheen me
dat w? over mijlen en mijlen sneeuw heen
stoven. Soms was mijn gezicht bergafwaarts
gekeerd, waar zich een onafzienbare sneeuw-
j vlakte scheen uit te breiden, en dan weer
zag ik bergopwaarts, waar de eveneens on
afzienbare vlakte zich uitbreidde, die we
afgelegd hadden.
Na eenigen tyd, toen ik weer eens aan
de spits van ons kleine gezelschap was, be
merkte ik op eenigen afstand voor ons een
lange grondverhooging of terras, waardoor
wat daar achter ons was niet was te zien.
Toen we dat terras naderden, nam onze
vaart langzamerhand af, en ik werd bezorgd
dat we niet snel genoeg meer zouden gaan
om er over te komen en dat we dus zouden
blyven steken. Ik riep daarom hen, die
achteraan zaten, toe, dat ze met alle kracht
tegen de sneeuw moesten duwen en iü be-
proefde met mijn schop onze voorwaarts-
j beweging te ondersteunen.
/Wordt vervotyd^
NIEUWSBLAD
Een grappig verhaal
TAN