ii illena. ile Langstraat en de Bommelerwaard. Een eeuw geleden. DE GEMBERPOT, FEUILLETON. M 1440. Ldil II Hi I f I Uitgever: L. J. YiSEEMAN, Heusden. WOEVSDAGr 25 SEPT. 1805. VOOR §|f" A1]Q<{£ Dit blad verschjjHt WOENSDAG en ZATERDAG Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00. Franco per post zonder prjjsveihooging. Aftooderljjke nummers 5 cent. Advertentiën ran 16 regels SO ct. Elke regel meer 71/, ct. Groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavond ingewacht. Een niensch moet tnsschenbeide eens achteruit zien. Een blik in 't verleden troost voor 't heden, geeft moed tegen de toe komst. Ook voor een volk is dat nuttig. Geen betere leerschool voor een natie dan de geschiedenis. We leven tegenwoordig in een tjjd, arm aan doortastendheid in de staatkunde, aan politiek beleid, 't Is alles flauw en halfslachtig wat men hoort: een kieswet, die geeft en neemt en ten slotte niemand voldoeteen belastingwet, die op eer ond kleed een oude lap tracht bjj te passen; een troonrede, die in nietszeggend heid al haar voorgangsters de loef afsteekt. Onbewust gevoelt Nederland dat de oude tijd op haar einde loopt en de nieuwe schemert, maar de eerste heeft nog te vasten voet en de tweede is nog te veel in nevelen gehuld, zoodat we niet weten waar we nu eigenljjk in leven. Die nu haast heeft, is geneigd te vragen, waarop dit moet uitloopen en of het niet ten slotte op onzen ondergang uitdraaien zal. Maar klie de geschiedenis kent weet dat er tjjden geweest -zjjn, waarin 't veel slimmer met onze inwendige zaken geschapen stond en staan we niet nog in de rjj der zelf standige natiën Daar is b. v. het jaar 1795. Toen hadden we bjj al onze grove tekort komingen, nog de enorme fout onze vuile wasch te laten redderen door vreemden en dat is altijd en in elk geval hoogst ge vaarlek. Van de Franschen hadden we les gehad in de staatkunde. Met groot geweld hadden zjj een eind gemaakt aan de volslagen on mondigheid des volks, in plassen bloeds het oude regime gesmoord. In het ontstoken licht der volkssouvereiniteit zag onze Re publiek er wormstekig uit en dat die vallen moest was slechts een kwetsie van tjjd. Ja, de patriotten hebben het gedaan en de Franschen een handje geholpen, maar ook zonder patriotten en zonder Franschen zou onze vooze Republiek ton grave gedaald zjjn, zjj 't dan enkele dag;en later. Niet dat ze in 1795 is omvergegaan, maar wel dat ze zóólang in 't leven, gebleven is, baart verwondering. was de Unie van Utrecht, ten jare 1579 ontworpen. Deze wet, gebaseerd op een oorlogstoestand, ten doel hebbende de zeven Nederlanden vast te snoeren in den strijd tegen Spanje, was uit den aard harer sa menstelling ontoereikend tot grondslag te big ven dienen, toen de oorlog geweken en de Nederlanden tot een zelfstandige bond opgegroeid was. Dat ze dit toch gebleven is twee eeuwen lang, is een bewijs voor de kloekheid der mannsn in wier hand de teugels rusten en voor de staatkundige on- ons mondigheid des volks, dat niets in de zaken staat te zeggen had en geringeloord er niet veel mee op en moest de Fransche Zietdaar wat Generaal de burgerjj bjj proclamatie aan- oogstte, niets manen, toch opgeruimd en vrooljjk te zjjngiaselen, Nederland nit den storm meer of minder dan de be- waarnaar thans nog ons St&ata in Mei werd met de Franschen vrede besuur georganiseerd is. gesloten of liever de betrekkingen ge-i Moge 1795 dan met recht een ongeluks- regeld tusschen ons en Frankrjjk en gaven jaar heeten, 't staat in de geschiedenis ge- de Staten-generaal dezen eisch toehonderdboekt als de dag in 't leven van een ljjder, millioen gulden oorlogskosten vergoeden, waarop de Yenlo en Maastricht afstaan, en o. a. mes in de 1 geneesheer met vaste hand 't wond zette om hem van den 25,000 Fransche soldaten onderhouden. Men Mood te redden. heeft later berekend dat deze post alleen j Hebben we in 1895 drang tot klagen, op van werd door de regenten uit voorname fa- miliën gesproten. Yrjjheid van godsdienst was een doode letter, vrjjheid in staatkun dige overtuiging idem. De Republiek was op de leest geschoeid van een oude, middel- eeuwsche monarchie, waaruit men den monarch had weggenomen en wiens plaats ingenomen werd door enkele bevoorrechteu, wier hand despotisch op het land rustte. De gebreken kende men, maar met een halstarrigheid, die geen weerga heeft, hielden de machthebbers alle verandering tegen, totdat ten slotte de storm uitbrak en 't gebouw instortte. In '93 was ons, of liever aan den Stad houder, door de Franschen de oorlog ver klaard. In het eerst met goed gevolg ge voerd, dolven de onzen het onderspit, voor- nameljjk doordat onze bondgenooten niet ernstig den strjjd volhielden. In de eerste maanden van '95 trokken de Franschen over de bevroren rivieren 't land binnen. Een poging van den Stadhouder om 't volk te nopen de wapens op te vatten, stuitte af op onwil en moedeloosheid. Eveneens mislukte een zending naar 't Fransche hoofd kwartier om tot een vergeljjk te komen. De Franschen hadden orders zich niet met de Republiek in te laten, zoolang de Stad houder aan 't roer stond. Deze besloot een offer te brengen en scheepte zich 18 Jan. met de zjjnen in naar Engeland, om geen hinderpaal tot den vrede te zjjn. Zonder bloedvergieten kreeg nu de om wenteling haar beslag. Waar de Franschen verschenen, werd de regeering omgezet, 74 millioen is te staan gekomen, laten we den blik een eeuw terugslaan, Om aan geld te komen bezigde men in toen de nevelen vrjj wat zwaarder hingen die dagen «en middel, dat wel een beetje en toch de nieuwe dag reeds gloorde vloekt tegen >de rechten van den mensch*, Buitenland. maar voor het doel probaat bleek. De in- gezetenen werden a l. gedwongen bun goad- D<J Mini,ler ,ln Landbonw en zilverwerk, of de waard» daarvan, af te beeft commi„ie uit den IMhouder^ .taan in mindering der belastingen. Tafel-jbond Tan Borgerb(rali welke b6 tongue zilver, .ieraden, penningen, mnnten, zil- ontIi„g, beloofd, dat bjj de grens zoo ,p0edig veren schoengespen, 't werd alle. opgeslokt :mog,,ök ,00r den iD,oer van Nederlandsch en zoo r8k waren de Hollander, toen nog, m Ea, open8lellm. na jaren achteruitgang van handel en njj- verheid, dat hnn provincie alleen 7 millioen opbracht. De Minister erkende, dat er in Nederland nog slechts enkele onbeduidende gevallen van veeziekte zjjn en dat hg weldra althans Het jaar 1795 was de aanvang vaneenj^ invQer yRn yet yee rechtatreek8 naar tgdperk van namelooze ellende*, van een!de slachtplaats kon Teroorloven. oordeel, dat over land en volk gaan moest j De comtniBsie yQerde voor er sprake zou kunnen zjjn van een dit nadeelig zQU y0Qr de yeeboereni en wedergeboorte. j yoorb^ ^at men in België voortdurend Hol- Men meene dus niet, dat 't al jammer landsehe runderen noodig heeft, zoowel voor fok- als voor melkvee. aan, dat was, 't welk de omwenteling bracht. »In h.t oordeel lag ook een zegen,, zegt GroenTm 8l„tte g>f d„ Mmwtar de gm08mde van Prinsterer; .in den storm een sedert Woffc Ma„ bjj Toegde er 7olgen8 bet >N lang gewensehte verversching der atmosfeer T_ d bjj ,,((t bj mB de grmg maat_ en vernieling van hetgeen niet levenswaard regelcn Mm(m tegm d> pokEiekt8 door was. Gebrekkige en zielloos, vormen, met in8puit;DgeI1 mel tab8rcnlin, e0 groote velerlei verkeerdheid en misbruik in ver. 8tallen laat bouweDi w>ar bel ,M pa„ band, werden weggevaagd en de weg tot doortastende maatregelen gebaaud.* Zoo werd, om iets te noemen, na een overgangstijdperk van drie jaren, dat bjjna volslagen onvruchtbaar op wetgevend ge bied voorbjjging, het aantal staatjes tot een ondeelbaar geheel verklaard, waardoor aan provinciale wedjjver en tegenwerking, dien invretenden kanker der Republiek, een einde dagen in quarantaine moet big ven. De ver dachte dieren worden op kosten van Neder land teruggezonden. »Voor ik de grens open*, zei de Minister, >maak ik met Hol land die voorwaarden.* De patroons te Gent hebben bekend ge maakt, dat als de werklieden van de fabriek van Van den Kerchove het werk niet her- al de jjzergieterjjen en machinefa- gemaakt werd. De stedeljjke familieregeering jvatten, werd vernietigd en alle burgers geljjk ge- j brieken op 28 Sept. zullen sluiten. Dit be steld voor de wet. Alle heerljjke rechten en J sluit is gegrond op het feit, dat in de ver- terwjjl in vele plaatsen hun komst niet eenswat nog van 't oude leenstelsel overgebleven gadering van 12 Sept. is geconstateerd, dat afgewacht werd. Overal werden de Franschen was, afgeschaft, ook de pjjnbank. Aan alle j de meeste grieven der werklieden van Van met gejuich begroet. Hun uiterlgk, ze waren godsdiensten, ook de Joodsche, volkomen den Kerchove ongegrond zjjn, en dat de De geldmiddelen zouden directie uit vrjjen wil beloofd heeft, zoodra uit, maar de menigte liet zich paaien met in één kas gestort worden en voorrechten, het werk hervat wordt, de loonen te ver- 't stuk van belastingen, werden inge- hoogen op den voet van de loonen in andere verhooging toe t« staan. De socialisten zijn woedend over het beslnit der patroons; de Vooruit* noemt het een oorlogsverklaring, die om wraak roept. De metaalbewerkers- bond van Brussel heeft hulp beloofd aan de werkstakers. De Fransche bladen hebben weer berichten ontvangen uit Madagascar; en eenstemmig zjjn de briefschrjjvers van oordeel dat de toestand der Fransche troepen eenvoudig treurig is. Enkele aanhalingen uit de verschillende correspondenties kunnen dat bewijzen. De Temps*»Sedert ons vertrek zjjn onze troepen tot op de helft samengesmolten.* Dat is een korte mededeeling, maar elk woord weegt voor tien. De Matin »Het eerste bataillon (van het 200ste regiment) telt slechts 58 gezonde manschappen; het tweede niet veel meer. Wat is er van de overigen geworden? Allen zijn zjj niet overleden. De sterfgevallen zjjn betrekkeljjk weinig talrjjk, maar allen zjjn ongesteld. Sommige compagniën van het bataillon jagers te voet tellen nauweljjks 50 man schappen. De compagnieën van het vreem delingen-legioen zijn elk verminderd tot op honderd man. Wat de Algiersche tirailleurs betreft, bedraagt hun aantal thans niet meer dan 145 man per compagnie. Wjj spreken niet van het bataillon genie, dat nog slechts in den vorm van een skelet bestaat, en het escadron Algiersche jagers, dat tot op twintig man is teruggebracht.* Een bericht in hetzelfde blad, afkomstig van »Agence Havasc, gedateerd Suberbie- ville 19 September, zegt: »Er zjjn onge lukkige Kabylen die sedert hun vertrek uit Algiers nog niet van kleeren hebben ge wisseld. zitten onder het ongedierte. Wat te doen? Weet ge wel hoeveel genees- heeren er in het hospitaal te Aukaboka voor duizend zieken zjjn VierHoeveel gezonde ziekenoppassers? Vier! Ook te Suberbieville is de opstopping groot. Er zjjn, geloof ik, zes ziekenoppassers iter verzorging van de zes honderd zieken, waarvan een deel op den grond ligt, zonder i matras.* Alle leemten op te sommen waaraan de r a L slecht en haveloos gekleed, lokte wel niet vrgheid verleend. Republiek mank ging zou een boekdeel A L vereischen. We bepalen ons tot een enkele. De wet die aan de Republiek ten grondslag? r r j De vorige week werd het vergaan van de kruiser »Sanchez Barcaiztegui* in de haveu van Havana gemeld. Uit nadere tjjdingen bljjkt, dat de kapitein van het stoomschip lag grondwet zouden wjj ze noemen zien verschjjnen. In Delft alleen had men trokken. »Mortera« nabjj den ingang der haven, aan fabrieken en met 1 Jan. een nieuwe loons- stuurboord, een licht zag, dat hg voor dat PRANK R. STOCKTON. den grooten dankdag toe* (gewoonljjk den i >Mevr. Lecks,* riep haar vriendin ver- zeggen. Je zjjt beiden mondig en weet wat laatsten Donderdag in November) zei ze, »en wonderd uit, >wil je dan niet meegaan?* je wilt, en je bent beiden welvarend genoeg I niemand kan me meer welkom zjjn dan gij.* »N en,* zei Mevr. Lecks. »Ik heb reeds om samen te wonen, als je daartoe lust »Ik zou daarom verzocht hebben,* viel alles, waarin ik belang stel, gezien, en zal hebt. En wat zijn zuster betreft, van die zal t Mevr. Aleshine in, »als Mevr. Lecks 't niet thuis bljjven.« hjj wel gauw afkomen. En als je tevreden .gedaan had en dat zjj 't doen zou, wist) >Gaat dan Mr. Dusaute van middag ook bent met een aangenomen schoonmoeder, ik maar Mevr. Craig en zjjn vrouw'niet uit?* vroeg Mevr. Aleshine. j dan is dat jou zaak en 't gaat mij niets aan.* >Is dat alles?* vroeg Mevr. »Ja,« antwoordde de andere, »Maar hoe onbeschaamd meende Mevr. Aleshine; kerel eenvoudig naar de stad, komen bjj mjj, en daar onze huizen vlak bjj j! Mevr. Lecks liet haar breiwerk in den j elkaar zjjn, kunnen we den geheelen tjjd schoot vallen, zette haar bril af en legde .bjjeen zjjn. En als Mr. Enderton een paar die naast haar garenlduw. Toen draaide ze j dagen in 't logement wil big ven, kan hjj j haar stoel om en zag haar vriendin aan. van hem!* 'komen, zoo dikwjjls hjj wil, om zjjn dochter; »Barb'ra Aleshine,* zei za met groote be- »nu gaat zoo'njte bezoeken. Zoo ver wil ik wel gaan, maar j daardheid, >heb je je misschien in 't hoofd dat ik naar Mr. Dusante hengel?* zes ge«n ja, en ik zeg geen neen!* Lecks »dat is alles wat ik nu te zeggen heb. Misschien zal me, als ik er bedaard over nadenk, nog wel iets invallen.* »Nu,« zei Mevr. Lecks, »dan heb ik ook een woord over de zaak te zeggen, en ik ben big, dat Mr. Craig hier is en ons hoort. Als ik in betrekking tot Mr. Dusante het gevoel had, dat hjj een man was, hoewel «.ctci ccuvuuuig i.a<» uc amu, wiiïti «yf verder niets. Ik behoor niet tot hen, die'gezet, wonen, en komt het eerst thuis! Nu zit hg iemand van de deur wegjagen al is hjj een' »Ik zeker op de veranda en heeft alle zwierbollen j heiden of even erg, of nog erger. Maar i antwoordde Mevr. Aleshine, haar handen van de plaats om zich verzameld om de ge- eens of misschien tweemaal thee, dat is op de knieën vouwend, waarbjj haar rond heele geschiedenis te vertellen van A. tot Z. i alles, wat ik den man kan aanbieden, na gezichtje vol harteljjke goedheid van onderniet juist zoo als ik er mjj een wenschen en als wjj thuis komen dan weet iedereen i alles wat hg heeft uitgevoerd. j haar nieuwen hoed uitkeek, maar dat wil i zou, want hjj heeft iets uitlandigs over zich ze en is ze zoo beschimmeld aJs brood van I Daar Dusante en Ruth den wensch uit- jik zeggen en ieder die lust heeft mag jen dan is hij met een Sandwichseiland ver verleden jaar.* j spraken iets van Chicago te zien waar ze i't hooren als je Mr. Dusante wilt ljjmen, 'Vonden, wat ik niet juist zou uitzoeken, als >Die Mjjub. Dusante,* merkte deze be-1 nog nooit geweest waren, bleven we daar-kan niemand daar iets tegen hebben, zoo j ik daarbjj iets te zeggen had, maar toch daard op, »zal 't doel van zjjn gansche reis j twee dagen. Wjj waren overtuigd, dat lang jjj zelf «r mee tevreden zjjtals ik wat niet opgeven. Hjj heeft zjjn eiland verlatenMr. Enderton op antwoord wachten zou, te zeggen had, zou 'k hem nu juist niet om de gemberpot met het daarin zjjnde geld j voor hjj iets met de pot begon, zoodat we voor je hebben uitgezocht, want ik zon Mevr. Lecks ter hand te stellen. Hjj zal dus geen haast hadden. iemand met een Amerikaanschen naam en meegaan naar Meadowville en daar in allenI Twee dagen later, vroeg in den namiddag,f zonder eiland nemen. Maar dat is nu zoo; vorm, zoo noodig met het gerecht, de pot trad ik 't salon van 't hotel binnen in de je bent een volwassen vrouw, en als 'top en 't geld terug eischen en dan zjjn oor- verwachting ons gezelschap gereed te zullen uitzoeken aankomt, dan is dat ook jou zaak, spronkeljjk plan uitvoeren.* j vinden om uit te gaan, en 't bezienswaardige want het is volle elf jaar sinds je de weduw- Wjj betuigden hem daarover onze bljjd-.in oogenschouw te nemen. Maar ik vond touw hebt afgelegd, en als Mjjnh. Lecks op schap, want wjj hadden hem en zjjn dames j er alleen Mevr. Aleshine. Ik had slechts dit oogenblik uit zjjn graf opstond, dan kon gaarne tot reisgezelschap, en Mevr. Lecks j vreinige woorden met haar gewisseld, toen ig niet zjjn hand op't hart leggen en zeggen, bood hem dadeljjk gastvrjjheid aan in haarMevr. Lecks zonder hoed en met haar brei- dat je niet je volle plicht jegens hem gedaan hais voor den tjjd van zjjn, zooals ze hoopte,werk in de hand binnenkwam. Ze nam'hadt, toen hg leefde en ook na zjjn dood. langdurig verblgf. j plaats in een grooten leunstoel, zette haar En als je dus kiezen wilt en aan Mjjnh. oud genoeg is en haar ondervinding in goede >'t Weer is bjj ons meestal prachtig tot 1 t>ril op en begon te breien. I Dusante denkt, dan is er verder niets te en kwade dagen, in den echten staat en in een goed christen zooals hg met zjjn daden en niet bloot met zjjn woorden be- wjjst en een liefdevolle broeder en een opmerkzame zoon jegens zjjn aangenomen moeder, en die ook vast voor mg, zoo lang wjj leven, een goed man zjjn zou, dan zou ik naar hem hengelen, zooals jjj zegt, maar niet op een dwaze en voor een vrouw van mjjn leeftjjd onpassende manier, maar juist zoo ver dat hg, als hij iets voor mg ge voelde en meende, dat hg, als hg zoo laat in zjjn leven nog van positie veranderen moest, dat het best kon doen met een vrouw, die den ongehuwden staat, heeft opgedaan en van wie hjj overtuigd is, dat ze al tjjd zoo zijn zou, als hjj haar gevonden en genomen heeft, dan, zeg ik, was alles wat hjj te doen had bij me te komen en juist uit te spreken, wat hjj denkt, «n ik zou hem zeggen wat ik denk, en dan was de geschiedenis in orde, en geen mensch ter wereld had een woord mee te spreken dan wjj, behalve om ons geluk te wenschen en zich dan met zjjn eigen zaken te bemoeien. Nu echter zeg ik je, Barb'ra Aleshine, en ook u Mr. Craig, dat, ik zulk een gevoel in betrekking Mr. Dusante niet heb en ook volstrekt niet van plan ben om naar hem te hengelen, en als hjj een hengel heeft en naar me wil visschen, dan zou ik hem vriendeljjk maar beslist zeggen, dat hjj zijn hengel rustig kon opbergen, of, all 't hem behaagde, die naar een andere vrouw nit te werpen, en al was 't dan miju beste en liefste vriendin ter wereld, dan staat hem dat voor mjjn part vrjj, en ik zou alles doen wat ik kon, om haar echt zoo gelukkig te maken als dit onder deze omstandigheden mogeljjk is; en wat ook gebeurt, ik zou geen sterfeljjk woord zeggen, al zou ik denken wat ik wil. Zoo, nu weetje, waar de klepel hangt: als ik hengelen wou, dan zou ik hengelen, zoo niet, nu, dan niet. Ik wil niet, cn dus doe ik 't niet.* Toen zette zjj haar bril weer op en breide voort. Mevr. Aleshine wendde een van vreugde stralend gezicht naar haar vriendin. S at i n '4- .nil. ,1 n om .nnknl.M/. U .n nli 4 Tn T-. ir) A i,j t vooruitzicht spoedig geregelde troepen te op Een verhaal grappig VA5 /Wordt vervolgd

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1895 | | pagina 1