Hel Laud van lleiisden en \liena. de Laigstraal en de Itoininelenvaard.
EERSTE BLAD.
DE GEMBERPOT,
Vrij heid!
l FEUILLETON'.
VOOR
FRANK R. STOCKTON.
tt rj n T J 'de versiering der stad, 100.000 roebels voor
O
Dit blad verschgnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
franco per post zonder prjjsve* hooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Uitgever: u. J. ViiiKRivlAM, HeuscLen.
M 1441
ZATERDAG 28 SEPT.
1895,
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer ll/% ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Vrijheid gewis het is geen nieuw
onderwerp dat behandeld wordt. Wat al
hoofden hebben zich warm gemaakt, wat
al boeken zijn er volgeschreven om te be
palen wat vrijheid is en de heerlijkheid van
haar bezit aan te toonen. Wat kan er dan
over de vrjjheid nog nieuws gezegd worden, i
Gij hebt volkomen recht, vriendelijke'
lezer, iets nieuws zal n in deze regelen niet
worden gezegd.
Iets dat gij allen weet doch het kan
soms goed zijn aan het oude herinnerd te
worden.
Vrijheid! begeerljjk goed. Haar bezit
geeft de heerlijkste vrucht. Daar is geen
mensch of hij heeft recht op vrijheid. Spreek J
over vrijheid en gij roert de diepste snaren
van des menschen gemoed, geen wonder,
de mensch is geschapen tot vrijheid. Deed
j^en Beecher Stowe geen rilling door de
volken gaan, toen zjj in haar negerhut de
ellende van oom Tom beschreef en een be
roep deed op de menschheid om ook den
slaaf te gevenVrijheid.
Dat alles erkennende, zal men evenwel
toch nog heden moeten toestemmen dat in 't
laa st der vorige eeuw, tijdens de Fransche
revolutie een der slachtoffers van de guil-
lottine, recht had om uit te roepen voor
hij zijn hoofd op het blok lag: O, vrijheid,
vrijheid, wat al misdaden zijn er in uw
naam gepleegd.
Gelnkkig Nederland, want immers het
is een vrij land bij uitnemendheid. Hier
vrjjheid van denken, vrijheid van geweten,
vrijheid van gelooven, vrijheid van spreken,
vrjjheid van drukpers, in het kort vrijheid
op elk gebied.
En toch, en toch is 't of ik mij hoor tegen
werpen: in theorie wellicht, in de praktijk
bestaat hier in het vrjje Nederland nog geen
vrjjheid op ieder gebied, vrijheid voor iederen
persoon. Zou het waar zjjn? VVjj ontkennen
het beslist en zouden tegen ieder die ons
wilde bewijzen dat ook ten onzent belem
mering van vrijheid bestaat, volhouden, dan
weet gjj niet of wilt niet weten wat waar
achtige vrjjheid is.
Vrjjheid is geen losbandigheid waar
door ik spreken kan zooals ik wil, zonder
mjjn naaste te beleedigen, waardoor ik doende vloeit, te klagen dat de arbeider Hengelo werd de fabriek van Gebr. Stork een krankzinnige zoodanig hadden geslagen
handelen kan zoo als het mij lust, zonder zjjn vrjjheid mist. bezocht. Daar hadden enkelen den lafhar- en getrapt, ten einde hem het dwangbuis
mjj af te vragen of mjjn handeling mijn Wij gaan van uit de hoofdstad naar het tigen, den lagen moed om door fluiten een te kunnen aandoen, dat de man den vol-
bunrman ook in zjjn vrjjheid belemmert, noorden van ons land. In een van de noor- wanklank in het feestlied te mengen en genden dag aan de bekomen verwondingen
Daar is een vrijheid, die onvermjjdeljjk tot deljjke plaatsen van Friesland had het leger Moeder en Dochter te beleedigen die de was overleden. Bjj de ljjkschouwing bleek,
losbandigheid voeren moet. Het anarchisme des heils getracht een afdeeling te stichten. hulde en liefde van het volk zoo ten volle dat negen ribben en het borstbeen, dit laatste
predikt een vrjjheid die verderfeljjk is. Haar Of men het met het leger eens is, of deverdienen. op twee plaatsen, gebroken waren. De be-
ontplof bare bommen verkondigen het luide, middelen waardoor zij haar doel tracht te j Maar als die menschen niet koningsgezind klaagden bekenden, dat zjj den krankzinnige
Het socialisme verlangt een vrjjheid, die bereiken goed zjjn, doet hier nie'ts ter zake. waren, hadden zjj dan niet het recht te hadden geslagen, maar verklaarden, dat zjj,
in geen geordende maatschappjj mogeljjk Het leger heeft volkomen vrjjheid voor hare I zwjjgen Ongetwjjfeld dat recht hadden zjj, nadat hem het dwangbuis was aangedaan,
is als zij tot uitgangspunt stelt neem beginselen propaganda te maken als zjj maar de plicht der raenscheljjkheid gebood niets aan hem hadden bemerkt. Eerst den
des noods met geweld waarop gjj meent anderen, die met haar niet instemmen, maar hun dan toch ook beleefd te zjjn tegenover volgenden morgen, toen men den man be
recht te hebben, als men het u niet ge- niet belemmert in de middelen waardoor zjj Hen die ten volle aller achting waard zjjn. zwjjmd vond leggen, werd de geneesheer
willig geeft. hun doel willen bereiken. In die plaats dan, Als ik iemand niet groeten wil heb ik nog geroepen. Beide oppassers werden vrjjge-
Daar is, wjj herhalen het, een vrjjheid, de naam doet er niets toe, zou het leger geen recht hem te beleedigen. Waar nu sproken,
die tot losbandigheid voert, maar daar is een bjjeenkomst houden, waartoe ieder tegen de Gebr. Stork, ten hoogste verontwaardigd
ook een hooge zedeljjke vrijheid, die uit- een entree van 3 cent, recht had tegen- over zulk een daad, eenige hunner ont- ^fanscke bladen gaan voort met het
gaat van de kennis van zjjn recht niet j woordig te zjjn. Een vrouweljjke officier sloegen, werd geklaagd over belemmering mec'edeelen van ongnnstige berichten over
alleen, maar ook van zjjn plicht. Waar-verzocht de opgekomenen een lied te zingen van vrjjheid, daar geschiedde dat ten on- de exPeddde Madagascar,
achtige vrjjheid toch bestaat alleen in dei en daarbij op t« staan. Een bezoeker blijftrechte. Hun recht was het, niet in hun Figaro* deelt den inhoud mede van
jui te kennis van onze rechten en onze'zitten, men verzoekt hem op te staan, hjj fabrieken te dulden die zoozeer hunne be- de verklaringeu, welke zjjn afgelegd door de
plichten. 'weigert; men vraagt hem heen te gaan,langen in den weg stonden en hun plicht z*eke soldaten, die, van Madagascar terug-
Als alle vrijheidspredikers dat beseften, jvruchtelooshjj heeft immers zjjn entree tevens te zorgen, dat door zulke wanklanken keerende, te Tuulon en te Marseille zjjn aan-
ale alle volksvrienden dat vooropstelden, er i betaalt. De politie verzoekt het hem en toen de harmonische geest in hunne fabrieken nekomen- Over het algemeen luidden de
zou minder worden geklaagd over belem-jhjj ook nu nog niet wil wordt hjj met ge- niet werd vernietigd. Yan de werklieden ^dedeelingen dezer soldaten z. <,r ongunstig,
mering van vrjjheid in het vrjje Nederland. weid verwjjderd. Procesverbaal wordt opge- was de demonstratie een daad van zinneljjke ^00vvtd de officieren als de soldaten, wier
Er bestaat nog maar al te veel ver- ij maakt, en de man die niet staande wilde vrjjheid op zijn hoogst, van de fabrikanten j oordetd wer|l 'agewonneni verklaarden, dat
warring op dit gebied. Laat ons zien, watjjzingen, want hij hield zich overigens rustig,het ontslag een daad waartoe de zedeljjke :deze expeditie zeer slecht is voorbereid. Niet
de laatste dagen ons brachten. veroordeeld tot 7 dagen gevangenisstraf.1 vrijheid van den patroon hun het hoogste adeen de 7erP^eging der zieken liet veel te
Allereerst richt zich de blik naar del En dat iD het vrjje Nederland. Had die. recht gaf. wenschen over, inaar ook waren onvoldoende
hoofdstad. Werkstaking van de sigaren- man dan geen recht te zwjjgen als andere Doch genoeg over de vrjjheid. Het kan maaDegelen genomen om te voorzien in de
makers is het, wat daar velen bezighoudt j zingen. Ongetwjjfeld, hij kon zingen of duidelijk zjjn: Ware vrjjheid is de zedeljjke ander'- hulpmiddelen, weisede troepen noodig
en wellicht in vele gezinnen arrnoeiie bren-l zwijgen, hjj mocht het liggend, zittend, vrjjheid en tot die vrjjheid zjjn allen ge-!^a^eri om bun doe^ bereiken,
gen zal. staande doen, maar nu hjj eenmaal de ver-poepen., j Dergel9ke berickte11 wordeü ook door
Heeft de arbeider geen recht als hjj metïgadering binnen trad, nu was het zjjn plicht Bewaren, gebruiken, misbruiken wij daujandere ^arSscke bladen openbaar gemaakt,
arbeidsduur of loon niet tevreden is, te j zich te onderwerpen aan de bepalingen van die vrjjheid niet! Bewaar haar! Verkoopt Derhalve kan men verwachten, dat het
zeggenik werk niet langer, ik st aak den zjjn gastheer, onverschillig of hjj zich het haar voor geen volksgunst. Kweeken wjj "bnisrerie-Ribot weidia in ernstige moeilijk-
arbeid? Ongetwijfeld,» dat recht hoeft hjj,: recht van gast zijn voor 3 centen had ge- bjj ons zelf een vrijen, moedigen geest aan.ked#n Ztd komen, tenzjj spoedig de tijding
dat is zijn onbetwistbare vrjjheid. IVLaar als kocht. Nu belemmerde hjj door alleen te Dat zjjn de ware strjjders voor de vrjjheid, kome' da^ gGneraa^ Duchesne de hooidstad
zjjn kameraad den duur van den arbeid niet letten op zjjn recht en niet op zjjn plicht die aan hetgeen hun heilig is, als hun j Antananarivo heeft bezet,
te lang vindt, het loon voldoende en er [de vrjjheid van anderen. Van vrjjheid wist innigste overtuiging, onverzetteljjk vast-) Naar men weet, meende de generaal, dat
Een grappig verhaal
VAN
(40
>Mevr. Lecks,« zei ze, »je woorden nemen
een pak van mjjn hart. Mjjn hart zou er
1 niet van gebroken zjjn, en je zoudt niet ge-
merkt hebben, dat het platter was geworden,
maar nu is 't ronder, en ik ben daar erg
bljj over. En wat rnjj en mjjn kengel be-
betreft en als je van je liefste en beste
i vriendin spreekt, kan je niemand anders
I dan rnjj meen en zoo kan je gerust zijn.
Ik mag zjjn wat ik wil, en hjj mag zijn
wat hjj wil, en ik mag van hem denken
zooals ik wil, en hjj mag van mij denken
zooals hjj wil, ik zou 't nooit over mjjn hart
kunnen krijgen mjjn zoon, als hjj den heelen
weg van Japan aflegt om in zijn moeders
armen te komen, te zeggen: George, hier is
een Franschman, dien ik je als vader present
doe; dat was een mooi present!*
Ik kon 't niet langer uithouden en barstte
in lachen uit; maar Mevr. Lecks zag me
verwjjtend aan.
»En nu hoop ik is deze aangelegenheid
tens voor altijd afgedaan,* zei ze.
»Dat is ze,« antwoordde Mevr. Aleshine,
terwjjl ze opstond om de anderen van on3
gezelschap, die binnen kwamen, te geraoet
voor hem geen rede bestaat den a rbeid te
staken, ^an mag hjj hem daartoe niet
dwingen dan gebruikt hjj zijn vrijheid
om die van den ander te belemmeren.
dan kent hjj wel zjjn recht maar niet ;zjjn
plicht. Waar nu bjj werkstakingen, vooral
op groote schaal, juist dit laatste plaats
heeft, daar zjjn die gedwongen werk
stakingen de antipoden van waarachtig
zedeljjke vrjjheid! In een vrjj land kan men
werken of leegloopen, maar gee n ander tot
werken of leegloopen dwingen. Als ik. nu
verkies leeg te loopen en ik ljjd daardoor
armoede, ziet, dan ontbreekt ook het recht
oen beroep te doen op de algemeene lief
dadigheid en waar die uitblijft of niet vol-
misschien veel, van zedeljjke vrijheid houden menschen van karakter, die door
weinig. liefde tot de waarheid zjjn vrjjgemaakt. Ge-
In de eerste dagen van dezen maand bruiken wjj haar! Wjj moeten haar
bezocht Neerlands jonge Koningin en haar gebruiken. Het zegt weinig, luide om haar
Hooggeachte Koninkljjke Moeder de pro- te roepen, zoo men haar door traagheid
vinciën Overjjsel en Drente. Allerwege open- van geest onwaardig maakt. Misbruiken
baarde zich een buitengewone geestdrift, wij haar niet. Laat zjj ons geen voorwend-
getuigenis afleggende van de onveranderde sel zjjn om alle banden af te werpen, om
liefde van het volk van Nederland voor doof te worden voor de stem des gemoeds,
zjjn jonge en beminde Koningin, de laatste ongehoorzaam aan het geweten,
telg uit het huis van Oranje en van waar-
deering voor de Edele vrouwe, die haar j Ouiteriland.
dubbel moeiljjke taak van Moeder en Op- -
voedster van Neerlands toekomstige vorstin
het hem zou gelukken, nog vóór 1 October
den zetel van de regeering der Hova's te be
reiken. Evenwel, na de ongunstige berichten,
welke onlangs uit Majunga te Parijs zjjn
ontvangen, wordt het terecht zeer betwjjfeld,
of generaal Duchesne op den door hem
bepaalden tijd Antananarivo zal kunnen
bezetten.
De gemeenteraad van Moskou neemt nu
reeds maatregelen voor de feesten bij ge
legenheid van de kroning van den Czaar.
Hjj voteerde een half millioen roebels voor
V oor het Hof van Assises van het dep. j s
i t rx- t _a een illuminatie, 50.000 voor het onthalen
en regentes van het vaderland met zooveel der Uise stonden terecht twee oppassers van j
opoffering, liefde en beleid vervulde. Te het krankzinnigengesticht te Clermont, die (^er md^airen*
te gaan.
Verscheidene dagen lang kon ik d en eer
waardigen en voornamen Dusanie niet aan
zien zonder inwendig te lachen en me af te
vragen wat hjj wel denken zou, als hjj wist
hoe, zonder dat hjj daartoe de geringste
aanleiding had gegeven, die twe>» goede
vrouwen over zjjn huwelijk hadden ge
sproken en hoe de zaak was afgelooj ren. Ik
geloof, dat hjj dit voor het verrasi lendste
avontuur van geheel zjjn reis zou geh ouden
hebben.
Ter wille van Ruth en de dames Dirsunte
braken we onze reis van Chicago s.aar
't kleine landstadje in 't binnenlan d ran
Pensylvanië op eenige interessante puntten
af. Mevr. Lecks en Mevr. Aleshine schiktcen
zich goedmoedig in deze vertraging, ofscl loon
ze, zooals ik wist, zeer verlangend, w aren
naar haar huis. Ze stonden thans op den be sten
voet met Mevr. Dusante en de drie vrouwen
praatten te zamen als ware vriend innen.
»Ik heb haar gevraagd, of we baa. t een
voudig Emilie mochten noemen, ve rfcelde
me Mevr. Aleshine, en ze heeft ja ge segd,
en nu doen we 't. Ik was 't> allang van
plan want het kwam me zoo natuu rljjk
voor, als men bedenkt, dat we die bei den
die ik me had voorgesteld. En wat Emilie
betreft, ik heb nooit een netter dame gezien
of een die spoediger bereid was wat te
leeren van lui van ondervinding. Maar1
Lucille heb ik toch altijd het liefste gehad.
We kwamen op een namiddag tjjdig te
Meadowville aan en waren verbaasd, dat
we Mr. Enderton niet aan 't station aan-
troffen. In zjjm plaats stonden daar drie
mannen, wier tegenwoordigheid ons even
verraste als verheugde. Het waren de rood-
baardige bootsman en de twee matrozen,
alle drie in nieuwe boezeroens, die de hand
tot een zeemansgroet ophieven. Een vreugde
kreet weerklonk. Mevr. Aleshine liet haar
tascbje en paraplu vallen en jjlde met uit
gestrekte handen op hen toe; ook Mevr.
Lecks, Ruth en ik traden toe en heetten
onze gezellen van 't eiland harteljjk welkom.
Toen de familie Dusante met de matrozen
bekend gemaakt was, toonde ze bijna even
groote vreugde als wjj, en Mr. Dusante zei
met harteljjke woorden, hoe verheugd hjj
was nu ook de andere leden van 't gezel
schap, dat op zjjn eiland een toevlucht had
gevonden, te leeren kennen.
»Ik ben zoo jjseljjk big dat ik jullie zie,*
riep Mevr. Aleshine, »dat ik niet weet, waar
als Emilie en Lucille gekend hebben, 1 tog i ik ben. Maar hoe drommel komt ge bier?*
eer we ze zagen. Maar zoolang me lie j »Dat is 'n heel eenvoudige historie,ant-
steen wegens Mevr. Lecks en Mr. Dusan '.te t woordde de bootsman, »'t is zoo gekomen,
op 't hart lag, kon ik zijn aangenorut mToen U in Frisco ons verliet zaten we erg
moeder toch niet tenvoudig emiliën. D; it in 't nauw, ook omdat we geen scliip konden
streed tegen mjjn yevoel. Maar nu is alk s vinden, dat ons aanstond; en toen kwam
in orde, en hoewel Emilie n\et geheel d de agent van 't huis waaraan onze brik
vrouw is, die ik verwacht ha,d, zoo is L ich had behoord en we kregen onze centen voor
Lucille het uitgedrukte beeld van diege, ie, j de laatste reis. En toen we ons nieuw op
getakeld hadden, dachten we eerst aan een
koopvaarder; maar daar wordt je altjjd ge
scholden, je krjjgt harde beschuit en ranzig
spek te eten, zoo'n kast is altijd lek, je moet
dag en nacht pompen en tot slot ga je naar
de haaien. En toen we dat nu alles zoo be
praat haddeD, kwam 't ons zoo in den kop,
dat het vervloekt veel beter was pardon
Mevrouw in een goeien muilen grond
tuinbedden te maken en erwten te leggen
en visch te vangen die in 't water natuur-
Ijjk en allerlei werk te land te doen en al
dat lekkers te eten, dat u voor ons gekookt
hebt, Mevr. Aleshine, en u wat voor te dansen
en vogels tam te maken, als we de wacht
niet hadden. Was 't zoo niet, Bill en Jim?
»Ja, ja Mjjuheer!* antwoordde de twee
zwartharige matrozen.
»En nu zei ik zoo: Hoor ereis, maats,*
zei ik, »nu willen we niet vort gaan en al
die mooie centen verbommtlen. We zullen
er een landreisje voor maken, daarheen,
waar Mevr. Aleshine woont, en den naam
van den haven, dien heb ik me opgeschreven
op een stuk papier, dat u me gegeven had,
Mevrouw
Mevr. Aleshine knikte bjj deze woorden
levendig, daar ze de boeiende vertelling niet
wilde afbreken.
»En als ze weer een tuin heeft en er in
gespit en geplant en visch gevangen wil
hebben die in 't water natuurlijk <-n
and r soort van landwerk gedaan wil hebben,
dan zjjn wjj de lui daarvoor, en wjj willeu
ons laten aanmonsteren voor zoo lang ze
wil, en we willen bjj haar bljjven bjj goed
en slecht weer, voor dag- en nachtdienst en
altjjd klaar zjjn, als ze roept: alle man op
't dek! Is 't niet zoo, Jim en Bill?*
»Ja, ja, Mijnheerantwoordden de
matrozen heel ernstig.
»Dat moet ik zeggen,* riep Mevr. Ales
hine en de vreugdetranen liepen over haar
wangen, »de huur wordt gesloten al moet
i ik ook dag en nacht werken om voor jullie
j wat te doen te vinden. Ik heb nu een man,
:die mijn land verzorgt, maar al dikwjjls heb
j ik tot me zelf gezegdals ik maar iemand
had, dien ik vertrouwen kon, dat hjj goed
voor 't werk zorgt, dan kocht ik die twee
stukken van Squire Ramseij en begon een
bloembollenkweekerij. Eu nu ben jullie daar
J aan komen zetten als drie flume zeelui, en
als 't jullie ljjkt, dan zullen we de bloeiu-
bollenkweekerjj voor gemeeue rekening be
ginnen.*
»Dat ljjkt ons opperbest, Mevrouw,* zei
de bootsman, »en we willen bloembollen voor
u planten, en wil u zeopdegemeenerekeniug
of op de kiel of op 't droogdok hebban, 'c is
ons eender, u hoefc maar te spreken.
»Nu ja,« viel Mevr. Lecks in. »Ik weet
niet, hoe dat gaan zal, maar daar willen we
nu niet over praten. Eu dus ben jullie rechtuit
hierheen gekomen?*
»Ja, Mevrouw; en toen we hier kwamen
vonden we den zwartrok, maar niemand van
u. Dat vonden we eerst niet erg prettig;
maar hij zei, dat hjj hier niet woonde, en
dat u gauiv zoudt komen; en toen hebben
we uns in de herberg geïnstalleerd en sedert
j drie dagen zijn we naar uile treinen gegaan
om u op te wachten.*
H ordt vervolgd/
