Land van flensden en
rn lippij
"IpT
§1IPP
IH. HÉLÉ
nu
!e
angslraai
en de Bonimelenvaard.
FEUILLETON.
Op Waltersburg.
Uitgever: L. J. VEEEMAN, Heusden.
/ZATERDAG 19 SEPT. 1896.
M 1523.
(6
pultiu?
land van auteNA--
VOOR
Dit blad verschat WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsveihoogrng. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Ad verten tien van 16 regels
meer 7l/9 ct. Groote letters
Advertentiën
ingewacht.
50 ct. Elke regel
naar plaatsruimte,
worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavond
lri
h*
II.
De overgangsbepalingen der wet van 1881,
die den wjjdschen titel voert van »wet tot
regeling van den kleinhandel in sterken
drank en tot beteugeling van openbare dron
kenschap^ hebben niet alleen aan de ver
wachtingen, die zg opwekte, den bodem in
geslagen, niet alleen hare wezenlijke wer
king verlamt, maar bovendien aanleiding
anders. In het begin werden vele zooge
naamde stille gelegenheden opgeruimd, maar
ze keerden spoedig in anderen vorm terug,
en de plaatselijke wetgeving deed niets om
te redden wat te redden viel. Nog voor
korten tjjd berekende men alleen te Am
sterdam het aantal plaatsen, waar in stilte
drank verkocht werd, op duizend. Art. 28
der wet zegt, dat na 1 Mei 1885 geen sterke
drank in het klein verkocht mag worden
in lokalen, waarin eene andere winkelnering
wordt uitgeoefend, en toch geschiedt dit op
gegeven tot bijzondere handelingen, die nietje yan plaatsen) niettegenstaande van bet
altjjd den toets der zedelijkheid kunnenyerbod
doorstaan.
leend
alleen vrijstelling kan worden ver-
voor kommen van dorpen, waar op
Wie onzer weet niet, dat het zoogenaamde iDiet meer dftD fcwee plaatgen sterkea drM)k
vergunningsrecht een koopwaar is geworden, jin hefc k]ein WQrdfc yerkocht>
waarmede van tjjd tot tjjd op vrjj schaam- j Genoeg Qyer deze die met ta] yaD
telooze wgze wordt omgesprongen. Geen ?andere te vermeerderen.
volle vijf jaren scheiden ons nog van de Jg het minsteng twijfelachtig, dat, door
werking der wet in haren geheelen omvang, ]d& eindelöke opheffing, in 1901, van de vele
en toch ziet men nog dagelgks m openbare vergUüair)gen boven het wetteljjk aantal,
aankondigingen van verkoopingen met veel het doel der wet za] wordeQ bereikt< daQ is
ophef vermeld, dat het perceel »recht van het de plioht yfin a]leQ die> elk op eigen
vergunning* heeft. Met dat zoogenaamde:^^ het zedeljjk en stoffeljjk volksbelang
recht ziet het er dan toch vrjj treurig uit, trachten te behartigen, om de aandacht te
als men let op art. 28 der wet. bljjven vestigen op een der ernstigste vragen
Is de vergunning na 1 Mei 1881 in andere ;yan den A, ware de aanvankelijke
handen overgegaan, dan kan zjj na 1 Mei uitkomst gunstiger geweest, de wet van 1881
1901 geweigerd word™, en zg zal dat ver- wag to(jh maar eeüe proefwet) eu men zou
moedelgk ook, omdat op de meeste plaatsen zich toch weJ genü0p, hebbeQ gezieü te
het aantal bg de wet toegelaten vergun- biyyeQ ^dQn tegen de grQote volkszondej
ningen door de werkelgkheid ver overtroffen tegen de brQH yaü zedeIijkeD achteruitgang
word^ en armoede.
Op genoemden datum (1 Mei 1901) zul- Eq faet gtaat ya^ dftt hier slechtg dg
len dus al die vergunningen moeten worden afdoende tusschenkomst van weten overheid
ingetrokken, die in eene zekere plaats het kaQ Particuliere krachten zullen
wettelgk aantal te boven gaan. Is dit wel
algemeen bekend? Het antwoord kan veilig
ontkennend luiden; maar zeker is het, dat
de verbazende sommen, soms voor drank
lokalen, bg publieken verkoop besteed, den
koopers menige teleurstelling zullen bezorgen.
Volgens de cijfers der statistiek is het
verbruik van geestrjjke vochten, in verhou
ding tot de bevolking, slechts in ééne pro
vincie sinds 1881 afgenomen, namelijk in
Friesland. In alle andere is dat verbruik
gestegen. Wat kon men ook verwachten
ran eene wet, die alleen dit gevolg had, dat
er in den eersten tijd veel processen-verbaal
wegens openbare dronkenschap werden op
gemaakt en dat, ten gevolge van herhaalde
veroordeelingen, vele gevangenisstraffen
werden opgelegd, die de drinkers van de
openbare straat verwijderden.
De jjver verslapte spoedig; het kon niet
liwiyifiHHHIUHIinrT^-afcatac-ö
I
Het dorp Waltershausen was lang ver
schoond gebleven. Daar ging op zekeren
dag het gerucht door 't dorp, dat de boe-
renadvokaat gekomen was, hg was in de
herberg en bracht een nieuwe leer mee hoe
't boerenvolk vrij, rjjk en gelukkig te maken.
Hg wilde die leer ook den boeren in Wal
tershausen, zjjn landslieden, verkonden.
Wie ze hooren en vrjj, rgk en gelukkig
worden wilde, behoefde slechts tot hem in
de herberg te komen.
Wie zou dat niet doen? Toch waren er
in het dorp velen, meestal bejaarde lieden,
die aan de spreuk vasthielden: nieuwe
leer, dwaalleer!* en van den nieuwen profeet
niets weten wil len. Doch bejaarde lieden
zgn overal weinig in aantal en verstaadigen
zgn er nog minder.
George Hausman, een verloopen sujet,
met bruin opgeblazen gelaat, brutale, valsche
oogen, half steedsch, half boersch gekleed,
was te Waltershausen geboren. Reeds als
knaap deugde hij niet; later had hij zgn
tjjd als luiaard en spelen in de kroegen
doorgebracht, bedrogen en gestolen en zich
van straf door de vlucht onttrokken. Lang
had men toen niets van hem gehoord, tot
men vernam dat hjj in den vreemde geluk
maakte. Hg was klerk bjj een advokaat
geworden en diens ïvcLiubnnd. Nadat hg
steeds te kort schietenvoor zedelijke over
reding zijn slechts enkelen toegankeljjk.
Bovendien, particuliere krachten hebben een
eigen, bijzonder do al en kunnen slechts
W3rken binnen beperkten kring.
De Staat, die alleen het publiek belang
voor oogen houdt, kan de krachtigste mid
delen aanwenden en op den duur het al
gemeen welzjjn het best bevorderen.
Langzamerhand begint men zich op de
volledige werking der wet voor te bereiden
wanneer van tjjd tot tjjd de aandacht ge
vestigd wordt op dat snel naderend tjjdstip
en men er dientengevolge algemeen op be
gint te rekenen, dat welhaast algemeen het?van 't hoogste studiejaar, zjjn van die in
aantal openbare dranklokalen tot het laagste
cjjfer, het wetteljjk cjjfer, zal worden terug-
degeljjike herziening der wet voor te stellen, bezocht. Zij protesteerde krachtig tegen de
eene herziening, die geene gelegenheid meergevangenneming en de uitzetting der En-
geeft Om door de mazen van het net tegelsehe werklieden-vertegenwoordigers. De
glippen;, althans elke ontduiking met deRgksdag-afgevaardigde Von Elm zal naar
strengste straffen bedreigt. Londen gaan om er met Mann de zaken te
Want„ men vergete niet, dat elke ge-bespreken. Mann heeft inmiddels zelve bij
dwongem opheffing door eene poging zal den Engelsehen consul zich beklaagd. Ook
worden gevolgd, tot instandhouding eener
vermomd© gelegenheid, die immers zooveel
gemakkelijker en goedkooper is, en zeer
licht als bjjzank aan de eene of andere
nering is t^ verbinden.
De wet ïreeft bovendien allerlei gebreken,
die hare wijziging dringend noodzakeljjk
maken. Bep&alt de wet eenmaal een maxi
mum, dat wil zeggen het hoogst mogeljjke
getal voor elke gemeente, dan moet dit ook
het hoogst mogeljjke getal blijven; dan moet
het niet, zooals thans, aan de regeering vrjj-
staan, om wegens bijzondere redenen, dat
getal ergens t.e verhoogen. Ook moet de wet
trachten zoo spoedig mogelijk, liefst vóór
Mei 1901, tot dat maximum te geraken, en
wanneer dus een perceel, waaraan nu recht
van vergunning is verbonden, van bestem
ming verandert, dan moet dit recht onher-
roepeljjk verloren zgn. En waarom bjj dat
maximum te bljjven staan? Daalt in eenige
gemeente het getal vergunningen daar be
neden, dan moet het gemeentebestuur toch
niet het recht hebben om nieuwe vergun
ningen te verleenen, of althans eerst dan,
wanneer een zeer laag cjjfer, veel lager dan
het tegenwoordige, is bereikt.
lïuitenland.
Drie Engelsch sprekende individuen heb
ben uit de kas der Société Générale op de
Place de l'Opéra te Parijs, terwijl een hunner
de aandacht van den kashouder afleidde,
een pakket checks en Engelsche banknoten
tot een gezamenlijk bedrag van 75000 frs.
gestolen. Den volgenden morgen zonden
de dievan het bankiershuis de inmiddels
geprotesteerde checks terug; de banknoten,
welke een bedrag van 20000 francs ver
tegenwoordigen, zjjn echter gehouden. Van
de dieven is nog geen spoor teruggevonden.
Zestig leerlingen van de drie gymnasiums
te Koningsbergen, in Pruisen, allen jongens
richtingen weggezonden, wegens deelneming
aan streng verboden school-vereenigingen.
gebracht, dan is het juiste oogenblik ge
komen om een stap verder te gaan en eene
Een vergadering van bootwerkers en zee
lieden te Hamburg werd door 2000 personen
ook dezen bestolen had, geraakte hjj achter semstraal, die insloeg en brand stichtte en
de tralies. Toen hoerde men weder niets hij had er zeker zgn doel mee kunnen
van hem, totdat hg plotseling in het dorp bereiken, want de menigte is licht te winnen,
verscheen en zich den boeren als advokaat doch hjj wilde nog iets bjjzonders.
voorstelde, die hen in de uitoefl-ning hunner »Van de heeren van uw slot, van uw
rechten tegenover den druk der heeren geesteljjken heer zal een ander tot u spreken,
behulpzaam wilde zgn. Ha, daar is hjj, hjj komt juist te rechter
Hjj was niet alleen gekomen. Een jong, tjjd, mijn hooggeëerde vrienden reismakker.*
net heertje vergezelde hem, zoo heette het, Op dit oogenblik was een vreemde binnen
ofschoon niemand dien mjjnheer te zien kreeg, gekomen, een beeldschoone jonge man. Zgn
George Hausman had de boeren tot een edel gelaat droeg de sporen van diepe
bijeenkomst uitgenoodigd in de dorpsherberg; melancholie. Zjjn houding was fier, zgn
hij had een aanspraak gehoudea om ze over kleeding fijn. Hjj was stil binnengekomen
hunne rechten als men»ch voor te lichten, alsof hjj niet opgemerkt wilde worden en
Hij had nog oude kennissen in 't dorp, die geen storing veroorzaken. Toen Hausman
op zgn hand waren. Waar vindt een ver- de menigte op hem opmerkzaam maakte,
loopen kerel niet kameraden van zgn soort? bloosde hg en sloeg de oogen neer. Aller
Zoo was dan ongeveer het halve dorp in blikken richtten zich op hem. Zgn ver-
de kroeg vereenigd, waartoe nieuwsgierigheid schjjning maakte indruk op de boeren; hjj
ook het hare nad bijgedragenmen wilde zette zich in een hoek neder,
tegeljjk kennis maken met het geheimzinnig Hausman stelde hem in zijn rede voor
personage uit de voorname wereld, dat met »Geachte vriend, de vriend van armen, onder-
Hiusman gearriveerd was, maar zich nog drukten, mishandelden, die zelf zooveel mis-
altijd schuil hield. George Hausman, alleen handeling ondergaan heeft. Laat hij tot u
versehjjnende, sprak woorden, die hier nog sprekenDoch neen, het hart zou hem
nooit gehoord waren. brekenHoort van mij zjjn lot, zgn lijden
»Mjjn waarde en geëerde landslieden, de Hjj is de zoon van een hooggeplaatst ambte-
boer is lang een slaaf geweest, knecht van naar, ook hem, den gestudeerden jongeling,
anderen, ploeg en dorscbvlegel voor anderen, wachtte een eervolle loopbaan in den staats-
voor bloedzuigers, die bg mesten moest dienst. Daar maakte hjj kennis met een
terwjjl hij zelf honger leed en alles derfde, j dame, jong, schoon en verstandig, die een
Dat moet anders worden. Ook de boer moet j goed hart veinsde te bezitten, doch in waar-
men8ch worden en menschenrechten bezitten, j heid vol booze streken en listen stak. Zjj
Hg mag niet meer de dienaar van hoog-vi g den argelooze in hare netten, huichelde
moedige edellieden, hebzuchtige en huichel- j hem liefde, ontvlamde zgn hart, benevelde
achtige geesteljjken zjjn. Weg met al dezenzgn hoofd en dat alles, opdat hjj haar tot
Weg, weg!*
i dekmantel zou
Ieder woord van Hausman was een blik-liederljjk leven,
kunnen dienen
't welk zjj met
voor een
een ander
de Noorweegsche agitator Fehr is uit het
land gezet en de politie zal dit nog meerdere
vreemdelingen doen.
Verschillende Duitsche bladen meenen te
weten, dat keizer Wilhelm tjjdens zijn ver-
bljjf te Breslau, vorst Hatzfeldt, den opper-
president van Silesië, er over gepolst heeft,
of deze eventueel geneigd zou zjjn vorst
Hohenlohe als rjjkskanselier en Pruisisch
minister-president op te volgen.
Een Duitsch oefen-eskader, bestaande uit
de vier fregatten >Moltke«, »Gneisenau«,
»Stein« en »Stosch«, met eene bemanning
van te zamen 4000 koppen, heeft bevel
gekregen in de wintermaanden in het oosten
der Middelland8che Zee, in de buurt van
de Turksche wateren te kruisen.
In verband met het samentrekken van
de Engelsche vloot bjj de Dardanellen wordt
er, bljjkbaar van Turksche zjjde, in >de
Post* op gewezen, dat er in de Zwarte
Zee voortdurend Russische oorlogsschepen
voor den Bosporus kruisen, met de opdracht
een aanslag van de Engelsche
er op berekend,
te jagen.
de Eugelschen vrees aan
't Kan heel wel wezen dat de sultan eigen
zonden tracht te verbergen door anderen in
verdenking te brengen, doch een feit is 't
en een veelzeggend en verontrustend feit
teveas, dat namens hem den gezanten is
kennis gegeven van nieuwe plannen der
Armeniërs, welke kennisgeving vergezeld
ging van het verzoek eventueel de huizen
der vreemdelingen te mogen onderzoeken en
eiken Armeniër te arresteeren, die met bom
men werpt of schoten lost. De gezanten
hebben de gevraagde permissie gegeven en
nu leeft men te Konstantinopel in af
wachting 't is er weer zwoel en drukkend
en van oogenblik tot oogenblik ducht men
een uitbarsting.
In den Bosporus wordt de scheepsmacht
van elk der mogendheden nu met één vaar
tuig vermeerderd ter bescherming van
den sultan, naar 't officieel heet
Volgens de »Neue Freie Presse* is de
Oostenrjjksche consul te Seres, in Macedonië,
door roovers opgelicht, die 10.000 pond
losgeld vragen.
In Italië heeft men weder, door tusschen
komst van den Zwitserschen Ingenieur Ilg,
iets vernomen van de Italiaansche gevan
genen, die zich in de macht van den koning
vloot opvan Abyssiuië bevinden. Van de officieren
Konstantinopel te voorkomen. Voorts heet jen soldaten vernam Ilg, dat de negus en
het, dat er tusschen de Porte en Rusland jj de bewoners al het mogeljjke hadden ge-
een geheim verdrag bestaat, waarbjj Rus-daan om de ellende der gevangenen te ver-
land den sultan onvoorwaardelijk hulp tegenlachten; veel kon men echter niet voor hen
een buitenlandschen vjjand belooft. Adrni- doen, daar het land door den oorlog uit-
raal Aarifie Pasja zou, toen hjj verleden geput was. Met uitzondering van generaal
jaar te St. Petersburg vertoefde, als buiten- Albertone, die opgesloten zit, mogen alle
gewoon gezant daarover onderhandeld heb-gevangenen vrjj rondloopen. Menelik ver
ben. Bljjkbaar zou er tusschen Rusland en j klaarde aan Ilg, dat hjj niet ongeneigd was
Turkjje een formeel of- en defensief verbond i vrede te sluiten.
bot»», dat aigenljjk er op uitloopt, dat^ Te Madrid zijn weder berichten onteange,.,
Turkije eene Russische satrapie wordt, i vo]gens we|ke de Cubaan8ehe 0p,tand9ljngen
Eenige dogen geleden moeten er yerscheidenin „reoWUeude geveehten door de Spaausehe
Russische hoof.l-officieren te Konstantinopel lroepl!n werile„ yer,lagen.
geweest zjjn, om met het Turksche depar-
tement van oorlog raad te plegen. Behalve Ballington Booth, die in de Vereenigde
telegrafische verbinding met de Russischez*cb afscheidde van den generaal*
havenplaatsen aan de Zwarte Zee zou er van heilsleger en voor eigen rekening
een duivenpost bestaan tusschen het Russi- be*0Q' heeft °P deü duur 8eea 8ucces ge"
sche gezantschap te Konstantinopel en >d- H« heeft dus het terrein weer vrjj-
Odessa, en zou op het eerste teeken uit gelaten en is predikant geworden te Chicago,
Konstantinopel een geheel Russisch leger- j bÜ de Presbyters.
de Roemelische kust ontscheept
korps op
worden. Dit
artikel in »de Post* schjjnt
In 1853 huwde zekere juffrouw Ruiz een
schoenmaker te Bilbao. Na eenige maanden
voerde. Ik, geëerde hoorders, ken die dame,
ken dien man. Ik noem ze u niet publiek,
want woede en toorn, die ik niet in u op
roepen wil, zouden u aangrjjpen. Doch rnjjn
vriend maar neen, ook hg zal ze u niet
noemen, het ware zjjns onwaardig als aan
brenger voor u op te treden. En toch moet
ik u bewjjzen aanvoeren. Kiest daarom uit
uw midden twee mannen, de oudsten en
wjjsten, in wien ge 't meeste vertrouwen
stelt. Zend ze tot mjj en hun zal ik de
namen noemen, waarvan ze schrikken zullen.
Dit echter straks. Thans bespreken we eerst
uw toestand, den druk, waaronder ge leeft
en de middelen waarmee ge een ander leven
kunt verwerven. Twee vjjanden heeft de
boer: de edelman, a,an wien zgn lichaam
behoort, den geesteljjke, die hem de ziel
ontneemt. Weet ge, hoe zjj over den boer
denken? Zjj hebben een spreekwoord, 't welk
luidt.: wanneer de boer lacht, hjj zgn heer
veracht; wanneer hjj huilend dient, is hjj
een goede vriend.* Wanneer ge weltemoede
zjjt, wanneer ge vreugde in 't leven schept,
dan ziet de edelman u als zgn vjjand aan;
indien 't u echter slecht gaat, ge met vrouw
en kinderen zucht onder de lasten, dan
noemt hjj u zgn lieve vrienden. Zal dat
altgd zoo blgven? Zult ge dat geduldig
blgven dragen, zooals ge tot hiertoe gedaan
hebt? Het hangt van u af vrjje menschen
te worden. Ge hebt slechts te doen wat
honderden en duizenden in ons vaderland
reeds gedaan hebben. Trekt naar het slot
tot uwen heer, leg hem een oorkonde voor,
waarin hg plechtig voor alle tjjden, voor
zich en zgn nakomelingen belooft u vrg te
maken, geen lasten meer op u te leggen en
.•■ijyaasiNasMBSl
geen diensten van u te vorderen. En wil
hjj niet teekenen, dan blijft u een laatste
middel over.*
»En wat is dat?* riepen de boeren, die
met open mond geluisterd hadden.
»Weet je, wat de roode haan is?«
De boeren wisten het, maar keken elkaar
toch verschrikt aan. De boerenadvokaat
ging rustig voort:
En wat uw geesteljjke betreft, daar maakt
ge kort proces mee. Uw heer heeft hem
aangesteld, is de edelman uw heer niet meer,
dan vervalt ook zjjn waardigheid, dan wordt
de gemeente de patroon, ge zendt hem heen
en benoemt een ander. Dat is uw recht,
een recht, reeds door honderden gemeenten
aan zich getrokken. Ook gjj moet het uit
oefenen, al was het maar om te toonen dat
ge den moed bezit voor uw rechten op te
komen. Lafaards hebben geen rechten. Ik
heb nu gezegd, wat ik te zeggen had. Dat
ik het goed met u meen, daaraan kunt ge
niet twgfelen. Wat ge besluiten en doen
zult, is uw zaak. Beraadslaagt daarover als
vrjje mannen thans verlaat ik u met
rnjjn vriend. Niemand mag zeggen dat we
invloed op uw besluit hebben uitgeoefend.
Aan u blijft de eer, en wanneer ge geen
moed bezit, aan u ook de schande. Vergeet
niet, twee vertrouwden tot mjj te zenden.*
Hiermee eindigde de advokaat zgn toe
spraak en verliet de vergadering in gezel
schap van zgn vriend. Hjj had een onder
komen gevonden bjj een ouden oom.
De boeren zonden hem de twee mannen
na, het geheim dat hjj hun meedeelde, ver
namen zg met
ontzetting.
(Wordt vervolgd.)
f