De nieuwe Kieswet.
Op Waltersburg.
M 1524.
Uitgever: Lu J. VEERMAN. Heusden.
WOENSDAG 23 SEPT.
1896.
Zij, die zich met I October
op dit Blad abonneeren, ontvangen
tol dien datum dit Blad gratis.
DE ADMINISTRATIE.
Dit blad verschgnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00.
Franco per post zonder prgs vei hooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
I. WIE IS KIEZER?
Ofschoon de nieuwe kieswet als laatste
artikel bevat: »deze wet treedt in werking
den Isten Januari 1897c en de groots dag
der eerste verkiezing pas valt op den eersten
Dinsdag der maand Juni daaraanvolgead,
zullen onze lezers toch wel benieuwd zjjn
naar eenige der voornaamste bepalingen uit
het voornaamste product van parlementairen
arbeid onzer regeering.
Met deze wet wordt voldaan aan den
veelmaals uitgesproken eisch des tjjdsuit
breiding van 't getal stemgerechtigden. Vol
gens velen gaat die uitbreiding te ver, vol
gens anderen niet v«r genoeg en is ze slechts
een eerste stap op den weg naar 't ideaal:
algemeen stemreeht wjj laten thans alle
kritiek rusten. Zeker is 't dat met het oog
op en naar het voorsehrift van onze grond
wet, geen wet te verkrjjgen ware, die meer
Nederlanders tot de stembus toelaat dan
deze. En 't zal den heer Van Houten, dien
we nog vele jaren van parlementair-leven
gunnen, steeds een eer big ven van deze wet
de geesteljjke vader te zjjn.
Na deze inleiding keeren we tot de wet
zelf terug en zullen de vragen beantwoor
den wie is kiezer en hoe gaat voortaan
dat kiezen in zijn werk?
Wie is kiezer?
Om dan maar dadelijk een groote rubriek
te nemenKiezer is hg, die van 80 cent.
tot f 2.50 per week verwoont.
Die huur is een teeken van welstand, door
de grondwet gevorderd en klimt daarom
op, naar gelang de standaard der huur
prijzen stjjgt. Wie b.v. te Rotterdam f 1
verwoont, zal in het algemeen in minder
maatschappeljjken welstand ver keeren, dan
die b.v.b. in de plaatsen aan de Maas
dezelfde som besteedt. Daarom verschillen
de weekhuren in de bjj de kieswet gevoegde
tabel en loopen van f 2.50 tot f 0.80.
Wordt de huur per maand berekend, dan
deele men het bedrag door 4, geschiedt dat
per jaar, dan door 50.
Nu moet ge echter niet denken dat ge,
een huur van f 1 betalend» zóó maar kiezer
JU
(7
Deze gebeurtenissen waren voorgevallen
aan den avond voor den dag, -an welken
wjj eenige scenes uit het leven op het slot
de Waltersburg meedeelden en waarop de
ritmeester Ottokar von Waltershausen het
erfgoed zijner vaderen betrad.
Op dezen dag vervolgde de geschiedenis
haar loop. Reeds in den nacht was in 't
dorp een en ander voorgevallen, dat in den
letterljjken zin des woords achter de gordij
nen bleef. De boeren waren naar huis gegaan
in de overtuiging dat de advokaat waarheid
gesproken had; zjj waren derhalve besloten
den volgenden dag zjjn raad te volgen, den
landheer, wanneer hg niet toegeven wilde,
den rooden haan op het dak te plaatsen,
den predikant met de zjjnen zonder verdere
omstandigheden te verjagen. Doch toen zij
thuis waren, kwamen zjj in den nacht tot
andere gedachtende besluiten der menschen
zijn veranderlijk, geljjk het weder, dat op
één dag wel drie, vier maal veranderen kan.
Dat wist ook George Hausman en hg was
er ook op verdacht dat den volgenden mor
gen niemand hem in de kroeg bezoeken
zou. Komt de berg uiet tot Mohammed,
dan komt Mohammed tot den berg, dacht
hg als een goede profeet en zocht de boeren
op, die üjj kenue. lig viosg zo, of zg mannen
wordt. De wet eiscbt dat ge er iets voor
doet, niet veel, maar toch iets. Ge moet nl.
den burgemeester in den loop der maand
Februari schriftelijk aangifte doen, dat ge
als huurder van een woning van f I of
daarboven, op de kiezerslijst wenscht ge
plaatst te worden. De burgemeester noodigt
u daartoe uit vóór den 8sten Februari en
ge hebt dan tot den löden tjjd uwe aan
gifte in te dienen. Ge begeeft u dan naar
de secretarie, waar men u ee* model voor
legt, dat ge slechts hebt in te vullen. Kunt
ge niet schrjjven, fiat, men doet het voorl
u en ge krabbelt er een kruisje onder.
Hebt ge nu echter het geluk te zjjn aan
geslagen in de grondbelasting voor ten
minste f 1, in de vermogensbelasting, in de
bedrijfsbelasting of in de personeele belas
ting en ge hsbt het laatst verloopen dienst
jaar het verschuldigde aangezuiverd, dan
kant ge de bovengenoemde uitnoodiging
wel voor notificatie aannemen. Want
dan nemen de ontvangers der belastingen
de taak van u over. Zij toch zenden vóór
15 Febr. een lijst van alle betaald hebbende
belastingschuldigen aan den burgemeester
op en daar staat uw naam dus vanzelf bij.
Gesteld nu het geval dat ge nog niet be
taald hadt op dien datum, wat waarljjk
schande zou zijn, dan kunt ge dit daarna
nog doen en er den burgemeester vóór 3
Maart kennis van geven.
Om nu ook degenen, die geen huur be
talen, noch in de belastingen zgn aange
slagen, aan de verkiezingen te doen deel
nemen is bepaald dat ieder, die op den
31sten Januari sedert 1 Jan. van het vorige
jaar bij denzelfdea persoon, onderneming of
instelling in dienst is of als inwonend zoon
bij zgn ouders werkzaam is en een zekere
som verdient, kiesgerechtigd is.
We herhalen hiervan moet opgaaf gedaan
worden vóór 15 Febr. bij den burgemeester
op esn door de regeering vast te stellen
formulier.
Mocht ge nu het genoemde bedrag niet
verdienen, maar pensioen genieten, dan telt
ge verdiensten en pensioen bij elkaarallicht
zjjt ge ook dan nog kiezer.
Nu daalt de wet nog lager: indien ge
slechts met bewjjzen staven kunt dat ge
op het Grootboek, sedert een jaar, f 100
hebt staan, of bjj de Postspaarbank minstens
f 50, ook dan nog zjjt ge kiezer.
En ten slottezelfs wanneer ge geen cent
bezit maar eenmaal een examen heht afge
legd en voldaan hebt aan de eischen van
bekwaamheid tot eenig ambt of betrekking
of voor de uitoefening voor eenig beroep of
bedrijf, ook dan reeds komt uw naam op j
de kiezrsiijst. Hier alweer: ge moet u aan-j
melden vóór 15 Febr. en een formulier in
vullen.
Ieder, die deze regelen met aandacht leest, j
zal nu zelf kunnen bepalen of hg al dan
niet tot de kiesgerechtigde landgenooten j
behoort, 't Is nu maar te wenschen, dat]
niemand zeggen zalwat kan mg een stem
brief schelen I De regeering vertrouwt dat
we allen onzen plicht zullen uitoefenenze
vertrouwt daar zoo vast op, dat ze niet
eens noodig geoordeeld heeft strafbepalingen
vast te stellen voor de onverschilligen. Ze
weet wel dat die voor ons niet noodig zgn.
Nu nog enkele herinneringen.
Indien iemand vóór den 15den Mei niet
den leeftijd van 25 jaren bereikt heeft, kan
hij voor dit jaar alle hoop op stemrecht
laten varen. De 25-jarige ouderdom is ver
plichtend. Vrouwenzgnhoe oud
ookuitgesloten. Die komen eerst bij
een volgende kieswet in aanmerking.
Wanneer iemand, dienstbaar zjjnde, een
paar maanden ziek mocht zijn en loon
derven, zal dat verlies niet in rekening j
gebracht worden.
Het kiesrecht kan bg rechterlijke uitspraak
den mensch ontzegd worden; zij die in
gevangenschap verkeeren, komen natcurljjkj
niet op de kiezersljjstevenmin zij, die bij j
vonnis het beheer over hun goederen ver-,
loren hebben en zij, die onderstand van
eenige instelling van weldadigheid of van
de gemeente hebben genoten.
Voor het kiezen van leden voor de Prov.
Staten gelden dezelfde bepalingen, voor disjj
van den Gemeenteraad in hoofdzaak ookj
alleen moet men dan in de plaatseljjke
directe belasting zijn aangeslagen tegen een
inkomendat voor deze streken f 400,
f 325 8n f 300 bedraagt.
Op 22 Maart wordt de kiezerslijst vast
gesteld en een maand lang voor een ieder
ter inzage gelegd. Tot 15 April bestaat
gelegenheid tot reclameeren voor zich of
voor een ander, waarover voor 15 Mei
beslist wordt. Daarna blijft de lijst van
kracht tot 15 Mei van het volgende jaar.
Die dan nog niet tevreden is, kan een
met redenen omklemde klacht indienen bg
den Kantonrechter en beslist ook die niet
naar des kiezers zin, dan mag hg zich tot
den Hoogen Raad wenden, alles vrjj van
kosten. In diens uitspraak echter is hg
gehouden te berusten.
Buitenland.
Enkele Duitsehers toonen zich ingeno
men met het plan der Engelschen om een
beweging ten voordeele der Armeniërs, en
tegen den Sultan gericht, in het leven te
roepen. Er zijn evenwel nog zeer, zeer veel
Duitsehers, die hun verstand koel honden
en waarschuwen tegen overgevoeligheid. De
»Kölnische Zeitung* is een der voornaamste
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 71/, ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Ad verten tien worden tot Dinsdag- en Vrjj dagavond
ingewacht.
(patriarchaat en trof met het oog daarop
haar maatregelen, zoodat op deze plaats
de »Putsch« geen succes had. De bommen
waren door de samenzweerders vervaardigd
het daarvoor noodige dynamiet was te
waren, dan of hun vrouwen mannen waren,
herinnerde hun aan den ouden boerenspreuk
dat boekweitzaad en vrouwenraad slechts
eenmaal in de zeven jaren gedjjsn en eer
in het dorp de klok het middaguur luidde,
hadden de boeren in een tweede vergadering
zich plechtig verbonden den raad van Haus
man op te volgen, de uitvoering van hun
besluit op den avond vastgesteld en Hausman
opgedragen den predikant tot vrjj willig
vertrek uit de pastorie aan te sporen. Alles
moest in 't geheim voorbereid worden. Van
den geestelijke was geen tegenstand te
wachten, het slot moest niet in de gelegen
heid gesteld worden zich tot tegenweer voor
te bereiden.
Na den middag begaDHausman zich naar
de pastorie, in gezelsch* zjjns reismakkers.
Het middagmaal was daar juist genuttigd,
toen beiden er aankwamen.
»Ze hebben hun galgemaal gehouden,
zei lachend Hausman tot den ander.
Emiel Brun want zoo heette hg
antwoordde niets daarophjj was van een
ernstige, stille natuur of hield zich zoo.
Dominé Reif was weduwnaar en bewoonde
de pastorie met zgn vier kinderen, zgn
oudste dochter Regina, twee knapen van
veertien en tien jaren en een meisje van
drie. De geboorte van het laatste had de
het ambt op te volgen.
De predikant had zich na het maal in
zgn studeerkamer teruggetrokken. De drie
jongste kinderen waren in de woonkamer
gebleven, terwjjl Regina, «adat de oude meid
Liesbet de tafel afgenomen had, zich in den
tuin achter het huis begaf. Dat was zoo de
gewoonte van het huis en het moest een
oude gewoonte zjjn, daar ook George Haus
man ze kende. »Ik ga naar boven, zoek jjj
je schoone in den tuin op. Hoogstwaar-
schjjnljjk vindt je ze in den koepel.* Zjj
scheidden.
Emiel Brun ging do»r het hek den tnin
in, waarin niemand te zien was. Doch de
koepel was er en daarheen richtte hjj zijn
schreden. Hjj liep langzaam, zonder geruisch,
geheel naar zjjn aard. Iemand die in het
belommerd prieel in een boek of in gedachten
verdiept zat, kon zijn naderen niet hooren.
Hg trad binnen en stond tegenover een
jonge dame. Zjj sprong op, alle kleur week
van haar gelaat en zjj riep luid Onge
lukkige 1 Ellendeling!*
Zjj wilde opspringen en wegsnellen. Hjj
hield ze tegen.
Niet van uw plaats!*
Zg viel onmachtig op de 'bank terug.
Regina, de oudste dochter des huizei, was
een schoone, jonge dame. Zjj telde een- of
moeder het leven gekost. Spoedig daarna 1 twee-en-twintig jaar. Ook Emiel Brun was
was Regina uit de hoofdstad teruggekeerd, een schoone jonge man en op dit oogenblik
waar ze tot voltooiing harur opvoeding ver- j schooner dan zjj. Zgn aristocratisch gelaat
bleef, om de teugels van haars vaders huis-was wel bleek, maar niet zoo krijtwit als
houding te voeren. De zoons ontvingenhet hare en het was niet ontsteld door schrik
onderwjjs van hun vader; Johannes, de jen angst; er lag een stille melancholie
oudste, was bestemd eenmaal zgn vader inover. Naast de bank stond een tuinstoel,
en
KoDsiantinopel verkregen, met hetzelfde
gemak, waarmede zij, d. z.de leiders, zelf
in het land waren gekomen.
Aldus de correspondent van de »Kölnische
Zeitung.
De Armeniërs hebben dus revolutie ge-
bladen, welke waarschuwen, dat de ijverige maakt op een wjjze, zooals men alleen op
demonstranten hun doel voorbijloopen. Want het einde onzer eeuw kon verwachten,
znlk een beweging kan het gansche Chris-Dergelijke feiten als boven zgn medegedeeld,
telijke element niet anders dan nadeelig zjjn.zullen wel niet alleen ter kennis zgn geko-
De correspondent van de »Kölnische Zei-men van den correspondent der >Kölnische
tang* te Konstantinopel, iemand dus die j Zeitung*, De Engelschen, die zich te Kon
ter plaatse is en de toestanden kent, is het j gtantinopel bevinden, zullen zeker even goed
in dit opzicht geheel met de redactie van op c]e hoogte zjjn als deze berichtgever,
zjjn blad eens: »De verbittering tegen de Maar toeh wordt tegen den Sultan een
Armeniërs stjjgt in de vreemde koloniën van j kruistocht gepreekt.
Konstantinopel steeds meer; want eenerzgds j gn ai8 men leest de opgeschroefde taal
is er, na de bewgzen welke aanwezig zgn, j in verschillende Engelsche bladen, wordt
niet meer aan te twjjfelen, dat het meeren- men als van zelf geleid tot het maken een er
deel der Armeniërs met de samenzwering vergeljjkingvooral in dezen tgd, nu de
bekend is geweest en zjj die met de daad jEngelsche politie weer op de »Fenians«-
of met geld hebben ondersteund, en ander- jacht is.
zjjds rust sedert de dageu van het bloedbad Tegen de Ieren is opgetreden met een
eon onverdraaglijke, sombere drukking op j gestrengheid, welke vermoedeljjk gewettigd
handel en verkeer*. 'zai zpa geweest door de ernst van het
En bovendien begint men hoe langer hoe gepleegde misdrijf; en voor de Armeniërs,
meer te leeren, met welke afschuwelijke door wier optreden niet twee, maar hon-
arglistigheid en welk cynisme deze moderne derden menschen het leven hebben verloren,
Bartholemeus-nacht door de Armeniërs was worden manifestaties gehouden, gelden in-
voorbereid. gezameld, door de hoogsten van den lande!
Reeds sedert drie maanden hadden de'
geheime genootschappen in het buitenland Uit eenige berichten over bewegingen van
de »Putseh« voorbereid en de leiders waren .schepen van de groote Mogendheden vatten
eenige weken geleden hier aangekomen. j wg het volgende samenHet Duitsche
Er zouden manifestaties gehouden worden j eskader, voor de Middellandsche Zee bestemd,
voor de Hooge Porte, voor het Armenische 5 zal 26 dezer uit Kiel vertrekken en Plymouth
patriarchaat te Kumkapu en Psamatia, het aandoen. Als hoofdstations voor het eskader
westeljjk stadsdeel van Stamboel; te Galata zijn Korfu en Smyrna aangewezen. De Ita-
wilde men de Ottomansche Bank en hetl liaansche oorlogsschepen »Sardegna,« »Euri-
Crédit Lyonnais bezetten, bommen tegen dice* en »Sicilia« hebben Spezzia verlaten
het Woiwoda-politiebureau werpen en even- j mei bestemming naar Napels, waar zjj ge-
eens in Pera de hoofdwacht der politie en inspecteerd zullen worden, om daarna naar
de Grieksche kerk met bommen aangrijpenhet Oosten te gaan, hetzij naar (je golf van
maar bovendien wilde men door ontplof- Saloniki, of naar de Besika-baai. De Fransche
fingen overal verwarring aanbrengen en 'i oorlogsschepen Devastation,* Admiral
beletten, dat de bezette Banken door de; Courbet* en VYattignies* zijn te Mytilene
gewapende macht ontzet zonden worden.
De organisatie was met groote zorgvul
digheid voorbereidde Turksche overheid
wist echter reeds drie dagen voor de uit
barsting, dat er iets in de lucht hing, doch
geloofde slechts aan een aanval op het
dien de jonge man nam; hjj zette zich
tegenover haar. Toen zag hjj ze lang zwjjgend
san en zjj waagde het niet de oogen op
te slaan.
Mejuffrouw* sprak hij eindeljjk, »wjj
ontmoetten elkaar de laatste maal onder
onder andere omstandigheden dan heden.»
Zjj keek niet op en sprak geen woord
»De herinnering daaraan,* ging hjj voort,
»zal u onaangenaam zgnik moet desniet
tegenstaande de vrjjheid nemen ze in uw
geheugen wat op te frisschen. Niet om wraak
te nemen, ofschoon ik daartoe het recht
heb, maar om u op een catastrophe voor
te bereiden, die onvermjjdeljjk is en U
tegelgkertjjd van uw schuld te overtuigen.
Hierin kan ook voor rujj een genoegdoening
gelegen zgn, die ge me wel niet misgunnen
zult.
Hjj sprak op zoo'n ontzettend kouden
toon, dat de jonge dame ineen kromp onder
zgn woorden, alsof ze zich door de klauwen
van een ondier voelde aangrijpen.
Koud en rustig ging hjj voort: »laat
mg U een kleine geschiedenis vertellen
Zjj is nog niet oudde wonden die zjj sloeg,
zgn nog niet geheeld, zullen nooit heelen.
De zoon van een der aanzienlijkste ambte-
naarsfamiliën in de provincie, een eenige
zoon, de hoop eener weduwe, hield zich in
de hoofdstad op om na beëindiging zjjner
studiën zich voor te bereiden voor zgn
toekomstige carrière en tegdjjk zgn militaire
plichten te vervullen. Hjj was bg het huza-
renregement ingedeeld en had toegang tot
de voornaamste huizen der stad. In een dezer
maakte hg kennis met een lieftallige jonge
aangekomen. Uit Odessa wordt gemeld, dat
het eskader der Zwarte Zee met spoed in
gereedheid gebracht wordt.
Dit laatste doet de deur dicht. Of die be
richten nu alle precies juist zgn, maakt
minder uit; men kan er uit zien, uit welken
dame, die tot voltooiing harer opvoeding
in de stad vertoefde. Haar moeder was een
vriendin der huisvrouw. De jonge dame deed
zich voor als bezittende een edel, trouw,
voor al 't goede en schoone wtirm kloppend
hart, doch ze was een huichelaarster en
intrigante. In de woning hadden vele voor
name heeren toegang en onder deze bevond
zich ook Baron Ottokar von Waltershausen,
officier bjj de huzaren, onmiddelljjke chef
van den jongen student. De baron was een
jonge man, een schoon man, maar hij was
niet gelukkig de oorzaak van zijn ongeluk
kende niemand, behalve de jonge dame, die
uit dezelfde streek geboortig was. Zoo was
zjj in de gelegenheid zich den jongen officier
aan te sluiten en zjjn vertrouwen te winnen.
Intusschen had ze ook een hevigen hartstocht
opgewekt in het hart van den anderen
onkman. Zjj was echter niet opgewassen
tegen het gewaagde spel en verloor het.
Bemind had za noch den een, noch den
anderwant jjdelheid, behaagzucht en lust
in kuiperjj zjjn geen liefde, laten in het
verdorven hart voor liefde geen plaats over.
)e officier had brieven van thuis gekregen.
Een oud dienaar van Waltersburg had
zaken in de stad, nam de gelegenheid waar
den broeder van zjjn gebieder op te zoeken,
en van dien stond af vermeed de officier de
woning, waarin de jonge dame woonde,
werd tegenover deze kouder en trok zich
geheel terug. Het huis geheel vermjjden
kon hjj echter niet.
- AseueSta^Mte
Wordt vervolgd.)
