!el Land van Heusden en Allena, de Langstraat en de uonnnelenvaard.
De nieuwe Kieswet.
FEUILLETON.
Op Waltersburg.
Uitgever: L. J. YEERMAN, Heusden.
M 1525.
ZATERDAG 26 SEPT.
1896.
n. HOE WE KIEZEN.
:i
land van alteha-
VOOE
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nunmers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels
meer 71/, ct. Groote letters
Advertentiën
ingewacht.
50 ct. Elke regel
naar plaatsruimte,
worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
We staan derhalve op de kiezersljjst en
nu nadert de groote dag. Eigenlijk naderen
nu twee groote dagen, de dag der verkiezing
en de dag der stemming. Dat is iets geheel
nieuw in ons land, niet daarbuiten.
Op den dag der verkiezing zetelt de bur
gemeester ten raadhuize van de districts
hoofdplaats en wacht daar in ds namen der
candidaten. Om nu te verhoeden dat elk
kiezer met zjjn eigen candidaten komt aan
dragen, worden geen candidaten aangeno
men, dan die met volledigen naam en woon
plaats aanbevolen worden door ten minste
40 kiezers. Ook daarvoor worden formu
lieren vastgesteld, die door deze aanbevelende
kiezers moeten geteekend worden. Kan men
geen 40 kiezers voor zijn candidaat winnen,
dan kan men wel thuis bljjven, want de
burgemeester neemt de aanbeveling niet aan.
Het is dus zaak tegen de nadering van
een verkiezing u te verstaan met uw mede
kiezers. Nu pas wordt het do welaangename
tjjd der kiesvereenigingen. Want, let wel,
mocht iemand soms meenen, ik stoor me
aan die formaliteiten niet, schrjjf de namen
van mijn mannetjes op het stembriefje, stop
het in de bus, die zal leelijk bedrogen
uitkomen, want het schrijven op een stem
briefje behoort tot het verleden.
Van 9 tot 4 uur neemt de burgemeester
candidaten aan, geeft een bewjjs van ont
vangst, nummert ze en sluit te 4 uur de
secretarie. Onverwjjld zendt hij aan al zjjn
ambtgenooten in het district de candidaten-
ljjst, legt ze voor een elk ter inzage, laat
ze aanplakken en stelt afschriften, tegen
betaling der kosten, verkrjjgbaar.
Nu nadert de dag der stemming.
Ten minste drie dagen te voren ontvangt
elk kiezer «en kaart thuis waarop een heele-
boel gedrukt staat, ook en dit is 't voor
naamste, hst lg'stje van candidaten. Er zal
o.a. ook opstaan art. 128 van het wetboek
van Strafrecht, doch een braaf kiezer be
hoeft zich daarvan niets aan trekken.
Met deze kaart gewapend, begeven we
ons op den stemdag tusschen 8 uur 's m.
en 5 uur 's nam., naar 't stembureau. Daar
zetelt de burgemeester met nog twee leden
van den raad, of als een gemeente meer
dan een stembureau telt, die leden of plaats
vervangende leden, tot welke waardigheid
ook kiezers buiten den raad kunnen be-
noemd worden.
Het stemlokaal, waarvoor de gemeente
(8
Zjjn doen bevreemdde de jonge dame,
krenkte haar jjdelheid, prikkelde haren trots
eindelgk legde zjj haar hart aan zgn voeten.
Zjj beminde hem met den gloed des waan-
zins, waartoe slechts de versmade liefde van
68n vrouwelgk hart vatbaar is. En de jonge
huzaar? Hg zag deze liefde, hg moest ze
zien. Hg zag zich bedrogen en ook hjj werd
van waanzin aangegrepen van dien der
jaloezie. Zgn waanzin vorderde een offer
zocht zgn vermeenden medeminnaar op,
mishandelde hem en dit was een zwaar ver-
grgp tegen de militaire subordinatiehg
werd ter dood veroordeeld. Op de smeek
beden zjjner familie en in aanmerking zjjner
jeugd werd de doodstraf in levenslange
vestingstraf veranderd. Eene amnestie gaf
hem de vrjjheid terug, maar niet zgn ver
nietigde toekomst. Mjjn kleine geschiedenis
is uit,< besloot Emiel Brun.
»Ik wil er nog iets aan toevoegen,* ging
hg na een poos zwjjgens voort. »Ik vernam
eerst later wat de oude beambte van het
■lot Waltersburg den officier verteld had.
Baron Oitokar von Waltershausen had
liefdesbetrekkingen aangeknoopt met zgn
broeders vrouw. De jnnire dame, wier ge
schiedenis ik u verteiu heb, had gemeend
moet zorgen, wordt door den burgemeester j potlooden zoo min als parapluies veilig zijn
ingericht. De heeren nemen plaats aan een onder een groote massa msnschen, en ge
tafel, met dien verstande dat alles, wat ze maakt het rondje vóór den naam van uw
uitvoeren, kan gezien worden door de kiezers.man zwart. Met dit briefje begeeft ge u
Zjj zullen dus langs den wand zitten, zoo- j daarop wederom naar de tafel, laat zien dat
dat vóór de tafel een groote ruimte big ft.1 het aan de buitenzijde een waarmerk draagt,
Op tafel moet komen te liggen een kieswet,dat het dus niet een meegebracht velletje
benevens een afdruk van de kiezerslgstis en steekt het in de bus. Vergist ge u,
ook krjjgt op de tafel of daarnevens op een i door b.v. den naam van den radicalen
tweede tafel de stembus een plaats. Daar-Crabber aan te dikken in plaats van Rond-
voor moet het model nog worden vastge- hout, den candidaat uwer partij, dan moogt
ateldze wordt met twee verschillende slen- :ge een nieuw biljet aanvragen. Vergist ge
tels gesloten en die sleutels moeten berusten 'u ten tweeden male, dan kunt ge heengaan,
in de zakken van twee verschillende heeren het is dan ook beter dat gij niet aan een ver
van 't stembureau. Er mag natuurlijk geenkiezing van zoo groot gewicht deel neemt.
Die het kiesrecht volbracht heeft, mag
blijven en toezien. Gebeuren er onregel
matigheden, hg mag protesteeren en daarvan
wordt nota genomen. Wordt het te vol,
zoodat de stemming bemoeilijkt wordt, dan
mag de voorzitter u uitnoodigen heen te
gaan. De voorzitter handhaaft de orde. Ge
wapende macht mag echter niet in 't lokaal
aanwezig zgn. Stichten de toekijkers wan
orde, dan sluit de voorzitter het bureau tot
den volgenden morgen 8 uur, wanneer de
hoofden wel bekoeld zullen zijn.
Het gerjj en geloop met de bussen heeft
voor good opgehouden. Wanneer het 5 uur
slaat, stemmen nog die binnen zgn, doch
wordt niemand meer binnengelaten, de bus
idee van knoeierij opkomenvandaar al die
voorzorgen. Verder moeten in de kamer
aanwezig zijn een of meer lessenaars, van
elkaar afgezonderd, maar zichtbaar, zoowel
voor 't publiek als voor 't stembureau. Als
we nu nog zeggen, dat voor den aanvang
der stemming ter tafel aanwezig moet zijn
een pak stembiljetten, in voldoenden getale,
20 meer dan er kiezers zgn, dat al die
biljetten aan de eene zjjde de kandidaten
lijst, aan de andere de haudteekening van
den burgervader uit de hoofdplaats van het
district dragen en dat dit pak tegen 8 uur
feestelijk geopend en de biljetten geteld
worden, terwjjl ieder lid zgn neus in de bus
steekt om zich te overtuigen dat ze wel
degeljjk ledig is laat ons dan maar naar
binnen gaan.
En daar staan we nu, de oproepingskaart
in de band, die we overgeven. Waag het
niet zonder kaart aan de tafel te komen,
want ge wordt onverbiddelijk weggezonden.
Men neemt de kaart aan en wanneer men
zich overtuigd heeft dat ge de persoon zjjt
op de kaart vermeld, ontvangt ge een
stembiljet.
Ziedaar, nu hebt ge in handen wat ge
zoo heet begeerd hebt. Ge bekjjkt het
aan beide kanten. Op de eene zijde, we
zeiden het reeds, staat de handteekening
eens burgemeesters, op de andere de namen
der candidaten, in deze voege:
zijn ze even oud, dan beslist het lot.
Hiermee hebben we 't voornaamste aan
gestipt wat nit de Kieswet voor 't algemeen
belang mag beetendie dit en 't vorige
nummer bewaart, heeft ten allen tijde een
goedkoope handleiding. Tot het geven van
nadere inlichtingen bljjven we ons ook bij
de invoering beschikbaar stellen.
15 oiten.l»:n el-
Onder lord Derby's voorzitterschap hiel
den ruim zevenduizend Liverpoolers Don
derdagmiddag eene geestdriftige protest-
meeting tegen de Armeensche gruwelen,
welke in eene eerste resolutie krachtig wer
den gebrandmerkt, terwijl in eene tweede
de overtuiging wordt uitgesproken dat het
Britsche Kabinet alle maatregelen nemen zal,
noodig om de Turksche Armeniërs voortaan
te vrijwaren voor eene herhaling, waarbij
de Britsche regeering rekenen kan op den
harteljjken steun der Liverpoolsche burgerjj.
Gladstone zeide het woord te voeren als
mensch en burger, alleen zonder partjjgeest
of partjjsouvenirs. Spreker verklaarde zich
gaarne overtuigd te houden dat de treurige
toestand in Turkije niet bet gevolg is van
fouten of nalatigheid der Britsche regeering.
Hg ontkende dat het Britsche volk de Ar
meensche gruwelen brandmerkt dewijl de
Londen verschenen. Het openbaar ministerie
stelde de zaak als volgt voor
Bell, Tynan, Kearny en Haines hebben
langs verschillende wegen Amerika verlaten
om elkaar te Antwerpen te ontmoeten en
daar bommen en dynamietpatronen te maken.
Te Londen en Glasgow zouden zjj zich in
betrekking stellen tot andere fenians, die
de aanslagen zouden plegen. Voor het ver
trek der samenzweerders nit New-York
waren alle maatregelen norren om de
voorbereidende werkzaamheden voor 15 Sep
tember gereed te hebben. Toen de nu in
hechtenis zjjnde dynamietmannen te Ant
werpen bijeengekomen waren, is Bell, met
brieven van aanbeveling aan de Iersche
leiders, naar Glasgow vertrokken. Tynan
had hem tot Brussel vergezeld.
Bell was den 8en September te Londen
aangekomen en dadeljjk doorgereisd. Te
Glasgow hadden zijn stappen echter geen
succes. De samenzweerders schenen elkaar
te wantrouwen, en enkelen schenen voor
nemens, zich terug te trekken, toen de
politie handelend optrad. Een groot aantal
brieven, bij Bell gevonden, gaven alle aan
wijzingen over het complot.
Het getuigenverhoor is nu begonnen.
Reuter seint uit Londen:
De regeering heeft besloten van Neder
land niet de uitlevering te verzoeken van
Kearney en Haines, aangezien de tegen dezen
ingebrachte beschuldigingen niet in het
Eogelsch-Nederlandsche tractaat voorkomen
A. W. Kousenwever.
P. Q. R. Stortzand.
A. B. Crabber.
K. Rondhout.
O
O
O
O
Let op de open stippen in een apart
vakje gedrukt vóór de namen der kandi
daten. Ge gaat nu met dit stembriefje naar
een der lessenaars, grjjpt een potlood, dat
men daar neer zal leggen en niet verzuimen
het aan een ketting vast te meren, omdat
een triomf harer gdelheid te vieren, door
de voorname slotvrouw bjj haren echtgenoot
aan te klagen. Het was een zeur ordinair
middel, door de schoone predikantsdochter
gebezigd, ik heb me ook eens op zulk een
weg laten verlokken. Ik moest toch mijn
wraak en zjj moest haar straf hebben. Het
hardste eener straf is gewoonljjk dat ze met
den schuldige ook onschuldigen treft. Ga
nu tot uw vader terug, van hem zult ge
het verdere vernemen. Leef wel!*
Hg verliet het prieel. Bij het hek wachtte
hem zgn vriend George Hausman. Deboeren-
advokaat had zgn zaak met den predikant
spoediger afgedaan dan zgn geëerde vriend
de zijne met de dochter. De twee verwjjderden
zich. Regiaa Reif was niet in staat naar
binnen te gaan, doch toen zjj schreden ver
nam verzamelde zjj al haar krachten. Zij
zag haar vader langzaam heen en weer
loopen.
Dominé Reif was een statig man tusschen
de vjjftig en zestig. Zjjn geheele wez«n
toonde moed en kracht, doch op dit oogen-
blik ging hjj gebukt onder een zwaren last
en toonde zjjn gelaat groote bekommering.
Vader,* zei Regina, tot hem gaande,
maar tranen verstikten hare stem. Hg wilde
zich van haar afwenden, doch kon het niet:
ze was toch zgn kind. Zjj greep haar vaders
hand.
Vader, kunt ge mg vergeven? Waarmee
de man, die bjj u was, u en ons allen ook
gedreigd heeft, ik alleen ben de schuldige.
Deel mjj mee wat hjj gezegd heeft, dat ik
met u drage wat gedragen moet worden.*
Armeniërs mede-christenen zijn. Deze kruis-
wordt verzegeld, proces-verbaal der stem- tocht is geen kruistocht tegen de Turksche
ming opgemaakt en geteekend, de kaartenMohamedanen. Spreker erkende dat edel-
verzegeld, hot aantel opgekomen kiezersmoedige muzelmannen deze gruwelen met
bekend gemaakt en terstond daarna de bus ane macht bestreden, maar het Britsche als "reden tot uitlevering. De regeering beeft
geopend, nagezien en t aantal stemmen y0]k zoude die rechtmatigljjk mede brand-
opgenomen, zoodat ieder 't hooren enj merken als de slachtoffers Mohammedanen
volgen kan. 0f Hindoes waren. Deze Britsche volksbe-
Hebt ge nu op uw biljet geschreven, dan weging berust op den zuiveren grondslag
is het van onwaardehebt ge meer candi- J der menScheljjkheid en ontleent hare kracht
daten aangevet dan er plaatsen te vervullenniet lftHger aan geruchten, door onruststo-
zijn, idem, ge moogt alleen maar doen, wat kerg verspreid, doch aan geloofwaardige
hier neergeschreven is, volgens de wet, en ambtelgke berichten. Thans, evenals in 1876,
elke andere handeling vernietigt uw stem.Zyn de gepleegde gruwelen het uitvloeisel
Volgt alweder proces-verbaal van den j van ^et Turksche regeeringsbeleidalleen
uitslag en opzending naar 't hoofd-stem- maakt üu de Turksche regeering hare schuld
bureau. Daar worden de getallen bjj elkaar aan de moorden erger door snoode looche-
geteld, eerst den volgenden dag 9 uur en njiig daarvatli hetgeen zal voortduren zoo-
de totaal-uitslag bekand gemaakt. 'lang Europa dit duldt. Spreker omschreef
Nu zou het kunnen gebeuren dat op den doej dezer meeting als verwerend en
daarentegen wèl aan Frankrjjk d^ uitleve
ring gevraagd van Tynan.
In het Engelsch Kanaal en het Kanaal
van Bristol woedde Woensdag en Donder
dag een hevige storm uit het Z.W. Ver
schillende scheepsonheilen worden gemeld.
Alle postbooten hadden vertraging en de
telefoonverbinding met Parijs is onderbroken.
Van het tusschen Calais en Dover varende
poststoomschip >Invictor« is de dekkajuit
weggeslagen. Tusschen Bexhill en Kewhursfc
is een visschersvaartuig uit Hastings met
man en muis verongelukt. Op Bull Point
strandde een nog onbekend schip, waarvan
dag der verkiezing slechts één candidaat loekomat[^'^ bs00gt "wraHknemmg 'n0ch de be™nin? hoogstwaarschijnlijk verdron-
was geproclameerd. Dan wordt het gemak- vergeidiQg, maar het nemen van maatre-]ken 1S; We^ens de woeste zee.en den dlkkeQ
keljjk, en behoeft niet gestemd te worden gel^n om eene herhaling der gruwelen, gelgkmist is het onuiogel9k< ™dere bgzonder
l heden te melden. Bij Deal is een nog on-
j bekende bark geankerd met verlies van
bezaansteng en gebroken voormarsera, ter
die ééne candidaat wordt aangemerkt als te ieder die tegemoet ziet> zoo mogelyk te
zgn gekozen. Overigens behoeft hjj, om ge- Terkinderen.
kozen te zjjn, de volstrekte meerderheid
bjj herstemming slechts de meeste stemmen. Bell of Ivory, een der dynamietmannen, wijl de lading is overgegaan. Bij Lundy is
Staken de stemmen, dan is de oudste lid; is weer voor den rechter in Bowstreet te jee» groot barkschip, dat den fokkemast
De predikant zag bedrukt voor zich neer. bedreiging. jadvokaat. »En, mijnheer de predikant,
Welaan!* zei hij eindeljjk. j »George Hausman, keert tot uw boeren wanneer ge een gelukkig paar zien wilt,
George Hausman had slechts een kort terug en zeg hun»op uw eischen ia te gaan'ga dan in u*v to' In l -
mondgesprek met den geesteljjke gehad. verbiedt mjj mjjn ambt en geweten. Mjjn jasmjjn zult ge uw schoone dochter met
»Heer predikant,* was hij begonnen, >ik;ambt is mjj opgedragen door de wettige
kom hier als afgevaardigde van de gemeente, overheidslechts deze kan het naar recht
om u een besluit mee te deelen, zooeven mjj ontnemen. Zoo lang dit niet geschied is,
genomen. De dag der vrjjheid is voor het j vordert mjjn geweten het trouw waar te
volk aangebroken. Het onderscheid tusschen j nemen naar de plichten, die ik op mjj ge
hamer en aanbeeld moet uit zijn. De boer nomen en bezworen heb.*
mag niet meer de ljjfeigene des edelmans, j En rustig, geljjk de prediksnt gesproken
de gemeente niet meer de willooze kudde had, antwoordde de boerenadvokaat»is
des geesteljjken zgn. We hebben alle banden i dat uw laatste woord, mjjnheer? Bezin u
verbroken tusschen ons en de heeren van j wel, eer ge antwoordt. Het besluit der ge-
't slot. Yan deu predikant willen we ons meen te is onherroepeljjk.*
zoo plotseling scheiden, want de los
niet
making van de kerk laat zich niet zoo ge
makkelijk bewerkstelligen. Ge kunt hier
bljjven, doch niet als onze geestelijke heer.
Onze predikant zal dienaar big ven aan de
kerk, die ons behoort. Dat is heden besloten
en ik ben tot u gezonden om te vragen of
ge ons besluit eerbiedigen zult.*
>Is u aan 't eind, George Hausman?*
vroeg de predikant kalm.
»Ik ben ten einde.*
Hebben uw boeren u geen opdracht ge
geven voor 't geval dat ik in uw eischen
niet bewillig?*
»Ja, mijnheer!*
»En die luidt?*
»Die luidt, dat ge door afwjjzing zelf uw
ontslag neemt en dat ge nog heden de
pastorie te verlaten hebt.*
De waardige man behoefde geen oogenblik
van nadenken over het antwoord op deze
»Ge hebt mjjn laatste woord vernomen,
Hausman!*
De kalmte verliet den advokaat niet; hjj
was een geslepen kerel, maar zgn onbe
schoftheid was minstens even groot als
zgn kalmte.
»Mjjnheer, dan gaat ge van hier! Met
zonsondergang moet ge de pastorie en het
dorp met uw kinderen en nw eigendom
verlaten hebben. Maar ge zult alleen uw
persoonlijk eigendom met u nemen en geen
stuk, dat aan de gemeente behoort. Wjj
zullen uw vertrek controleeren. En mocht
Emiel Brun aantreffen!*
een honenden lach verwjjderde
den heer
Onder
hg zich.
Zgn laatste woorden waren een donderslag
voor den predikantslechts met de uiterste
inspanning hield hij zich staande. Toen hij
wat bg gekomen was, ging hjj naar beneden,
den tuin in, om zgn dochter op te zoeken.
Met tegenstrgdige gevoelens ontving hjj haar.
Zjj had schande gebracht over zgn hoofd
en het gemoed harer moeder met de bitterste
smart' vervuld, waaraan deze ten grave
gedaald was. Zjj had, verstooten door de
familie, wier gast vrjjheid zij snoode misbruikt
had, de stad verlaten en was onder 't
ouderljjk dak teruggekeerd, beladen met
schuld en schande. Haar moeder vergaf
haar in baar stervensuur, het hart des
vaders werd eerst langen tjjd daarna voor
haar geopend. Toen hg haar oprecht berouw
zag en hoe ze na een jaar beproeving met
liefde en zelfverloochening de plaats der
gestorven moeder bg hare jongere broeders
en zusje innam, toen smolt op het zien
5e na zonsondergang nog hier gevonden j van haar ljjden de korst om zjjn hart; ze
worden, dan zult ge met geweld verwjjderd j deelde weer in de liefde haars vaders, hjj
worden. De macht is thans op onze zgde.* vergaf haar.
De predikant wendde hem zwjjgend den| Welaan,* had hg gezegd, toen zgn
rug toe. 1 dochter hem smeekeud zgn hand vatte.
»Nu?« vroeg Hausman trots.
Ook ditmaal geen antwoord.
>Tot wederzieas, alzool* riep de boeren-
Hg deelde ze mede, wat de boerenadvokaat
■hem toegevoegd bad.
(Wordt vervolgd.)
tMm»u-r<3xa
