Hel Land van Hensden en Lllena, de Langstraat en de Bominelervvaard. Brieven uit Indië. FEUILLETON, DE SLEUTEL. UitgeverL. J. VEERMAN, Heusden. M 1579. WOENSDAG 7 APRIL. 1897. nu. U Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementsprijs: per 3 maanden l.Oö. Franco per post zonder prgsveïhooging. Afzonderlijke nummers 5 cent. Advertentiën van 16 regels SO et. Elke regel meer 71/, ct. Groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond ingewacht. De priester deed een kort gebed, waarna de planken, die meegedragen waren een voor een schuin tegen den kant, aan welken het lgk lag, gezet werden, zoodat dit aan het oog werd onttrokken. De zoons en de priester kwamen nu uit don kuil naar bovem en onmiddeljjk daarop begonnen de koelies dien weder dicht te werpen. Aan het hoofd en het voeteneinde werd een paaltje gezet en daartnaschen werd in de aarde «en geultje gemaakt, waarin verschei dene ketels en bakken met water, dat uit de heilige bron van den missigit was ge schept, werden leeggegoten. Ieder, die er bjj was, tot de koelies incluis, gooiden er water op, doch het was zeker al mooi ge noeg dat wjj er bij waren, ten minste wij kregen ketel noch bak in handen. Zoodra allen gegoten hadden, kwamen de hooge- priester en de huispriester en wierpen ieder een bak vol met bloemen in die geul. Ver volgens deed de huispriester nog een vrjj lang gebed op het graf, waarbjj de geheele menigte soms enkele woorden herhaalde en daarmede was de plechtigheid afgeloopen. Van het kerkhof gaat ieder zijns weegs en ook wjj maakten, dat we weg kwamen, ten einde niet meer in de noodzakelijkheid te wezen om rnet hoogepriesters, djuksas, pat- tihs of hoe die hoogwaardigheidsbekleders verder heeten mogen, handjes te moeten wisselen. Terwjjl zjj het heilige water uit goten over het graf der radenajo.\ zullen weinigen gedacht hebben, dat er drie onder hen waren, die 24 uren later ook reeds aan den schoot der aarde zouden zjjn toever trouwd. Den volgenden morgen werden als slachtoffers van de verradeljjke ziekte de hnispriester, de verpleger, die de radenajoe had geholpen, en een oppasser, die be hulpzaam geweest was, toen het ljjk ge- wasschen werd, eveneens naar hnnne laatste rustplaats gebracht. Maar nu is alles nog niet klaar en moeten de gebeden nog volgen. Die gebeden hebben plaats in het sterfhuis op den 3den, den lOden, den 30sten, den lOOsten en den lOOOsten dag na het overigden. Daartoe worden alle bloed- en aanverwanten en alle vrienden en bekenden uitgenoodigd en daar bij worden dan lijkmalen gehouden, doch die malen worden telkens minder. Op den 3den dag wordt zoo wat van alles gegeven en dan komen ook de meesten, op den lOden dag is het al veel minder, op den 30sten dag krjjgen de bidders nog alleen wat thee en een blaadje sirih, op den lOOsten dag wordt niets meer gegeven en op dan lOOOsten Novelle van ERNEST JOUBERT. Men vormde een kring om ons heen. Men wist, dat ik een goed speler was. De geschiedenis van D. was bekend. Men voor zag een drama, voor het geval hg verloor, en hg verloor vreeseljjk. Weldra vroeg hg om te mogen spelen op zjjn eerewoord. Ik had geen reden om te weigeren. Stond het geschreven, dat D. geen enkele partjj zou winnen? Des ochtends te drie nar was hjj mjj honderdduizend francs schuldig. Toen eerst hield hjj op. Het was zijn geheele vermogen, dat bjj voor de tweede maal had verspeeld. Ik zag hem aan: hjj poogde kalm te schgnen, maar zjjn verschrikkeljjke bleekheid getuigde van den angst, die hem overmeesterde. Ongetwjjfeld dacht hjj aan zjjn woning, waar thans eene jonge vrouw zat te wachten, die niet meer zou vergeven. Het was gedaan met zjjn geluk. Hg was totaal verloren! De smart van den armen man deed mjj pjjn. Ik gevoelde mjj beschaamd over mjjn winst en besloot er niets van op te eischen. Ik wilde hem mjn besluit mededeeien, toen dag denkt gewoonlijk niemand meer er aan, dat de Koran nog een gebed voorsehrjjft. Het Mahomedaansche geloof hecht zeer aan geesten en onderscheidt geesten, die goed en geesten die kwaad gezind zijn, met welke laatste het nu maar zaak is om goede vriendjes te bljjven. Die geesten omzweven natunrljjk ook de graven der afgestorvenen en ten einde die nu goedgunstig te stemmen wordt tot aan den 30sten dag, iederen mor gen eten op het graf gebracht, bjjv. een schaal met rijst, en een flesch klapperwater. Als die kwade geesten dan komen, vinden ze wat te eten en te drinken en de priesters zijn wel zoo slim om te zorgen, dat een en ander 's morgens verorberd is. Die priesters zjjn de pest voor de Indische maatschappij en men kan bjjna zeker zijn, dat als hier ©f daar bjj de bevolking eenige gisting merk baar is tegen het Hollandsche bestuur, dit op aanstoken is der priesters. Men onthoude echter, ten einde verkeerde gevolgtrekkingen te voorkomen, dat er een hemelsbreed ver schil is tusschen priesters naar het Chris telijk en priesters naar het Mahomedaansche geloof. De eerste de beste slampamper, die te dom en te lui is om iets uit te voeren wordt priester of hadji, zoodra hjj een bede tocht naar Mekka gedaan heeft en nn ver laten jaarljjks honderden van die aspirant hadjis Java, zoo gezegd om naar Mekka te gaan, dia niet verder komen dan Singapore en die komen dan als priester terug. Hij heeft dan een reuk van heiligheid, hij mag niet meer werken, doch leeft dan verder op kosten der bevolking, voor welke bij bidt en andere ceremoniën doet en die lieden nn kunnen door het overwicht, dat zjj op de bevolking hebben, gevaarljjk zijn. De hoogepriester bij iederen missigit is ook zulk een hadji, doch die wordt door het gouver nement erkent en die heeft zitting en ad- viseerende stem in den landraad, zooveel als in Holland de arrondissements recht bank. Deze priester, penggoeloeh genaamd, heeft daarin zitting om den inlanders een soort van vertrouwen in te boezemeH, dat, wanneer ze wegens het een of ander mis drijf veroordeeld worden, zulks rechtvaardig is, want de hoogepriester is er bjj en die zou geene onreehtvaardigheden dulden. Zachtmoedig zijn die priesters, landraad leden niet, daar zjj zich moeten houden aan het strenge Mahomraedaausche recht, dat, evenals het Oude Testament, de leer huldigt van »Oog om oog en tand om tand.c Eenigszins uit respect voor den dienaar Gods? wordt bjj de berechting eener zaak diens oordeel het eerste gevraagd en bjj diefstal bjjv. zal dat luidenafkapping der rechterhand. Deze straf wordt natuurljjk voorwerp te voorsehjjn haalde, zich tot mjj overboog en met gesmoorde stem, doch ter wijl ieder het kon verstaan, deze woorden letterljjk zei: «Zie laar de sleutel der kamer van mijne vrouw. Ik sta u haar af, als ik verlies, en .wil spelen tegen hetgeen ik heb verloren.* Een verward gemompel «teeg op, en zjjne buren verwijderden zieh met walging uit D.'s nabjjheid. Ongevoelig voor die betuigingen van minachting, legde D. den sleutal op de tafel neer, en zeide: Vindt u het goed, meneer?* Wat er op dat oogenblik in mjj om ging, ik ben er mjj eerst later bewust van geworden. Eerst was het eene opwel ling om hem zjjn sleutel naar het hoofd te slingeren. Toen gaf de vrees om haar, die ik liefhud, weer te zien terngkeeren naar dien ellendeling, mjj kracht om mjjne walging te overwinnen. En dan, waa neer ik alles moet bekennen ik was halfdronken, ook door den demon van het spel. Maar al die gevoelens vereeBigden zich toen in een geweldigen roes. Ik dronk in één slok een grooten punchbowl leeg en de kaarten nemende, plaatste ik ze vóór en zeide: »U geeft.* De laatste partjj begon. Alle stemmen zwegen om ons heenmen hoorde niets dan het schuivelen der kaarten. Alsof de om hem langer te fortuin het mcê was niet, toegep ist, doch dan wordt beraad-laag 1 en eene, gevangenisstraf in of buiten den ketting voor zoo en zooveel tijd opgelagd, zoodat de misdadiger ten slotte bljjde is er nog zoo genadig af te komen en den hemel dankt dat hem straf wordt opgelegd door de Hollandsche justitie iu plaats van door zjjne eigen priesters. - Werken mogen die hadjis niet meer en toch moeten ze leven, bjj gevolg zjjn ze kpstgangers van de aroeideude bevolking geworden en om na op hun gemak van alles genoeg te krjjgen, gaan zjj als volgt te werk. Zjj worden zoo wat tusschen persoon tusschen werkgever en werkzoeker, n.l. zij bezorgen den inlanders werk en die inlanders betalen daarvoor een derde gedeelte van hun loon. Verdient dus de inlander 30 ets. per dag (het gewone dagloon) dan krjjgt de hadji daarvan 10 ets. en heeft hij nu maar 3 of 4 nieuschen die hij helpt, dan is hij zelf geborgen en doet absoluut niets. Die werklieden behoeven dan niet hunne ge regelde gebeden daags te doen, dat doet de hadjih voor hen. Er wordt in de Indische bladen en tijd schriften veel over geschreven, dat het gouvernement die bedetochten naar Mekka eenvoudig moest verbieden of althans den terugkeerenden hadjihs de weder toelating in de koloniën moest weigeren, doch wij zijn nog niet genoeg met Indisehe toestanden op de hoogte om ook daaromtrent een oordeel te kunnen uitspreken. Men weet, dat een zeer groot aantal Chineezen zich door geheel Indië heen ge nesteld heeft en langzamerhand eene macht' geworden is, waarmede rekening gehouden moet worden. Wel bestaan er voor hen nog string® bepalingen, doch zoo streng als vroeger wordt daaraan niet meer de hand gehouden. Zoo heeft men in iedere stad eene zoogenaamde Chineesche wijk, buiten welker grenzen geen Chinees mag wonen, maar het gebeurt nn vaak, dat een rjjke zoon van het hemelsche rjjk daarbuiten een huis laat, bouwen en dan den resident ver zoekt hem vergunning te geven daarin te gaan wonen en dus ten opzichte van zijne familie eene uitzondering te willen maken op het reglement. Op zich zelf is er niets tegen om dit toe te staan, doch door die vergunning krjjgt een geheele Chineesche familie vergunning en eenige geslachten verder kan zulk eene familie heel groot zijn. De majoor Chinees te Soerabaja, een schat en schatrijk man, heeft midden in de Euro- peesche wjjk Simpang (geljjkstaande met Voorhout of Vijverberg in den Haag) een kolossaal groot huis laten bouwen, in de onmiddelljjke nabjjheid van het residentie- Hebt ge ooit een drenkeling tot het leven zien terugkeeren? Men heeft een reeds ver- stjjfd ljjk uit het water gehaald. De warmte, de wrjjvingen, brengen er het leven in terug. Hjj begint weer te ademen, zjjne oogen zien, zijne ooren hooren; eindeljjk beweegt hjj zich, staat op, loopt, en het bloed kleurt weer zjjn wit gelaat. D. was dien drenkeling geljjk. Op zijn gelaat, waar straks de worsteling van eene zieltoging was te ontwaren, kwamen weer gloed en tiat, en zijn hart begon weer geregeld te werken. Hij was als herboren. Maar één enkele greep een «coup de vole* bracht mij weer vlot en L). sidderde; ik had drie punten, evenals hij, en het was mijn beurt om te geven. D. nam zjjne kaarten bevend ophg had een mooi spel, want een glimlach van verlich ting kwam op zjjn aangezicht. «Ik heb den heer!* zei D. Dit voor spelde mg niets goeds, en zjjn tweede kaart de vrouw deed mij de partij als verloren achten. Doch daar wendde plotseling de kans. Nog enkele minuten en D. moest zich verloren geven. Ik had gewonnen. Plotseling kwam er een visioen vóór mjjn geest, met goudgrijze oogen, schoone blonde haren, de figuur, die ik gezien had bij mijn eerste bezoek in de woning «Les Cecotiers.* fejr kwam als een waanzinnige -S» Wfh" -"*= !*^|- .m tal buis, welk gebouw hjj natuurlijk dolgaarne zou willen betrekken, doch de resident wil niet van het reglement afwijken en weigert die vergunning pertinent, doch ook de Chi nees laat zich niet zoo gauw uit het veld slaan en heeft een reqnest ingediend bjj den gouverneur-genera tl. Deze zal waarschjjnljjk ook weigeren, maar dat is niet heel erg, de Chinees wacht op een volgenden resi dent en allicht komt er larer een, die wel te vinden is om de toestemming te geven, want wat een Chinees wil, dat geschiedt ook. Ze dwingen eenvoudig door hun geld, waarmede ze op zeer slimme wjjze te werk gaan. Een paar staaltjes daarvan willen we mededeelen. De Chineezen trekken hunne grootste inkomsten uit de opium-smokkelarjj en nu is het voor hen van het hoogste belang, om te zorgen dat de lieden, die aangesteld zjjn om daarvoor te waken, niet al te oplettend zjjn. Hebben ze den resident of den assistent-resident, die chef der politie is, op hunne hand, dan zijn ze klaar en op die heeren moet dus gewerkt worden. Buitenland. Aan de Fransche volks ver tegen woordi- digers is door de regeering een geelboek overgelegd, bevattende een aantal bijzonder heden uit de rapporten der consuls over de gruwelen in Armenië. Het geelboek bevat 178 documenten en loopt over oen tjjdvak van October 1895 tot November 1896. Liefhebbers van verhalen, die iemand de baren te berge kunnen doen rjjz<ün, vinden hier alles wat zjj verlangen kunnen. Want onmenscheljjk zjjn de gruwe len waarvan de consuls een beschrjjving geven. Te Orfa bijvoorbeeld werden 3000 Arme niërs vermoord, die de wijk hadden genomen in de kerk. Toen de moordenaars vermoeid waren, goten zij petroleum rondom de men- schenmassa en staken toen alles in brand, terwjjl vijf Muzelmansche priesters dankge beden richtten tot Mohamed. De verslagen der consuls constateeren tevens, dat in menig dorp de Armeniërs werden gedwongen tot den Islam over te gaan; op andere plaatsen werden-na de moorden de Armenische vrouwen als sla vinnen verkocht, wat door de Ottomaansche overheid zonder tegenspraak werd toege laten. De overheid heeft daarentegen geen deel aan de moorden genomen en deze noch openljjk, noch in het geheim aangemoedigd. De kunstenaarswereld heeft weder een groot verlies te betreuren in het overigden zonder iemand te durven aanzien en ik vloog heen, blootshoofds, uit den »Cercle de France.* Ja zóó lafhartig was ik! De verheven pracht van den Opsterschen nacht bracht mjj tot mezelf. De groote tropische bloemen verspreidden in de ver- frischte lucht hare zoete geuren. Toen stond ik stil en gevoelde mij, voor de eerste maal op dien avond, in staat om een weinig na te denken. «Was die vrouw eene slavin, een koop waar, dat ik haar aldus voor geld had verkregen Thans stond mjjn schandeljjk gedrag mjj dnideljjk ea helder vóór den geest. Ik had een afschrik voor mijzwlf en ik vloog heen, als een betrapte strnikroover. Ik kwam op de plek der rivier, waar een sloep lag ge meerd. Ik maakte den wachter wakker, en liet mg aan boord van den »Goëland,« die den volgenden dag met den gouverneur zon vertrekken, brengen, om mg tegen mezelf te beschermen. Het was niet zonder moeite, dat ik, een uur later, toen de «Goëland* het anker lichtte, afscheid nam van Saint-Louis. Toen ik de woning van D. tegen den zacht- blanwen gezichtseinder zag afgeteekend, had ik moeite om rnjjue tranen te weerhouden. Ik begaf mg haastig in mijn hnt om nit te weenen waarom zoa ik het niet be kennen? Alleen met de herinnering aan haar, die ik niet zou weerzien en die ik van den wereldberoemden komponist Johs. Brahms. Op den 3en dezer is hij te Weenen gestorven. De proeven die professor Nocard aan de veeartsenijschool te Alfort-Ville bij Parijs genomen heeft met Koch's tuberculine, hebben zoo gunstige uitkomsten opgeleverd, dat de Minister Méline binnenkort een wets ontwerp zal indienen, waarbij de veehouders en zuivelbereiders verplicht zullen worden hun vee aan een tuberculineproef te onder werpen. De Duitsche regeering heeft bjj de re geering der Fransche republiek verzet aan- geteekend tegen de proclamatie waarbij het landschap Goerma, in de bocht van den Niger, onder Fransch protectoraat gesteld is. De Spaansche krijgsoperatiën op de Fi lippijnen hebben werkeljjk tot verpletterende nederlagen voor de opstandelingen geleid. Den 3l8ten Maart trok generaal Lachambre om de versterkte posities van de rebellen te Binacajan, Cavite-Viejo en Noveleta heen en sloot de verbindingen tusschen die drie centra's af. Daarna wierp hg zich den lsten April plotseling met zjjn geheele macht op Noveleta. Tot in de straten dier stad werd het gevecht voortgezet en daarna werden ook de andere genoemde plaatsen, onder het bombardement van het Spaansche es kader, door de Spanjaarden genomen. De correspondent van de Daily Mail* te Kaapstad maakt gewag van twee ge ruchten. Volgens het eene heeft Engeland de Delagoabaailjjn voor dertig jaar gepaeht, tegen een half millioen pond sterling 's jaars; volgens het andere zullen de leiders van den Zuid-Afrikanerbond in het Kaapsche parlement een motie indienen, waarin ver langd wordt dat Engeland geen oorlog met de Boeren zal beginnen zonder de goed keuring van het Kaapsche parlement. Volgens een telegram van «Central News* schreef «Ons Land*, het Afrikaner hoofd orgaan te Kaapstad, over de betrekkingen tusschen Engeland en Transvaal Vrjjdag o. a. het volgende: »Wjj hebben inderdaad goeden grond te gelooven, dat de komende storm slechts tjjdelijk door twee omstandig heden opgehouden wordt. In de eerste plaats hebben de gebeurtenissen op Kreta de aan dacht der rjjksregeering van Zuid-Afrika afgewend, maar dit kan spoedig veranderen als Zuid-Afrika weer op den voorgrond treedt. Vervolgens heeft de koningin haar wensch te kennen gegeven, dat er in haar jubileumsjaar hier geen oerlog zjj. Ware dit niet zoo, aldus vernamen wjj, 22,000 man Britsche troepen zouden op weg naar liefhad, zot» ik weder tot kalmte geraken. De verteller hield op om een slokje nit zjjn limonade-glas te nemen, dat hem, op bevel van hertogin Hélène, door een lakei was gediend. «Ik zou toch wel willen weten,* zei de kleine gravin d'Aur, «hoe die mooie me vrouw D. haar onwaardigen echtgenoot heeft ontvaDgen «Zjj hebben elkaar niet weergezien, me vrouw,* antwoordde de dokter, op ern- stigen toon. «Ik heb vernomen, dat D. zich, na mijn vertrek, in de speelzaal een kogel door de borst heeft gejaagd. Mevrouw D. heeft dé geschiedenis gehoord; de minachting heeft alle liefde voor haren man in haar gedood, wanneer zjj hem althans ooit inderdaad heeft bemind. Zjj is te trotsch om hem te beweneii, heeft men mij vertel 1. Bovendien ik zal weten wat mjj te doen staat »U vertrekt dus weer?* «De volgende maand, mevrouw. Ik heb behoefte om haar te zien, haar alles te zeggen. Ik wil mg verdedigen, vergiffenis vragen, en De dokter aarzelde, zjjn woorden zoekende en blozende. «En besloot hertogin Hélène, met haar Amerikaansche vrjj moedigheid, «haar den sleutel terug te geven; maar wanneer zjj uwe echtgenoot* is geworden, zal dat niet noodig zijn, is 't wel dokter ?t mi »e» Slot. (2 -^.rpVT n i*

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1897 | | pagina 1