let Land van lleusden
de Langstraat en ae
leierwoarcL
n
Uitgever: L. J, VEERMAN, Heusden.
M 1582. ZATERDAG IT APRIL 1S97.
FEUILLETON
VOOB
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden 1.00.
franco per post zonda? prgsrcihooging. Afsonderlgke
>n a turners 5 oent.
=J5ae^H»-~s
AdrertentiSn van 16 regels 50 ct. Elke reg<l
meer t -/j ct. Grooteletters naar plaatsruimte.
Auvertentiè'n worden tot Dinsdags en Vrijdagavond
ingewacht.
5SEKHE25
pf.-rawjw
Eea r.is door Europa tusschen Goeden
Yrydag en Paschen zal ons de overtuiging
geren dat het niet de minsten der kunst
broeders zjjn, die nan de lijdensgeschiedenis
des Verlossers stof ontleenden. Inderdaad
is er in ons werelddeel geen museum van
«enige beteekenis, dat niet een doek bezit,
een episode uit deze geschiedenis voorstel
lende, terwjjl tal van kathedralen een der
gelijk kunstwerk bezitten.
Ons bp deze reis tot de graflegging be
palende vinden we het oudste kunstwerk te
Klosternenburg bp Weenen. Het is geschil
derd door zekeren Nicolaas uit Verdun
geboortig. Het telt slechts drie figuren
behalve Maria nog twee mannen, gereed
het Ipk in het graf te leggen. Dit pracht
werk is slechts een eenvoudige illustratie
van het verhaal. De rjj van kunstwerken,
die de groote gebeurtenis meer dramatisch
Opvatten, wordt in de 14de eeuw geopend
piet een doek van Duccio, te vinden in
den Dom zpner geboortestad Siena. Het
ipk is neergelegd, Joseph van Arimathea
staat gereed het met Ipnwaad te bedekken.
Het is het oogenblik, waarop voor de laatste
maal een blik op het geliefde gelaat ge
worpen wordt. Alle aanwezigen staan in
aanschouwing verzonken, gebogen over den
doode. Een der vrouwen slechts uit haar
droefheid door gebaren. Het is den schilder
Duccio ten volle gelukt het treffende too-
neel zoo te schilderen dat ook de beschouwer
er door aangegrepen wordt.
Naast hem staat de groote Giotto. Zijn
schilderp in de kleine kerk St. Maria te
Padua beeldt het oogenblik af vóór de
graflegging. Rondom bet lpk staan Joseph,
Johannes en de vrouwen, het hoofd des
dooden rust in den arm van Maria. Diepe
smart staat op aller aangezicht te lezen.
Geljjk angstig fladderende vogelen bewegen
zich engelen in het luchtruim. Dit alles is
geschilderd met een eenvoud, kracht en
waarheid, die het stuk tot een kunstwerk
van den eersten rang stempelen.
Ook onze Nederlandsche schilderschool
heeft dit onderwerp behandeld. Wanneer
we ons naar Antwerpen begeven, vinden
we daar in 't museum een doek van Quentin
Massys. Deze koos het oogenblik, waarop
men gereed staat het lpk in den rotswand
te leggen. De doornenkroon is den doode
van het hoofd genomen, Maria knielt bid
dend naast hem neer, de andere vrouwen
2)
Overal wordt hij voor eenen woekeraar,
etn harpax gehouden, en de dageljjksche
ondervinding bevestigt de waarheid van het:
vox populi, vox Dei ia hp een gierigaard
en woekeraar, dan js hem ook geen middel
te slecht, om zich te verrpken. Ik kan eenig
wantrouwen in zjjne eerlpkheid niet onder
drukken.
»Nooit of nimmer, ik kan het niet ge-
loovenU zeide Herinun op eenigszins knor-
rigen toon.
»Wjj zullen er terstond de proef van
nemen,* zeide Lodewpk, de portefeuille uit
zjjnen zak halende, »wp zullen den waarden
dominé eens narekenen. Gp zult u toch ten
naaste bp herinneren, hoeveel gp per jaar
van uwen Toogd, als bplage tot uw stipen
dium, hebt gevraagd?*
>Door de bank zoo wat 200 gulden,*
was het antwoord.
,»Dat bedraagt in vier jaren acht honderd
fiorpnen, gp hebt de doktershoed verkregen,
die u echter slechts weinig geld kostte, daar
uwe prjjsvraag bekroond is geworden zetten
wjj dus voor promotie- en examengelden
twee honderd fiorpnen, dan krjjgen wp eerst
duizend florpnen. Gp waart wijders een jaar
te Montpelllier, waar gij, naar gp zegt, met
betasten de wonden aan handen en voeten.
Ook Rembrandt treffan we aan te Mun-
cben in 't museum. Hjj breugt ons ia het
nachteljjk donker van een rotsholte, door
welker opening we in schemerlicht Golgotha
ontwaren, Met een lantaren wordt ia de
duisternis den weg gevonden en bjj den
grilügen schijn der kaars het lpk neergelegd.
Vóór Rembrandts tjjd schilderde ook
Rafaè'l de graflegging. Zjjn doek is het
schoonste der Italiaansche school en munt
uit door fijnheid der figuren. Het is het
eerste waarop het dragen van het lpk wordt
voorgesteld.
De Louvre te Parjjs bezit een doek van
Titiaan, welke meester minder gestreefd
heeft naar schoone vormen, dan naar stem
ming. Terwijl de mannen het ljjk dragen
en op 't punt staan het in het graf neer te
leggen, werpt Maria een laatsten blik op
den doode.
In nog donkerder omgeving dan Rem
brandt heeft Murillo het onderwerp behan
deld voor een klooster te Sevilla. Daar
wordt de nachtelpke duisternis slechts afge
broken door een zwak schemerlicht, waarin
men Maria ontwaart, het hoofd haars zoons
op den schoot dragende, en een engel, die
weenende dit droevige tooneel gadeslaat.
Deze voorstellingen in kleuren van Rem
brandt en Murillo sluiten de rij van kunst
werken, waarop de graflegging des Heilands
voorgesteld wordt. Binnen eea halve eeuw
hebben de grootste meesters, ieder op zjjn
wjjs, naar hun beste krachten en met
heiligen ernst aan deze stof gearbeid. Na
hen scheen de kunst uitgeput te zijn. Die
der 18de eeuw heeft niets voortgebracht
wat in de schaduw van vorige eeuwen kan
staan. En toen in den aanvang dezer eeuw,
ernstige kunstenaars zich inspanden een
nieuwe kerkeljjke kunst in 't leven te roe
pen, wisten ook de besten onder hen voor
de graflegging geen anderen vorm te vinden
dan een omzetting, een omschrjjving van
wat Rafaël en anderen reeds zoo indruk
wekkend hebben gewrocht en aan alle
nadoenerjj ontbreekt innerlpke kracht.
ESixitenlzxrid.
Langs de Seine-kaden te Parijs voer een
roeibootje, waarin twee jongens en een
meisj°. Het is gevaarlijk varen tusschen de
vele stoombooten door in den snellen stroom.
Door een sterke deining sloeg het bootje
om. De twee jongelui grepen het meisje en
zwommen naar den kant, toen er een bateau-
omnibus aankwam, die niet tijdig genoeg
al uw heen en weder reizen slechts zeven
honderd florijnen hebt gebruikt. Sedert twee
jaren praktiseert gp hier als doctor, leeft
uiterst zuiuig en afgezonderd zoo als altoos,
en ik maak het ruim, wanneer ik voor deze
beide jaren weder acht honderd florpnen
zet, hetwelk gij echter niet eens hebt kun
nen gebruiken, boe duur overigens het ver-
bljjf in de residentie ook zpn moge. Zoo
zouden wij dan met alles en alles de som
van 2500 florpnen bijeengebracht hebben,
en tevens gevonden, dat gp in de vier eerste
jaren niet eens den interest van uw kapitaal
hebt verteerd. Hoe is deze rekening nu met
die van uwen voogd overeen te brengen.*
»De schpn is wel is waar tegen hem, dit
geef ik toe,* zeide Herman, >maar hp heeft
mp ook boeken, instrumenten en meubelen
verkocht, toen ik nu twee jaren geleden, mij
als doctor vestigde. Boeken en instrumenten
kosten, zooals gij weet, veel geld.*
»Uwe ganschs biliotheek daar met al uwe
instrumenten, zpn nog bp lange na geen
duizend florpnen waard, en deze meubelen
zpn niets dan prullen, welke mpnheer Schim
mel van den zolder heeft gehaald,* zeide
Lodewpk, »gij zjjt nog te vreemd in de
wereld, beste vriend, gij kent de menscnen
nog niet genoeg, vermits gij hen neemt
zooals zij behoorden te wezen, «n niet zoo
als zjj zpn. Verzuim vooral niet uwen voogd
rekenschap af te vorderen, weerleg zpne
schaamtelooze verklaring met de kwitantien,
die gp hem gegeven hebt, als ook met uw
dagboek
-Awtwt«Irifp* *•-«-
kon stoppen, Een van de studenten gre^p
den houten rand van da stoomboot j maar
de andere stp lent en het meisje raakten er
onder. Het water werd roodgekleurd en na
eenige minuten werden tweeljjken afgrpgeljjk
verminkt door de schroef, opgehaald. De
aldus om het leven gekomen jonge man
was een student in de mediopnen, die juist
zpn eindexamen achter den rug had en Pa
rijs en het meisje dat hem gedurende zjjn
studiejaren gezelschap gehouden had, zou
verlaten. Men was overeengekomen nog
eens samen een watertochtje te makende
laatste tocht! Nu moest d9 vriend het on
geluk gaan mededeelen aan de moeder, die
haar zoon uit de hoofdstad kwam afhalen.
Het vergaan van de Ville-de-St. Nazaire*
wordt toegeschreven aan het stooten van het
schip tegen een onder water verborgen wrak.
Misschien dat men nu door het onnoemlpk
ly den van de schipbreukelingen der Ville-
de-St. Nazaire* er eindelijk toe hesluiten zal,
deze gevaarljjke wrakken op te ruimen. Tel
kens en telkens heeft men er op gewezen, dat
de wrakken vooral van met hout geladen
schepen, die ten laatste zoo verweerd worden,
dat de kijkuit op de schepen ze niet meer
onderscheiden kan, maar niet tot onheil van
de scheepvaart voort kunnen bljj ven dobberen.
De oorlogsbodems van de groote zeemogend
heden zouden de wrakken moeten vernielen
dat was meteen een goede schietoefening.
En zoo heel moeilijk zal het niet zijn, de
wrakken op te sporen. Lloyd heeft lijsten
van gesignaleerde wrakken en van de
plaatsen waar zij het laatst gezien zpn. Het
is niet te berekenen hoeveel zeerampen al
bewerkt zijn door die drijvende klippen.
Van de »Ville-de-St. Nazaire* gesproken,
de prins van Monaco heeft er bij de »So-
ciété-transatlantique* op aangedrongen, dat
een streng onderzoek worde ingesteld welk
stoomschip het geweest is, dat door een der
booten aangeroepen is, de schipbreukelingen
gezien heeft en toen doorgevaren is.
Te Frankfurt a/M. komt in den laatsten
tjjd herhaaldéljjk zelfmoord onder school
jeugd voor. Onlangs schoot een leerling, die
bjj het eindexamen niet slaagde, zich dood
nu deed dit een 16-jarige leerling, die een
ongunstig >Osterzeugniss< gekregen had.
De laatste is een zoon van den bekenden
baszanger aan de Opera, Paul Gresft'.
't Geval wekt groote deelneming.
Donderdag heefr, een ontploffing in de
mijn van Oberhausen (Rjjnprov.) groote
ontsteltenis in die streek tewee^gebraeht.
en in mijn dagboek heb ik aan niets minder
gedacht dan aan het invullen mijner ont
vangsten en uitgaven!* hernam Herman.
>Indien hjj mjjn geld noodig heeft gehad,
dan gun ik het hem vari ganscher harte.
Hij heeft veel kinderenzpne zonen hebben
veel geld noodig, hjj zal er meer dan ik
om verlegen geweest zjjn.*
»Ach! die heilige onnoozelheidzuchtte
Lodewpk, »laat u door uwe goedhartigheid
niet tot zulk eene verkeerd geplaatste edel
moedigheid verleiden, g|j hebt het geld voor
het oogenblik veel meer noodig dan hjj,
die zpn vaste inkomen heeft. Klaag hem
aan, uw goed recht moet zegevieren.*
Hoe zoude ik hem kannen aanklagen
Wie zou mp arm en onbekend mensch,
gelooven tegc-noter den ter goeder faam
staanden predikant,* zeide Herman; »en
gesteld eens, dat ik recht kreeg, wat zoude
ik dan kunnen vorderen?*
»Dat de dominé afgezet werd met verlies
zpner burgerljjke eer!*
»Neen, daarvoor beware mp de hemel,
ik wil liever arm zjjn, dan dit op mpn ge
weten hebben!*
»Welk een tegenstrijdigheidGp schreit
over uwe armoede en hebt toch niet den
moed dengene, die n klaarblpkelpk bedrogen
heeft, te ontmaskeren. Geloof mp, de dominé,
die maar al te goed weet, hoezeer men zpne
hebzucht en huichelarjj doorziet, zal het
niet tot eene klacht laten komen, maar op
bedreiging van gerechtelijke vervolging u
het uwe terug geven; want zulke lieden
Da oorzaak is nog niet bekendwel weet
men, dat mjnstens tien personen bjj het
ongeluk hit leven verloren.
Men zegt, dat de Duitsche Keizer, gevolg
gevende aaa een beroep van Mezr. Drey
fus, rechtstreeks op hem gedaan, aan de
Fransche Regeering heeft te kennen gege
ven, dat Kapitein Dreyfus nooit eenigFransch
militair geheim aan de Duitsche Regeering
heeft verkocht.
Voor een politiehof te Norfolk werd dezer
dagen door een vader een onderwjjzeres
gedaagd, omdat zjj zjjn kind mishandeld
zou hebben. Het bleek, dat de onderwjj
zeres een nieuwe straf had ingesteld voor
het bezigen van gemeene taal. In tegen
woordigheid van de klas wordt het kind,
dat leeljjke woorden heeft gezegd, de mond
met zeepwater uitgewasschen. Dat was ook
met het kind van den aanklager gebeurd.
De bestuurders der school verdedigden hun
onderwjjzeres en noemden haar middel tegen
onvoegzame taal het beste dat zp kenden.
De magistraten spraken de gedaagde vrjj.
Wjj hebben meermalen gewag gemaakt
van de treurige gevolgen, welke de gewei
dige krachtsinspanning om Cuba en de
Filippijnen te onderwerpen, inzonderheid
de onttrekking van jonge krachten aan
landbouw en njjverheid, voor Spanje zelf
heeft. Van den toestand in Catalonië wordt
thans een beschrjjving gegeven, welke
aanduidt dat die groote nijverheids-provincie
haar ondergang te gemoet gaat. Haar weve-
rjjen, zoo luidt het in het rapport van den
Engelschen consul te Barcelona, werken
slechts met de helft van het personeel, soms
met een derde en dan nog voor het grootste
deel slechts de helft van den gewonen tijd.
En het gebrek zou zelf3 nog grooter zjjn
dan het al is, als niet juist de krachtigste
mannen waren weggezonden en de gezinnen
dientengevolge minder noodig hadden. In
verschillende dorpen zjjn er slechts grjjs-
aards over, met wiö de vrouwen en kinde
ren wonen en die gezameljjk het werk dat
in dé? gemeente gedaan moet worden, ver
richten. Catalonië is voornaraeljjk van de
koloniale markt afhankeljjk en deze is voor
het oogenblik zoo goed als verdwenen.
De Times* deelt eenige nadere bijzon
derheden mede over wat het blad het her
leven der nihilistische beweging in Rusland
noemt. Een Russisch Vorst zou in een
samenzwering betrokken zpn; in zpn paleis
werd een geheime drukkerij gevonden en
een massa oproerige lectuur. Jongelieden
4IUM. UMM'M 11
geslepenheid, uiterst lafhartig.*
Daartoe kan ik nog minder besluiten,
want dit zou men afpersen kunnen noemen
zeide Herman.
»Dan zal ik het in uwen naam en in
uw belang doen,* viel hem Lodewpk vol
edele verontwaardiging in de rede.
>Dan houden wjj op vrienden te zpn
antwoordde Herman snel en op vasten toon
bedenk dat gjj zoodoende uwe toekomst
op het spel zoudt zetten, want de dominé
heeft zitting in het consistorie.
Heeft hp mp bedrogen, dan leeft er
immers nog een Hoogere Rechter over hem,
dien hjj nimmer ontgaan kan. Ook treur
ik niet over het verlies van mjjn geld, het
welk mjjae ouders voor mp bespaarden, maar
alleen daarom, dat ik zelfs van mjjaen voogd
verwijtingen moet hooren over eene zaak,
welke mp zelve het grootste verdriet ver
oorzaakt, hoewel mpn geweten mp zegt, dat
ik er geene schuld aan heb. Ik heb geene
moeite noch arbeid gespaard, om mp eene
praktpk ta bezorgenik heb ook inderdaad
patiënten genoeg, maar het zpn arme lieden,
welker ellende mij dikwpls zoozeer treft, dat
ik het weinige, hetwelk ik bezit, met hun
deel, en van elk honorarium per se afzie;
of het zpn jonge wellustelingen, die ik slechts
behandel, omdat zjj mjjne hulp behoeven;
hoewel zjj dezelve onwaardig zpn. Al deze
lieden kuunen mp dus niet betalen, maar
zp zpn mp allen ten hoogste dankbaar en
genegenzjj brengen mij bloemen qn vrach
ten, of zingende vogels, of wat zjj anders
van beiderlei kunne ajjn gearresteerd cn ook
een Staatsambtenaar,
In Zuid-Afrikaansche kringen aobjjnt
j men uiterst weinig vertrouwen te hebben in
het middel tegen de runderpest, dat pro
fessor Koch heet gevonden to hebben. Het
vee, waarop zjjn middel is toegepast sterft
bjj honderden
De »New-York Herald* bljjft nog altjjd
berichten zenden over de zonderlinge ver
schijning van zonderlinge lichten aan het
hemelgewelf, waargenomen te Chicago.
Reeds vier weken lang bljjken de steden
tusschen Omaha en Chicago in opstand te
zjjn geweest door dat zonderlinge lichtver
schijnsel dat uitstekend schjjnt te worden
bestuurd en ronddraait in cirkels en allerlei
figuren maakt over een afstand van een
halven mjjl.
Vooral des nachts moeten die lichten een
spookachtigen indruk maken
Dagen lang was de bevolking van Chi
cago ia spanning gebracht over deze zonder
linge gebeurtenis en allen zagen gedurende
de laatste twee weken met spanning naar
het uitspansel. Maar toen eenmaal het ver-
scbjjnsel zich vertoonde, waren ook reeds de
fotografen by de hand, en zjj moeton twee
goede reproducties van de zonderlinge ge
beurtenis genomen hebbeD.
De correspondent van de »Hèrald« heeft
de negatieven dezer reproducties gezift n
De beweging van dat luchtschip want
het schjjnt een luchtschip te zjjn wordt
teweeggebracht nóch door zeilen, noch door
vleugels. En allen verklaren, dat zjj door
een verrekjjker den omtrek van een man
hebben gezien, die bewegingen maakte, alsof
hjj het schip bestuurde Hst bovenste deel
van het gevaarte had den vorm van een
sigaar, waaraan een licht lijstwerk was vast
gemaakt. In dat lijstwerk zat een man en
aan dat lijstwerk was een roer vastgemaakt.
Het lijstwerk scheen te bestaan uit wit metaal.
Natuurljjk verdiept men zich in allerlei
gissingen, omdat niemand met juistheid weet
te vertellen van waar die vreemde lichten
komon. Er zpn er, die beweren, dat dit
buitengewone luchtschip ean uitvinding is
van zekeren Clinton uit Omaha, die zijn
vindi ng de volgende week zal tentoonstellen.
»Het verschpnen van den uitvinder en van
zpn toestel wordt met spanning tegemoet
gezien*, zegt de >Herald.
Over de resultaten van dr. Yersin's serum
tegen de pest, ontvangt de »N. Y. Herald*
een telegram uit Bombay. De waarnemingen
posh kunnen zij mij niet helpen. Ik heb de
volcloendste getuigschriften, heb reeds vele
bels.ngrpke zieken genezen, maar desniet
temin zpn alle pogingen om eene aanstel
ling; als officier van gezondheid te bekomen,
mislukt. Ik kan niet kruipen, niet de la
keien of kameniers omkoopen, of uren lang
in de antichambre wachten, totdat het den
eenen of anderen gelegen komt, mjj eenige
mi uuten aan te hooren, en op snauwenden
toom af te vragen, wat ik wil. Ik heb da
vernedering ondergaan, te moeten zien, hoe
lisden aan mp worden voorgetrokken, die,
met zeer middelmatige testimonia, recht
streeks van de akademie kwamen, en aan
zie nip ke staatsbetrekkingen bekleeden, maar
de ouderliefde verbiedt mjj hen het hof te
ma,ken, die mjjnen vader zoo schandelijk
bejegenden. Mpn vader was de zoon van
eeu aanzienlpk staatsbeambte, kundig, op
recht en nauwgezet; zpne kundigheden had
den hem reeds eene aanzienlijke aanstelling
doen verwerven, toen hij het besluit nam
eeu meisje te huwen, dat van geringe af
komst, door hare voortreffelijke zielshoeda
nigheden eenen onweerstaanbaren indruk op
hemi had gemaakt. Hg had aan hare ster
vende moeder beloofd haar te zullen huwen
zoodra het verkrijgen eener aanstelling hem
doarto'b de noodige middelen zoude ver
schaffen; en hjj hield zijne belofte, ofschoon
zijn oudste broeder, en zijne eerst kort te
voren in den adelstand verheven neven,
Caarover laid schreeuwden, en hem met
hanne wraak bedreigden.