Hel Lam! van Heusden en Altena. de Lansfslraat m de Bonimelerwaard
len Stiefkind.
FEUILLETONo
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
M 1588. ZATERDAG 8 MEL 1897.
"V erg-elding'.
land van altena.
1 H1
Yv'<
VOOR
Dit blad verschjjat WOENSDAG en ZATERDAG.
AbonneiaentsprgB: per 3 maanden f l.OO.
franco per post zonder prpreihooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiè'n ran 16 regel* SO ct. Elka rtgej
meer 7ct. Groote letters n&ar plaatsruimte.
Advertentien worden tot Dinsdag- an VrjjdEgwoEJl
ingewacht.
Van bun 6de of 7do jaar af zij» onze
kinderen voorwet pen van belangstelling voor
allen, aan wien 't verschaffen van onderwijs
is opgedragen. In den aanvang door de
gemeente of particulieren voort geholpen
tot zooveel of zoo weinig als ze noodo in
't maatschappelijk leven missen kunnen,
neemt het rjjk of alweder de gemeente ze op
binnen de muren van hoogere burgerschool
of gymnasium, waarna nogmaals het rijk
zich over hen ontfermt en de poorten der
academie opent.
Zoover brengen 't echter slechts de uit
stekenden en de gefortuneerden. Do massa
moet zich vergenoegen met hst ouderwijs,
door de lagore school verschaft tussehen
het 6 ie en 12de tot 141e jaar. Veel is
dat niet en daarom dienen èa staat èu
gemeente èu particulieren te zorgen, dat
't althans zoo goed mogelijk is.
Ieder kent 't grond wetsartikel dat spreekt
van ons onderwijs als een voorwerp van
re reeringezorg. Tot, heden toe echter heeft
■ie w 'e v^r nog niet knnnen inzien dat
dit onderwijs ook vóór het 6de levensjaar
moet verschaft warden. De wetgever denkt
zich onrWwjjs als een bijbrengen van kun
digheden en maukt dan terecht dat daar
in ni t ie vroeg m et worden aun /evangen.
Wanneer men een landbouwer vraagt op
we?k"n tijd bij rekent met da bearbeiding
van zijn grond aan te vangen, zal hij niet,
antwoorden vanaf den dag waarop het
zaad aan d<? aarde toevertrouwd wordt,
maar wel degelijk ook de dagen en weken
meerekenen, besteed aan de voorbereiding
tot het ontvangen van 't zaad.
Zoo is 't ook met ons lager onderwjjs.
Zal de akker op zesjarigen leeftijd geschikt
zgn dan moet daaraan voorafgaan een tijd
perk van voorbereiding, van ontginning.
De ouders, met name de moeder is tot deze
werkzaamheid de aangewezen persoon. In-
tusschen kan van de groote masta zich
maar een zeer enkele daarmee belasten en
wordt de voorbereiding tot de lagere school
toevertrouwd aan vreemde handen.
De z.g. bewaarschool is dus een onont
beerlijke instelling en 't is droevig dat de
regeering dit tot heden niet toestemt. De
behoefte wordt allerwege zoo diep gevoeld
dat gemeenten en particulieren in den nood
trachten te voorzien, doch uit den aard dwr
zaak daarin slechts ten deele slagen.
Een eerste ramp van die totale niet-erken-
ning door het rijk i3, dat nu van hooger-
8)
»Wat wilt gg, goede vrouw vroeg hij.
»Wat ik wil? kunt gjj dat nog vragen,*
barstte de vrouw los; »mjjne huur wil ik,
want ik moet graan koopen, zoolang het
nog goedkoop is: lang zal het niet meer
duren, of wjj hebben oorlog; maal dus maar
niet lang en geef mg mijne 40 francs.*
Beste vrouw,* hernam Herman, »ik ben
thans niet hg kasheb nog zes of acht
dagen geduld, dan heb ik stellig geld ont
vangen.*
»Wat beste vrouw voor en beste vrouw
achter,* riep de vrouw met drift, »ik wil
mg door u niet 1 !en misl iden, ik wil ter
stond mg» gel i hebben
»Maur vrouw je, hoe kunt gij u zoo aan
stellen? Heb ik niet sedert de twee jaren,
dat ik 1 ij u woon, op mijn tijd betaald. Heb
nu neg eenige dagen geduld.*
»Ei, ei, waarom niet liever nu. Betaal,
zeg ik. Zte eens, slecnts weinige dagen uit
stel, optilt gij op uw gemak zouit kunnen
uitkngpenNaar Rusland wilt gjj, niet waar?
Daar ziet men het reeds, wat voor een ga>t
gij zjjt. Blgf waar gg zijt en verdien eerlgk
uw brood. Wanneer gg tot iets iu staat
waart zou .t gij hier w^i uwen kost kunnen
verdienen. Kortom, i etaal my of ik laat
tV'Slft"r 9P "w le.jcrftri >5;
hand ook geen enkele eisch gesteld wordt
aan de personen, die zich tot het geven
van voorbereidend onderwijs opwerpen.
Iedereen, geleerd of ongeleerd, beschaaf!
of onbeschaafd, ia bevoegd een kleiu-kinder-
schoollj? cp te zetten. De lokaliteiten waarin
dit gehouden wordt is niét aan dezelfde
regelen onderworpen als de scholen voor
lager onderwijs en men vindt dan ook be
waarscholen in lokaliteiten, die tot het her
bergen van kinderen allerminst geschikt
zijn en onder directie van personen, die
geen enkelen waarborg van geschiktheid
stellen kunnen.
Nu weten we wel dat in tal van plaatsen
een en ander niets te wenschen overlaat,
maar dat neemt niet weg dat 't dringend
o
noodig is van koogerhand de bewaarscholen
aan regelen te onderwerpen.
Om in de nalatigheid van 't rijk te voor
zin hebben zich in plaatsen, waar 't voor
bereidend onderwjjs uitstekend is, o.a. in
Rotterdam, den Haag en Leiden commis-
siën gevormd die jaarlijks examen ufnemen
van hen, die een diploma als bewaarschool-
onderwijzeres verlangen en in vele andere
plaatsen erkent men deze diploma's als
voldoenden waarborg. Dat is iets, maar
niet veel. In iedere gemeente kan zich
zoo'n commissie constitueeren, want zoo
vrij als men is onderwijs te geven aan
kleine kinderen zoo vrij is men ook in 't uit
reiken van een diploma. Officieel is zoo'n
diploma in geenen deele.
De maatschappij tot »Nut van 't Alge
meen,* welker departementen in tal van
plaatsen 't voorbereidend onderwjjs ter harte
nemen, heeft een onderzoek laten instellen
naar de opleiding van het onderwijzend
personeel der bewaarscholen. Ook zij komt
tot 't resultaat, dat dit personeel voor
't grootste deel ongeschikt is, ja, dat alleen
zjj, die gevormd zjjn aan de vormschool te
Leiden, bogen kunnen op een voldoende
opleiding, zoodat diploma's, afgegeven in
andere plaatsen niet als bawjjs van geschikt
heid in aanmerking mogen komen.
Is dit nu misschien wel wat hard geoor
deeld, er blijkt uit dat een algemeene rege
ling noodzakelijk is, een regeling, die het
schenken van actes in déne hand geeft
en dat het rijk hierin dient te voorzien.
In enkele plaatsen heeft men zich de
opriehting van bewaarscholen van den hals
geschoven door aan de lagere school een
voorbereidingsklasse toe te voegen. Aldus
b.v. te Amsterdam, alwaar 't bewaarschool-
onderwijs geen concurrentie der gemeente
>Hse kunt gjj zoo hard en ondankbaar
tegen mij zij zeide Herman op bestraffen-
den toon, »gjj hebt mij immers
»Wat, wilt gjj rnjj daarenboven nog be-
leedigen Dat ontbrak er nog maar aan
denkt gij, dat mijn huis een bedelaars-
herberg of ee» Lazareth is. Meent gjj, dat
ik niet gehoord heb, wat de buren van u
zeiden, toen gjj mjj gepasseerden winter
dien bedelaarsjongen in huis bracht, met
wien gjj, God weet wat, hebt uitgevoerd.
Kale mjjuheer, wilt gg nu nog eene hulpe-
looze vrouw beleedigen? Gij moogt God
danken, dat ik u niet aan de politie heb
aangegeven, huichelaar, wolf in de schapen
vacht. Gjj zjjtl*
De vrouw was juist bezig om haar ge
moed lucht te geven, toen zjj door twee
sterke armen iu de kamer werd gesmeten
n een jonge man van rijzige gestalte en in
de uniform van een karalerie-officier, het
vertrek binnentrad.
Waar sacre bleu! jongen, hebt gij zooveel
geduld opgedaan, dat gij die oude draak
niet reeds lang hals over kop van de trappen
hebt gesmeten?* riep de officier, in welken
Herman met verbazing zijn vriend, Binder
herkende. »Daar, neem uwe voddige
veertig francs oude tooverbeks,* snauwde
hjj de vrouw toe, tvrwijl hg haar het geld
toewierp, >maak nu dat ge inrukt, voor dat
ik u bet venster uitwerp.* De oude vrouw
maakte zich glings uit de voeten en Lode-
wgk beknorde zgn vriend wegens zjjn gebrek
aan veerkracht.
H. fita maar zaa_-vwh»»sd mri in.
hoeft te vreeze» en waar dus ook puike
inrichtingen beslaan.
Het Nut is met deze voorbereidingsklassen
maar half ingenomen, om lat do onder
wijzeressen, een acte voor lager onder wijs
bezittende, in den regel niet o de boogte
zijn van de ei-c'nen aan 't voorbereidend
onderwjjs gesteld.
De maatschappij wil nu tot tijd en wjjle
't rijk zijn verplichting op dit pnnt vsrvult,
alvast uniformiteit trachten te brengen in
de opleiding van hoofden en helpsters en
daartoe een fonds samenbrengen. In de
e.k. algemeene vergadering zal dit, ter sprake
komen en 't lijdt geen twijfel, als de maat
schappij haar machtige schouders onder
deze zaak züt, zul iedere gemeente, die prjjs
stelt op een flinke bewaarschool, gebaat
worden.
Bnitenlan *1.
De Gentsche politie ontfermde zich over
een man die zjjn geheugen verloren heeft.
Hjj kwam, deftig gekleed als een rjjke
boerenzoon, ongeveer 40 jaren oud, te Gent
aan, maar wist niets meer, noch waar hjj
woonde, noch zjjn naam, noch waarheen hjj
ging. Alleen weent hjj, wanneer hjj van
een zuster spreekt, die ongerust om hem
zal zijn.
De »Belgique« meldt, dat men aan het
Belgische Ministerie van Oorlog bewjjzen
in handen heeft, dat de socialisten ,'t op
stelselmatige belemmering van mobilisatie
des legers toeleggen, door verlofgangers en
dienstdoenden aan te sporen, de eenen, om
bjj oproeping wegens werkstakingen en
onlusten thuis te bljjven, de anderen, om
nimmer van hun wapenen gebruik te maken
tegen werklieden.
Bjj Uerdingen heeft zich Maandag een
vrouw uit Crefeld, met haar twee jonge kin
deren in den Rjjn gestort. Pogingen om
haar of de kleinen, die erbarraelgk gilden,
te redden, bleven vruchteloos.
Woensdagavond had te Maagdenburg
een vreeseljjk voorval plaats. In het mode-
magazjjn van Pincus, hoek Kaiser- cn Has-
selbach-straat, een zeer hoog gebouw, brak
brand uit. De vlammen grepen zoo snel
om zich heen, dat de bewoners nog slechts
met brandladders waren te redden. Een
diensttnei.-je, in haar doodsangst ongeduldig
geworden, wachtte de komst van de brand
weermannen niet af, maar wierp zich uit
de vierde verdieping, met het hoofd omlaag
op een ladder; door het overwicht van
dit kleed te zien.
Ik heb den bijbel met het zwaard ver
wisseld, en juist aan onzen vorst den eed
vaa getrouwheid gezworen en b9n door zjjne
bjjzondere gunst terstond tot officier be
noemd Hoeraeen nieuwe toekomst ligt
thans voor mij. Koua nu bjj mjj nw intrek
nemen, want uw eer duldt thans niet dat
ge nog een uur bij deze xantippe blijft.*
»Ofsehoon Herman de wenschen zjjns
vriends niet kon beamen, verheugde hg
zich niettemin over zgn geluk. Met de
grootste blijdschap nam hij enkele dagen
later zjjne benoeming als Russisch officier
van gezondheid aan en vertrok, na eea
smartelijk afscheid van Binder en nog een
paar vrienden, zoo spoedig mogeljjk naar
Wilna, hem aangewezen als garnizoensplaats.
Eene lan^e reeks van jaren ligt tussehen
het tgdstip, waarop wg den jongen doctor
verlieten, toen hg zich, ter vervulling zjjner
bestemming, naar het afgelegen Noorden
spoedde en dat waarop wij hem wedervin-
den. Staatsberoerten hadden het oude ge
bouw der Europeescha staten getroffen,
Rjjken waren ontstaan, Rijken waren ver
dwenen, geduchte legermassa's storen uiteen,
al3 het kaf voor den wind. Gelgk het lot
der volken, zoo ook was het bestaan der
particulieren aan het grillige lot onderworpen
geweest. Een despoot, die gister nog in den
moed zijns geiuks, en ia het bewustzjjn
yünftr.mffqj&.rir-h dfiU)^gjut^oprdeffi.Ut§
haar lichaam sloeg de ladder om en zoowel
het bedoel le meisje nis eea an lerr dienst
bode, die reeds langs den ladder af laaide,
sloegen het hoofd togen de stras'steenen
te pletter.
In ue bladen van Athene wordt mede
gedeeld, dat ten Hove aldaar een brief be
kend is geworden, waarin keizer Wilhelm
zjjn moeder met uitbundigea lof over de
Grieksche artillerie schrijft en beweert, dat
het Grieksche leger het eerste vnn de wereld
zou kunnen worden, als do officieren slechts
naar Duitsch model* werden opgeleid.
De vijf door het hoog militair gerechtshof
veroordeeld anarchisten van Barcelona zjjn
Woensdagochtend gefusilleerd. Hét zijn
Ascheri, Molas, Noguèt, Mas en Alsina.
De laatste alleen bezwoer zjjn onschuld.
Ascheri legde in een der als kappelen in
gerichte kamers, waarin de veroordeelden
gebracht werden, de biecht af en liet zjjn
kerkelgk huweljjk voltrekken met zijn
mnjtresse, de weduwe van den anarchist
Borrastewjjl Mas eveneens in extremis
verbonden werd met de dochter van laatst
genoemde. Noguès gedroeg zich cynisch
kalm; hjj en de beide anderen weigerden
allen priesterlijken bijstand. Zjj aten, rookten
en zongen het anarchtische lied; Ascheri
moest hun zelfs verzoeken daarmee ophouden.
De citadel van Mojuich werd sterk be
waakt. In Barcelona waren plakkaten aan
geplakt met wraakbedreigingen, maar de
politie scheurde die af.
's Morgens Vroeg werden de veroordeel
den, de handen op den rug gebonden, buiten
gebracht. Zjj lachten tegen het publiek.
Mas zeide tegen het executie-peletonKomt
wat dichter bjj. Noguès riep: 't Is d9 Inqui
sitie. Ik ben onschuldigMolas comman
deerde zelfvuurwaarna allen uitriepen
Leve de anarchie!
Vier van de veroordeelen waren dadelijk
na het vuren dood. Alsina viel op de knieën,
maar was zelfs niet gewond. Een tweede
salvo trof hem, maar een derde was noodig
om hem den dood te geven
Uit Andalusië komen voortdurend be
richten van zeer bedenkelgken aard, ten
opzichte van een daarheerschenden hongers
nood. In de streek van Jerez is het aantal
dér werklooze landarbeiders minstens 12000.
In massa's stroomen ze naar de stad om
werk en brood te zoeken, maar niemand
kan het hun geven. Tengevolge van de
aanhoudende droogte kan het werk op het
land niet worden voortgezet; ook de oogst
verkwisting van menschenlevens en de
ruwste daden van geweld had veroorloofd,
was heden voortvluchtig, gebannen, een
bedelaar door allen gehaat en veracht.
Een vorst, die heden nog in kommervolle
omstandigheden, in vreemde landen een toe
vluchtsoord zocht en het verlies zjjner erf
landen betreurde, was morgen weder terug
geroepen en met vreugdebljjken en jubel-
toonea door zgn volk ingehaald geworden,
aaa hetwelk hg, door tegenspoeden en het
voorbeeld van anderen gelouterd, beloofde
een beter Regent, een vader te zullen zgn.
Doch keeren wij terug tot onze geschie
denis, welke ook ons het bewijs levert, dat
in den loop des tjjds en der wereldgeschie
denis, armen en rjjken, hoogen en lagen,
steeds hunne rollen verwisselen.
Wederom lag de winter op de aarde,
een donkere, grauwe hemel hing over het
machtige Petersburg. Evenals in alle groote
steden, zoo ook bestaan de voorhuizen der
meeste gebouwsn in de levendigste straten
uit winkels en magazijnen van groote koop
lieden.
In een aanzienlijk huis, op een voornaam
gedeelte der stad, hadden twee Duitschers
hunne winkels opgeslagen, en het in drie
talen gestelde uithangbord verkondigde den
een als, lakenkooper en den ander als apo
theker. De eigenaar van den lakenwinkel
nam juist afscheid van een heer en esne
dame, die tot eene der sleden schenen te
behooren, welke voor de deur stonden. Aan
den smallen gouden band en den ronden
hoed des koetsiers, was duideljjk te zien,
van dit jaar wordt a's verloren beschouwd,
wanneer er niet een spoedige regen valt.
De gemeente- en de provincie-besturen zjjn
geheel zonder middelen en kumi m daarom
geen openbare werken laten uitvoeren; en
ook de regeering weet gt:en uitweg en
stnurc alleen maur gendarmes en militairen.
De eenzaam gelegen landhaizea staat) het
meest bloot a ui de aanvallen der honge
renden, die zoo au en dan plaats hebben,
zoodat vele met militairbezet zijn, daar
de bewoners zich er niet veilig acht m. Op
vele plaatsen is het reeds tot geweldpleging
gekomen en i-neerdera daden van hit ver
twijfelde volk zijn te wachten.
Groepen uitgeteerde irnnuen eo vrouwen
loopen door do vellen en eigenen zich
alles.toe wat eetbaar is. Het brood is slechts
met zeer groote voorzorgsmaatregelen in da
landhuizen te breagaa. Het eenige waarmee
de arme werkloozan zich nog kunnen voeden,
is de wilde asperge die hier en daar tussehen
het koren groeit.
Niettegenstaande de groote ellende, wil
toch de regeering de gehate verbruiks
belasting, waartegen zich de woede van het
volk in de eerste plaats rieht, verhoogeu
om nieuwe middelen in de staatska* to
krjjgen. A lie dagen kotasn bjj den miiuater
van financiën, verzoekschriften in, om d«
voorgenomen verhooging niet in te roeren,
daar anders de gevolgen niet te overzien
zullen zj:> n.
Uit Rome wordt geseind duTde anarchist
Romeo Frezzi, voor den lsten Mei uit
voorzorg door de politie gearresteerd, zich.
in zgn cel het hoofd tegen den muur te
pletter heeft gestooten. Men vermoedt dat
deze man een medeplichtige van Acciarito,
den dader van den aanslag op koning
Humbert, is; een portret vau dezen werd
bjj hem gevonden.
Uit Engeland zjjn Woensdag een millioen
patronen naar Zuid-Afrika verzouden, be
nevens eene groote bezending granaten; drie
batterjjen artillerie, die voor Zuid-Afrika
ingescheept zgn, zullen door andere brigades
artillerie gevolgd worden. In militaire krin
gen gaat het gerucht, dat in de eerstkomende
vier maanden 35000 man troepen in Zuid-
Afrika geconcentreerd zullen zijn.
De »Times« verneemt uit Kaapstad: De
minister van landbouw deelde in de wet
gevende vergadering mede, dat op 6000
stuks vee, in het district Herschel volgens
Koch's methode ingeënt, er 1800 gestorven
zgnde ziekte neemt ondanks de inenting
dat de bezitter dier equipage een der
vreemde groote kooplieden was. Juist toen
de heer zjjne dame in de slede wilde helpen,
werd de deur van den apothekerswinkel met
kracht opengerukt, kermend geschreeuw
eener jonge Russische en üuitsche vloeken
en scheldwoorden eener oudere basstem wer
den gehoord, en een oogenblik later vloog
eene naar het scheen menschelgke gedaante,
licht als een bal, uit de deur en viel bgkans
onder de pooten der verschrikte paarden in
de diepe sneeuw. Da heer en dama ont
stelden niet weinig over dit voorval, doch
hun schrik verkeerde snel in het diepste
medelgden, toen zjj in hef voorwerp, hetwelk
de medeljjdende koetsier nit de sneeuw op
beurde, eeu knaap vau twaalf a dertien
jaren ontdekten, wiens gezicht geheel en al
bebloed was. In het oog en op het gelaat
der dame, eene schoone vrouw vaa om
streeks veertig jaar, zag men den strijd van
edele verontwaardiging en madelgdhn mst
den zoo deerlijk mishandelden knaap. Haar
blik beval den koetsier, die den half bewas-
teloozen knaap nog steeds in zjjne armen
hield, bjj haar te komen, en met de innigste
meewarigheid beschouwde zjj het uiterijjke
vaa het kind, welks behoeftige doch zin-
deljjke kleeding eene betere afkomst en be
schaving deden vermoeden, dan men anders
van zjjne gelapte kleeding zonde hebben
kunnen verwachten.
HET MEDICIJNFLESCHJS.
Wordt vervolgd.