Hel Lam! van Stalen en Ailena, de Lanwlraal esi de Ilonimelenvaard
M 1595.
,S'^ land van alte^
Uitgever: L,, J. VEERMAN, Heusden.
WOENSDAG 2 JUNE
1897.
Onze Gevangenen.
FEmiXETOX^""
V ergelding.
YOOB
U
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
ftanco per poet zonder prjjsveihooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 1(3 regels SO ct. Elke regel
meer 71/, ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
In dc-n maatschappeljjken strjjd onaer
dagen spelen ook de gevangenen hun rol.
Dat klinkt op 't eerste gehoor wel wat
♦reemd: hoe zouden de deugnieten of
Haten we niet hard zjjn de ongelukkigen,
•die achter slot en grendel met het gemis
Runner vrjjheid boeten voor hun misdaden,
hoe zouden die hun rol spelen in den socialen
.strijd van dit eeuweind
Toch is niets minder waar dan dit en de
klachten daarover zjjn talrjjk.
In vroeger tjjd werd een gevangene achter
de deur zjjner cel overgegeven aan zich-
zelven, aan zjjn geweten, aan de ledigheid
en de verveling. De straf was een wraak
neming van den staat op den misdadiger.
Waar de gevangenen aan den arbeid
gezet werden, was dat werk zwaar en hard,
ook dit werk moest een straf zijn.
Later heeft men dit standpunt verlaten.
Straffen ja, maar verbeteren tevens, werd
toen 't parool. Tal van gevangenen zjjn
van der jeugd af zoo met de misdaad ver
trouwd, hebben zoo'n tal van slechte voor
beelden voor oogen gehad, dat men zich
•er zou verwonderen wanneer ze oppassende
menschen geworden waren, dan nu, nu ze
achter de tralies gebracht zjjn. Straf moet
er zjjn, maar de straf dient zoo toegebracht,
dat de misdadiger tot zich zeiven komt,
met zjjn beter ik leert kennis maken en na
afloop van den straftjjd de maatschappjj
als fatsoenlijk mensch intreedt.
Dit is de richting, waarheen thans ge
stuurd wordt. We geven terstond toe, dat
dit menschlievend pogen dikwjjls schip
breuk lijdt en de man, die als deugniet
achter de grendels komt de gevangenis als
deugniet verlaat, maar dit mag geen reden
voor den staat zjjn deze verlorenen het lot
nog zwaarder te maken dan het reeds is:
als er maar één terecht kooit laten we
zeggen op de tien, ook dan nog moet de
koers, waarin gestuurd wordt, de juiste
genoemd worden.
Is de arbeid in 't algemeen een zegen
voor den mensch, voor den gevangenen is
hjj dat zeer in 't bjjzonder. Ja, voedsel
heefc hjj, en een dak boven 't hoofd en
kleeren gratis, maar met zijn tjjd, wat zal
hjj daarmee aanvangen, als men bem niet
wat te doen geeft?
Dus zijn de gevangenen aan 'fc werk
gezet en vervaardigen ze allerlei dingen
van dageljjksch gebruik, om maar enkele
te noemen: pjjpedoppen, kinderspeelgoed,
»Ik ben aan het slot mjjner geschiede
nis;* vervolgde Lafranc»toen ik op zoo
zonderlinge wjjze in den hulpelooze, tot
wiens redding mij een donker voorgevoel,
een soort van instinct aandreef, mjjnen
rorigen weldoener had herkend, en zijn
lotgevallen en veelvuldig Ijjden vernam, was
het mjjn eerste gedachte den schuldeloos
verdrukte ook zjjne eer terug te geven, en
de eerste persoon, door wiens bjjstand ik
dit doel wilde bereiken, bleek de vriend der
jeugd vau mjjn weldoener te zijn, die even
verheugd was hem te vinden als ik, U, heer
generaal komt de eer toe, de volkomen
amnestie en rehabilitatie van den goeden
Walden bewerkstelligd te hebben.*
Hetgeen u beiden de hemel moge ver
gelden,* voegde Walden er bjj»maar
nauwljjks durfde ik mjjne oogen gelooven,
u, oude vriend, in deze uniform weder te
zien en ik brand van verlangen, uwe ge
schiedenis te vernemen.*
>Gg znlt weinig buitengewoons in mjjn
levensloop vinden,* zeide de generaal, mjjne
lotgevallen waren niets minder dan roman
tisch, slechts de snellere polsslag der eeuwig
heid, de drang der gebeurtenissen van het
tegenwoordige, heeft mg voortgesleept. Vindt
gy het vreemd, mg, dien gjj twee-en-dertig
stroohulzen, matten, papieren zakken, tricot- j
ondergoederen, kleedingstukken, meubels
enz. enz-
>Schandeljjk i« roept hier een werkgever,
ischandelijk, die eonourrentie van den staat
met ons, die toeh al zoo'n moeite hebben,
het hoofd hoven water te houden!*
En hier staan we plotseling midden in
den socialen kamp. Het feit is dat de ge
vangenen voor zeer gering loon massa's
voortbrengen, die een particulier fabrikant
onmogeljjk tot denzelfden lagen prjjs geven
kan. Ja 't komt voor dat uit de gevangenis
goederen afgeleverd worden voor een som,
waarmee een fabrikant ternauwernood
grondstof en loon betalen kan.
Reeds in '91 is hierop de aandacht der
regeering gevestigd en in '95 heeft de Min.
van Justitie een onderzoek opgedragen aan
een speciale commissie die dezer dagen haar
rapport heeft uitgebracht,
Opmerkeljjk is het dat de commissie, na
herhaaldelijk belanghebbenden opgeroepen
te hebben, slechts van ruim een twintigtal
zijden klaohten ontving. Dat neemt echter
niet weg dat ook zjj het euvel erkent en
zooveel mogeljjk wil wegruimen.
Te Amsterdam heeft de werkverschaffing
iets dergeljjks ondervonden. Deze zette de
ambachtslieden aan den arbeid en ze pro
duceerden bjj groote hoeveelheden voor
werpen van algemeen gebruik, die, daar
't loon uiterst gering was, voor een appel
en een ei konden afgezet worden, zeer ten
nadeele van de neringdoenden, die daar
tegen onmogeljjk concurreeren konden.
Den laatsten winter heeft het bestuur
daarin verandering gebracht. Het heeft nu
voorwerpen lateu vervaardigen ten dienste
van behoeftigen en ze aan dezen wegge
schonken. Uit oude tapjjten b.v. pantoffels,
uit afbraak stoven, stoelen en tafels, uit
lappenresten dekens, uit grof linnen ma
trassen enz. De gezinnen van Liefdadig
heid naar Vermogen en de arme school
kinderen zijn er goed mee geweest. Nu is
de opbrengst nihil maar de gewraakte con
currentie vermeden.
Wanneer aldus ook in de gevangenissen
gearbeid werd, dan zou de staat een deel
van zjjn inkomsten verliezen of liever de
staat zou genoodzaakt zjjn zelf de grond
stof en 't loon te betalen, maar daartegen
over staat dat iu dit geval gevangenen,
die geen ambacht geleerd hebben, zich
konden oefenen en nuttig werkzaam zjjn.
De commissie wijst ook op dezen kant
der zaak aanbevolen wordt in de gevange-
geleden als luitenaut verliet, als generaal
weder te vinden, denk dan slechts aan de
officieren van het keizerrjjk, die zich in de
oorlogen der republiek de epauletten ver
wierven. Ik zou het iu dien tijd waar-
schjjnljjk nog verder gebracht hebben dan
in den onzendoch ter zake. Gjj weet
Herman, waarom ik de theologie aan den
spijker hing, de strijd tusschen het oude
blinde Christengeloof en de hedendaagsche
filosophie, hadden mij een tegenzin voor de
godgeleerdheid doen opvatten, want hoe zou
ik immer met de kracht der overtuiging
over geloofszaken hebben kunnen spreken,
welke bij mij zeiven nog in een twijfelachtig
licht stonden? Ik rag ia dat ik in den
soldatenstand eerder injjn fortuin kon maken
en werd soldaat; de werktuigelijke dienst
der ruiterjj, die de geestkracht van een
enkelen individu bezig houdt, deed mg spoe
dig een afkeer voor dit wapen opvatten en
ik koos de artillerie, waarbij mjjne mathe
matische en pbysikale kundigheden zeer te
pas kwamen. Negen jaren oorlogvoeren,
leerde mg de theorie en de praktgk dezer
wetenschap, en ik was tot majoor opge
klommen, toen, met de wegvoering van
Napoleon naar St. Helena, mjjn loopbaan
bjjna ware volbracht geworden.
Gewoon aan het rumoer des oorlogs, aan
rustelooze werkzaamheid, zag ik een lang-
wjjlig garnizoensleven of mjjn ontslag te
gemoet, daar ik in het naar verhouding
kleine leger mjjns vaderlands, geen genoeg-
zamen werkkring voor injjn streven vond,
daarom verliet ik de gelederen van de ver
nissen voorwerpen te laten maken, die hier
te lande niet of slechts in geringe mate
worden gefabriceerd, stipt aan enkele mid
delen, die echter niet zonder wjjziging van
ons strafstelsel tot uitvoering kunnen komen,
als deportatie en ontginning van woeste
gronden, maar beveelt vóór alles aan, zoo
spoedig mogeljjk de leiding der gevangenis
werkzaamheden in een hand te geven, op
dat er voeling gehouden worde met de
industrie buiten de muren en aan de
klachten der vrije industrie worde tege
moet gekomen.
Buitenland.
Den 20en Mei verdween te Antwerpen
de koetsier Clootmans met zjjn paard en
rjjtuig zonder een spoor na te laten. Zijn
zoon deed daarvan aangifte bjj de politie,
wier nasporingen echter tot geen resultaat
leidden. Den 24en kwam de zoon van den
vermiste aan de politie mededeelen, dat het
rjjtuig en het paard waren gevonden in
een herberg nabij Antwerpen, terwijl hjj
een man noemde, die in gezelschap van
Clootmans was geweest. Deze man, A. N.
genaamd, werd aangehouden en deelde het
volgende mede. Hg had den 21 en Mei
Clootmans ontmoet, die hem had verzocht
hem te vergezellen naar het dorpje Znndert
in Noord-Brabent, waar hjj zjjn paard en
rijtuig hoopte te verkoopen, wat echter
niet gelukte. Clootmans nam hem toen mee
naar Breda, waar hem 300 gulden voor
het gespan werd geboden, welk bod Cloot
mans te laag vond en dan ook door hem
geweigerd werd. Vervolgens gingen beiden
terug naar Antwerpen. Toen zjj in de na
bijheid der stad gekomen waren had Cloot
mans zijn paard ea rjjtuig in de herberg
gestald en tegen A. N. gezegd, dat hjj nog
niet naar Antwerpen terugkeerde. Daarop
is A. N., volgens zijn verklaring, alleen
teruggekeerd, zonder dat hg weet, wat er
van Clootmans geworden is.
Donderdag j.l. deed de zoon van Cloot
mans aangifte bjj de politie, dat het ljjk
van zijn vader was opgevischt in het kanaal
van Merxem. Het lichaam droeg sporen van
geweldpleging: een gapende wond boven
het linkeroog en wonden aan de lippen,
terwijl bij nader onderzoek ook bloedsporen
op de kussens van het rijtuig zijn gevonden.
De politie heeft een onderzoek ingesteld.
De »Gaulois« heeft verscheiden politici
en Parjjsche journalisten gevraagd hoe zjj
denken over een bezoek van Keizer Wil-
dedigers des vaderlands. Rusland was miju
doel, waar de soldatenstand de eerste en
nooiwendigste van den staat was; te Parjjs
had ik gelegenheid gehad mg door den
keizer aller Russen te doen opmerken, en
toen reeds waren mij aanbiedingen gedaan,
in het geval dat ik in Russische dienst wilde
treden. Eene tweede beweegreden dreef mg
derwaarts; de beste vriend mjjner jeugd,
mijn dierbare Walden, bevond zich daar.
Mjjne verhuizing had de beste gevolgen,
doch zooals ik reeds vermeldde, mjjn Wal
den wist ik niet te vinden, omdat ik er
niet aan dacht, dat hg, even als ik, zijn
naam zou hebben kunnen veranderen. Mijn
nieuwe werkkring beviel mjj, er was veel
te doen, veel te verbeteren, veel af te schaf
fen. Hoe menigmaal, beste vriend, moeten
wij in elkanders nabjjheid geweest zjjn,
zonder dit in het minst te vermoeden, en
eerst nu, nadat wjj ruim dertig jaren van
elkander zjjn. gescheiden geweest, hereenigt
ons een onbeduidend voorval. Toen ik ge-
passeerden zomer in het gevolg van kupne
keizerlijke Majesteiten, het vaderland weder
bezocht, en bjj die gelegenheid navraag naar
u deed, waart gjj spoorloos verdwenen; :k
was toen van plan de krijgsdienst te ver
laten en in de nabjjheid mjjner geboorte
plaats een klein Japdgoed te koopen, waar
ik als kluizenaar mjjne verdere dagen kon
doorbrengenhet grootste deel mjjner vroe
gere vrienden was echter gestorven, anderen
waren naar alle richtingen uiteen gestoven
nergens vond ik een rustpunt waaraan ik
mij kon vasthouden, EeDige berichten kan
helm te Parjjs. De antwoorden luiden voor
zulk eon bezoek tot dusver niet zeer aan
moedigend.
Madame Adam schrjjft: Als de Fransehen
dea Duitschen Keizer te Parjjs ontvangen,
stellen zjj zich bloot aan de bespotting dar
geheele wereld.
Manrice Barrès zegt, dat de Par jjzen aars
den Keizer met steenen zouden werpen.
Drumond meent, dat de Keizer wel te
Parjjs kan komen, mits hg eerst Eizas-
Lotharingen terug geeft.
Cassagnae, redacteur van de »Autorité«,
beweert, dat de keizer door zjjn reis naar
Parijs de Franschen tot moreele ontwapening
wil dwingen, doch dat alle patriotten togen
zulk een vernedering moeten protesteeren.
Te Nancy is onder verdenking van spi-
onnage een zekere Sattler gearresteerd, die
in zjjn wijnhuis dageljjks militairen uit de
nabij gelegen kazernes ontving. Hjj is vroe
ger gendarme geweest na eerst genaturali
seerd te zijn. Hoewel hg verzekert in 't ge
heel "niet met Duitschland in betrekking te
staan, schjjnen zgn papieren het tegendeel
te bewjjzen en tot zeer ernstige verdenkin
gen aanleiding te geven.
Is de »Kölnische Zeitang* goed ingelicht
(men moet thans meer dan ooit voorzichtig
zgn) dan zou Griekenland thans reeds de
nadeelen ondervindon van de vijandige
houding tegenover dsn Koning aangenomen,
door een minder welwillende gezindheid van
de zijde der mogendheden.
Volgens dit telegram dan eischen de
mogendheden van Griekenland niet meer
of minder dan dat het zgn leger tot op
20,000 man terugbrengt, d. w. z. dat het
zich zelf alle mogelijkheid ontneemt om nog
oorlog te voeren. Die 20,000 man zouden
alleen moeten dienen om de binnenlandsche
rust te verzekeren.
Voorts zegt het telegram der »Kölnisehe«,
dat Griekenland zgn vloot moet afschaffen,
een en ander voor de zuinigheid en die
zninigheid zou weer moeten dienen om het
betalen van een oorlogsschatting wat minder
onmogelijk te doen zijn.
De Berliner Lokal Anzeiger* spreekt
van hongersnood in Thessalië en, in ver
band daarmee, van de vrees voor plundering
van Volo.
Aan de Morning Post* wordt uit Con-
stantinopel geseind van den 28an dez9r,
dat da ambassadeurs bericht ontvingen van
de Ministers te Athene, meldende, dat de
ik u intusschen mededeelen, welke voor u
van belang zullen zgn. Uw voormalige voogd
heeft het loon zijner werken gekregen, hij
is krankzinnig gewordenzgn meerderjarige
kinderen hebben zgn bjjeen gewoekerd ka
pitaal verbrast en lieten hun nietswaardigen
vader op de schandelijkste wijze in een arm
verbljjf sterven; uw nabestaanden leven in
diepe armoede en verachting, twee uwer
ooms, die men, toen de zon der koninkljjke
genade voor hen onderging, van hoogver
raad en alle bedenkeljjke ondeugden had
aangeklaagd, zgn in hunne gevangenis op
eene vesting gestorven, de rijkdom welke
zij op 's land» kosten hadden vergaderd,
verviel aan den Fiscus en, aan de algemeene
verachting prjjs gegeven, lijden de nakome
lingen een allerjaminerljjkst leven. Ik
heb mjjn plan, om in mjjn vaderland de
rest mjjner dagen te sljjten, opgegeven. In
hst genot van uw omgang, mjjn oude
vriend, en bjj uw familie, wil ik mijn leven
besluiten.*
»Top!« riep Walden vrooljjk uit, »ook
ik heb niets dat mij aan mijne geboorte
plaats boeit, want mjj in de vernedering
mjjner hoogmoedige bloedverwanten te ver
heugen, wil ik niet. Nog eenmaal slechts
wil ik den grond mijner geboorte weder
zien, wanneer ik in het betere jaargetijde
tot herstelling mjjner ondermjjnde gezond
heid de baden van Zuid-Duitschland ge
bruik. Dan keer ik terug naar het groote
rjjk, in welks schoot ik zooveel leed, maar
ook zooveel vreugde mocht smaken, en ik
bigt de der Ie in het bondgenootschap, het-
Grieksche Koninklijke familie in het Paleis
wordt gebarricadeerd,
In antwoord op de tweede nota van de
I gezanten, del. 29 Mei, blijft de Porte aan
dringen opeen wapenstilstand van 15 dagen,
die zal kunnen hernieuwd worden in geval
de vredesonderhandelingen niet tot een eind
gekomen zjjn voor den afloop der termijn.
De Porte bljjft in elk geval wenschen, dat
de vrede in zoo kort tjjdsverloop als mo
gelijk is, gesloten worde. Van de Grieksche
regeering is uit Athene bericht ontvangen,
dat het bereid is, een militaire wapenstil
stand te teekenen.
De Italiaanscke Koningsmoorder Aceiarito
werd eergisteren door de jury te Rome
schuldig verklaard en veroordeeld tot levens
lange galeistraf, verscherpt door zeven jaren
cel. Toen da man het vonnis hoorde, draaide
hg met een gelaat van welbehagen zjjn snor
op en riep: Heden ik, morgen de bour-
geoise J Leve de revolutie 1 Leve de anarchie
De advoQaat pleitte voor ontoerekenbaar
heid, in verband met erfeljjke belasting,
maar da procureur-generaal wilde daar niets
van weten. Normaal is zulk een man wel
niet, en opsluiting is een gewensehte zaak
voor de maatschappjj.
De vrouwen verdringen de mannen steeds
meer uit de betrekkingen. Na treden in
Berlijn vronwen op als schilderessen. Niet
als fijnschilderessen, neen, als huisschilde
ressen en verfsters van buitenwerk, enz.
Men kan ze in de straten van Duitschland's
hoofdstad reeds in volle werkzaamheid zien.
Zij dragen als de mannen een linnen kiel
en op het hoofd een muts. Heel elegant zien
zij er niet uit, maar bewonderenswaardig
is de zekerheid en behendigheid, waarmee
de jonge handwerksters zich bewegen op
de ladders en de steigers. De meesten harer
hebben zich in haar leertjjd duchtig ge
oefend in de gymnastiek, ten einde zich
vlug in de ongewone houding te kunnen
bewegen.
Over de bekwaamheid dezer vrouwen
schilders spreken de lui van het vak zich
zeer prjjzend uit. Vooral haar schoonheids
zin moet hooger dan die der mannen zijn
ontwikkeld. Zij krijgen hetzelfde loon als de
schilders-gezellen.
Op het einde van April zjjn een tiental
Engelsche veeartsen te Kaapstad aange
komen om een grondig onderzoek in te
stellen naar de uitkomsten van prof. Koch's
inenting tegen de runderpest.
welk wij hier voor ons leven willen sluiten.*
Verlegen, maar toch met i-nanneljjken ernst,
trad thans Anatole voor en wendde zich
tot zjjn vader.
Beste vader sprak hg, »bjj deze al
gemeene vreHgde, doe ik eene bede aan uw
vaderhart, waarvan het geluk mjjns levens
afhangt. Mjjn leeftjjd en mjjn post stellen
mij in staat mjj duurzaam aan eene levens
gezellin te verbinden. Ik weet niet, of gjj
niet reeds voor mij een keus hebt gedaan,
en het zou mjj leed doen, wanneer gij
daardoor mjjne neiging in den weg stond;
ik bemin een meisje, hetwelk zich als eene
getrouwe, liefdevolle dochter heeft doen
kennen en derhalve belooft eene teedere,
deugdzame vrouw te* zullen worden. Wilt
gij mjjne keuze billjjken, daar gij het voor
werp daarvan ongetwjjfeld reeds geraden
hebt?* vroeg hjj, en liet een blik vol on
eindige liefde op Elizabeth vallen.
»Ik heb uwe keuze geraden en geef u
van ganscher harte mjjn zegen,* sprak La-
franc, »wees zoo gelukkig als gjj het ver
dient.*
Dit zeggende sloot hjj het meisje in zjjne
armen, en bracht haar vervolgans bjj zjjHe
vrouw, die met bljjdschap het lieve kind
dochter noemde en aan de borst van haar
eerstgeborene legde. Elizabeths ouders gaven
insgelijks hunne vreugde over deze verbin
tenis te kennen en ook de generaal was
zichzelven niet van aandoening.
De leden van dezen engen kring genoten
nog vele jaren hierna het reinste geluk,
i xi-JwuumaigLj
Slot.
l I II MMMMW