tSG
llcl Land van
en Altena, de
Lanslraai
en lie lionimelcnvaard
EERSTE BLAD.
SCHULDEN.
M 1596.
FEUILLETON.
Uitgever: L. J. YESRMAH, Heusden.
ZATERDAG 5 JUNI.
1897.
YOOB
Dit blad verschgnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00.
Franco per post zonder prjjsvei hooging. Afzonderljjke
nummers 5 cent.
Een dagblad van grooten invloed is onte
vreden over Rotterdam. De tweede koopstad
des rijks leent, bekostigt uit geleend geld
havenwerken en Bcholen en stort zich
aldus in den afgrond, 't Zal echter naar
onzs meening met Rotterdam zoo'n vaart
niet loopen. Lettende op zjjn kostbare ha
venwerken, zjjn open verbinding met de zee,
zjjn praehtigen weg naar Duitschland, zou
men meer eer inleggen met de profetie dat
het Amsterdam over 't hoofd groeien zal,
dan daarmee, dat het zich in een afgrond
stort.
Als dit waar was, dat een gemeente of
een staat verarmt, naarmate de schulden
last aangroeit, dan konden we op enkele
na, alle plaatsen van ons vaderland en daar
nevens alle beschaafde staten op de lijst der
insoliede firma's stellen,
We zullen hier enkele cjjfers geven tot
itaving. Fraukrjjk was in 1868 belast met
een schuld van 6227 millioen gulden, thans
met 14900 millioen. Ruslands schul 1 is toe
genomen van 8650 m. tot 7000 m., Italië
van 1900 m. tot 5400 m. enz., Nederland
van 1015 m. tot 1087 m. Al is onze schul
denlast groot, toch maken we, wat de toe
neming betreft, geen slecht figuur. Engeland
wint het echter nog, dat stond in 1863 in
't krjjt voor 9576 m., thans voor 7900 m.
't Is de eenigo mogendheid, die 't gelukt
is schuld te delgen.
Nu is 't er ver van af dat daarmee alle
schulden van bedoelde rjjken zouden geboekt
zjjn. De gemeenten nl. gaan eveneens ge
bukt onder schulden. Parjjs b. v. heeft meer
dan 1000 mill., Londen 240 mill, en Rotter
dam 40 millioen schuld.
Het zgn verbazende getallen en met recht
vraagt de lezer zich af: hoe komt dat alles
terecht?
Daarover behoeft men zich echter niet
bezorgd te maken. Wanneer ge een presentie
op iemand hebt waarop hjj geregeld de
rente betaalt en die ge ten allen tijde aan
derden in baar geld kunt overdoen, kan
het u weinig schelen of hjj ze voldoet of
niet; 't liefst ziet ge dat hjj de zaak maar
laat geljjk ze is: ge trekt dan geregeld
rente en uw kapitaal blijft goed. Er zjjn
staten, als b. v. Frankrjjk en Italië, die zich
bjj 't sluiten eener leening tot niets meer
Het had reeds lang middernacht geslagen,
toen het rjjtuig pas voor het huis stilhield.
Luitenant von Hartwig sprong er het eerst
uit, om de dames bjj het uitstappen be
hulpzaam te kunnen zgn. Zjjne huisgenooten
en lamilieleden placht hjj steeds met de
grootste beleefdheid en voorkomendheid te
behandelen, iets, wat menigeen in hem
prees, daar de meeste heeren hunne eigen
familie veronachtzamen, ter wille van vreem
de dames, om haar die beleefdheden te
bewjjzen.
De beide dames, die hjj uit het rjjtuig
tilde, waren, in weerwil van den zwoelen
zomernacht, zorgvuldig in wjjdo mantels en
■hwals gehuld, zoodat men weinig bizonders
van hare versehjjning te zien kreeg. Het
waren twee slanke elegante gestalten, die
hoogstwaarscbjjnlgk voor eenige minuten
nog in een groote feestzaal geschitterd
haddende jongste was eene slanke jeugdige
verschgning, terwjjl de andere eene forsche
gestalte had. Bjj de twte dames vergeleken
scheen de tenger gebouwde officier haast
klein te zgn. Hjj ontsloot de deur en liet
de dames binnentreden. Zjj gingen de trap
op. Bjj het eerste portaal van da beneden
verdieping bleef de jongste staan en trok
verplichten dan tot het betalen der rente.
In geen geval kun de schulJeischer den
staat dwingen tot teruggave der geleende
golden. Hjj heeft zgn geld omgezet in
sehuldbri wen, die zgn voortaan zjjn kapi
taal, dat hjj aan zjjn erven nalaat en door
deze met evenveel vreugde ontvangen wordt
als of het bestond uit landerjjen, huizen of
schepen.
Het heeft zelfs niet ontbroken aan lof
redenen op de Staatsschulden. Ziet, zeiden
ze, hoe de Staatsschuld een klasse van
renteniers in 't leven roept, die zonder eenige
zorg voor haar bezitting, wildaden om zich
heen verspreidthoe ze verder het aanzijn
schenkt aan tal van tusschenpersonen, die
door den handel in Staatspapieren brood
verdienenHet kan niet anders of de schuld
is een bron van welvaart voor de natie
Dit zouden we echter niet gaarne onder-
schrjjven.
In het algemeen gesproken is schuld in
den regel een bewjjs, niet van welvaart,
maar van achteruitgang.
Een stad leent geld tot uitvoering van
zeker werk. Wat is daarvan het gevolg?
Dat de volgende begrooting verhoogd wordt
met de rente der leening en dus de burgerjj
bezwaard wordt.
Nu de vraag: is dat zeker werk van dien
aard dat de belastingschuldig?, zy.rhet noode,
toestemt in verhooging van zijnen aanslag?
Neem aan dat de geleende gelden besteed
zgn aan verfraaiing der stad, een plantsoentje
hier, een parkje daar, een verfje ginds,
waarvan da voordeelen jaarljjks nihil zjjn,
in dit geval is de schuld werkeljjk een last.
Doch wanneer de leening besteed is aan 't
uitdiepen of aanleggen eener haven, die nu
de scheepvaart lokt en jaarljjks rijke vruch
ten afwerpt, dan is het aangaan der schuld
gewettigd en zullen ook zjj, die na ons
komen, gaarne de rente betalen. Zulke
leeningen verarmen niet, doch zjjn een wel
daad voor de gemeente of 'fc land.
De staatsschulden hebben hun eigen, zeer
eigenaardige geschiedenis. Bjj ons waren ze
al vroeg bekend, doch werden in een an
deren vorm aangegaan dan thans. Men vroeg
toen geld door 't verkoopen eener jaarljjk-
sche rente tegen b.v. 12 maal 't bedrag. Dat
was voor den geldschieter, indien hg lang
leefde een heerljjk zaakje; hjj trok toch in
dit geval jarenlang m^er dan 8 percent van
zgn geld. Er werd toen geen rekening ge
houden met den gemiddelden levensduur en
den samengestelden intrest, men leende maar,
in de hoop dat de geldschieter spoedig 't
reeds in zalige rust zijn,* zei ze op een
vroolijken helderen toon. >L5ipa zal boos en
ontstemd over mjju uitgaan, bromalend naar
bed zijn gegaan, en ICathriuo slaapt na-
tuarljjk den diepen slaap der rechtvaardigen.
Ik zal wel eerst moeten stormluideu voor
er iemand belieft open te doen.* Opnieuw
belde zijmaar nu veel haastiger en on
ongeduldiger.
»Oeh toe, bljjft hier toch niet langer op
de trap wachten! Gaat maar gerust naar
je eigen woning. Eathrine zal mg nu wel
gehoord hebben,* vervolgde zjj na ean poosje.
>In geen geval, lieve Karita,* antwoordde
luitenant von Hartwig vriendeljjk: »eerst
moeten we ons overtuigen, of de ons toe
vertrouwde schat wel veilig in het moe-
derljjke, respeotieveljjk vaderljjk nest terug
gekeerd is. Bedenk toch lief kind, welk eene
verantwoording wjj op ons genomen hebben.*
Karita glimlachte: Spoedig Goddank zult
gij van die verantwoordelijkheid ontheven
worden, lieve vriend, want daar hoor ik
redding opdagen!
Ik dank je beiden vriendeljjk omdat je
zoo lief waart mg tot zoolung onder je
bescherming te nemen. Ik heb mjj heerljjk
geamuseerd! 't Was dolgezellig! Nietwaar,
Irene, 't was eelit prettig?* Zjj wendde
zich naar hare tot nu totaal zwjjgende
metgezellin.
>0 ja, zeker,* het antwoord klonk
eenigszins gerekt, »goeden nacht Karita!*
»Goeden nacht, lieve Irene, goeden nacht,
Fransriep Karita hen nog uit de eindelgk
geopende huisdeur vrooljjk toe. Het licht dat
-1 - i rr j i - i
Advertentien van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 7i/i ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentien worden tot Dinsdag- en Yrjjdagavond
ingewacht.
t j leljjko met het eeuwig? verwisselen zou.
Jau de Witt, de beroemde zoon van Dor-
dreeht, heeft daarin orde gebracht en aan
getoond (1671) dat de Sta*en doorgaans
veel te booge rente betaahlen. Toch zgn de
ljjfrenten nog jaren lang in zwang gebl.ven.
In Frankrjjk volgde men een nog meer
orgineele manier van leenen, uitgevonden
door een Italiaan Tonti geheeten. Men nam
geld op van een vereeniging personen tegen
betaling eener vastgestelde rente. Die rente
bleef op dezelfde hoogte, maar 't aandeel
van elk lid steeg naarmate er achtereen
volgens leden stierven. Ten slotte bleef één
lid over, die 't heele bedrag trok en na zgn
dood verviel de rentebetaling en was de
schuld afbetaald. Dat was een zeer slimme
manier van leenen, want natuurljjk vHt
ieder zich met de hoop de anderen te zullen
overleven. Deze lijfrenten noemde men ton
tines. Buiten Frankrjjk echter hebben ze
nooit grooten opgang gemaakt.
Yan de vroegere leeningswjjzen heeft de
loterjj tot heden stand gehouden. Allerlei
dingen verlootten de steden in vroeger tjjd
om aan geld te komenzilveren en gouden
voorwerpen, ljjfrenten, zelfs ambten en be
dieningen, Yan deze is hier te lande nog
overgebleven de Ned. Staatsloterij, die sinds
1726 zevenmaal van naam verwisseld is.
De minst verdachte leeningen zijn die,
welke zonder te speculeeren op de winzucht,
tegen een vast percent en bepaalde storting
worden aangegaan tot het uitvoeren van
productieve werken. Wel ver van de be
langhebbenden te verarmen, bevorderen ze
da welvaart, steunen den ondernemingsgeest
en leggen den grond voor nieuwe takken
van njjverheid.
Buitenland.
Dinsdag-namiddag is op de tentoonstelling
te Brussel een ongeluk gebeurd met een
ballon-captif, die daar bjjna dageljjks opstijgt.
Toen de ballon met acht reizigers in het
mandje het luchtruim inging, werd hjj door
een hevigen rukwind tegen het dak van do
feesttent geslingerd een tweede windvlaag
dreef hem op het dak van een restaurant,
waar het luchtschip zeer veel schade aan
richtte.
Op commando van den luchtschipper
Eugène Bode, gingen de reizigers op den
bodem van den ballon liggen en hielden
zich aan het touwwerk vast. Dat was hun
behoud, want bjjna op hetzelfde oogenblik
verhief de ballon zich weer, maakte spron-
zekere hand hield, wierp juist terwjjl de
luitenant zjjne hand tot afscheid reikte, sjjn
flikkerenden schijn op Karita's gezicht. Het
was een buitengewoon lief meisjesgelaat, dat
hem half onder het witte kanten doekje ver
borgen aankeek, blozend frisch, met fraaie
lippen en een paar groote lichtbruine oogen,
waaruit niets dan heldere zonneschijn een
ieder tegenstraalde.
Een zachte, half smarteljjk, half bewon
derende uitdrukking was over het gelaat van
den luitenant gegleden, terwjjl hjj zóó een
oogenblik lang op het helder verlichte meis
jeskopje staarde en met eene plotselinge
beweging, steeg hjj snel met Irene een trap
hooger, waar zjj hunne verdieping hadden.
Boren in de woonkamer brandde de hang
lamp nog en wierp haar vol licht op de
binnentredenden. Van Hartwig ontdeed zgn
vrouw van mantel en hoolddoekje, knoopte
daarna zgn uniform halflos en wierp zich
toen in eene leuningstoel.
Hjj was een tengere, be wegel jjke maa,
niet bjjzonder groot, van misschien tegen de
veertig, met mooie sprekende trekken en
eene massa donker gekruld haar, hij zag
er bepaald jonger uit, dan hjj werkeljjk was.
Zjjne vronw daarentegen, die hjj voort
durend met de oogen volgde, terwjjl zjj met
vast gesloten lippen en de oogen op den
grond gericht, in gelijkmatig tempo da kamer
op en neer liep, kon haren waren leeftjjd
moeiljjk verloochenen. Zjj moest minstens
zes of zeven en dertig zgn. In de eerste
plaats kon men dit aan hare wat al te kor-
pulente gestalte zien, en een aanleg voor
gen als een reusachtig elastieken bal en
wierp degenen, die waren toegesneld, om
hem neer te halen, omver. Gelukkig vrerd
de machine, die dient om den ballon neer
te doen dalen, in werking gesteld, en was
hij dra op zijn pla-its teruggebr^Sht,
De h6er Bode en evn der passagiers wer
den licht aan de hand gewondoverigens
liep het avontuur zonder ongelukken af.
Men kan zich evenwel voorstellen, dat het
gebeurde een oogenblik groote ontsteltenis
onder de talrjjke bezoekers van de tentoon
stelling teweegbracht.
De Times-correspondent te Parjjs seint:
»Het is thans als zeker bekend, dat mevr.
Lebandy de schenkster was van de schit
terende gift van frs. 937,000 ten bate van
de armen, die door den brand in den wel
dadigheidsbazaar steun zonden missen.*
In het Hessische Odenwald, nabjj Gross
Bieberau, heeft men de ljjken gevonden
van een paar geoefende jagers, die op de
hertenjacht vermoedeljjk door een nood
lottig ongeval zgn omgekomen. Men denkt,
dat een der vrienden den ander in het
kreupelhout met een kogel getroffen en
daarna, in vertwjjfeling over den dood van
zgn vriend, de hand aan eigen leven ge
slagen heeft.
Donderdag heeft de koningin-regeutes van
Spanje het besluit tot sluiting van de par
lementaire zitting onderteekend en tevens
bood de premier Canovas wegens de moei-
ljjkheden van den huidigen toestand, het
collectief ontslag van de ministers aan de
koningin-regentes aan.
De gouddelverg in den Transvaal dag
tekent nog maar van December 1886, en
toeh is in dien tjjd reeds voor 504 millioen
gulden aan goud gegraven.
De te Nancy gearresteerde spion moet
erkend hebben met officieren van het Straats
burger garnizoen in relaties te hebben ge
staan; hjj heeft voor zjjn spionneeren geld
ontvangen en militairen omgekocht, doch
men gelooft niet, dat hg gewichtige ge
heimen heeft kunnen verklappen.
Voor het geval hem op zgn ballontocht
naar de Noordpool een ongeval overkomt,
heeft Andrée, om zjju8n terugtocht te dokken,
Harms worth verzocht, te Elm wood op Frans-
Jozefsland levensmiddelen en reisbenoodigd-
heden voor bem te deponeeren. De» Wind
ward* zal nu hst depót in orde maken.
De wetgevende vergadering van den staat
regelmatige trekken van haar profiel.
Dat dit gezicht vroeger, toen nog meer
kleur het gelaat bedekte en dat destij Is nog
niet door die te weeke ljjnen ontsierd werd,
van eene onberispeljjke en opvallende schoon
hei! moest geweest zgn, kon ieder die Irene
zag, dadelijk opmerken nu lag er echter
eene starende uitdrukking op de strenge
trekken, die even beklemmend, als de zwoele
benauwde lucht in het vertrek, op de lui
tenant werkte. Hjj sprong op en opende het
venster, waaruit hem de zachte zomerlucht
met volle teugen teganstroomde. Hjj vond
het heerljjk en ging dicht bjj het venster
staan om er nog meer van te kunnen ge
nieten. Aan den blauwzwarten hemel glin
sterden de sterren, zooals ze slechts in
zomernachten plegen te vonkelen, nu eens
schitterend helder, en steeds schitterender,
dan weer op eens dof en mat als wilden zjj
plotseling nitdooven en met haar ons geluk.
Frans von Hartwig wendde zich tot zjjne
vronw, die nog onafgebroken hare eentonige
wandeling voortzettede donkere wolken,
die een paar minuten geleden zgn gezicht
verduisterd üadden, waren vervlogen, en
hadden plaats gemaakt voor de hem steeds
eigen opgeruimde en vriendelgke uitdruk
king. »liet wordt laat, Irene,* zei hg vrien
deljjk, iwilt gjj niet naar bed gaan? En
nog iets, liefste kind,* vervolgde hjj na
eene kleine panza, terwjjl hjj zachtjes zjjn
hand op haar schouder legde en een fijn
lachje om zjjnen mond speelde, >de lucht
is zoo zwoel in deze kamer, alsof er een
onweer op handen ishet is slechts de stilte
woAjr cltm stnrm- ik kan het duidslfik
Michigan heefc de wet, waarbjj de verkoop
van eigaretten of van tabak ia eiken vorm
aan personen bene Ion 17 jaar verboden is,
willen aanvallen met de bepaling, dat zulk
een minderjarige, die tabak koopt of a in
neemt, zal gestraft worden met boeten van
5 dollar voor de eerste. 10 tot 25 dollar
voor de tweede, 30 tot 50 dollar voor de
derde maal, terwjjl overtreding voor de vierde
maal gevangenisstraf of opsluiting in het
werkuuis zou ten gevolge hebben. Elke jou-
gen dus, die betrapt werd op 't rooken van
een cigaret, zou als boosdoener behandeld
worden en zoo groote boeten moeten beta
len dat zjj boven de krachten van hem of
zijn ouders gaan en dan door gevangenisstraf
dadeljjk vervangen worden.
Te New-York hebben 22000 kleermakers,
meerendeels Rnssisch-Poolsche Joden, het
werk gestaakt. Zjj verlangen loonsverhooging
en afschaffing van stukwerk. Men verwacht,
dat het aantal stakers tot 35000 zal stjjgen»
Uit Helena in Montana (Ver. Staten)
wordt gemeld, dat 500 goed gewapende
Cheyenne-Jndiauen zich op het oorlogspad
begeven hebben. Twaalf personen, waaronde?
5 soldaten, zgn reeds door hen gedood, De
inwoners wapenen zich en sturen vrouwen
en kinderen naar de steden. Twee rogi«
menten cavalerie zgn naar het terrein van
den strjjd vertrokken. De onlusten moeten
ontstaan zgn door het vermoorden van een
pachter door de Indianen. De autoriteiten
eischten de uitlevering van de moordenaars,
wat door den stam geweigerd werd.
Berichten aan Dnitsche bladen spreken
van de ontdekking van een complot tegen
Koning Humbert, te Trisst. Een schrjjnwer-
ker, zekere Macetioh, werd aangehouden.
Men vond brieven bjj hem waaruit het bestaan
van een internationaal complot bleek.
De Grieksche regeering heeft thans weer
in een nota aan de mogendheden medege
deeld dat zjj zelfs met de grootste bezuini
gingen, b. v. als zjj de civiele ljj3t van den
Koning verminderde, niet in staat zon zijn,
een oorlogsschatting te betalen.
Formosa zal, naar 't schjjnt, door de
Japanners allengs krachtig ontwikkeld wor
den er is een toenemende vraag naar
alle soorten van werktuigen. Fabrieken en
molens verjjzen in verschillende streken van
het eiland, en in de laatste maanden hebben
er zich vele Engelsche, Duitsche en Neder-
landsche agentschappen gevestigd, in af-
je vast gesloten lippen zienWat dunkt
je, Irene, zou het niet beter zijn als nu het
onweer maar dadeljjk losbarstte? Het wordt
dan minder heftig, ziet ge. Kom, leg dus
maar wat je op het hart hebtdat gij zeer
boos op mg zjjt, zag ik natuurljjk al den
heelen avond, hoewel ik in het minst niet
kan vermoeden waarmee....*
»Doe ook daarvoor maar geen moeite,
Frans,* viel zjj hem oogenachijnljjk kalm in
de reden, terwjjl iedere trek, die van opge
wondenheid sprak, steeds scherper werd.
Doe je nu maar niet zoo onschuldig voor,
en houdt je nu maar niet zoo onnoozel
tegenover mgIk geloof er toch niets van,
al sta je mg nog zoo lachend aan te kjjken.
Je hebt das al den heelen avond opgemerkt,
dat ik boos op je was Hé, dat verwondert
mjj bepaald, want ik heb niet een enkele
maal kannen bespeuren, dat je blikken,
die voortdurend naar eene en dezelfde rich
ting staarden, waar ik toevallig niet zat,
een oogenblik afweken om mg gade te
slaan.*
>Zoo, dus nu zjjn we toch eindelgk aan
het teere punt gekomen,* antwoordde de
luitenant goedmoedig. »L)us ik heb je den
heelen avond niet genoeg aangekekenMaar,
mjjn lief kind, begrjjp je nu nie*, dat wan
neer men in gezelschap is, men niet voort
durend zjjne eigen vrouw kan aankjjken, en
vooral niet als men al twaalf jaar getrouwd
is. Ziet ge, lieve Irene, ik weet zoo precies
hoe ge er uitziet, en wat voor eene prachtige
statige iame ge zjjtik ken iederen
trek uit uw mooi gezicht zoo van buiten,
aan dat(Wordt vervolgd.}
Vrij naar het Duitsch.
11-- VA -t-1 - Wiliy 1
