lommelervvari
Hel
Land
van Heusden en Altena, de Langstraat en de
FEUILLETONo
Uitgever: L. J. YEEBMAH, Heusden.
M 1643. WOENSDAG 17 NOVEMBER. 1897.
Brieven u t een Visschersdorp.
TOXIN
Het land van altena*
Jit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00.
Franco per post zonder prjjsveihooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels 5 1 "t. Elke .g j
meer 7®/» «t. Groote letters Bt.tr p ml-
Advertantiën worden tot Din»
ingewacht.
YII.
OVER BELANGSTELLING EN
GEHEELONTHOUDING.
Indien ik de eer had brieven nit de
hoofdstad of uit de residentie te schrgven,
zou de koning van Siam, en voor Den
Haag inzonderheid de nieuwe burgemeester,
me een welkome stof geven voor eene
causerie. Nu ik mij echter met een vis
schersdorp als woonplaats moet vergenoegen
en het mg is vergund van hier uit ook
mgn epistels aan een Nieuwsblad te ver
zenden zg het dan ook niet een, dat
eiken dag verschgnt nu zouden mgne
berichten daaromtrent als uit den tgd ter
zgde gelegd worden. De koning van Siam,
om er nu toch even bg stil te staan, scheen
al heel weinig indruk op de Amsterdammers
te maken, zelfs nu ze wisten, dat hg puis
sant rjjk moet zgn. Evenwel was er een
vrouwtje, waarbg deze Oostersche vorst
nog al in de gunst stond. »Dat was nu
nog eens een goeie man,* merkte ons
besje op, »die onze jonge Koningin zoo'n
hoop met geld komt brengen.* In ieder
geval schgnt het er beter aan te zitten
dan bg de onderkoning van China en de
bewoners der hoofdstad hebben meer kans
hunne tentoongestelde waren te sljjten, dan
bg eerstgenoemde Chineesche grootheid, die
zuinigheid als een der grootste deugden
beschouwde. Hoe het zij, de belangstelling
van Siam's vorst voor juweelen en diamant
slijperijen hg zelf bezit eene uitgezochte
collectie edelgesteenten is een goed voor
teeken en al heeft hg nog geen bestellingen
gedaan, een adreskaart heeft hg al vast en
bg de malaise in deze oud-Amsterdamsche
tak van industrie zou een rjjke, doorluch
tige klant hoogst welkom wezen.
De pas geïnstalleerde Haagsche burger
vader kunnen we in beter verband brengen
met een zeedorp. Hg toch is evenzeer ge
roepen om de belangen van de visschers-
plaats Scheveningen te behartigen, als die
van de residentie en de visscherg aldaar
heeft wel wat belangstelling van hooger
hand noodig, wil dit dorp niet denzelfden
weg opgaan als zoovele visschersdorpen aan
de Noordzeekust. Deskundige of leek, als
we maar van nabg met de zeevisscherg op
deze plaatsen hebben kennis gemaakt, dan
weten we, dat langs hoe meer een zee
haven een eerste vereischte wordt. Het
(i
»0, mgn halssnoer!* riep eene schoone
vrouw, terwgl zg over den rand van haar
gondel leunde.
Een streng opalen, in goud gezet, was
van haar hals los gegaan en in 't water
der lagune gegleden, tusschen de Lido en
de stad Venetië
En den morgen, toen het in geheel Venetië
bekend was dat de rgke en edelmoedige
gravin Zaranrgva haar juweelen had ver
loren, spoedden alle roeiers zich naar de
plaats, waar de opalen waren verdwenen
en waren van het aanbreken van den dag
at zoekende; zeelieden en visschers voegden
zich bg hen, in de hoop de belooning te
verdienen, welke zg had uitgeloofd. Doch
niemand slaagde daarin. Hun pogingen
waren vruchteloos. De opalen waren ver
dwenen. Het koppige watsr wilde zgn prooi
niet teruggeven.
Hooïdstui I.
Er wordt gezegd, dat de duivel menige
brug op aarde heeft gebouwd, het is moeilijk
te begrjjpen waarom hg zoo iets heeft ge
daan, daur de wateren, hoe breed zg ook
mogen zgn, nooit een hinderpaal in zgn
wvg hebben kunnen vormen.
Duivtlsbruggetj s zgn ichter overal, van
aantal kiel vaartuigen wordt steeds grooter,
zooals we reeds in een vorig schrijven aan
merkten, naarmate de bommen uit den tgd
raken. Moge de heer De Beaufort zgn
krachten er eens aan wgden om de Scheve-
ningers aan hun lang gewenschte haven te
helpen.
We mogen echter niet al fe hard klagen,
waar het de belangstelling geldt voor een
visschersplaats. Vooral op eenigen afstand
van de kust is die tamelijk groot. Men
behoeft slechts in trein, déligence of stoom
boot zich laten ontvallen, dat men van den
zeekant komt, om door vragen van allerlei
aard overstelpt te worden. Natuurlijk be
doelen we met de trein, de 3e klas coupe's.
Wie zoo gelukkig of genoodzaakt is 2e
klas te reizen op 't spoor, schgnt zich te
schamen om van een of ander geen ver
stand of ondervinding te hebben en waar de
zulken dan niet bekend zgn met eenig onder
werp, veinzen ze bekendheid ofwat wel
beter is zwjjgen. Hiervan zijn natuurlijk
decommis-vojageurs uitgezonderd. De schrjj-
ver van »Groninger kout* in de Provinciale
Groninger, weet zooveel in het nadeel van
deze klasse menschen te zeggen (en inzon
derheid van de Hollandsche) dat ze ontegen-
zeggdgk eene plaatsenkennis bezitten, die
menigeen hem kan beng den.
Maar om op ons a propos terug te ko
men, de belangstelling voor een zeedorp
is altjjd en overal groot. Ik wil echter niet
uitmaken of de oorzaak is te zoeken in de
liefde voor de zee van eene van oude tjjden
zeevarende natie zooals me wel eens ter
oore kwam of in bloote nieuwsgierigheid
voor het ongewone. Genoeg, dat ze bestaat
de belangstelling en zich vaak uit
door milde giften voor allerlei en zeer ver
schillende doeleinden. Om een voorbeeld te
noemen worden jaar aan jaar duizenden
geschonken aan de Prins Hendrikstichting.
Deze inrichting is als 't ware een monu
ment voor de Nederlandsche weldadigheids
zin. Het is verre van my om de 200 oude
pikbroeken, die hier verpl«egd worden, een
rustigen ouden dag te misgunnen na een leven
vol zorg en gevaren. We mogen ons echter
niet ontveinzen, dat, waar zooveel gedaan
wordt voor de zeelieden, die toch overal
waar ze aan land kwamen hun geld lieten
rollen, in plaats van voor den ouden dag
te zorgen (om niet te spreken van de drin
kende en tabak kouwende zeelui, die na
een jolig leven later vrg logies krggen in
de Hebriden tot aan de Grieksche eilanden.
De duivelsbrug te Torcello is zoo genoemd
wegens de hoogte en de breedte van een
harer bogen, doch uiterljjk ziet zg er niets
duivelsch uit: zg is vau oude steen, heerljjk
door de kleur des ouderdoms en menig
grassprietje groeit er in haar spleten. De
oevers zgn rgk aan gras en waterlelies en
in de buurt groeien hazelnoten- en pere-
boomen.
Wat een door God uitverkoren plaatsje!*
zei een jonge man, terwgl hg uit een boot
bg de brug op den oever sprong.
Torcello was de moeder van Venetië
de dochter heeft haar geslagen,* antwoordde
iemand, die iets ouder was, terwgl hg de
riemen in de boot legde, en zich gereed
maakte zijn metgezel te volgen.
Zgn voet stapte tusschen de slinger
planten, waarin hg verward geraakte. Hg
bleef staan en zgn oogen, die vrg scherp
waren, zagen eek streng opalen.
»Het halssnoer van een vrouw,* zei hg,
terwjjl hg het van onder het zoute zeewier
te voorschgn haalde. Het zat vol zand en
modder en slechts weinig was er te zien
van zgn vroegere schoonheid; doch niette
min zag hg, dat het een juweel van veel
waarde was; hg bemerkte spoedig, dat de
steenen opalen waren.
»Wat hebt ge daar?* vroeg de jongere
man van boven, aan den oever.
»Gg zoudt beter vinder van een vrouwen-
collier zgn dan ik,« antwoordde de oudste.
>Opalenl De steenen des verdriets!* zei
de jongeie ernstig, terwgl hg opstond en
het zand eraf schuierde. »Dat is mooi ge
weest,* voegde bg er aan toe. »Het zal wel
weer mooi worden. Het is niet beschadigd,
een mooi gebouw) dat daar velen en vooral
de boerenarbeider, stiefmoederlijk wordt be
deeld. Deze toch zouden niet kunnen sparen,
met den besten wil.
Komt men nu echter on geld voor een
te vestigen drinkhal van de geheelonthou-
dersvereeniging, het geld is er al heel spoedig
voor aanwezig, 't is immers voor de arme
visschers. De drinkhal nu is een heel aardig
en net gebouwtje, dat er van binnen aan
lokkelijk genoeg uitziet. Verschillende dran
ken als koffie, thee, chocolade, limonades,
melk en niet te vergeten »kwast«, worden
hier verkrggbaar gesteld voor zeer billgke
prgzen, als 3, 4 en 5 cent. De leden van
de vereeniging hebben steeds vrije toegang
zonder genoodzaakt te wezen iets te ver
teren. In de zaal is lektuur in overvloed,
die echter jammer genoeg, zoo goed als ge
heel uit propagandageschriften voor de ge
heelonthouding bestaat. Vooral hier is weer
van toepassing: »men kan zelfs van het
goede te veel krijgen.* In de propagaada-
middelen is eene groote verscheidenheid.
Brochure's, kranten, statistieken, rgmpjes,
teksten, platen, tgdschriften en nog veel
meer.
Naast de drinkhal staat een aanplak
bord voor de propaganda, waar in beeld
en geschrift vaak de afggseljjkste voor
beelden van drankmisbruik zgn afgebeeld.
Om hiervan een voorbeeld te geven, noem
ik een serie platen, die achtereenvolgens
werden tin toon gesteld. Eerst ziet men
een kroeg met de dood als kastelein en de
duivel als bediende. Daarna drinkea uit
glazen en flesschen en een veehten der
drinkers, met deso artikelen tot wapens.
Eindelgk de thuiskomst van een dronkaard,
dia met een gzeren hamer zgn vrouw de
hersens inslaat allergrieseligst en ten
slotte de dader in de gevangenis, met spook
verschijningen van vrouwen met ingedeukte
hersenpan en hamers, terwgl de man met
de bokkepooten door een raampje staat te
grijnslachen. Dit is het grieseligst van alles
en wie wat zwak van zenuwen is, moet er
niet te aandachtig naar kijken om geen
gevaar te loopen er de nachtmerrie van te
krijgen.
Indien we durfden, zouden we de voor
standers willen toeroepenwacht u voor
overdrijving. Spot is het gevaarlijkste wapen
bg de tegenstanders en de zaak is te ernstig,
dat zelfs de gesmade ik cursiveer
drinkers niet zouden willen meehelpen om
doch alleen wat vuil.*
Het halssnoer boezemde hem belang in
hij onderzocht het nauwkeurig, terwijl de
zon op de gouden schakels scheen. Het riep
in hem een beeld wakker van de vrouw,
die dit kon hebben bezeten of gedragen.
»Wat zult gg er mee doen?* vroeg üg
zgn metgezel, die den oever was opgeklom
men, nadat hij de boot had vastgemaakt.
»Wat doet man in den regel met dingen,
die men gevonden heeft! Ze aan de politie
geven.*
>0, gg Gooth!* zei de jongere. Laten
wg ons leven wgden aan het ontdekken van
de eigenares.*
»Dat kunt u met het uwe doen, wanneer
u dat behaagt, prins. Het mgne is reeds in
dienst van een strenger meesteres.*
»Geef mij even uw vergrootglas,* zei de
jongere. Dat vergrootglas was zeer sterk
toen hg er door zag, ontdekte hg eenige
kleine teekens op hat slot van het snoer.
>Zaranegra 1770* las hg luid. »Zara-
negra is een Venetiaansche naam.*
Er was een inscriptie, zoo klein, dat zg
voor het ongewapende oog onzichtbaar was;
door het vergrootglas kon hg het lezen. Het
luidde aldus:
1770.
Zaranegra!* herhaalde de jongste. >Dat
is een Venetiaansche naam. Lucedia is de
naam van de markiezin van Ancona. Er
woont een Ca' Zaranegra aan het Groote
Kanaal. Gg hebt van morgen neg de mooie
de ontegenzeggelgk goede zaak te helpen
bevorderen.
Veel kunnen en mogen we niet zeggen.
Wie de artikelen van den heer Boissevain
en prof. Van Rees hebben gelezen, hebben
geleerd, dat de geheel-onthouder zich niets
ongestraft laat aanleunen. Een drinkhal als
deze heeft bepaald zeer veel voor, maar 't
zou jammer wezen als deze inrichting de
uithuizigheid bevorderde, iets waar wel
eenige kans voor bestaat.
Onder de propaganda-middelen behoort
ook ten minste hier het zingen van
liederen op bekende wgzen, als: In naam
van Oranje enz. Met alle respect voor het
doel, moeten we toch opmerken, dat aan
de woorden van verreweg de meesten, wel
wat meer zorg mccht worden besteed. Er
zgn versjes bij, die al heel weinig meer
zjjn, dan die we met den naam van straat
deunen bestempelen, al sjjn de woorden
van anderen aard en beteekenis.
A. C. B.
N.B. In een vorig schrijven spraken we
met niet bgzonder veel waardeering over
de reddingslijn. Dat het vuurpgltoestel echter
ook wel goede diensten kan doen, is nu
onlangs nog bewezen te IJrauiden. Zie
daartoe een uitvoerig bericht in dit blad
van 23 Sept. 1.1.
Buitenland.
Maandag werd voor het »Kaiserliche
Disciplinarhof* te Berljjn het hooger beroep
behandeld van dr. Carl Peters tegen het
vonnis, hetwelk 24 April tegen hem is uit
gesproken.
De »Tel.« schrijft over deze zaak
Het zou natuurlgk onrechtvaardig zgn
te beweren, dat alle Afrikareizigers optre
den, gelgk de heer Peters opgetreden is,
maar niettemin geeft de aanklacht, waar
tegen hg zich te verdedigen heeft, een be
scheiden blikje op de wgze, waarop sommige
ontdekkingsreizigers in naam der beschaving
in Stanley's werelddeel optreden.
Dr. Karl Peters dan wordt het volgende
ten laste gelegddat bg in October 1891
en in 1892 aan den KilimoNicharo on
rechtvaardig een negerjongen en een neger
meisje ter dood heeft laten brengendat hg
onnoodig verwikkelingen met sultan Ma-
lamia te voorschgn heeft geroependat hg
op afschuwelgke wgze drie negerinnen heeft
laten geeselen; dat hij over al deze gebeur-
Moorsche vensters op de tweede verdieping
bewonderd. Carlo Zaranegra stierf jonghij
liet een weduwe na, die nu nog maar twintig
jaar is. Zjj is een dochter van den hertog
van Monfalcone. Aan haar moet dit hals
snoer toebehooren waarsehgnlgk een
erfstuk.*
»Ga het haar terugbrengen,* zei de
ander overschillig, »ik sta mgn rechten
aan u af.«
De jongste lachte.
»Wie weet wat er nog van komt?*
»Ze zijn de uwe wat er ook van mag
komen. Ik houd niet van zulk soort be
looningen.*
»Werkelgk?« zei de jongste. »Dan be
klaag ik u.<
>Neen, ik beklaag u,« zeide de oudste.
De jonge man stond nog altgd met de
edelgesteenten in de hand; er misten slechts
twee steenen uit.
»Kom,« zei zgn metgezel ongeduldig,
steek dat lor in je zak en laten wg naar
de cathedraal gaan, want het wordt gauw
donker.*
Zg gingen en bereikten spoedig het groene,
rustige plekje, waar de heilige gebouwen
van S. Maria en S. Fosca staan, in de een
zaamheid van land en zee. Eerst gingen
zg de S. Fosca binnen. De jongste trad
onmiddellgk met ongedekten hoofde toe op
het altaar en knielde met een zachte, ernstige
uitdrukking op zgn gelaat, terwgl zgn lippen
zich bewogen.
De oudste zag hem een oogenblik aan en
keerde zich toen om ten einde de fraaie
kolommen te bewonderen.
Hg was geleerd in vele dingen en archi
tectuur en arcbaeologie bestudeerde hg als
tenissen valsche ver n heef g b
aan de overheden; en c, dat
negerjongen Mabruk, die bg hem in dienst
was geweest, Ier dool heeft laten brengec,
omdat deze te intieme betrekkingen onder
hield met een der vrouwen* van hem,
dr. Peters.
In eerste instantie zag de rechtbank in
het ter dood brengen van Mabruk een maat
regel welke in strjjd is met de rechtspleging,
welks onder beschaafde volkeren wordt toe
gepast.
Tegen het ter dood brengen van de
negerin, die met Malamia had samenge
zworen, had de rechtbank geen bezwaar.
Ook de andere feiten, welke Peters ten laste
werden gelegd, werden met een genadig oog
beschouwdmaar zéér werd hem euvel ge
duid, het uitbrengen van valsche rapporten
aan den gouverneur. Wel is waar werd
niet ontkend, dat dr. Peters den lande ge
wichtige diensten had bewezen, doch dit
feit kon niet worden beschouwd als een
aanleiding tot het aannemen van verzach
tende omstandigheden, omdat die diensten
waren bewezen, toen de heer Peters nog
niet was in dienst van het rgk.
Wat hem nu ten laste wordt gelegd, zgn
wandaden, die hg als regeerings-persoon
pleegde en al mag hg tegen zgn vonnis,
ontslag uit den dienst, ook protest hebben
aangeteekend, de rechtbank, die hem te
oordeelen heeft, zal den Duitschen naam te
hoog achten om hem ditmaal vrg te spreken.
Het Hof heeft het beroep verworpen en
dr. Peters schuldig verklaard in vollen om
vang, daarbg den eisch tot ontslag uit zjjn
ambt wederom uitsprekend. Hg is ook ver
oordeeld tot betaling van al de kosten.
De Zwitsersche bladen laten zich heftig
uit tegen de militaire autoriteiten in Thun,
naar aanleiding van het volgende voorval.
Eenige dagen geleden heeft de artillerie
daar les gehad in het schieten op een
levende schgf. Het doel was namelgk een
heel oud paard, dat het land jaren lang
in het leger gediend had. Het beest was
opgesloten in een omheining van een vgf-
tien viekanten meter; daar kon het zich
vrg bewegen. De artillerie vuurde nu her
haaldelijk op dit dier, en niet met kogels,
die, goed gericht, dadelgk den dood tenge
volge hebben, maar met granaatkartetsen,
kogels die kort voor het doel uiteenspringen,
waarvan het arme dier verschillende metaal-
tgdpasseering, gedurende de weinige uren
van uitspanning welke hg zich gaf.
»Hebt gg gebeden, dat gij de eigenares
van deze opalen mocht vinden sprak hg
tot den jongen man, dis zich eindelgk bg
hem voegde.
De jonge man kleurde.
»Ik bad, dat de steenen ons geen onheil
mochten aanbrengen,* zei hg met onge-
kunstelden eenvoud. »Lach er om als gg
wilt; doch een gebed kan nooit kwaad,
en gij weet, opalen zgn de steenen des
verdriets.*
»Ik weet, dat gg een lichtgeloovig kind
zijt, een bijgeloovige boer ofschoon
gg al vier en twintig jaren oud zgt en
koninklijk bloed in uw aderen hebt.*
Wanneer gg mg het leven niet hadt
gered, wierp ik u in zee,* antwoordde
de ander, half schertsend, half boos. »Laat
mg mgn geloof. Leidt een dor leven, wan
neer gg zulks verkiest, dech vernietig niet
de bloemen in den tuin van anderen.*
»Het leven is voor u slechts een tuin,*
zei de oudste, met een zweem van afgunst in
den toon zijner stem.
Het was donker in de S. Fosca want
de zon neigde reeds ten ondergang.
Twee boerenvrouwen baden haar Ave's
voor laag brandende lampen. De geur van
het gras en de reuk van de zee kwamen
door de geopende deur. Een kat wandelde
zonder geruiach te maken, langs het altaar.
»Zegt deze plaats niets tot u?« vroeg
de jongste.
>Niets,« antwoordde de andere. »Wat
zou zg zeggen?*
(Wordt vervolgd*/
VOOR
«wunnmi—MiWcaK—moMataaamwawniiii rvniurw IMWII inn iwnr.iftyMMnn«ft>
NIJTA DKLLA LUCEDIA
CONTESSA ZAEANEGEA.
CAPO D'ANNO.
