ïl Srh
Uj
Het Land van flensden en Altena, de Langstraat en de Bomnielerwaard.
Een vat Kruit.
M 1646. ZATERDAG 27 NOVEMBER. 1897.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
I 3NT E5.
land van
bitmiiiSt
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prgs vei hooging. Afzonderlijke
nnrnmers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 71/, ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Toen nog kort geleden de oorlog tus-
fcben Tnrkge en Griekenland ontbrandde
en de groote mogendheden daarin een
woordje mee beliefden te spreken, niet alleen,
maar op Kreta handtastelijk optraden, was
het gevaar voor een Europeescben oorlog
groot. Pat geraar is gelukkig afgewend en
op 't oogmblik is niets noemenswaard aan
den staatkundigen hemel te bespeuren, dat
op verstoring van den vrede heenwijst.
Tcch is 't niet zuiver en er behoeft maar
een kleinigheid plaats te grjjpen of Midden-
Europa staat in vuur en vlam. En of
't dan wel zoo kalm zal blijven als in de
Grieksch-Turk8che kwestie, dat zal zeer de
vraag zijn.
We doelen hier op de Oostenrjjksche
Staten, van welke kort geleden in den
Rjjksdag gebleken is, hoe innig ze elkander
haten en hoe er niets meer noodig is dan
ééne zeer mogelijke gebeurtenis om elkaar
te ljjf te gaan en te verslinden. Die ééne
gebeurtenis is de dood van den tegen-
woordigen monarch, die 't geluk heeft door
zjjn onderdanen vurig bemind te worden
en zoo de eenige band is, die ze nog
samenhoudt.
't Is een wonderlijk geheel dat Oostenrijk.
Er bestaat, in de heele wereld geen tweede
▼oorbeeld van «en dergelgk samenvoegsel
van allerlei natiën en tongen. Wel bestaat
Rusland uit zeker niet minder volkeren,
maar deze geven althans één rjjk te zien,
doen zich als één natie voor. En dat is
nu sinds een twintigtal jaren in Oostenrijk
het geval niet meer. Een der verbonden
natiën Hongarije n.l. heeft geheel haar eigen
regeering en vertegenwoordiging, behalve
de ministerien van finantien, buitenlandsche
zaken en oorlog, die ze gemeenschappelijk
hebben. Het rjjk is dus een twee-eenheid,
waarvan elders geen voorbeeld bestaat.
Laat ons nu een blik slaan over 't ver
leden en korteljjk nasporen hoe zooveel
onderling vreemds te zamen gekomen is.
In den aanvang dan 't is in 't jaar
800 vinden we Karei den Grooten aan
den Donau, veroverende de Oostmark. Deze
Mark werd al spoedig vergroot door verove
ring en aankoop men kocht toen ge-
heele landstreken met bewoners en al
met omliggende streken o. a. Stiermarken.
In de 13e eeuw kwam deze mark, onder
wijl tot een hertogdom verheven, in 't bezit
(4
Damer stond in de nabjjbeid en kwam
nog naderbij.
»Ik heb het portret in de Belle Arti ge
zien,* zei hg. »Gravin Nina schijnt met de
roos, welke zjj in de hand houdt, het sym
bool der Btilzwggendheid, maar haar gelaat
is dat van iemand, die niet best haar ge
heimen heeft kannen bewaren. Een be
koorlijke vrouw is ook inderdaad altgd
bavarde comme les pieszooals de Fran-
schen zeggen.*
»Gjj veracht de vrouw,* zei Veronica
Zaranegra plagend.
»0, neen. Doch ik zou haar evenmin mjjn
vertrouwen schenken als dat ik een prachtig
wetenschappelijk instrument aan een kind
zou geven.*
»Ook niet aan de vrouw, die gjj liefhadt.*
»Aan die nog het allerminst.*
»Gjj zjjt een geheimzinnig wezen,* zei
zjj een weinig ongeduldig. »Gg beschouwt
ons als kinderen.*
Damer sprak deze beschuldiging niet
tegen.
»Heb ik u niet hooren zeggen, dat het
bekoorljjke orgineel van dat portret door
haar echtgenoot is vermoord?*
sJa, en hg gunde haar niet eens een
Christelijke begrafenis; bjj liet haar ljjk
van het machtige huis Habsburg, waaruit
eeuwen lang keizers van het Duitsche rgk
gekozen werlen.
En alweer door verovering, bnweljjk en
aankoop groeide het hertogdom en werd
o.a. vergroot met Karintbie en Tirol en in
1526 werd de hertog door aanhuwelgking
koning van Bohemen en Hongarije.
In de vorige eeuw, toen geljjk bekend
is, ook de zuidelijke Nederlanden tot de Oos
tenrjjksche monarchie behoorden, besloegen
de Oosten rij ksche landen een oppervlakte
van 22 maal ons land. Toen verloor het een
deel van Silezie, maar nam een deel van
Polen en een ander van Turkije tot zich.
Wanneer we nu de bevolking dezer staten
overzien dan vinden we de grootste ver
scheidenheid. Het voornaamste deel der be
volking maken de Duitschers uit, hoewel
niet het talrgkst, 10 mill.; dan volgt de
Slavische volksstam, met zjjn onderdeelen
de Tsjeschen, Polen, Serviers enz., te zamen
17 mill.; vervolgens de Roemeniërs en Ita
lianen 4 mill, en eindeljjk de Hongaren
met 6 mill.
Men ziet hieruit dat de Slaven ongeveer
de helft en de Duitschers slechts een klein
derde deel uitmaken en als men nu weet dat
de laatsten in de politiek de meerderheid
uitmaken, heeft men het heele Oosten
rijksche drama voor zich.
Ontegenzeggelijk hebben de Duitschers
hun overmacht te danken aan geesteljjk
overwicht. Zjj zijn het, die de mijnen
ontgonnen, den landbouw beoefenden, han
del en industrie tot bloei brachten. Geen
wonder dat zjj ook in de politiek de eerste
viool speelden en met de voornaamste ambten
bekleed werden, zoo is het eeuwen geweest
en ten deele nog. Alleen de Hongaren zjjn
den leiband ontgroeid en hebben na veel
moeite hun zelfstandigheid verworven. Nu
echter beginnen ook de andere stammen
te woelen en met name de Slavische raakt
de kinderschoenen ontwassen en eischt er
kenning zjjner rechten. Numeriek heeft deze
stam de meerderheid en 't zal te bezien staan
of de Duitschers op den duur dien eiscb
kunnen weerstaan. De Tsjechen roeren zich
vooral in Bohemen, waar ze bjjna dubbel
zoo talrijk zjjn als de Duitschers.
In Oostenrijk dus in de eerstvolgende
jaren een heftigen binnenlandschen krjjg,
die zich, zoolang Frans Jozef aan 't hoofd
big ft, uiten zal in de bladen, de landdagen
en den rjjksdag, alwaar in de laatste zit
tingen de partijen elkander onthaalden op
de meest uitgezochte scheldwoorden en klap-
naar het Orfano-kanaal brengen en wierp
het daar in het water met een steen aan
haar voeten.*
>Een zonderling,* zei Damer. »Een nieuwe
manier van wraak nemen.*
»Wat zoudt gg gedaan hebben?*
»Dat weet ik niet; doch ik zou zulk een
schoon organisme niet zoo dom vernield
hebben. En bovendien kwam het einde ta
spoedig om een zware straf te kunnen zjjn.*
Zij zweeg en zag hem aan met een meng
sel van nieuwsgierigheid, belangstelling en
vrees welke zjj steeds gevoelde in zjjn
nabjjheid.
Zjj was niet zeer verstandig, maar bjj-
zonder fijngevoelig; en die fijngevoeligheid
deed haar angstig worden voor dezen man,
die haar toch geboeid hield.
»Hjj boezemt mg ontzag in,« zei zjj later
op den dag tot Adrianis, >dikwjjls kan men
zjjn oordeel niet volgen, maar altgd voelt
men dat hg de meerdere is.<
Dat waren zeer ernstige woorden voor
een jonge vrouw, die aan niets anders dacht
dan aan pleizier.
Adrianis luisterde met eenige ergernis
naar deze woordenmaar hij stelde ver
trouwen in den man, in wien hg den redder
van zjjn leven zag.
>Hij is iemand van groote bekwaam
heden,* antwoordde hij, »bjj hem verge
leken zijn wjj slechts dwergjes. Maar
»Maar wat?*
>Hjj gebruikte zjjn kennis om mijn
lichaam te genezen. Dus past het mg niet,
iets ten nadeele daarvan te zeggen. Maar
pen. Komt de oude k<?izer 't hoofd neer te
leggen, dan heeft men het ergste te vreezen.
Want rondom de Orstenrijksche staten
liggen het Duitsche en het Russische rijk
en deze konden wel eens in de omstandig
heden een reden vinden om ter wille van
den vrede een deel van de ontevreden Slaven
naar zich toe te halen.
Dit alles wel overwegende, zal men toe
stemmen dat in deze Donaulanden in de
toekomst gioot gevaar dreigt voor de rust
van Europa, tenzij de huidige regeering
nog bjjtijds de zwarte wolk weet te ver
drijven door tegemoetkoming aan de niet
onrechtmatige eischen der ontevredenen.
Buitenland.
De Parjjsche correspondent van de Dé
pêche de Toulouse heeft aan zijn blad een
lang telegram gezonden over den inhoud
van Scheurer-Kesttner's dossier en over
het plan de campagne van Dreyfus' ver
dedigers. Deze onthulling waarvan de
waarde voorhands niet te beoordeelen is
komt op het volgende neer:
Het dossier van Bernard Lazare zou geen
enkel belangrjjk document bevatten dat van
Schenrer-Kesttner wel. Deze laatste stukken
zijn hoofdzakelijk door kolonel Picquart ge
leverd. Picquart was in het ministerie van
oorlog bezig met het onderzoek van een
belangrijke zaak en daarbij betrapte hij
majoor Esterhazy. Brieven van den majoor
kwamen hem in handen, en de vergelijking
van het schrift met dat van het borderel
vestigde Piquart's overtuiging dat Esterhazy
schuldig washg werd door een nader on
derzoek nog versterkt in deze overtuiging.
Vervolgens deelde hjj aan zjjn chef, gene
raal Gouse, zjjn bevindingen mede, maar
Gouse geloofde niet aan Dreyfus' onschuld
en trachtte Picquart af te brengen van zjjn
plan om in het belang van den veroor
deelde werkzaam te zjjn. Na een brief
wisseling tusschen Gouse en Picquart werd
laatstgenoemde naar Tunis gezonden.
Het dossier van Schearer-Kestner bevat
in hoofdzaak
lo. Stukken betreffende het onderzoek,
door kolonel Picquart ingesteld naar het
het gedrag van Esterhazy, en zijn betrek
kingen tot het bureau van inlichtingen aan
het departement van oorlog;
2o. Het verhaal van de oneenigheid tus
schen Picquart en zjjn superieuren, te dezer
zake;
3o. Brieven van Esterhazy met een toe
soms komt het mg voor, dat hjj geen hart
heeft. Alle krachten, waarover hij beschikt,
dienen slechts tot voeding van zjjn verstand,
dat oneindig groot is. Maar zjjn hart is
misschien afgestorven, omdat het geen voed
sel ontving. Hij zou zeggen, dat ik onzin
praat; maar gij zult mjj begrijpen.*
»Ik geloof, dat ik u begrijp,* antwoordde
zjj peinzend.
Zij had gedurende haar onbezorgde jeugd
weinig nagedacht, eerst toen zjj in aan
raking was gekomen met deze beide man
nen, was zij begonnen te denken.
Adrianis verdient beter behandeling dan
hg van u ontvangt,* sprak haar duenna
dien dag tot haar. »Hoe lang zult gjj hem
nog in onzekerheid laten. Gjj moest toch
weten, dat zulk wachten eeH hel is.«
»Een hel?* antwoordde Veronica, met
een blos op het gelaat, »een paradgsl«
>Het paradgs der dwazen,* hernam de
oudere vrouw. »En wat doet die andere
hier? Hij zei mij, dat hjj aan de een of
andere Duitsche universiteit verbonden was.*
»Hoe kan ik u zeggen wat die beide
mannen hier doen. Venetië trekt zoo
veel menschen aan en vooral in dit
seizoen.*
»Geljjk een vrouw, die in de Lente haars
levens is,« sprak de oude dame kalmpjes.
»Gjj zgt boos op mjj,« antwoordde
Veronica pruilend.
>Neen, lieve. Men heeft even weinig recht
boos op u te zjjn als op een jonge kat,
die bjj haar speelschheid een vaas breekt,
waarvan zjj de kostbaarheid niet kent.*
lichting, en met inlichtingen over den
majoor.
Sehenrer*8 overtuiging is, zegt de cor
respondent van de Depêche de Toulouse,
dat Esterhazy het borderel, waarop Dreyfus
veroordeeld is, gemaakt heeft, om van de
regeering geld te krijgen als belooning voor
de »ontmaskering« van Dreyfus,
De correspondent maakt nog de opmer
king dat Matbieu Dr«yfo3 in zjjn brief aan
den minister van oorlog Esterhazy niet be
schuldigt van hoogverraad, maar van het
valscheljjk opstellen van het borderel.
»Le Rappel* verhaalt dat Keizer Wilhelm
vóór de veroordeeling van kapitein Dreyfus
aan den heer Casimier Périer per brief op
zijn woord van eer heeft verzekerd, dat de
kapitein Frankrijk niet aan Duitschland had
verraden.
Volgens Daily Telegraph* heeft geen
enkel der Turksche gezanten in den vreemde
sedert maanden salaris ontvangeneen hun
ner zou reeds zjjn kostbaarheden hebben
verkocht.
In de nota's, welke Vrjjdag door den
Russischen gezant te Konstautinopel bjj
de Porte zijn ingediend, vraagt Rusland on-
middelgke betaling van het achterstallige
deel der oorlogsschatting, dat wil zeggen een
bedrag van een millioen honderd vjjftig
duizend pond sterling.
De onderhandelingen omtrent het vredes
verdrag tusschen Griekenland en Turkjje
volgen kalm haar weg. Zoo nu en dan
wordt bekend gemaakt, ^lat zoo en zooveel
artikelen zjjn goedgekeurd, maar van den
gang der onderhandelingen verneemt men
weinig. Men moet zich derhalve alleen
tevreden stellen met de resultaten, welke
door enkele bladen worden medegedeeld.
Daarom dit enkele bericht uit de Times*:
»De gevolmachtigden hebben het bedrag der
schadeloosstelling, welke aan particulieren
moet worden betaald, vastgesteld op
2.500.000 francs. Dit aanbod is door de
Turksche gevolmachtigden voorloopig aan
genomen. AYanneer dit voorstel definitief
wordt aangenomen, zal het verdrag tevens
een clausule bevatten, waarbjj de Grieksche
regeering zich verplicht om dit bedrag te
betalen boven het bedrag, dat zjj verschul
digd is voor het voldoen der oorlogs
schatting.*
Tengevolge van den Loadenschen brand
zjjn 4000 personen zonder werk; de ge-
Veronica antwoordde niet. Zjj wist, dat
de vaas kostbaar was, en zjj wenschte haar
niet te breken; maar zij wilde nog langen
tijd vrjj bljjven. Wederzjjdsche liefde was
schoon, maar zjj was nog geen vrjjheid.
En het meest griefde het haar, dat zjj Damer
gelegenheid had gegeven om op te merken,
dat zjj zich eigenljjk een weinig schaamde
voor de liefde van een man als Adrianis,
met zoo weinig intellectueele ontwikkeling
en die niets anders bezat dan zjjn licha
melijke schoonheid, zijn vrooljjke natuur
en zijn goed hart. >Is dat alles wat gg
verlangt?* scheen zijn blik te vragen.
Zjj was boos op zich zelf, wanneer zij
soms aan hem of aan zjjn opinie dacht;
hg was geen man van haar wereld, hg was
een werkman, een onderwjjzer. En toch
kon zjj er zich niet tegen verzetten, dat
invloed op haar werd uitgeoefend door de
minachting, welke hjj had voor de geest
vermogens van anderen; een minachting,
welke hjj nooit had geuit, doeh welke hg
voortdurend toonde. Besluiteloosheid is het
grootste verderf voor de vrouwen. De wil
van Veronica flikkerde geljjk een kaars in
den wind, en huppelde heen en weer als
een gevallen blad onder den invloed van
wind en regen.
Adrianis vond zjj schoon; zjjn vrooljjk-
heid trok haar aan. Zjj wist dat bjj haar
beminde, doch zjj verbood hem zulks te
zeggen; zjj wenschte geen verklaring, welke
haar had moeten doen besluiten, wat zjj
met haar toekomst moest doen. En zonder
er op verdacht te zjjn, kvram zjj onder den
employeerden hebben ongeveer f 120.000
persoonljjke schade geleden. De geheele
schade wordt nn geraamd op 1.750.000 p.
st., waarvan een half millioen, zegge 6
millioen galden, niet geassureerd. Er is voor
de slachtoffers van den branl een inechrjj-
ving geopend.
De pest woedt, zoo meldt men uit En-
gelsch-Indië, onverminderd voort in Poona
en Surat en is ook verschenen in Belgaum
en Abmednagar. Twee derde deel der be
volking van laatstgenoemde plaats heeft de
vlucht genomen.
Volgens een te Madrid ontvangen tele
gram uit Washington heeft de Amerikaan-
sche kruiser »Vesuvio« h> t vrjjbuiters-
stoomschip >Dauntles« vermeesterd. De
regeering te Madrid vraagt nadere inlich
tingen.
De tegenwoordige president der Ver-
eenigde Staten, Mc. Kinley, is iemand met
een fijn gevoel, waaraan hg de sterkste
zelfbeheersching paart. Toen men hem het
bericht zjjner verkiezing bracht, zat hjj jnist
met zjjn vronw aan het ontbjjt. Hjj stond
op, brak het telegram open, zonder het ge
ringste teeken van opgewondenheid, las het
door en nam toen zjjn plaats weer in. Niemand
waagde het hem iets te vragen, uit vrees,
dat hjj misschien geslagen zou kunnen zjjn.
Eindeljjk opende hjj onder algemeen stil-
zwjjgen den mond en sprak: »De eieren zjjn
vandaag niet zoo versch als anders, moeder,*
Een dagbladcorrespondent, die het geluk
had toevallig aanwezig te zjjn, was over
deze onverschillige opmerking zoo uit het
veld geslagen, dat hjj over de tafel heen
den nieuwen president het liefst iets naar
het hoofd had geworpen. »Kort daarop
evenwel*, verhaalt die correspondent, ging
ik voorbjj de stallen en keek toevallig naar
binnen. Toen zag ik, hoe William Mc.
Kinley daar stond, met de armen om den
hals van zijn lievelingspaard geslagen, en
zoo snikte, dat zjjn gansche lichaam schokte.
De ontroering, welke hjj zoo krachtig had
weten te onderdrukken, was hem te sterk
geweest, had haar rechten geëischt en aan
den hals van het trouwe dier gaf hjj zich
lucht.
De gemeenteraad van New-York heeft
besloten de daken der schoolgebouwen tot
speelplaatsen in te richten, om de kinderen
te midden van het volgebouwde New-York,
tusschen het leeren in, een weinigje lucht
te kunnen laten inademen.
invloed van de nauweljjks verholen verach
ting, welke zjjn metgezel voor hem gevoelde.
Zulks had deze nooit gezegd, maar het was
duideljjk in elk woord van Damer, in
eiken blik.
»Hjj is mooi, ja,« zei hjj eens tot haar.
»Dat zijn nu eenmaal dieren.*
Houdt gjj niet van dieren?*
>Ik houd er niet van en ik haat ze niet.
De aardkundige houdt niet van de steenen
die hjj opdelft en de metallurgist niet van
de ertsen die bë onderzoekt.*
Hë trok haar aan en stiet haar af. Zjj
had hem nog veel, veel dingen willen
vragen, doch zg was bang.
Zjj had zich toen omgewend naar Adrianis.
Wanneer zg zjjn liefde aannam zon haar
pad, van de jeugd tot aau haar ouderdom,
geljjk zjjn aan de bloeiende weiden van
van zjjn heerlgk Sicilië. Dat wist zjj. Haar
voest stond klaar om te treden op hat gras
vol narcissen, doch door een onveront-
woordeljjke besluiteloosheid liet zjj niet toe,
dat hg haar uitnoodigde hem naar ginds
te volgen. Zg ontweek steeds de beslissende
woorden, welke hen zouden hebben ver-
eenigd of gescheiden.
Altgd en altgd, wanneer dat beslissende
oogenblik niet meer kon worden uitgesteld,
verscheen haar de sombere schaduw van
Damer. Het kon toeval, het kon opzet zgn;
doch altgd was hg in haar nabjjheid in
die oogenblikken, wanneer het hart van
Adrianis sprak uit zjju oogen en van zgn
lippen en naar het hare zocht.
Wordt vervolgd.
ALTENA-
