Hel Land van Heusden en Allena, de Langstraat en de Bonnnelenvaard.
M 1652. ZATERDAG 18 DECEMBER.
In het Ziekenhuis,
1 EUILLETON.
Land van alt^'
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
1S97.
TOXINES.
YOOB
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsvei hooging. Afzonderlijke
nnmmers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 71/» c*- Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentien worden tot Dinsdag- ©n Vrijdagavond
ingewacht.
»Moederfje, 't beste is dat je ja naar
't ziekenhuis laat vervoeren zegt de docter
aan 't bed van een zieke vrouw.
Deze raad wordt ontelbaar vele malen
jaarlijks gegeven, maar tal van keeren vindt
hij niet, als de goede raad uit het spreek
woord, een goede plaats. De gast- en zie
kenhuizen, door gemeenten of particulieren
ingericht om lijders, die thuis niet genoeg
zaam knnnen verpleegd worden, liefderijk
op te nemen en van 't noodige te voorzien,
zjjn onder de lieden, voor wie ze in 't leven
geroepen zjjn, niet zeer populair. Er heerscht
in den kring der lagere standen een voor
oordeel tegen deze inrichtingen en er zijn
voorbeelden dat zware kranken, die thuis
letterljjk aan alles gebrek leden, aan rust,
aan voedsel, aan verzorging, toch maar
hardnekkig weigerden in een ziekenver
pleging zich te laten opnemen. De tijd
alleen kan dit vooroordeel uitwissehen en
metterdaad is er reeds eenigen vooruitgang
te bespeuren.
Een bezoek aan zoo'n inrichting is in
teressant en leerrjjk tevens. De eerste indruk
valt echter niet mee en is die van een zekere
eentoonigbeid. Groote zalen, witte muren,
lange gangen en bedden, overal bedden,
dat is het bedd, 't welk de bestemming
dezer ruimten aanduidt.
Ook de bevolking ljjdt op den eersten
blik aan eentoonigbeid: gebogen gestalten,
ljjdende trekken, verbonden ledematen. Heeft
men zich echter in zulk een Bethesda eenigs-
zins georienteerd, dan merkt men wel dege-
ljjk onderscheid in toestand, beschaving en
karakter. Eenigen liggen stom en roerloos
op hun leger, virtuosen in geduld, bekla
genswaarde overblijfsels van ontweken
kracht. Anderen woelen rusteloos om en
om, van werkeljjke en ingebeelde pijn ge
kweld, plaaggeesten der doctoren, der pleeg
zusters en der buren. Hier dringt zich een
troepje op een bank samen, als vogels op
een stokje als wilden ze elkander van hunne
lichamelijke warmte doen genieten en in
gezellig samenzjjn vergoeding zoeken voor
wat ze missen moeten. Daar zit een een
zame, met den rug naar de anderen gewend,
in droomerige herinnering aan verleden
tjjden verzonken. Hier wordt domino ge
speeld, daar met sidderend© vingers breipen
©n naainaald gehanteerd. In gewjjde bladen
bladeren de eenen, in plaatwerken en cou
ranten de anderen, blinden gaan tastende
(10
«Bjj wandelde naar het venster en keek
naar buiten in het door bet maanlicht be
schenen water. Hg had het spuitje en het
fleschje mtt serum, dat half ledig was, op
de tafel laten liggen. Doch in den borst
zak van zijn jas bevond zich het fleschje
met de doodende toxine en dat was
leeg. De zusters, al haar aandacht hebbende
bjj Adrianis, hadden ni<st gezien, dat de
glazen tube op de tafel niet die was, waaruit
het spuitje gevuld wasen toen de operati©
was afgeloopen had Damer het spuitje on
middellijk gedompeld in een ontsmettende
stof. Er was geen spoor meer aanwezig dat
het gebruik van toxine in plaats van serum
kon bewgzen.
«Gjj moet dicht in zjjn nabgheid blijven
bjj kan u noodig hebben en het is twee
uur,* zei Damer tot de zusters. «Ik zal
hier big ven. Er zal, hoop ik, spoedig een
groote verandering komen.*
Hg ging naar buiten op het balcon, keerde
den vrouwen den rug toe, en leunde tegen
het jjzerwerk, starende naar het kanaal,
waar niets zich bewoog als de zachte,
nauwelijks zichtbare rimpeling van het water.
Hg was humaan, ofschoon hg zjjn humani
teit had gedood en haar had vervangen door
het verstand. Hjj leed op dat oogenblik;
langs de wenden en tusichen de kribben
door, lammen sleepen zich langs de bedden
voort. Zingen en lachen zjjn geen onbe
kende tonen aan dit oord der ellende.
Sommigen, in dof zwijgen neerzittend,
nemen geen notitie van uw komst, anderen
nemen nauwkeurig uw gelaat en uw klee
ding op en verwelkomen u met een be
leefden groet.
Welk een aangrijpend beeld bieden deze
zalen aan! Hoe verscheiden zullen de wo
uingen, de levensomstandigheden, de lot
gevallen zjjn der mannen en vrouwen Van
welk een hoogte zjjn ze afgestort, van
welke dwaalwegen teruggekomen, van welke
armoede zjjn ze ontrukt. Ettelijken hebben
betere dagen gekend en vergeljjken wee
moedig het glansend verleden met den hui-
digen toestand. Velen hebben 't nooit te
voren zoo goed gehad als thans, nu zonder
hun toedoen de tafel gedekt en een schoon
bed geschud wordt.
Meen niet dat het verschil van levens
opvatting en karakter hier verdwjjnt onder
de unuforme behandeling. Ook hier zjjn
onrustigen, die dag noch nacht vrede hebben,
en flegmatieke, die alles over zich heen
laten gaanook hier vredelievenden, die
met nieuw aangekomen patiënten spoedig
vriendschap sluiten en onverdraagljjken, die
gaarne twist stoken; ook hier dankbaren,
die eiken dronk met een woord uit 't hart
aannemen en ondankbaren, die vitten op
eten en drinken en de huisorde kritiseeren.
Ge meent, dat hier de vrouwen den mannen
een voorbeeld zijn in welgemanierdheid en
tevredenheid? 't Is er ver af; de verpleeg
sters verzekeren dat ze over 't gemeen
liever in de mannenafdeeling arbeiden dan
in die der vrouwen, onder wie vitzucht en
onverstandige inmenging even dikwjjls voor
komt als buiten in de wereld der gezonden.
De dienst in deze huizen is ver van licht.
Al is de Tweede Kamer de plaat3 niet,
waar een klacht past over den zwaren
arbeid in gemeentegasthuizen, toch is 't niet
kwaad dat daarover eens een hartig woord
gezegd is. De patiënten komen uitsluitend
nit de mindere standen en hun intrede
heeft in den regel een omvattend reinigings
proces tengevolge; de hulpbehoevendheid
der meesten vordert voortdurend toe
zicht en handreiking; de ongednrigbeil
der moedeloozen en ongeduldigen ruïneeren
ook de sterkste zenuwen, de nachtrust
wordt dikwjjls om nietig© oorzaken gestoord
en op den dag van bezoek hebben de ver
een vaag gevoel van wat onwetenden een
misdaad noemen, pijnigde hem: hjj had
zich geheel boven het bjj geloof en de voor-
oordeelen der menschen geplaatst, doch zijn
geweten zei hem, dat hij thans iets had
gedaan wat hem, wanneer het bekend was,
de grenzen der wet had doen overschrijden.
Hjj had geen berouwhg zag in het
geheel geen kwaad in hetgeen hij gedaan
had. Hjj had het recht van den sterkste,
van den meest wjjze. Hij had alleen zijn
verstand gebruikt, om den loop der om
standigheden te dwingen in een richting,
welke hjj verkoos.
Zoo dacht hjj, terwjjl hg tegen het jjzer
werk leunde. Er dook een flauw licht op
uit de schaduw in het Oostenen hij hoorde
eindeljjk een stem, die beneden uit de
duisternis hem toeriep:
Mevrouw zendt mg, om te vragen hoe
het met den prins gaat?*
Damer zag naar beneden. »Zeg aan gravin
Zaranegra, dat het nog altjjd hetzelfde is.
Er is een nieuw geneesmiddel beproefd.*
De man verdween.
Damer staarde voor zich uit; als in een
visioen zag hg het beeld der schoone Ve
ronica zjj zou nu wakker zijn, lag te
luisteren of haar boodschapper was terug
gekeerd met het losse haar over de
schouders, haar bleek gelaat, haar oogen
strak staande van angst, zooals hg ze dien
namiddag gezien had.
Wanneer Adrianis bleef leven zon zg zjjn
vrouw zjjndat was zeker. »Ik heb
goed gedaan, ik heb mjjn suprematie uit
geoefend,* dacht hjj. «Wjj hebben het recht
pleegsters oogen te kort om de familieleden
nauwkeurig op de handen te zien. 't Is
verwonderlijk hoe onverstandig deze lieden
zjjn Eenmaal is 't gebeurd dat een moeder,
wier kindje met fypbus in 't ziekenhuis lag
en in de periode van herstel verkeerde, aan
dat kindje een krentenbroodje in de hand
wist te stoppen. Onder de dekens werd het
door het hongerende kind met smaak ge
nuttigd. De volgenden dag echter was 't
schaap een lijkde krenten en korsten
hadden de zwakke ingewanden doorboord.
Ja, 't is een zwaar werk, dat van liefde
zuster 1 Men moet eerbied hebben voor die
vooral, welke dezen arbeid, niet om den
kost te verdienen, maar uit louter roeping
op zich nemen. Haar eanig loon is den
zieke in 't leven te houden en genezen
aan gezin en familie weer te geven, waar
hij onnitputteljjk is in verhalen van de zorg
en liefde zjjner verpleegsters en medehel^,
om meer en meer uit te roeien dat onge
gronde veroordeel tegen de instellingen
van barmhartigheid, geljjk onze gast- en
ziekenhuizen zjjn.
Buitenland.
In een toespraak tot Prins Heinrich zeide
de Keizer, dat de taak des Prinsen was de
consequentie van wat zjjn Grootvader en de
groote kanselier in politiek opzicht wat hun
vader op het slagveld verwonnen had. Het
Duitsche rijk heeft in de bewonderenswaar
dige ontwikkeling zjjner handelsbelangen
zalk een omvang gekregen, dat het mjjn
plicht is de nienwe Duitsche Hansa mjjn
bescherming te schenken. De Duitsche broe
ders van kerkeljjk beroep, die uittrokken
tot werken des vredes, moeten bescherming
erlangen. Onder de beschutting van de
Duitsche krjjgsvlag zal onze Duitsche handel
de rechten verkrjjgen, waarop wij aanspraak
mogen maken. De Duitsche handel kan
alleen gedjjen en zich gerust ontwikkelen
wanneer zjj zich onder de Staatsmacht veilig
gevoelt. Rjjksmacht beteekent macht ter
zeehet een kan niet zonder het ander
bestaan.
Het met uw divisie versterkte eskader zal
tot bescherming van de nationale belangen
hebben op te treden tegen ieder, die Duitsch-
land wil belagen. Mogen onze landgenooten
in den vreemde de vaste overtuiging heb
ben, dat zij, priesters dan wel kooplieden,
verzekerd kunnen zijn van de bescherming
van het Duitsche Rjjk. Wanneer iemand
op leven en dood van alle vogels, beesten
en dingen, die zwemmen en krioelen door
de kracht van ons brein.*
Hjj had immers niets meer gedaan dan
wat eiken dag over gansch de bekende
wereld ter wille van eene proefneming of
een waarneming gedaan wordt. De weer
zin, welken hij gevoelde over hetgeen hjj
had gedaan, was nog een klein overblijfsel
van vroegere invloeden en indrukken, welke
achterblijven in de ziel van den sterkste.
Hjj riep weer de wilskracht te hulp,
welke hem nimmer had verlaten; hjj keerde
naar het bed terug evenals hjj zou zjjn
teruggekeerd naar een hond, die stierf onder
een drukking van acht atmosfeeren.
Adrianis lag nog in dezelfde houding.
Rondom de bjjna onzichtbare opening, waar
de naald in den ader had gestoken, was de
huid een weinig opgezwollen.
Hij sehjjnt slechter te zjjn,« zei de zuster.
«Hjj kon niet beter en niet slechter zjjn,«
antwoordde Damer. «Geef hem een beetje
wjjn, als 't kan.*
Zjj mochten hem geven wat zjj wilden
redden konden zjj hem toch niet meer. Hjj
had genoeg van het vergift ontvangen om
zelfs een gezond man te doodenhjj zou
gestorven zjjn voor de zon opkwam.
Hg had de Natuur geholpen haar eigen
werk te vernietigen. Daar was niets mis
dadigs in de Natuur zelf schiep en ver
nielde steeds. Eenmaal had hg het leven
van den jongen man gerednu had hjj er
een einde aan gemaakt. Zjjn geweten zou
er voor zjjn teruggeschrokken, om iemand
de ziekte te bezorgen, doch hjj zag er niet
het ooit mocht onderstaan ons goed recht
aan te tasten of te sehenden, dan moet gjj
ingrijpen met jjzeren vuist. En, als God
het wil, zult gjj lauweren kunnen vlechten
om uw jeugdig hoofd, dat niemand u he
ugden zal.
In de vaste overtuiging, dat gij naar de
goede voorbeelden zult handelen voor
beelden zjjn er in de geschiedenis van ons
huis genoeg te vinden dat gjj mjjn ge
dachten en wenschen vervallen zult, drink
ik uw w©lzjjn met de beste wenschen voor
een goede reis, goed succes en vrooljjken
terngkeer.
Prins Heinrich dankte in antwoord hierop
voor de onderscheiding, dat de Keizer hem
dit commando had toevertrouwd. Hem lok
ten roem noch lauweren, maar het evangelie
des Keizers naar den vreemde om het te
verkondigen en te prediken aan allen, die
het hooren en die het niet wilden hooren.
Dit zou hij op zjjn banier schrijven. Hjj
besloot aldus: Onze geliefde Keizer, in
eeuwigheid, hoerah!
Volgens den St. Petersburger vertegen
woordiger van de «Daily Telegraph* heeft
een der meest bekende Russische diplomaten
in den loop van een onderhoud over de
bezetting van Kiaotsehau zich uitgelaten,
dat het Russische kabinet alle krachten
zal inspannen om een schikking tussehen
China en Duitschland te treffen, niettegen
staande in het Oosten ernstige stormen
dreigen uit te breken. «Niemand kan zich
ontveinzen,* aldus de diplomaat, «dat vroeg
of laat in China ernstige gebeurtenissen
verwacht moeten worden.
«Daarom is het een noodzakelijkheid voor
Rusland, het gebied van zijn invloed uit
te breiden, zooals thans ook Duitschland
gedaan heeft.
»Wjj zullen Duitschland voor het uit
breiden van zjjn handel in China carte
blanche geven, waardoor de Duitsche in
dustrieën zeer bevorderd worden; wjj zullen
daarom te dien einde de rechtvaardige aan
spraken der Duitschers ondersteunen, ter
wijl wjj geljjktjjdig de vriend en de verde
diger van China bljjven.
«Ik wil niet traehten het feit te ver
bloemen, dat de onderhandelingen met
Duitschland betreffende de eischen van keizer
Wilhelm op moeiljjkbeden kunnen stuiten.
Wij zjjn evenwel vast overtuigd, dat Duitsch
land verstandig zal zjjn en het bezette ge
bied zal ontruimen, zoodra het de van China
tegen op, den dood zeker te maken waar
hij mogeljjk of waarschijnljjk was.
Des avonds zeer laat en des morgens
bjj het aanbreken van den dag kwamen
er boodschappers van eeiiige edele families
uit de stad en van Ca' Zaranegra. Damer
antwoordde op alle vragen: Het is onmo-
geljjk te zeggen welken keer de ziekte kan
nemen.
Damer zei niets. Hg was verdiept in over
peinzingen. Zjjn wil wenschte te doen, waar
voor zjjn natuurlijke zwakheid terugschrok,
want bjj al zjjn kracht was hjj toch nog
zwak, humaan. Dat hij iemand gedood had,
was niets voor hem, kon niets voor hem
zjjnhjj was gewoon te dooden, hjj was
gewoon te martelen met de grootste on
verschilligheid, met niet meer aarzeling dan
wanneer hg at of dronk of eenige natuur-
ljjke functie van zjjn lichaam vervulde. Van
zjjn jeugd af had hjj altjjd geleefd in de
hel der moderne weterischap, waarin de
lichamen der dieren Ijjden, de zielen der
menschen vergaan. Wat was de man, die
daar lag te slapen voor hem Slechts een
organisme, geljjk aan die, welke hij dagelgks
vernietigde en wegwierp. Alleen een orga
nisme gevuld met millioenen en millioenen
andere onzichtbare organismen. De vrouw,
die hjj begeerde, was «iets meerbjj zelf
was ook niets meer, doch in hem gloorde
het licht van het intellect, waardoor hjj
zich boven allen verheven achtte. Zjjn geest
maakte van hem een Caesar, een Pharao.
Hij ging weer op het balcon, aan de
zusters overlatende den zieke den wjjn toe
te dienen, dien deze niet meer kon door-
verlangde voldoening heeft gekregen.*
Volgens berichten uit Biarritz maken ver
scheiden Spaansche bladen toespelingen op
het plan van een twïutigtal generaals, om
te protesteeren tegen de booischap van
Mc. Kinley, die zjj beleedigend achten voor
het Spaansche leger. Ook een maarschalk
zou bjj 'het plan betrokken zjjn. De zaak
trekt zeer de aandacht, ook omdat er ver
luidt dat de generaals een manifest willen
richten tot het volk, terwjjl de wet zelfs
niet toestaat dat officieren gemeenschappelijk
een verzoekschrift richten tot den minister
van oorlog.
Vjjf Amerikaansehe en drie Engelsche
walvischvaarders, die een paar maanden
geleden door het jjs ten noorden van de
Behring-straat ingesloten werden, zjjn nog
zoek. Vermoedeljjk bevinden ze zich ergens
in den omtrek van Herschell-eiland. Daar
de bemanning niet op een overwintering
voorbereid is, bestaat er veel kans dat allen
van koude en honger zullen omkomen, als
de expeditie, door de Amerikaansehe re
geering uitgezonden om hen te hulp te
komen, hen niet zeer spoedig bereikt, en
kapitein Garvin, die nog juist bjj tijds aan
het jjs ontsnapt en nu te Quwenstowu aan
gekomen is, heeft daar niet veel hoop op.
In de baven van Antwerpen heeft in
den vroegen ochtend van Woensdaar een
ernstig ongeval plaats gehad. De «Prince
Albert* van de maatschappij «Cockerill*,
met erts geladen, komende van Bilbao,
stoomde de haven binnen, geljjktjjdig met
het eveneens met erts geladen stoomschip
«Larnacca*, van Port Auguste, dat gesleept
werd. Ter hoogte van het nieuwe dok
kwamen zjj in aanvaring, met zooveel ge
weld, dat de «Prince Albert* onmiddelljjk
begon te zinken. Met groote moeite kon d©
20 man sterke bemanning overspringen op
de «Larnaca* of op een der sleepers. Enkelen
trachtten zich zwemmende te redden. Een
man verdronkde loods werd bewusteloos
drjjvend gevonden.
Bjj het Woensdag begonnen onderzoek
naar de oorzaken van den grooten brand
die onlangs in de City te Londen heeft
gewoed, beweert de advocaat die het ge
meentebestuur vertegenwoordigt, dat bljjkens
de getuigenissen van alle deskundigen de
brand niet aan een ongeluk is te wjjteu.
Een getuige verklaart dat de vlammen
tegeljjkertjjd uitbarstten op twee punten:
slikken. Zjjn hoofd viel in het kussen, zjjn
oogen staarden, doch zagen nietszjjn ge
laat werd bleekom den mond kwam een
blauwe rand. Hg hjjgde naar adem, gelijk
een paard dat op den weg gevallen is, ver
nietigd, verloren.
De zuster3 riepen Damer, want zjj werden
angstig.
«Hjj gaat achteruit,* antwoordde hg
ernstig.
De teerhartige zusters weenden. Damer
ging bij het bed zitten. Die woisteling om
lucht te krjjgen had hjj in al de Euro-
peesche hospitalen duizendmaal gezien. Daar
was maar één einde.
Men bracht hem een telegram. Het kwam
van Adrianis' moeder:
«Ik heb Bologna bereikt; ik zal spoedig
bjj u zjjn. God zegene u voor da goedheid,
mjjn zoon bewezen.*
Hij las het en stak het papier in zjjn
jaszak, bjj het leege toxine-flaschje.
De dag was thans aangebroken, maar
nog grauw en navelachtig, als een vroede
morgenstond in het Noorden, en Damer
was dus verbaasd toen een der zusters hem
kwam roepen met de boodschap dat er
eene dame was gekomen, die verlangde hein
te zien. Het kan toch onmogeljjk nog de
moeder van den prins wezen. Zou het Ve
ronica zjjn? Maar neen, zulke wufte vrou
wen waren bevreesd voor den dood, zjj
mochten zich verbeelden lief te hebben tot
op den drempel der Eeuwigheid, verder ging
haar gevoel niet, daartoe hechten zjj te veel
aan baar jengd, schoonheid en leven.
©B—gMi»J. ■■■ULMiauajgWWSWiWB I 111 l'IIIW WtlPWIPWMWWWWHBMP
Mg-WQBWJt—WHBBW—B8M—W—P8K—pataarTiaw^" mm
(Slot volgt./
