M 1661.
Het teeken der Vier.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
WOENSDAG 19 JAN.
1898.
feuilletönT
Dit blad verschgAt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00.
Franco per post zonder prjjsvei hooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentien van 1(3 regels 50 et. Elke regej
meer 71/, °t* Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrjjd&gavond
ingewacht.
Aan den duinzoom van Noord-Holland,
dicht bij het station Zandpoort ligt een
gesticht dat in ons vaderland algemeen,
althans bjj name, bekend is. Wij bedoelen
Meerenberg, dat zjjn naam ontleent aan
den omtrekbergen zijn er in den vorm
van duinen en een meer vindt men er in
de gedaante van een grooten vjjver, 90
are groot. Het geheel bestaat nit 23 ge
bouwen, waaronder een kerk, een gasfabriek,
een ziekenhuis enz., benevens drie gestichten,
bevattende te zatnen meer dan 700 ver
trekken, meerendeels groote zalen. De be
volking, wier aantal grooter is dan van
menig welvarend dorp, bedraagt dichtbjj
1800 zielen, waaronder ruim 1500 krank
zinnigen.
't Is treurig, maar niet te weerspreken,
dat onze inrichtingen ter verpleging van
krankzinnigen tegenwoordig ruimte te kort
komen. Toen Meerenberg in 1849 ingericht
werd bood het ruimte aan voor 300 ljjders
en thans, na herhaaldelijk vergroot te zijn,
kan het vjjfmaal zooveel bevatten en is
reeds weer te klein. Ook het Wilhelmina-
gasthuis te Amsterdam, dat gedeeltelijk in
gericht is tot opneming van krankzinnigen,
zit totaal vol. Is die ziekte zoo toegenomen?
Ongetwijfeld werken de tijdsomstandigheden
ze in de hand, doch men bedenke dat de
bevolking van ons land sedert '49 enorm
toegenomen is en dat door inrichtingen als
te Meerenberg, Dordrecht en Amsterdam
bestaan, slechts weinig krankzinnigen thuis
worden verpleegd, geljjk dat vroeger ge
schiedde.
Meerenberg is door de provincie Noord-
Holland gesticht en wordt door haar onder
houden het neemt dus in de eerste plaats
op lijders uit die provincie en slechts voor
zoover er ruimte is ook uit andere provin
ciën. Opneming in dergeljjke gestichten
behoort streng gecontroleerd te worden.
Er zjjn al heel wat verhalen in omloop,
in familiën en in romans, van gezonden,
die als ljjdende aan krankzinnigheid in een
gesticht werden opgesloten. Nauwelijks een
jaar geleden werd er nog groote drukte
gsmaakt over een heer, die naar men zei,
wederrechtelijk in Meerenberg werd gevan
gen gehouden. De patient zelf was het
daarmee ten volle eens, maar men vergete
door A. Conan Doyle.
(8
Toen wij zjjn kamer binnentraden, werd
hij door kussens overeind gehouden, en
ademde hjj zwaar. Hij verzocht ons de deur
te sluiten en ons elk aan eene zjjde van
het bed te plaatsen. Toen greep hij onze
handen, en deed ons een merkwaardige be
kentenis, met een stem, die evenzeer afge
broken werd door ontroering als door zgn
ljjden. Ik zal trachten u die met zjjn eigen
woorden weer te geven:
>Ik heb slechts één zaak,* zeide bjj, »die
mjj in dit uiterst oogenblik bezwaart. Dat
is mjjn behandeling van Morstan's arme
weeze. De verwenschte gelddorst, die mgn
gemoed gedurende mjjn gansche leven be-
heerscht heeft, onthield haar den schat,
waarvan minstens de helft haar toebehoorde.
En toch heb ik er voor my zeiven geen
gebruik van gemaakt, zoo verblind en on
zinnig is de gierigheid. Het enkel bewustzgn
van het bezit was mjj zoo dierbaar, dat ik
er niet toe kon besluiten dit met een ander
te deelen. Ziet dezen krans met paarlen bezet,
naast de kinine-fleschzelfs daarvan kon ik
niet scheiden, hoewel ik hem had achter
gehouden om aan haar te zenden. Gjj, mjjn
zoons, zult baar een eerljjk deel geven van
den Agra-schat. Doeh, zendt haar niets,
zelfs niet dezen krans, alvorens ik zal
gestorven zjjn. Er zjjn wel menschen even
ziek geweest als ik thans, die toch weder
hersteld zjjn.
niet, dat de helft der bevolking van der
geljjke gestichten het op dit stuk oneens
is met doctoren en familieden en meent
tegen alle recht en wet in, gevangen te
worden gehouden. In het bewuste geval
trad de dood tusschenbeide en maakte een
eind aan ve#l onverkwikkelijk geschrjjf.
Behalve eenige administratieve opgaven,
dient ter opneming in dergeljjke gestichten
te worden overgelegd: een verklaring van
den geneesheer en een machtiging van de
rechtbank, die slechts 14 dagen geldig is.
De patiënten bljjven onder voortdurende
contróle der rechterlijke macht. En als we
er nu nog bjjvoegen dat de directie in
handen is van erkende specialiteiten, dan
zal ieder wel toestemmen dat voor weder
rechtelijke vrijheidsbeneming alhans hier te
lande geen vrees behoeft te bestaan.
Alle patiënten te Meerenberg zjjn beta
lende en verdeeld in 5 klassen. De eerste
vier betalen per jaar f 1200, 900, 600,
300. De laagste, uitsluitend bestaande uit
behoeftigen in Noord-Holland eischt van
gemeente of armbestuur f 180, waarbjj
prov. en rjjk samen f 90 voegen.
't Is een reusachtig gesticht dat Meeren
berg. Denk eens aan dat daar jaarljjks
verorberd worden 57000 KG. rundvleesch,
18000 KG. zout en bjj 100,000 sigaren
verrookt, en eiken dag 695 KG. brood,
10 KG. thee en wanneer karnemelkspap
gegeten wordt 125 KG. stroopDe be
grooting loopt dan ook jaarlijks om en bjj
het half millioen.
Aangezien arbeiden voor den mensch een
zegen en voor den krankzinnige een bij
zondere zegen mag genoemd worden, geldt
de regel dat ieder, die werken kan, dit ook
doet. Patiënten uit de hoogste klassen kun
nen in den regel geen handenarbeid ver
richten, uit de lagere echter tracht men
het daarheen te leiden dat elk doet wat
zjjn hand te doen vindt. Met de dienst
boden werken de vrouwen in de keuken
en onder toezicht van zusters* in naai
kamer en waechhuis, de mannen op 't veld
en in den tuin of binnenshuis in tal van
werkkamers, alles onder nauwlettend toe
zicht. In den regel gaat alles ordeljjk en
netjes in 'twerk; de sehrgver in Woord
en Beeld,* aan wiens causerie we een en
ander ontleenen, heeft op zjjn wandeling
wel eens hooren schreeuwen, b.v. door een
vrouw »ja kom maar eens kjjken naar de
Ik zal zeggen op welke wijze Morstan
overleden is, vvervolgde bjj:« Hij had
reeds gedurende vele jaren aan een hart
kwaal geleden, doch die zorgvuldig ge
heim gehouden. Ik alleen wist het Toen
wjj te zamen in Indië waren, kwamen wjj
door een merkwaardigen samenloop van
omstandigheden in het bezit van een on-
oaeteljjken schat. Ik bracht dien naar Enge
land en op den avond van Morstan's aan
komst kwam hij terstond hierheen om zjjn
aandeel op te eischen. Hjj kwam van het
station en werd binnengelaten door injjn
trouwen Lal Chowdar, dio nu dood is.
Morstan en ik kregen verschil omtrent de
verdeeling van den schat en wjj kregen
hooge woorden. Morstan was in een op
wellenden toorn uit zgn stoel overeind ge
sprongen, toen hg plotseling zjjn hand op
zgn zjjde druktezijn gelaat werd donker
rood en hg viel achterover met zgn hoofd
tegen de kist waariu de schat geborgen was.
Toen ik mg over hem heenboog, zag ik
tot mgne ontzetting dat hij dood was.
Langen tgd zat ik half verbgsterd te
bedenken wat ik zou aanvangen. Het spreekt
van zelve dat mgn eerste gedachte was om
hulp te roepenmaar ik kon niet anders
verwachten dan dat men mg zoude be
schuldigen hem vermoord te hebben. De
aan zgn dood voorafgegane twist, en de
wonde aan zijn hoofd, zouden ten ergste
tegen mjj getuigen. Daarbjj kwam, dat een
gerechtelijk onderzoek noodzakeljjk eenige
feiten omtrent den schat moest aan het
licht brengen, dien ik ten koste van alles
geheim wilde houden. Hg had mjj gezegd
dat geen sterveling wist waarheen hjj zich
begeven had. Het kwam mg dus onwaar-
schjjnljjk voor dat iemand dit dan ooit
beesten in Artis* en door een grooten,
stoeren kerel»komen jullie eens kjjken
hoe ze hier een soevereinen vorst gevangen
houden?* Hij liep onder geleide van dr.
Van Deventer, den directeur, zeer gerust,
ofschoon een groot deel der inwoners zeer
gebeten is op den direeteur, omdat ze hem
de schuld geven van hun gedwongen verblijf
te Meerenberg.
Voortdurend is dan ook nauwkeurig toe
zicht noodig vooral op patiënten, die buiten
werken, vanwege 't gevaar van ontvluchten
en op die, welks aan melancholie ljjden,
vanwege 't gevaar van zelfmoord, 't Is ook
wel gebeurd dat patiënten door familieleden
ontvoerd werden, na deze wjjs gemaakt te
hebben dat ze volkomen hersteld waren
zoo moeiljjk is het voor een leek, krankzin
nigheid te constateeren.
Voor ontspanning wordt, groote zorg ge
dragen. Gedurende den winter hebben er
geregeld tooneel- en muziekuitvoeringen
en zangoefeningen plaats en het Kerstfeest
wordt luisterrjjk gevierd.
Het personeel krjjgt geregeld onderwjjs
in de behandeling der patiënten en de
directeur zelf bemoeit zich daarmede. De
schrjjver, bovengenoemd, de heer Elout, een
der redacteuren van 't iHandelsblad,* heeft
zoo'n les bjjgewoond, welke als het ware
geïllustreerd werd door de voorstelling van
patiënten, die op 't oog niet van gezonde
menschen te onderscheiden waren.
»Wie hebben je hier gebracht?* vroeg
de Dr. aan een hunner.
»Mjjn vjjanden.*
Waarom
>Ze lasterden mij en wouen me er onder
hebben. Zelfs mgn vrouws familie was
tegen me.
»En verder?*
»Och, verder niets.*
>Jawal, wat was dat ook weer met die
X-stralen
»Ja, de toepassing van de X-stralen op
mgn persoonljjk leven. Ik had als aannemer
ingeschreven en dat hal ik alleen hardop
gezegd, maar het werd alom verkondigd
en om me kwaad te doen hebben ze die
fotografieën in kinetoskoop vertoond, juist
op den dag van de aanwjjzing, zoodat ik
de zaak daardoor niet gekregen heb.*
Waarom wilden ze je zoo onaange
naam zjjn?*
»'k Weet het niet. 't Moet broodnjjd
gewaar zoude worden. Terwjjl ik nog over
de zaak zat te peinzen zag ik, toen ik
mjjn hoofd ophief, mjjn bediende Lal Chow
dar op den drempel der kamer staan. Hjj
sloop naar binnen en grendelde de deur.
»Vrees niets Sahib,* fluisterde hij, »geen
levend wezen behoeft te weten dat gij hem
gedood hebt. Laat ons hem verbergen, en
wie zal hem vinden? Ik hoorde het reeds
Sahib,* vervolgde hg, »dat gij twist met
hem had en evenzeer hoorde ik den slag.
Maar mjjne lippen zjjn gezegeld. Allen
slapen. Laat ons hem tezamen weg brengen.*
Dat was voldoende om mjj een besluit te
doen nemen. Indien mgn eigen bediende
niet aan mgn onschuld kon gelooven, hoe
kon ik dan hopen aan de uitspraak eener
jury te ontkomen? Lal Chowdar en ik, wjj
begroeven dien nacht het ljjk en binnen
weinige dagen waren de Londensche bladen
vol van de geheimzinnige verdwjjning van
kapitein Morstan. Naar mjjne bekentenis
kunt gg oordeelen dat men mjj nauwelgks
omtrent dit geval kan hard vallen. Mgn
fout ligt in het feit dat wjj niet slechts het
lgk verborgen, maar tevens den schat en
dat ik evenzeer Morstan's aandeel als het
mgne heb achtergehouden. Daarom wil ik
thans beiden uitkeeren. Brengt uwe ooren
dicht bjj mgn mond. De schat is ver
borgen in
»Op dit oogenblik kwam er een ver
schrikkelijke verandering op zgn gelaat; hg
staarde woest voor zich uit, zgne tanden klap
perden en hjj gilde met een stem die ik nim
mer vergeten zal: Houdt hem buiten! Om
's Hemels wil, houit hem buiten!* Wjj
keken naar het raam achter ons waarop zgn
blik gevestigd was. Daar staarde ons een
gelaat aan van uit de duisternis. Wjj kon-
geweest zgn. 't Was de broodkwestie. Oua-
dat ik had ingeschreven en ze gedacht
hadden dat ik er niet voor in aanmerking
zou zgn gekomen.*
Het is eens gebeurd dat een patient de
120 M. lange breede middengang van 't
hoofdgebouw binnentredenden begon te zin
gen »In diesen heiligen Hallen.*
Dat is wel wat sterk. Maar dat Meer
enberg en dergeljjke gestichten een groote
weldaad zgn voor ongelukkig-m, dat is
Ziker.
15 ui tenlfin el-
Nabij St. Nikolaas (België) zgn twee
treinen in botsing geweest. Drie wagons
werden verbrjjzeld, vijf paarden gedood.
Men spreekt ook van het dooden vau een
reiziger, maar dit schjjnt niet zeker.
Een later bericht meldt evenwel, dat een
vreemdeling, Duitscher, is omgekomen, die
de paarden vergezelde welke met een der
treinen vervoerd werden. Een der conduc
teurs geraakte onder de stukken der ver-
brjjzelde wagens en kon slechts met moeite
gered worden; hjj was licht gewond.
Op een der kerkhoven nabjj Antwerpen
heeft een brutale grafschennis plaats gehad.
De kelder der familie De Caters, waarin
ongeveer een maand geleden de baronesse
was bjjgezet, is opengebroken en het lgk
beroofd van de enkele kostbaarheden, ringen,
kruis, enz. waarmede het begraven was.
De burgemeester van Chartres in Frankr jjk
heeft beslag gelegd op de nalatenschap
eener bedelares, die jarenlang van de stad
bedeeling had genoten en in wier bed men
na haar dood bjjna 30.000 francs heeft
gevonden. Hjj wil trachten aldus de ver
leende bedeeling terug te krjjgen. De bladen
herinneren hierbjj het geval van een bedelaar,
die met een zwaren bult rondliep, welke
allengs dikker werd. Bjj zjjn dood bleek
de bult uit effecten ter waarde van 100.000
frs. te bestaan.
"Volgens de »Soleil« is een Fransch mars
kramer, die naar Metz ging, aan de Duit-
sehe grens als spion gearresteerd.
Het Duitsche hof van tucht voor de
koloniën heeft nu ook Jancke, den bekenden
secretaris van dr. Peters, wegens knoeiergen
in de uitoefening van zgn ambt veroordeeld
den den neus tegea het glas gedrukt zien.
Het was een gebaard harig gelaat, met
woeste, wreede oogen, en een misdadig
uiterljjk. Mgn broeder en ik snelden naar
het venster, maar de man was verdwenen.
Toen wg tot onzen vader terugkeerden,
was zgn hoofd op de borst gezonken en
stond zgn pols stil.
Wij doorzochten den ganschen nacht den
tuin, doch vonden geen ander teeken van
den indringer, dan één voetstap in het
bloembed onder het raam. Spoedig echter
kregen wjj een ander en meer treffend be-
wgs, dat er geheime machten om ons hees
aan het werk waren. Des morgens werd
het venster van onzen vader open gevonden,
zjjne kasten en kisten doorzocht, en op
zgn borst was een stuk papier bevestigd,
met de woorden: »Het teeken der vier.*
Nimmer werden wij gewaar wat deze volzin
beteekende, noch wie de geheime bezoeker
geweest was. Zoover wg kunnen oordeelen,
was er niets gestolen geworden, hoewel alles
doorzocht was. Mga broeder en ik brachten
dit vreemdsoortig geval natuurljjk in ver
band met den angst die mjjn vader gedu
rende zjjn leven vervolgd had, maar het is
nog steeds een geheim voor ons.*
Hier zweeg de kleine man om zgn pjjp
weder aan te steken en bleef toen een poos
in diep gepeins verzonken doorrooken. Wij
hadden allen met de grootste belangstelling
naar zgn zeldzaam verhaal geluisterd. Bjj
het kort verhaal van haars vaders dood was
miss Morstan doodsbleek geworden, en
vreesde ik een oogenblik dat zjj in zwjjm
zou vallen. Zjj herstelde echter toen ik haar
een glas water te drinken gaf.
Sherlock Holmes leunde achterover in zgn
stoel, met afgetrokken voorkomen en half-
tot ontslag uit den dienst en in de kosten
van het geding.
Treurige misbruiken dia in de poütie-
gevangenis ts Stettin bestonden zgn aan
den dag gekomen bjj de behandeling van
de zaak van een paar beambten, beschuldigd
van mishandeling van gevangenen. De be
schuldigden erkenden dat zjj weerspannigen
op de volgende wjjze, door hen >binden«
genoemd, wisten klein te krjjgen. Het slacht
offer werden eerst de armen gebonden ver
volgens bracht men hem in een cel, waar
men hem op den grund wierp en zgn beenen
vastsnoerde, en wel zóó, dat hjj slechts op
zijn borst kon liggen. Vervolgens bonden
de beulen zgn bovenarmen nog eens achter
op zijn rug en zgn beenen onder de knie.
In deze houding moest de gefolterde tien
minuten liggen. Werd bjj losgebonden dan
bleef hjj verlamd van pjjn en zonder een
vin te kunnen verroeren liggen. Een van
de op deze wjjze mishandelde slachtoffers
had aan de gevolgen negen weken ziek in
het gasthuis gelegen. De rechtbank veroor
deelde den voornaamste schuldige tot 2
maanden gevangenis. Zgn handlanger kwam
vrij met een boete van 100 mark.
In het Kirch weid (Beieren) woedde selert
Vrjjdagavond een hevigan boschbrand, aan
het blusschen waren 500 personen bezig.
Een enorme uitgestrektheid is verwoest.
In het Simplongebergte (Zwitserland)
hebben hevige sneeuwstormen het verkeer
van voetgangers en voertuigen gestremd.
Verleden week is er een dilligence in een
afgrond gewaaid. Het rjjtuig was toevallig
leeg, en de postiljon wist zich door een
zijsprong te redden. De paarden veronge
lukten echter.
De correspondent van de Standard* te
Konstantinopel verzekert dat de nieuwe Rus
sische gezant gedreigd heeft dat Rusland
zich aan het Europeesch coneert zal ont
trekken bjjaldien de Sultan de candidatunr
van den Griekschen prins George tot gou
verneur van Kreta niet bekrachtigt. Dit zou
den Sultan in moeiljjkheden brengen, daar
Duitschland zou gedreigd hebben, zich aan
het Europeesch concert te onttrekken indien
de Sultan tegenover Rusland toegeeft. In
derdaad zou het concert reeds verbroken zjjn,
en Frankrjjk en Rusland te Konstantinopel
tegenover Duitschland en Oostenrjjk staan,
gesloten oogleden. Toen ik mgn oog op hem
vestigde, dacht ik er onwillekeurig aan, hoe
hg nog dienzelfden nacht geklaagd had
over de eentonigheid des levens. Hier ten
minste was een vraagstuk waartoe hg zgne
bedrevenheid zou noodig hebben. Mr. Thad-
dens Sholto keek ons beurtelings aan met
welgevallen, wegens den indruk dien zgn
verhaal op ons gemaakt hud, en hulde zich
voortdurend in de rookwolken uit zgn pjjp.
»Mjjn broeder en ik,zeide hjj, waren,
zooals gg wel denken kunt, ten zeerste
nieuwsgierig naar dea schat waarvan mgn
vader gesproken had. Weken en maanden
groeven wjj den ganschen tuin om zonder
echter echter iets te ontdekken. Het was
om er waanzinnig van te worden, te moe
ten denken dat mijn vader juist gestorven
was op het oogenblik dat hjj de schuilplaats
wilde noemen. Wjj konden den omvang van
den vermisten schat beoordeelen naar het
snoer dat hjj ervan afgenomen had. Over
dit snoer spraken mgn broeder Bartholomeus
en ik herhaaldelijk. De parels waren van
zeer groote waarde en hjj kon er niet van
scheiden, want mgn broeder was wel eenigs-
zins met de gebreken mjjns vaders behept.
Daarbjj dacht hjj, dat als wjj afstand deden
van het snoer, dit ons ten laatste nog in
ongelegenheid zou kunnen brengen. Alles
waartoe ik hem bewegen kon was, dat hg
mg toestond miss Morstan's adres uit te
vorschen en haar op vaste datums een los
gemaakte parel toe te zenden, opdat zjj ten
minste nimmer gebrek zou behoeven te
ljjden.*
>Dat was zeer braaf van u,< merkte zjj op.
De kleine man maakte een afwerend
gebaar met de hand.
H^T LAND VAN ALTENA.
VOOR
(Wordt vervolgd.)
